Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 kwietnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący - Sędzia: SA Anna Kubasiak

Sędziowie: SA Maria Gleixner-Dyk (spr.)

SA Grażyna Kornas

Protokolant: sekr. sądowy Anna Kapanowska

po rozpoznaniu w dniu 12 kwietnia 2013 r. w Warszawie

sprawy W. M.

przeciwko Dyrektorowi Zakładu Emerytalno- Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W.

o wysokość emerytury policyjnej

na skutek apelacji Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. (obecnie: Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W.)

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie XIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 13 marca 2012 r. sygn. akt XIII U 2181/11

I.  zmienia zaskarżony wyrok i odwołanie W. M. oddala;

II.  nie obciąża W. M. kosztami zastępstwa procesowego organu emerytalnego.

/-/ M. D. /-/ A. K. /-/ G. K.

Sygn. akt III AUa 2028/12

UZASADNIENIE

W. M. w odwołaniu od decyzji z dnia 9 września 2011 r. wydanej przez Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W., w której do wysługi emerytalnej doliczono mu okres działalności kombatanckiej (siedmiu miesięcy przymusowego zesłania do ZSRR), domagał się uwzględnienia tego okresu w podwójnej wysokości.

W odpowiedzi na odwołanie organ emerytalny wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy w Warszawie XIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 13 marca 2012 r. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że nakazał Dyrektorowi Zakładu Emerytalno - Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. przeliczenie wysokości emerytury W. M. z uwzględnieniem jako okresu składkowego przed służbą okresu od 15 czerwca 1956 r. do 14 stycznia 1957 r. w podwójnym wymiarze - poczynając od 8 lipca 2008 r.

Z ustaleń Sądu wynika co następuje:

W. M., urodzony dnia (...), złożył wniosek o przyznanie emerytury policyjnej (winno być milicyjnej) 4 sierpnia 1993 r. a decyzją z 11 sierpnia 1993 r., ustalono jego prawo do tego świadczenia. Wnioskodawca wstąpił do służby w MO 31 lipca 1978 r. i został zwolniony ze służby 31 lipca 1993 r. Ponadto przed wstąpieniem do służby był zatrudniony w szkole podstawowej nr (...) w S., na stanowisku nauczyciela - od 20 listopada 1975 r. do 5 czerwca 1976 r., w (...), na stanowisku robotnika od 1 grudnia 1977 r. do 30 czerwca 1978 r. Natomiast po zwolnieniu ze służby był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w B. Szkolnej w S. - w okresie od 1 grudnia 2009 r. do 25 kwietnia 2010 r. oraz od 1 maja 2010 r. do chwili obecnej. Okresy te doliczono do wysługi emerytalnej.

Z dalszych ustaleń Sądu I instancji wynika, iż Decyzją Kierownika Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych wydaną 18 czerwca 2003 r. wnioskodawcy przyznano uprawnienia kombatanckie z tytułu przymusowego zesłania do Związku (...) w okresie od czerwca 1956 r. do grudnia 1956 r. – w ilości siedmiu miesięcy (urodził się tam). Z tytułu tej działalności W. M. otrzymuje dodatek kombatancki i inne świadczenia.

Emeryt złożył wniosek o zaliczenie tego okresu do okresów składkowych w podwójnej wysokości. W konsekwencji organ emerytalny wydał zaskarżoną decyzję, w której do wysługi emerytalnej doliczył okres działalności kombatanckiej w ilości 7 miesięcy.

W ocenie Sądu Okręgowego odwołanie jest uzasadnione uznał bowiem za słuszną interpretacja powoda, który wskazuje że okresy składkowe i nieskładkowe są obliczane dla funkcjonariuszy Policji na tych samych zasadach co dla pracowników – mimo, że zasadniczo w innych aspektach świadczenia emerytalne obu grup regulują przepisy odrębnych ustaw.

Zgodnie z art. 13 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego, wywodzi Sąd, okresy przebywania na przymusowych zesłaniach i deportacji w ZSRR przyczyn politycznych, religijnych i narodowościowych, zalicza się w wymiarze podwójnym do okresu, od którego zależy przyznanie emerytury lub renty - na zasadach określonych w ustawie o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw. Ustawa ta została uchylona i obecnie, stosownie do art. 192 , zastępują ją przepisy ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 1998.162.1118). Poza wskazanym przepisem ustawy kombatanckiej, również art. 5 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS stwierdza bezpośrednio, że przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty okresy:

1) działalności kombatanckiej oraz działalności równorzędnej z tą działalnością, a także okresy zaliczane do okresów tej działalności oraz okresy podlegania represjom wojennym i okresu powojennego,

2) pracy przymusowej - uwzględnia się w wymiarze podwójnym.

Wskazane w art. 13 ustawy kombatanckiej "okresy od których zależy przyznanie emerytury lub renty" to okresy składkowe i nieskładkowe, wymienione w artykułach 6 oraz 7 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Przepisy art. 6 oraz 7 ustawy o emeryturach i rentach z FUS stosuje się również do obliczania okresów składkowych i nieskładkowych funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin. Umożliwia to art. 3 ust. 1 pkt 10) ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy, który zawiera odpowiednie odesłanie. Przepis ten stwierdza, że użyte w ustawie o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy pojęcia "okresy składkowe i nieskładkowe" oznaczają - okresy uregulowane ustawą o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Identyczne odesłanie, kontynuuje Sąd, zawiera inny przepis ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy. Na podstawie art. 16, funkcjonariuszom, którym przysługują świadczenia emerytalne, zalicza się do wysługi emerytalnej, uwzględnianej przy obliczaniu emerytury, posiadane przed przyjęciem do służby okresy składkowe i nieskładkowe, w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Dlatego też w świetle wskazanych przepisów, jest zdaniem Sądu Okręgowego oczywiste, że okresy składkowe i nieskładkowe powinny być uwzględniane również przy obliczaniu emerytury policyjnej. Okoliczność, że szczegółowe przepisy o sposobie ustalania okresów składkowych i nieskładkowych znajdują się w ustawie o emeryturach i rentach z FUS, nie zmienia faktu, że przepisy te stosuje się również w odniesieniu do innych grup niż kategorie osób wymienionych w ustawie emerytalnej. Regulacje dotyczące okresów składkowych i nieskładkowych pracowników, zawarte w ustawie o emeryturach i rentach z FUS, stosuje się również do obliczania okresów składkowych i nieskładkowych deklarowanych przez funkcjonariuszy Policji i innych funkcjonariuszy wymienionych w ustawie o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy. Co więcej, stanowisko organu emerytalno – rentowego, w niniejszej sprawie zawiera istotne wewnętrzne sprzeczności. Dyrektor ZER MSWiA uwzględnił w decyzji z dnia 9 września 2011 r. przy obliczaniu emerytury powoda okres składkowy, o którym mówi ustawa o emeryturach i rentach z FUS, ale jednocześnie neguje możliwość zastosowania regulacji dotyczących obliczania okresu składkowego zawartych w tejże ustawie.

Mając na uwadze wskazane ustalenia, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kodeksu postępowania cywilnego, orzekł jak w sentencji wyroku.

Apelację od tego wyroku złożył Dyrektor Zakładu Emerytalno - Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W. zaskarżając wyrok w całości i zarzucił mu:

- naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez błędną wykładnię art. 13 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego w związku z art. 192 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i uznanie, iż okres przymusowego zesłania do ZSRR powinien zostać zaliczony do wysługi emerytalnej W. M., jako byłego funkcjonariusza służb mundurowych w podwójnej wysokości, podczas gdy prawidłowa wykładnia w/w przepisów prowadzi do wniosku, iż zaliczenie do wysługi emerytalnej okresu przymusowego zesłania do ZSRR w podwójnej wysokości dotyczy wyłącznie uprawnień pracowników z powszechnego systemu emerytalnego,

- naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez niewłaściwe zastosowanie przepisu art. 5 ustawy o FUS, na skutek czego, Sąd przyjął w niniejszej sprawie, zasady ustalania wymiaru okresów składkowych uwzględnianych przy ustalaniu uprawnień pracowników z powszechnego systemu emerytalnego, podczas gdy W. M. jest byłym funkcjonariuszem służb mundurowych i do ustalania prawa do emerytury i obliczaniu jej wysokości stosuje się przepisy ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin,

- naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez błędną wykładnię art. 16 ust. 1 policyjnej ustawy emerytalnej i przyjęcie, iż posiadane przed przyjęciem do służby okresy składkowe i nieskładkowe powinny być ustalane w wymiarze określonym ustawą o FUS, podczas gdy powyższy przepis nakłada jedynie obowiązek zaliczenia do wysługi emerytalnej posiadane przed przyjęciem do służby okresy składkowe i nieskładkowe w rozumieniu ustawy o FUS,

- sprzeczność istotnych ustaleń Sądu Okręgowego w Warszawie z treścią zebranego w sprawie materiału.

Wskazując na powyższe organ emerytalny wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania w całości oraz zasądzenie od odwołującego się na rzecz pozwanego kosztów postępowania odwoławczego w tym kosztów zastępstwa procesowego ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej.

W uzasadnieniu apelacji organ emerytalny podniósł, iż w jego ocenie Sąd I instancji przyjął błędną interpretację podanych przepisów, uznając, iż posiadane przed przyjęciem do służby okresy składkowe i nieskładkowe powinny być ustalane w wymiarze określonym ustawą o FUS, podczas gdy przepis art. 16 ust. 1 policyjnej ustawy emerytalnej nakłada jedynie obowiązek zaliczenia do wysługi emerytalnej byłych funkcjonariuszy służb mundurowych posiadane przed przyjęciem do służby okresy składkowe i nieskładkowe w rozumieniu ustawy o FUS.

Sąd Apelacyjny w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zważył co następuję:

Apelacja nie jest uzasadniona bowiem zaskarżony nią wyrok został wydany z naruszeniem prawa materialnego. Jednakże nie ze wszystkimi zarzutami apelacji można się zgodzić.

Nie jest w sprawie sporne, że W. M. posiada uprawnienia kombatanckie przyznane mu decyzją Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych z dnia 18 czerwca 2003 r. Tę decyzję złożył w organie emerytalnym w dniu 10 lipca 2003 r. jednakże, mimo przyznania mu do emerytury policyjnej dodatku kombatanckiego, ryczałtu energetycznego i dodatku kompensacyjnego (decyzją z dnia 2 lipca 2003 r.) okres działalności kombatanckiej nie został mu uwzględniony w wysłudze emerytalnej. Ponowny wniosek o doliczenie do wysługi emerytalnej okresu wymienionego w decyzji z dnia 18 czerwca 2003 r. Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych w wymiarze podwójnym W. M. złożył w dniu 12 lipca 2011 r. i organ emerytalny po wykryciu swojego błędu, w postaci nie uwzględnienia działalności kombatanckiej w wysłudze emerytalnej wnioskodawcy, decyzją z dnia 9 września 2011 r. (zaskarżoną w niniejszym postępowaniu), doliczył do jego wysługi emerytalnej okres 7 miesięcy i wypłacił wyrównanie świadczenia od dnia 1 lipca 2008 r. do dnia 30 września 2011 r. a kolejną decyzją z dnia 24 października 2011 r. wypłacono emerytowi z tego tytułu odsetki.

Jak stanowi art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 67, z późn. zm.) funkcjonariuszom, którzy spełniają warunki dla uzyskania emerytury policyjnej zalicza się do wysługi emerytalnej, uwzględnianej przy obliczaniu emerytury posiadane przed przyjęciem do służby okresy składkowe i nieskładkowe, w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (ustawa ta weszła w życie od 1 stycznia 1999 r.).

W ustawie tej zasadą jest, że okresy składkowe podlegają liczeniu po 1,3% podstawy wymiaru za każdy rok a okresy nieskładkowe liczy się po 0,7% podstawy wymiaru za każdy rok.

Jednym z okresów składkowych jest okres działalności kombatanckiej, działalności równorzędnej z tą działalnością, a także okresy zaliczane do okresów tej działalności oraz okresy podlegania represjom wojennym i okresu powojennego, określone w przepisach o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego – art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153 poz. 1227 ze. zm. ). Z załączonej przez wnioskodawcę decyzji wynika, że ma zaliczony do tej działalności okres od czerwca do grudnia 1956 r. – przymusowe zesłanie do ZSRR – art. 4 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (obecnie tekst. jedn. Dz.U.2012.400).

Nie jest także sporne, że W. M. udowodnił 15 lat służby o jakiej mowa w art. 12 policyjnej ustawy emerytalnej dla uzyskania prawa do emerytury policyjnej.

Dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie istotny jest zapis art. 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i jego wykładnia.

Stosownie do treści ust. 1 art. 5 przy ustalaniu prawa do emerytury i renty i obliczaniu ich wysokości uwzględnia się, z zastrzeżeniem ust. 2-5, następujące okresy: składkowe o których mowa w art. 6, nieskładkowe, o których mowa w art. 7 z tym, że przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz obliczaniu ich wysokości okresy nieskładkowe uwzględnia się w wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych.

Natomiast zgodnie z zapisem ust. 3 art. 5 przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty okresy: działalności kombatanckiej oraz działalności równorzędnej z tą działalnością, a także okresy zaliczane do okresów tej działalności oraz okresy podlegania represjom wojennym i okresu powojennego, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5 oraz pracy przymusowej, o której mowa w art. 6 ust. 2 pkt 2 - uwzględnia się w wymiarze podwójnym.

Dlatego też w wymiarze podwójnym okres działalności kombatanckiej jak i równorzędnej z taką działalnością a także okresy zaliczane do okresów tej działalności oraz okresy podlegania represjom wojennym i okresu powojennego podlegają zaliczeniu jedynie do ustalenia prawa do świadczenia a nie do jego wysokości. Czyli w sytuacji, gdy osoba ubiegająca się o świadczenie ma niewystarczający okres składkowy i nieskładkowy dla nabycia prawa do emerytury lub renty, to jedynie wówczas okres działalności kombatanckiej w szerokim tego słowa znaczeniu, zalicza się w wymiarze podwójnym. Także w art. 13 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego znajdujemy zapis , iż „Okresy, o których mowa w art. 1 ust. 2 oraz w art. 2-4, zalicza się w wymiarze podwójnym do okresu, od którego zależy przyznanie emerytury lub renty - na zasadach określonych w ustawie o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw” – obecnie od 1 stycznia 1999 r. o emeryturach i rentach z FUS. Tym samym i ustawa kombatancka stanowi, że okresy działalności kombatanckiej, w szerokim tego słowa znaczeniu, w tym okresy przymusowego zesłania do ZSRR – art. 4 ust. 1 pkt 3 lit. b jedynie przy ustalaniu prawa do świadczenia podlegają liczeniu podwójnie zaś przy ustalaniu wysokości świadczenia pojedynczo, czyli w faktycznej ilości lat i miesięcy zaliczonej do takiej działalności.

Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny w Warszawie na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzekł jak w wyroku.

Sąd Apelacyjny nie obciążył W. M. kosztami zastępstwa procesowego organu emerytalnego stosując art. 102 k.p.c. bowiem to Sąd Okręgowy dopuścił się naruszenia prawa materialnego i dlatego apelacja była konieczna.

Sędziowie: PRZEWODNICZĄCY

M. D. A. K.

G. K.