Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 września 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Teresa Kołeczko - Wacławik (spr.)

Sędzia SO Leszek Dąbek

Sędzia SO Anna Hajda

Protokolant Wioletta Matysiok

po rozpoznaniu w dniu 18 września 2014 r. w Gliwicach na rozprawie

sprawy z powództwa A. S.

przeciwko W. S.

o uchylenie alimentów

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Rybniku

z dnia 17 stycznia 2014 r., sygn. akt IV RC 565/13

1.  oddala apelację;

2.  przyznaje adwokatowi M. M. od Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego w Rybniku) kwotę 1476 (tysiąc czterysta siedemdziesiąt sześć) złotych, w tym kwotę 276 (dwieście siedemdziesiąt sześć) złotych podatku od towarów i usług, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej z urzędu pozwanemu w postępowaniu odwoławczym;

3.  nie obciąża pozwanego kosztami postępowania odwoławczego.

SSO Anna Hajda SSO Teresa Kołeczko – Wacławik SSO Leszek Dąbek

Sygn. akt III Ca 608/14

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem, Sąd Rejonowy w Rybniku w oparciu o przepisy art. 138 kro w zw. z art. 133 § 1 i 3 kro oraz art. 144(1) kro, uchylił z dniem 24 lipca 2013r. orzeczony wyrokiem z 19 marca 2009r., obowiązek alimentacyjny A. S. wobec pozwanego W. S. polegający na łożeniu na jego rzecz alimentów po 1200 zł. miesięcznie.

Sąd I instancji ustalił, że alimenty orzeczone zostały w wyroku rozwiązującym małżeństwo rodziców pozwanego, który w tym czasie miał 17 lat, uczył się w liceum, mieszkał z matką w domu powoda. Powód osiągał dochód w wysokości 4000 zł., mieszkał z konkubiną, spłacał kredyt hipoteczny po 2500 zł. miesięcznie oraz kredyt na samochód, przeznaczał 200 zł. na opłaty związane z użytkowaniem mieszkania.

Aktualnie sytuacja finansowa powoda uległa pogorszeniu z uwagi na problemy finansowe firm, którymi zarządza lub posiada udziały w nich. Został wpisany do rejestru dłużników niewypłacalnych w związku z egzekucją prowadzoną na wniosek pozwanego. W jej toku przedstawił do potrącenia 15.000 zł. z tytułu zasądzonej od pozwanego należności za bezumowne korzystanie z jego nieruchomości. Mieszka w dalszym ciągu z konkubiną w domu jednorodzinnym, ma cukrzycę, na leczenie wydaje 100 zł. miesięcznie, 500 zł. wynosi koszt utrzymania domu, spłaca kredyt w ratach po 2700 zł. miesięcznie. Jest właścicielem nieruchomości o obszarze 1,88 ha, domu oraz sadu o obszarze 4677m(2). Ma dwa samochody rocznik 1986 i 1991. Dochody które osiąga, pozwalają wyłącznie na pokrycie jego kosztów utrzymania i spłatę zobowiązań, a nieruchomości z uwagi na obciążenia, nie mogą stanowić źródła dochodu.

Pozwany aktualnie ma 21 lat, studiuje zaocznie na Politechnice (...), pracuje, zarabia 1200 zł. netto. Do sierpnia 2013r. mieszkał z matką w domu powoda, potem wraz z nią wynajmował mieszkanie, pomagał jej finansowo, czynsz wynosił 1100 zł. miesięcznie. Obecnie sam wynajmuje mieszkanie, a swój koszt utrzymania określa na 1450 zł. miesięcznie. Jest właścicielem nieruchomości o obszarze 1,37 ha, spłaca kredyt po 122,76 zł. miesięcznie.

Matka pozwanego jest nauczycielem, od grudnia 2013r. pracuje na pół etatu z najniższym wynagrodzeniem, za wynajmowany u znajomej pokój płaci 600 zł. miesięcznie. Wcześniej pozostawała na utrzymaniu syna.

Ustalając powyższe Sąd Rejonowy uznał, że skoro pozwany w okresie kiedy mieszkał z matką, utrzymywał ją i siebie, ponosił w całości koszty utrzymania domu dysponując kwotą 2400 zł z tytułu wynagrodzenia za pracę i alimentów, to w obecnej sytuacji, kiedy nie musi partycypować w kosztach utrzymania matki, jest w stanie – wykorzystując swoje możliwości zarobkowe i majątkowe związane z posiadaniem nieruchomości - zaspokoić swoje potrzeby przyjęte przez sąd I instancji na 1200 zł., z wynagrodzenia za pracę. Wskazał też, że utrzymanie obowiązku alimentacyjnego sprzeczne jest z zasadami współżycia społecznego z uwagi na roszczeniowe nastawienie pozwanego wobec ojca i brak inicjatywy prowadzącej do zmiany niedobrych relacji z nim.

W apelacji pozwany zarzucił:

- błąd w ustaleniach faktycznych stanowiących podstawę rozstrzygnięcia poprzez przyjęcie, że nastąpiła zmiana stosunków uzasadniająca uchylenie obowiązku alimentacyjnego oraz poprzez przyjęcie, że za uchyleniem tego obowiązku przemawiają zasady współżycia społecznego,

- błąd w ustaleniach faktycznych i naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. polegające na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów i przyjęciu, że osiąga dochody zapewniające mu utrzymanie, wyciągniecie wniosków wedle których jego nastawienie do ojca ma charakter wyłącznie roszczeniowy i że to na skutek jego wniosku, powoda wpisano do rejestru dłużników niewypłacalnych,

- naruszenie prawa materialnego, a to art. 144 (1) kro poprzez jego zastosowanie w sytuacji, gdy brak jest podstaw do uznania, że za uchyleniem obowiązku alimentacyjnego przemawiają zasady współżycia społecznego, naruszenie art. 138 kro poprzez jego zastosowanie w sytuacji, gdy w sprawie nie nastąpiła zmiana stosunków uzasadniająca uchylenie obowiązku alimentacyjnego.

- naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. poprzez niewskazanie w uzasadnieniu wyroku przyczyn i podstaw ustalenia daty uchylenia obowiązku alimentacyjnego.

W uzasadnieniu podniósł, że sąd I instancji bezzasadnie przyjął wbrew jego zeznaniom, że jego koszt utrzymania jest niższy i wynosi 1200 zł. nie uwzględniając kosztów utrzymania mieszkania, kosztów ortodonty, internetu, telefonu. Zarzucił, że nieruchomość której jest właścicielem stanowi grunt rolny, zabudowania są w fatalnym stanie, stąd sprzedaż nieruchomości byłaby nieopłacalna. Wskazał, że od czasu zasądzenia alimentów jego koszt utrzymania wzrósł i nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie. Zarzucił, że nieuprawniona jest ocena, iż sytuacja materialna powoda znacznie się pogorszyła. Powód nie pobierając wynagrodzenia z uwagi na złą sytuację firmy (...), dba w większym stopniu o sytuację finansową zarządzanej firmy niż o realizowanie obowiązku alimentacyjnego wobec syna, co nie powinno być „promowane” przez sąd I instancji. Podniósł, że Sąd Rejonowy nie wziął pod uwagę przyczyn zerwania relacji pozwanego z ojcem, ani też nie wziął pod uwagę jego zeznań i zeznań matki, iż zabiegał o te kontakty, czego nie można powiedzieć o powodzie. Zarzucił też, że sąd nie wziął pod uwagę przyczyn wszczęcia postępowania z weksla oraz sytuacji związanej z zamieszkiwaniem pozwanego w domu powoda, a także w kontekście regulacji art. 144 (1) kro, wystąpienia przez powoda z żądaniem zapłaty z tytułu korzystania przez pozwanego z nieruchomości w R. przy ul. (...). Zaprzeczył, by wpis powoda do rejestru dłużników niewypłacalnych został dokonany na jego wniosek.

Przedstawiając powyższe zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu od powoda na swoją rzecz, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Powód wniósł o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Apelacja nie mogła odnieść skutku.

Wbrew zarzutom apelacji, Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił, że pozwany, który studiuje zaocznie, pracuje i zarabia 1200 zł. miesięcznie, jest właścicielem nieruchomości, jest w stanie samodzielnie się utrzymać. Skoro bowiem w czasie gdy mieszkał z matką, dysponując dochodem w wysokości 2400 złotych, utrzymywał siebie, matkę i pokrywał koszt utrzymania domu, a następnie wynajmowanego mieszkania, to zasadnie ocenił sąd I instancji, przyjmując na tej podstawie koszt utrzymania pozwanego na 1200 zł. miesięcznie, iż obecnie, ponieważ nie musi już utrzymywać matki, jest w stanie utrzymać się samodzielnie z wynagrodzenia za pracę. Ta ocena jest tym bardziej trafna gdy weźmie się pod uwagę, że pozwany samodzielnie wynajmuje duże 77 m(2) mieszkanie ( zeznania świadka J. S., k. 215) zamiast np. pokoju, czy mniejszego mieszkania i ponosi koszt jego utrzymania. Jeśli w tej sytuacji oczekuje, iż to powód będzie partycypował w kosztach utrzymania tego mieszkania, to zasadnie ocenił Sąd Rejonowy jego postawę wobec ojca jako roszczeniową. Nie bez znaczenia dla oceny sytuacji materialnej pozwanego jest posiadanie przez niego zabudowanej nieruchomości, którą może sprzedać uzyskując dodatkowe środki na utrzymanie. Trudności w ewentualnej sprzedaży nieruchomości pozwany nie wykazał, a przedstawiając stanowisko w sprawie składając zeznania, wbrew regulacji art. 133 § 1 kro, nawet nie brał pod uwagę możliwości zapewnienia sobie tą drogą dodatkowych środków utrzymania.

Wszczęcie postępowania egzekucyjnego przeciwko powodowi, które w konsekwencji doprowadziło do wpisania go do rejestru dłużników niewypłacalnych i wiążąca się z tym utrata kontrahentów prowadzonej przez powoda działalności gospodarczej winna być przez pozwanego brana pod uwagę przy składaniu wniosku egzekucyjnego. Te działania pozwanego doprowadziły jak zasadnie ustalił Sąd Rejonowy do pogorszenia kondycji finansowej firm powoda. Stąd zarzut, iż nie pobierając wynagrodzenia z firmy (...), powód bardziej dba o interes zarządzanej przez siebie firmy niż o realizowanie obowiązku alimentacyjnego wobec pozwanego nie może odnieść skutku.

Nie jest też uzasadniony zarzut, że sąd I instancji bezpodstawnie ustalił, że sytuacja materialna powoda znacznie się pogorszyła w porównaniu ze stanem z daty ustalania obowiązku alimentacyjnego. Ustalenie to znajduje oparcie w zeznaniach powoda ( k. 181-182), uwiarygodnionych złożonym w toku postępowania egzekucyjnego, na podstawie art. 913 k.p.c. wykazem majątku ( k. 217-228).

Z tych przyczyn nie mógł odnieść skutku zarzut błędnego ustalenia stanu faktycznego będącego podstawą rozstrzygnięcia, przekroczenia przez Sąd Rejonowy - przy ocenie materiału dowodowego - granic zakreślonych przepisem art. 233 § 1 k.p.c., a w konsekwencji bezzasadny okazał się zarzut naruszenia prawa materialnego, a to art. 138 i 144(1) kro.

Zasadny natomiast jest zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c., albowiem istotnie sąd I instancji w pisemnych motywach wyroku nie wyjaśnił, na jakiej podstawie przyjął datę uchylenia obowiązku alimentacyjnego na 24 lipca 2013r. To uchybienie nie uniemożliwiło jednak sądowi odwoławczemu dokonania kontroli instancyjnej zaskarżonego orzeczenia w tym zakresie.

W pozwie powód zażądał uchylenia obowiązku alimentacyjnego od daty wniesienia pozwu. Odpis pozwu został doręczony pozwanemu w dniu 24 lipca 2013r.( dowód doręczenia k. 22) i z tą właśnie datą uchylony został obowiązek alimentacyjny powoda wobec pozwanego.

Mając powyższe na uwadze, ponieważ zaskarżony wyrok jest prawidłowy, apelacja jako bezzasadna została oddalona na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 102 k.p.c. nie obciążając nimi pozwanego. Za zastosowaniem zasady słuszności przy rozstrzygnięciu o kosztach procesu przemawiał charakter sprawy, a to żądanie uchylenia obowiązku alimentacyjnego między ojcem i synem.

O kosztach pełnomocnika z urzędu orzeczono na podstawie § 19 w zw. z § 7 ust. 4 w zw. z § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28.9.2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( Dz. U. 2002.163.1348.).

SSO Anna Hajda SSO Teresa Kołeczko-Wacławik SSO Leszek Dąbek