Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 stycznia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu VIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych

w składzie : Przewodniczący del. SSR Maciej Nawrocki

Protokolant st. prot. sąd. Anna Narożna

po rozpoznaniu w dniu 14 stycznia 2015 r. w Poznaniu

odwołania W. D.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

z dnia 26 marca 2014r., znak: (...)

w sprawie W. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

o emeryturę

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje odwołującemu prawo do emerytury przy obniżonym wieku z tytułu pracy w warunkach szczególnych od dnia 14 października 2013r.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26 marca 2014 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. 2013.1440 ze zm.; dalej: ustawa emerytalno-rentowa) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. 1983.8.43 ze zm.; dalej: rozporządzenie z dnia 07.03.1983 r.), po rozpatrzeniu wniosku z dnia 2 października 2013 r., odmówił W. D. prawa do emerytury przy obniżonym wieku.

W uzasadnieniu wskazał, iż wnioskodawca nie udowodnił co najmniej 15 lat wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Organ rentowy zaliczył do stażu pracy w szczególnych warunkach okresy: od dnia 01.03.1975 r. do dnia 29.02.1980 r. (kierowca ciągnika kołowego – S. K. R. w K.) oraz od dnia 07.10.1997 r. do dnia 31.03.1998 r. (kierowca samochodu ciężarowego pow. 3,5 t – (...), (...) S.C.) – w sumie: 5 lat + 5 m-cy + 25 dni. Natomiast nie uznał za pracę w szczególnych warunkach okresów: od dnia 01.03.1995 r. do dnia 31.12.1996 r. (zatrudnienie w Organizacji (...) s.c. M. G., A. G.) oraz od dnia 02.01.1997 r. do dnia 06.10.1997 r. (zatrudnienie w Przedsiębiorstwie Produkcyjno – Handlowym s.c. (...) J.M.M. G.) ze względu na braki formalne świadectwa pracy w szczególnych warunkach. Nadto organ rentowy wskazał, iż uznał za udowodnione 26 lat + 8 m-cy + 26 dni okresów składkowych oraz 0 lat + 0 m-cy + 15 dni okresów nieskładkowych (łącznie 26 lat + 9 m-cy + 11 dni) /vide decyzja w aktach ZUS/

Dnia 8 kwietnia 2014 r., w formie i terminie przewidzianym prawem, W. D. złożył odwołanie od powyższej decyzji, wnosząc o jej zmianę i przyznanie prawa do emerytury. W uzasadnieniu podał, że organ rentowy nie wziął pod uwagę stażu pracy w Centrali (...) w G., na stanowisku kierowca ciągnika kołowego (traktorzysta). Nadto odwołujący wskazał świadków, z którymi pracował w spornym okresie /vide odwołanie k. 2 akt/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, przytaczając argumentację prawną i faktyczną zaprezentowaną w zaskarżonej decyzji oraz wskazując, że odnośnie do okresu zatrudnienia w Centrali (...) odwołujący nie przedłożył wymaganego dokumentu – świadectwa pracy w szczególnych warunkach /vide odpowiedź na odwołanie k. 3-4 akt/

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołujący urodził się dnia (...)r. Nie jest członkiem OFE.

Odwołujący legitymuje się okresem ubezpieczenia wynoszącym na dzień 31 grudnia 1998 r. łącznie 26 lat + 9 m-cy + 11 dni, w tym 26 lat + 8 m-cy + 26 dni okresów składkowych oraz 0 lat + 0 m-cy + 15 dni okresów nieskładkowych. Taki właśnie staż ubezpieczeniowy uwzględniono w decyzji o ustaleniu kapitału początkowego odwołującego z dnia 16 sierpnia 2011 r.

bezsporne; nadto dowód: decyzja w aktach dotyczących ustalenia kapitału początkowego

W dniu 2 października 2013 r. odwołujący złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Do wniosku tego odwołujący załączył świadectwa pracy w szczególnych warunkach za okresy: od 01.03.1975 r. do 29.02.1980 r., od 01.03.1995 r. do 31.12.1996 r., od 02.01.1997 r. do 06.10.1997 r. oraz od 07.10.1997 r. do 31.03.1998 r. Żaden z tych dokumentów nie dotyczył pracy w Centrali (...) w G., natomiast świadectwo pracy u tego pracodawcy (nie zaś świadectwo pracy w szczególnych warunkach) znajdowało się w aktach rentowych odwołującego, w związku z wnioskiem o rentę złożonym dnia 24.10.2000 r.

Decyzją z dnia 26 marca 2014 r. organ rentowy odmówił odwołującemu przyznania prawa do emerytury, ze względu na wykazanie zamiast 15 lat, zaledwie 5 lat + 5 m-cy + 25 dni stażu pracy w warunkach szczególnych (suma okresów od 01.03.1975 r. do 29.02.1980 r. oraz od 07.10.1997 r. do 31.03.1998 r.).

bezsporne; nadto dowód: dokumenty w aktach emerytalnych odwołującego

Odwołujący ma prawo jazdy kategorii T (traktory) od dnia 23 lipca 1974 r.

Odwołujący został zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w G., na podstawie umowy o pracę z dnia 25 sierpnia 1980 r., w której jego stanowisko pracy określono jako „kierowca”. Umowa regulowała od razu stawki wynagrodzeń za prowadzenie pojazdu z jedną i dwiema przyczepami. Do zatrudnienia odwołującego doszło po złożeniu podania, w którym zwracał się o zatrudnienie w charakterze „kierowcy na ciągnik”. W kwestionariuszu osobowym wypełnionym wkrótce po zatrudnieniu odwołujący podał jako zawód wykonywany „traktorzysta”. W dokumentach znajdujących się w aktach osobowych odwołującego, jego stanowisko pracy jest określane jako „kierowca”. Niektóre dokumenty traktują o podwyższeniu stawki godzinowej za pracę i nadmieniają o prowadzeniu pojazdu z dwiema przyczepami.

dowód: dokumenty w aktach osobowych odwołującego – przy aktach sprawy; protokół rozprawy z dnia 14.01.2015 r. (zeznania odwołującego)

Odwołujący był zatrudniony w Centrali (...) w G. w okresie od dnia 25 sierpnia 1980 r. do dnia 31 marca 1995 r. W całym tym okresie wykonywał wyłącznie pracę traktorzysty. Prowadził traktor z dwiema przyczepami, które zawsze były załadowane. Odwołujący woził groch, gorczycę, peluchę, zboże, rzepak, materiał siewny. Wymienione surowce woził nawet do portu na W.. Natomiast po terenie dawnego powiatu (...) woził ziemniaki sadzeniaki i materiał siewny. Odwołujący wykonywał pracę na pełen etat, w wymiarze co najmniej 8 godzin dziennie, także w soboty i niedziele. W okresie zatrudnienia nie miał dłuższych przerw, nieobecności w pracy.

dowód: zeznania świadków: J. J. (k. 50v), B. S. (k. 50v-51), A. D. (k. 51), zeznania odwołującego (k. 51v)

W Centrali (...) w G. w spornym okresie pracowali również świadkowie J. J., B. S. i A. D..

J. J. był zatrudniony w latach 1980-1997, pracował jako kierowca samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony. Spotykał się z odwołującym w pracy na co dzień, na przykład w takich okolicznościach, że obaj jechali z materiałem do portu, z tym, że wówczas odwołujący wyjeżdżał w trasę traktorem 10 godzin wcześniej.

B. S. był zatrudniony w latach 1977-1996 jako kierownik transportu i zaopatrzenia – był przełożonym odwołującego.

A. D. był zatrudniony w latach 1969-1991 w dziale plantacyjnym (do 1980 r.), a później w dziale technicznym i dziale handlowym. Sposobność do kontaktów z odwołującym stwarzało uzgadnianie miejsc i terminów dowozu materiału siewnego i ziemniaków sadzeniaków do odbiorców na terenie powiatu (...).

Centrala (...) w G. mieściła się w niewielkim kompleksie budynków przy ul. (...), gdzie pracowali wszyscy zatrudnieni pracownicy – kierowcy, techniczni, biurowi. W spornym okresie Centrala (...) w G. zatrudniała 3 traktorzystów i kilkoro innych kierowców – ogółem nie więcej niż około 10 kierowców wszelkich pojazdów.

dowód: zeznania świadków: J. J. (k. 50v), B. S. (k. 50v-51), A. D. (k. 51), zeznania odwołującego (k. 51v)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych dokumentów, zeznań świadków i zeznań odwołującego.

Sąd uznał za wiarygodne w całości dokumenty zawarte w aktach pozwanego organu rentowego, dokumenty zgromadzone w aktach osobowych odwołującego i świadków z okresu zatrudnienia w Centrali (...) w G. oraz w aktach sprawy niniejszej. Wszystkie te dokumenty zostały sporządzone przez kompetentne organy, w zakresie przyznanych im upoważnień i w przepisanej formie. Ponieważ nie były one kwestionowane przez żadną ze stron postępowania i nie wzbudziły wątpliwości Sądu co do ich autentyczności bądź prawdziwości zawartych w nich twierdzeń, nie było podstaw, ażeby odmówić im wiary.

Za spójne i konsekwentne należało uznać zeznania świadków J. J., B. S. i A. D., którzy potwierdzili fakt i charakter pracy odwołującego w latach 1980-1995. Ich zeznania były jasne, rzeczowe, przekonywujące, korespondowały zarówno ze sobą nawzajem, z relacją odwołującego oraz z dokumentami zgromadzonymi w aktach organu rentowego, aktach osobowych i aktach sprawy niniejszej. Sąd nie dopatrzył się okoliczności przemawiających za tym, aby przyjąć, że świadkowie chcąc zeznań na korzyść odwołującego podawali nieprawdę.

Za w pełni wiarygodne Sąd uznał zeznania odwołującego, które tworzyły zwartą i logiczną całość oraz korespondowały z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w niniejszej sprawie, w tym z dokumentami oraz zeznaniami przesłuchanych świadków. W sposób przekonywujący i rzeczowy odwołujący wyjaśnił na czym polegała jego praca.

Sąd zważył, co następuje:

Przyznawanie emerytur dla osób urodzonych tak jak odwołujący po 31 grudnia 1948 r. reguluje art. 184 ustawy emerytalno – rentowej.

Zgodnie z tym przepisem emerytura przy obniżonym wieku przysługuje ubezpieczonym, którzy łącznie spełnią poniższe wymogi:

-

mężczyzna osiągnie wiek lat 60,

-

w dniu wejścia w życie ustawy, czyli na dzień 1.01.1999 r. posiada:

a)  okres składkowy i nieskładkowy w ilości co najmniej 25 lat,

b)  z czego co najmniej przez 15 lat wykonywał pracę w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze

-

nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, a jeżeli przystąpił – złoży wniosek o przekazanie zgromadzonych środków na rachunku za pośrednictwem Zakładu na dochody budżetu państwa.

Bezsporne było to, że:

1.  odwołujący w dniu 14 października 2013 r. ukończył 60 lat,

2.  na dzień 1.01.1999 posiada ponad 25 lat stażu ubezpieczeniowego,

3.  nie przystąpił do OFE.

Sporne natomiast w sprawie było to, czy odwołujący legitymuje się 15 letnim stażem pracy w warunkach szczególnych – organ rentowy nie uwzględnił bowiem okresów: od dnia 01.03.1995 r. do dnia 31.12.1996 r. (zatrudnienie w Organizacji (...) s.c. M. G., A. G.) oraz od dnia 02.01.1997 r. do dnia 06.10.1997 r. (zatrudnienie w Przedsiębiorstwie Produkcyjno – Handlowym s.c. (...) J.M.M. G.) ze względu na braki formalne świadectwa pracy w szczególnych warunkach, ani okresu od dnia 25.08.1980 r. do dnia 31.03.1995 r. (zatrudnienie w Centrali (...) w G.) ze względu na brak świadectwa pracy w szczególnych warunkach.

Zatrudnienie w szczególnych warunkach czy w szczególnym charakterze interpretuje się tak, jak to było wymagane w przepisach dotychczasowych do nabycia emerytury w obniżonym wieku. Przepisami dotychczasowymi w rozumieniu art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalno-rentowej jest rozporządzenie z dnia 07.03.1983 r. wraz z załącznikiem.

Na podstawie § 2 powoływanego rozporządzenia okresami pracy, uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu, są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Zgodnie z § 1 ust. 1 cyt. rozporządzenia – rozporządzenie stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia, zwanych dalej "wykazami".

W wykazie tym wymienione są m. in. w dziale VIII W transporcie i łączności pod poz. 3 prace kierowców ciągników (…)

Nadto, w załączniku nr 1 do zarządzenia nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31.03.1988 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. Urz. Ministerstwa Rolnictwa, Lesnictwa i Gospodarki Żywnościowej nr 2 z 1988 r., poz. 4) - wykazie A, dziale VIII, poz. 3 pkt. 1 wymieniono Prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych: 1. kierowca ciągnika kołowego.

Zgodnie z § 2 ust. 2 rozporządzenia z dnia 07.03.1983 r. okresy pracy w szczególnych warunkach, na podstawie posiadanej dokumentacji, stwierdza zakład pracy w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w świadectwie pracy. Jednakże judykatura pozwala na dowodzenie w inny, niż wskazany w § 2 ust. 2 cytowanego rozporządzenia, że praca była wykonywana w szczególnych warunkach. Jak bowiem wskazał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 maja 1985 r. III UZP 5/85, LEX nr 14635 w postępowaniu przed okręgowymi zakładami pracy i ubezpieczeń społecznych w sprawach o świadczenia emerytalno-rentowe dopuszczalne jest przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków na okoliczność zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, jeżeli zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia z zakładu pracy z powodu likwidacji zakładu pracy lub zniszczenia dokumentów dotyczących takiego zatrudnienia. Przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków nie jest dopuszczalne w postępowaniu przed organem rentowym (teza powołanej uchwały SN). W uzasadnieniu uchwały z dnia 27 maja 1985 r. Sąd Najwyższy wskazał, że Sąd jest uprawniony do przeprowadzenia dowodu ze świadków na okoliczność takiego zatrudnienia – jeżeli okaże się, że jest to konieczne dla wszechstronnego wyjaśnienia okoliczności sprawy. Dowód z zeznań świadków podlega ocenie Sądu na tle okoliczności sprawy i treści zebranego materiału dowodowego. Nie można bowiem – podkreśla SN – przypisać ustawodawcy zamiaru, ażeby tak istotne kwestie, mające wpływ na ustalenie prawa do świadczeń emerytalno – rentowych, powierzył tyko zakładom pracy, skoro jest notoryjnie znane, że zakłady pracy często nie posiadają dokumentacji z uwagi na upływ czasu, reorganizację lub zniszczenie z innych przyczyn. Prowadziłoby to w wielu przypadkach do przyznania pracownikom, którzy byli zatrudnieni w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze, zaniżonych świadczeń, a nawet pozbawienia świadczeń.

Podobny pogląd wyraził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 21 września 1984 r. III UZP 48/84, LEX nr 14630 oraz w uchwale z dnia 10 marca 1984 r., III UZP 6/84, LEX nr 14625: „okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przewidziane rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze mogą być ustalane w postępowaniu odwoławczym także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy.”

Przenosząc przytoczone rozważania Sądu Najwyższego na grunt sprawy niniejszej należy stwierdzić, że odwołujący przedstawił dowody na wykonywanie pracy w szczególnych warunkach w rozmiarze większym niż to wynika z ustaleń organu rentowego.

Do okresu pracy w szczególnych warunkach należało zaliczyć okres zatrudnienia w Centrali (...) w G. na stanowisku kierowcy ciągnika kołowego w okresie od dnia 25.08.1980 r. do dnia 31.03.1995 r. [= 14 lat + 7 m-cy + 7 dni].

Oznacza to, że odwołujący spełnił trzeci z warunków przyznania prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, czyli 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Uwzględniając do uznanych przez organ rentowy okresów wykonywania pracy w szczególnych warunkach – (i) od dnia 01.03.1975 r. do dnia 29.02.1980 r. (kierowca ciągnika kołowego – S. K. R. w K.) oraz (ii) od dnia 07.10.1997 r. do dnia 31.03.1998 r. (kierowca samochodu ciężarowego pow. 3,5 t – (...), (...) S.C.) – w sumie: 5 lat + 5 m-cy + 25 dni – okres wymieniony w akapicie poprzedzającym, odwołujący przepracował w warunkach szczególnych 20 lat + 1 m-c + 2 dni.

Przy ustaleniu, że odwołujący wykazał 15 lat pracy w warunkach szczególnych orzeczono jak w wyroku na podstawie w/w przepisów i art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. i przyznano odwołującemu prawo do wcześniejszej emerytury od dnia 14 października 2013 r., tj. od dnia spełnienia przesłanki wieku, w miesiącu złożenia wniosku o emeryturę.

Na marginesie Sąd wskazuje, że ostatecznie – mimo zebrania stosownej dokumentacji – nie czynił ustaleń faktycznych na okoliczność domniemanej pracy odwołującego w szczególnych warunkach w okresach od dnia 01.03.1995 r. do dnia 31.12.1996 r. (zatrudnienie w Organizacji (...) s.c. M. G., A. G.) oraz od dnia 02.01.1997 r. do dnia 06.10.1997 r. (zatrudnienie w Przedsiębiorstwie Produkcyjno – Handlowym s.c. (...) J.M.M. G.).

Po pierwsze, czynienie takich ustaleń byłoby zbędne – suma okresów pracy u wzmiankowanych pracodawców, nawet po doliczeniu okresu pracy w szczególnych warunkach uznanego przez organ rentowy – nie pozwoliłaby osiągnąć stażu 15 lat pracy w warunkach szczelnych. Niezbędne było i tak wykazanie pracy w szczególnych warunkach w Centrali (...) w G., co się odwołującemu powiodło.

Po wtóre, na rozprawie w dniu 14 stycznia 2015 r. odwołujący wyraził życzenie, by sprawy okresów zatrudnienia w GoJa nie badać – z przyczyn wymienionych w akapicie poprzedzającym.

/-/ Maciej Nawrocki