Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 9 października 2014 r.

Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi - Północ w W. II Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSR Emil Lewandowski

Protokolant: Mateusz Demus

po rozpoznaniu w dniu 25 września 2014 r. w Warszawie na rozprawie sprawy

z wniosku C. S., J. S.

z udziałem Miasta S. W., M. B.

o zasiedzenie

postanawia:

I.  oddalić wniosek,

II.  ustalić, że wnioskodawcy i uczestnicy ponoszą koszty swojego udziału w sprawie.

Sygn. akt II Ns 515/12

UZASADNIENIE

Wnioskiem z dnia 3 kwietnia 2012 r. (data prezentaty pisma o wpisanie sprawy pod nowy numer) C. S. i J. S. wystąpili o stwierdzenie, że nabyli w drodze zasiedzenia do ich majątku objętego wspólnością majątkową małżeńską z dniem 1 października 2005 r. służebność gruntową polegającą na prawie przechodu i przejazdu przez część nieruchomości gruntowej o powierzchni 125 metrów kwadratowych, stanowiącej pas drogowy biegnący od ulicy (...) od strony wschodniej do południowej, zarejestrowany jako działka gruntu o numerze 22, (projektowany numer 22/1), w obrębie 4-04-15 położonej w W. przy ulicy (...) o łącznej powierzchni 664 metry kwadratowe, dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...), w której jako właściciel widnieje uczestnik postępowania – m. st. W..

Wnioskodawcy wystąpili o orzeczenie, że każdy z uczestników postępowania ponosi koszty swojego udziału w sprawie.

W uzasadnieniu faktycznym wskazali, że wnioskodawcy są na zasadach wspólności majątkowej małżeńskiej właścicielami sąsiedniej nieruchomości gruntowej o numerze 21/1 w obrębie 4-04-15, położonej w W. przy ulicy (...) o powierzchni 838 metrów kwadratowych, dla której prowadzona jest księga wieczysta (...).

Nieruchomość ta nabyta została przez wnioskodawców w drodze zasiedzenia, co stwierdzone miało zostać postanowieniem Sądu Rejonowego dla Warszawy –P. w W. z dnia 25 lutego 1966 r.

Ich nieruchomość graniczy bezpośrednio z nieruchomością, na której zasiedzieć mieli wedle petitum wniosku służebność.

Podnieśli przy tym, że urządzenie służące faktycznemu realizowaniu służebności istniało jeszcze przed nabyciem przez nich nieruchomości, a ponadto jest ona w tym zakresie użytkowana przez wnioskodawców, którzy dokonują jej utwardzeń i niwelowania terenu, a w tym celu wysypują gruz oraz drobne kamienie, a ponadto koszą trawę oraz odśnieżają nieruchomość.

Wnioskodawcy w toku postępowania reprezentowani byli przez pełnomocnika będącego radcą prawnym.

W odpowiedzi na wniosek uczestnik postępowania –m. st. W. wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. M. st. W. wystąpiło nadto o wezwanie do udziału w sprawie M. B.. Uczestnik podniósł, że nie została spełniona przesłanka zasiedzenia polegająca na korzystaniu z trwałego urządzenia albowiem droga z której korzystają wnioskodawcy nie może za takie urządzenie uchodzić.

W toku postępowania przystąpiła do niego uczestniczka M. B. reprezentowana przez córkę zastępowaną przez pełnomocnika będącego radcą prawnym. Zajmując merytoryczne stanowisko w sprawie wniosła o oddalenia wniosku oraz zasądzenie zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu faktyczny wskazała, że nie zaistniały przesłanki zasiedzenia, a wniosek narusza zasady współżycia społecznego z uwagi na oddziaływanie samochodów przejeżdżających po drodze na posadowiony na działce (...) dom jednorodzinny.

Sąd ustalił następujący stan fatyczny:

Wnioskodawcy są na zasadach wspólności majątkowej małżeńskiej właścicielami nieruchomości gruntowej o numerze 21/1 w obrębie 4-04-15, położonej w W. przy ulicy (...) o powierzchni 838 metrów kwadratowych, dla której prowadzona jest księga wieczysta (...) (bezsporne).

Działka wnioskodawców graniczy od strony południowo – wschodniej z działką (...) (mapa geodezyjna dla celów sądowych – k. 23). Na części działki (...) oznaczonej jako działka planowana 22/1 (mapa geodezyjna do celów sądowych – k. 23) znajduje się droga prowadząca do bramy wjazdowej do nieruchomości wnioskodawców (bezsporne).

Od dnia objęcia w posiadanie nieruchomości stanowiącej obecnie ich własność grunt był ogrodzony, furtka znajdowała się od strony ul. (...), zaś brama od strony działki sąsiedniej (zeznania M. K. w niniejszej sprawie – k. 91, opis protokołu – zeznania w sprawie I Ns 1372/09 M. B. – k. 305, zeznania świadka H. C. – k. 252, D. S. – k. 253). W chwili obecnej brama jest suwana, zaś uprzednio otwierała się do wewnątrz nieruchomości wnioskodawców (zeznania P. S. – k. 275). Ogrodzenie nieruchomości wnioskodawców nie znajduje się na granicy działki (...) lecz cofnięte jest na grunt wnioskodawców (bezsporne). Wnioskodawcy korzystają z pasa gruntu określonego jako działka planowana 22/1 jako drogi dojazdowej do swojej nieruchomości od roku 1967 r. tj. od wprowadzenia się na nieruchomość, co znajduje pokrycie w zeznaniach świadka J. K. (k. 89-90). Korzystanie do roku 1978 r. polegało na na sporadycznym używaniu drogi w celu wywozu nieczystości i przywozu węgla (zeznania R. G. – k. 369). Od roku 1978 r. kiedy to wnioskodawcy zakupili samochód, korzystali z drogi również wjeżdżając na swoją nieruchomość samochodem (zeznania J. K. – k. 89-90, W. K. – 90-91). We wcześniejszym okresie korzystały z działki również osoby trzecie (zeznania M. K. – k. 92, L. Z. – k. 269-270, M. S. – k. 272-273). Z dojazdu korzysta i korzystała również uczestniczka postępowania i jej rodzina (zeznania B. T. – k. 264)

Na objętym wnioskiem pasie gruntu nie został wylany asfalt, wyłożona kostka brukowa lub inna nawierzchnia. Na gruncie znajdują się koleiny wyjeżdżone przez samochód wnioskodawców, zaś poza koleinami grunt porośnięty trawą (dokumentacja fotograficzna – k. 344-362). W miejscach gdzie znajdują się koleiny w ziemie wbite są kamienie i gruz ułożone przez wnioskodawcę celem utwardzenia klepiska (dokumentacja fotograficzna – k. 344-362, zeznania W. K. – k. 90-91, J. K. – k. 90-91, zeznania L. Z. – k. 269). Oprócz wysypywania drogi gruzem, piaskiem i kamieniami wnioskodawca prowadził również prace niwelacyjne (zeznania M. S. – k. 272). Prace związane z utrzymaniem drogi w przejezdnym stanie prowadzone były wyłącznie przez wnioskodawcę (zeznania L. Z. –k. 269). W okresach zimowych, gdy droga zasypana jest śniegiem, wnioskodawcy odśnieżają ją i posypują koleiny popiołem (zeznania W. K. – k. 90-91, M. K. – k. 91-92, M. S. – k. 272-273, fotografie – k. 189).

Droga wymaga napraw i cyklicznego wysypywania na niej żwiru lub kamieni, szczególnie po wymywających powierzchnię oraz po okresie zimowym (zeznania M. S. – k. 272, J. K. – k. 89).

W 2002 roku wnioskodawcy rozpoczęli prace mające na celu położenie na drodze betonowych płyt zapewniających utwardzony dojazd do nieruchomości wnioskodawców (bezsporne).

Na skutek wystąpienia uczestniczki postępowania M. B., Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego nakazał rozbiórkę płyty betonowej posadowionej przez wnioskodawców. (k. 155). Decyzja została utrzymana w mocy przez (...) Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego.

Wnioskodawcy do chwili obecnej korzystają z drogi (bezsporne).

Sąd zważył co następuje:

Zgodnie z art. 172 § 1 k.c. posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie), zaś podług § 2 poo upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze. Normę regulującą instytucję zasiedzenia służebności gruntowej uzupełnia dodatkowo przepis art. 292 k.c., który stanowi, że służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia, zaś przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio.

Z godnie z normą prawną skonstruowaną w oparciu o powołane wyżej przepisy zasiedzenie nieruchomości gruntowej nastąpić może w przypadku spełnienia kumulatywnie trzech przesłanek:

- posiadania zależnego w zakresie odpowiadającym władztwu wypływającemu z treści określonej służebności gruntowej,

- upływ czasu, którego długość uzależniona jest od dobrej lub złej wiary posiadacza w chwili wejścia w posiadanie,

- faktyczne posiadanie w zakresie odpowiadającym treści służebności gruntowej polegać musi na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia.

Oceniając stan faktyczny niniejszej sprawy Sąd uznał, że wnioskodawcy byli i nadal są posiadaczami zależnymi przedmiotowego pasa gruntu w zakresie odpowiadającym służebności przechodu i przejazdu. Nie jest możliwe przyjęcie domniemania dobrej wiary na tle stanu faktycznego niniejszej sprawy albowiem wnioskodawcy winni byli się liczyć się z faktem, że korzystają z cudzej nieruchomości. Pogłębiona ocena prawna w tym zakresie nie jest jednakże konieczna albowiem dla zaistnienia stanu prowadzącego do zasiedzenia służebności gruntowej koniecznej jest faktyczne wykonywanie władztwa poprzez korzystanie z trwałego i widocznego urządzenia. Na marginesie dodać należy, że okoliczność korzystania z gruntu przez inne osoby nie wyłącza zasiedzenia służebności. Ustawa nie wymaga by faktyczne realizowania służebności dokonywane było z wyłączeniem innych osób.

Punktem wyjścia do określenia zakresu znaczeniowego zwrotu „trwałe i widoczne urządzenie” winno być znaczenie słowa „urządzenie” w języku powszechnym, którego znaczenie w dalszej kolejności należy zmodyfikować zgodnie z kontekstem znaczeniowym i regułami wykładni.

Zgodnie ze słownikowym znaczeniem tego słowa opisanym w internetowym słowniku języka polskiego wydawnictwa (...) urządzeniem jest mechanizm lub zespół mechanizmów, służący do wykonania określonych czynności (vide: www.sjp.pwn.pl). Nie jest koniecznym by dla korzystania ze służebności przechodu i przejazdu, posadowienie na nieruchomości mechanizmów lub zespołów mechanizmów, stąd znaczenie to należy rozszerzyć do obiektów budowlanych przeznaczonych do poruszania się po nich, a posiadających przymiot trwałości, które są nadto obiektywnie widoczne tak dla właściciela, jak i osób trzecich. Innymi słowy przez urządzenie o którym mowa w art. 292 k.c. należy rozumieć widoczną i trwałą infrastrukturę techniczną pozwalającą i ułatwiającą przejście i przejazd po gruncie, na którym się znajduje. Ponieważ korzystanie ze służebności przechodu i przejazdu nie polega na niejako „stałym” władztwie, dającym się łatwo i obiektywnie uchwycić w rzeczywistości, przez wzgląd na ochronę prawa własności zasiadywanej nieruchomości, konieczne jest stosowne zamanifestowanie przez posiadacza zależnego swojego władztwa, co ustawodawca uregulował wprowadzając wymóg korzystania z trwałego i widocznego urządzenia. Trwałość urządzenia pozwala zobiektywizować wolę władającego posiadania nieruchomości w określonym zakresie, zaś oczywistym jest, ze względu na konieczność transparentności, że urządzenie to musi być widoczne na zewnątrz.

Uwzględniając powyższe uwagi należało zatem wziąć pod ocenę czy pas gruntu wykorzystywany przez wnioskodawców do dojazdu stanowi w ogóle urządzenie, czy to w jego znaczeniu powszechnym, słownikowym czy też rozszerzonym podług zapatrywań przedstawionych wyżej.

Pas gruntu objęty wnioskiem wykorzystywany jest przez wnioskodawców w sposób wynikających in abstracto ze służebności przechodu i przejazdu, a zatem spełnia on funkcję jakie miałoby spełniać urządzenie o którym mowa w art. 292 k.c.

Wyjaśnienia jednakże wymaga, iż nie można uznać, również w znaczeniu szerokim, pasa gruntu za urządzenie. Jest to bowiem wyłącznie wyjeżdżona i uklepana gleba w którą nabite zostały kamienie gruz, żwir, piasek i popiół, która podzielona jest nadto pasem porośniętym roślinnością. Samej ubitej ziemi, również dodatkowo „wzmacnianej” gruzem, kamieniami, piachem itp., nie można nazwać zatem urządzeniem bo nie stanowi ono infrastruktury technicznej, mimo że spełnia jej funkcję. Wybudowanie takiej infrastruktury wymaga chociażby nieco bardziej zaawansowanego technologicznie sposobu wykonana – zarówno materiałów jak i narzędzi. Bez znaczenia pozostaje tu okoliczność wyrównywania przez wnioskodawcę gruntu ponieważ nie prowadziło to do powstania jakiegokolwiek urządzania, a jedynie do zmiany ukształtowania działki ułatwiającego przejazd.

Nawet w przypadku uznania, że koleiny, czy też cały pas gruntu, uznany może być w myśl art. 292 k.c. za urządzenie to nie jest możliwe przyjęcie, że owo „urządzenie” wykonane zostało w sposób trwały. Z zeznań świadków wynika, że wnioskodawca częstokroć dokonywał poprawek czy też napraw kolei powstałych niejednokrotnie z powodu opadów atmosferycznych, jak również konieczna było prowadzenie co wiosnę robót w obrębie pasa gruntu, pozwalających na zachowanie przejezdności. Okoliczność ta znajduje odzwierciedlenie w dokumentacji fotograficznej, na której widać wymywanie kolein przez wodę opadową skierowaną na grunt przez rynnę (k. 362). Zgodnie z doświadczeniem życiowym należy przyjąć, że każdorazowe intensywniejsze lub bardziej długotrwałe opady, jak również topnienie śniegu po zimie, musiały prowadzić do powstania zniszczeń w koleinach nawet w razie nieskierowania na nie odpływu wód deszczowych.

Prima facie wydaje się, że w przypadku uznania z kolei za urządzenie należałoby uznać, że urządzenie to było widoczne. Zasadniczo ocena taka byłaby słuszna. Dostrzec jednakże należy analizując dołączoną do akt dokumentacje fotograficzną, iż koleiny były dostrzegalne w różnym stopniu w różnych okresach i w różnych odcinkach pasa, co prawdopodobnie związane mogło być z intensywnością przejazdów. I tak zwrócić należy uwagę na rozbieżność między zdjęciami z kart 342 (górne), 345 (górne), 351 (oba), 361 (oba), a zdjęciami 323 (dolne), 345 (dolne), 352 (górne), 362 (oba). Na niektórych z wymienionych zdjęć również koleiny zarośnięte są trawą, na innych zaś są wyraźnie zarysowane. Okoliczność ta wpływa zatem na cechę widoczność „urządzenia”, jak również jego trwałości. Ze zdjęć wynika, że koleiny te stosunkowo łatwo mogły zarosnąć roślinnością, co przekreśla ich przymiot trwałości, jak również w istotnym stopni godzi w cechę widoczności.

Podmurówka ogrodzenia nieruchomości wnioskodawców została przesunięta w głąb ich nieruchomości. Nie można jej zatem uznać za element urządzenia o którym mowa w art. 292 k.c. albowiem nie znajduje się na zasiadywanej nieruchomości. Ponadto brama wnioskodawców w chwili obecnej jest bramą suwaną. We wcześniejszym okresie była to konstrukcja otwierana, jednakże jej wrota otwierały się w stronę nieruchomości wnioskodawców, a więc w żaden sposób nie oddziaływały na przedmiotową nieruchomość i nie można w żaden sposób postrzegać ich jako elementu urządzenia.

Dalej uznać należy, że częścią konstrukcji takiego urządzenia nie jest brama znajdująca się na południowi-wschodnim „wylocie” projektowanej działki. Stanowi ona element ogrodzenia zabezpieczającego przed korzystaniem z pasa drogi przez osoby trzecie i nie służy w żaden sposób faktycznemu realizowaniu służebności.

Sąd oddalił wniosek o przeprowadzenie dowodu z materiału filmowego uznając, że dotychczasowy materiał dowodowy był wystarczający dla dokonania ustaleń stanu faktycznego, jak również nie mógł on wnosić odmiennych treści niż dołączona przez wnioskodawców dokumentacja fotograficzna. Z tych samych względów oddalony został wniosek o dokonanie wizji lokalnej i przesłuchanie uczestników.

Dla jasności należy wyjaśnić, że nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia w sprawie czy pas gruntu stanowi dla wnioskodawców drogę konieczną czy też nie. Okoliczność ta nie może w żaden sposób wpływać na bieg zasiedzenia i jego przedmiot – zasiedziana może być zarówno służebność drogi koniecznej, jak i inna służebność przechodu i przejazdu. Spełnienie cech takowej służebności winno być zatem udowodnione w toku postępowania o ustanowienie służebności drogi koniecznej.

Sąd pominął w sprawie dowód z opinii rzeczoznawcy uznając, że nie miał znaczenia w sprawie. Złożony został na okoliczność uznania wniosku niezgodnego z zasadami współżycia społecznego wobec czego należy wyjaśnić, iż w zakresie żądania zasiedzenie okoliczność taka może być rozpatrywana jedynie wyjątkowo. Ponadto opinia stanowi wyłącznie dokument prywatny nieposiadający waloru dowodowego opinii biegłego sądowego.

Dlatego też Sąd, na podstawie art. 172 k.c. w zw. z art. 292 k.c. oddalił wniosek o zasiedzenie jako bezzasadny.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie ogólnej normy zwartej w art. 520 § 1 k.p.c. Sąd uznał, że nie zaistniały okoliczności uzasadniające odstąpienie od zasady ponoszenia przez uczestników postępowania kosztów związanych ze swoim uczestnictwem w sprawie.

Mając powyższe na względzie orzeczono jak w sentencji.