Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 października 2012r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Bożena Szponar - Jarocka (spr.)

Sędziowie: SA Władysława Prusator-Kałużna

SO del. Dorota Zarzecka

Protokolant: Barbara Chilimoniuk

po rozpoznaniu w dniu 17 października 2012 r. w Białymstoku

sprawy z wniosku T. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o emeryturę z tytułu pracy w szczególnych warunkach

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku V Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 15 lutego 2012 r. sygn. akt V U 1558/11

I.  zmienia zaskarżony wyrok w pkt. I w ten sposób, że przyznaje T. K. emeryturę od dnia 25 stycznia 2012r.

II.  w pozostałym zakresie apelację oddala.

Sygn. akt III AUa 408/12

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. decyzją z dnia 30 listopada 2011 roku, wydaną na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) odmówił T. K. przyznania prawa do emerytury. W ocenie organu rentowego T. K. nie legitymuje się wymaganym, co najmniej 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy do stażu pracy w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Usługowo – Produkcyjnym (...) S. A. w B. (uprzednio Zakład (...)) od dnia 2 maja 1973 roku do dnia 31 grudnia 1990 roku oraz od dnia 4 lipca 1992 roku do dnia 31 października 1992 roku.

T. K. w odwołaniu od powyższej decyzji wniósł o jej zmianę, zaliczenie mu spornych okresów zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Usługowo – Produkcyjnym (...) w B. od dnia 2 maja 1973 roku do dnia 31 grudnia 1990 roku oraz od dnia 4 lipca 1992 roku do dnia 31 października 1992 roku do stażu pracy w warunkach szczególnych i przyznanie prawa do emerytury.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku po rozpoznaniu powyższego odwołania, wyrokiem z dnia 15 lutego 2012 roku zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał T. K. emeryturę od dnia 27 października 2011 roku oraz ustalił, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Sąd Okręgowy ustalił, że T. K. w dniu 25 października 2011 roku ukończył wiek 60 lat. Wnioskodawca rozwiązał umowę o pracę z dniem 24 stycznia 2012 roku. Kwestią sporną w niniejszej sprawie było, czy T. K. w okresach zatrudnienia w Spółce (...) od dnia 2 maja 1973 roku do dnia 31 grudnia 1990 roku oraz od dnia 4 lipca 1992 roku do dnia 31 października 1992 roku wykonywał pracę w warunkach szczególnych. W ocenie Sądu Okręgowego przesłuchani w sprawie świadkowie H. R. i J. Ż. twierdzili, że wnioskodawca w spornych okresach pracował na stanowisku naprawy pomp wtryskowych do silników wysokoprężnych w pełnym wymiarze czasu pracy. Sąd Okręgowy dał wiarę zeznaniom świadków, którzy pracowali razem z wnioskodawcą, bowiem uznał, że posiadali oni wiedzę, jaką faktycznie pracę wykonywał wnioskodawca. Zgodnie z wykazem A dział XIV poz. 14 prace przy naprawie pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych zaliczane są do prac wykonywanych w szczególnych warunkach. Stąd też Sąd Okręgowy uznał, że po doliczeniu spornych okresów pracy, T. K. legitymuje się wymaganym co najmniej 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych, a zatem spełnił przesłanki z art. 184 w związku z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych warunkujące przyznanie prawa do emerytury. W tym stanie rzeczy, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴§ 2 kpc orzekł jak w sentencji wyroku.

Organ rentowy zaskarżył powyższy wyrok w punkcie I, zarzucając mu naruszenie:

1.  przepisów prawa materialnego, a w szczególności:

a)  art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze poprzez przyjęcie przez Sąd, że wnioskodawca udowodnił co najmniej 15-letni okres zatrudnienia w warunkach szczególnych uprawniający do przyznania prawa do emerytury oraz przyznanie odwołującemu prawa do emerytury od dnia 27 października 2011 roku w sytuacji, gdy wnioskodawca rozwiązał stosunek pracy w dniu 24 stycznia 2012 roku,

b)  art. 100 i art. 129 powyższej ustawy poprzez przyznanie prawa do emerytury od dnia 27 października 2011 roku w sytuacji, gdy wnioskodawca rozwiązał stosunek pracy w dniu 24 stycznia 2012 roku,

2.  przepisów postępowania, a w szczególności art. 233 § 1 kpc poprzez dokonanie przez Sąd ustaleń faktycznych sprzecznych z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego polegających na ustaleniu, iż wnioskodawca podczas zatrudnienia w Zakładzie (...) w B. w okresie od dnia 2 maja 1973 roku do dnia 31 grudnia 1990 roku oraz od dnia 4 lipca 1992 roku do dnia 31 października 1992 roku pracował stale i w pełnym wymiarze w warunkach szczególnych wykonując wyłącznie prace przy naprawie pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych.

Wskazując na powyższe podstawy apelacji, organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie odwołania.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna w części dotyczącej daty przyznania T. K. prawa do emerytury, natomiast w pozostałym zakresie podlegała oddaleniu.

Kwestią sporną w niniejszej sprawie było zaliczenie wnioskodawcy do stażu pracy w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Usługowo – produkcyjnym (...) S. A. w B. (uprzednio Zakład (...)) od dnia 2 maja 1973 roku do dnia 31 grudnia 1990 roku oraz od dnia 4 lipca 1992 roku do dnia 31 października 1992 roku, co warunkowało legitymowanie się wnioskodawcy wymaganym 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych i przyznanie mu prawa do emerytury na podstawie art. 184 w związku z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Nie ulegało wątpliwości, iż T. K. w spornych okresach zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Usługowo – Produkcyjnym (...) S. A. w B. miał angaż na stanowisko ślusarza, ślusarza regeneracyjnego. Z akt osobowych wnioskodawcy wynikało, że ukończył on (...) Szkołę (...) w zawodzie ślusarz i po jej ukończeniu został skierowany w celu zatrudnienia w charakterze stażysty. Także pisma kierowane do wnioskodawcy przez zakład pracy wskazują, że w spornych okresach był on zatrudniony na stanowisku ślusarza. Jednakże należy wskazać, że dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy - rzeczywiście wykonywanych zadań pracowniczych (tak wyrok Sądu Najwyższego Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 24 marca 2009 roku, I PK 194/2008, LexPolonica nr 2339881, OSNP 2010/23-24 poz. 281). Zatem dla oceny charakteru pracy wnioskodawcy w spornych okresach miało znaczenie przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że w aktach osobowych wnioskodawcy, oprócz dokumentów wskazujących na zatrudnienie T. K. na stanowisku ślusarza, znajduje się dokumentacja potwierdzająca, że w rzeczywistości wykonywał on pracę przy naprawie pomp wtryskowych. Z zaświadczenia z dnia 12 listopada 1983 roku oraz zaświadczenia z dnia 31 sierpnia 1979 roku wynikało, iż T. K. ukończył kursu II stopnia w zakresie odnowy silników P. i kurs w zakresie obsługi i napraw rozdzielaczowych pomp wtryskowych DPA. Nadto w piśmie z dnia 11 lutego 1982 roku kierowanego przez zakład pracy do P. (...) w B. wskazano, że T. K. pracuje przy naprawie silników spalinowych do ciągników rolniczych, tj. przy remoncie aparatury paliwowej. Także w podaniu z dnia 16 kwietnia 1973 roku T. K. zwrócił się do zakładu pracy o przyjęcie go na stanowisko pracy poprzednio zajmowane – monter silnikowy po odbyciu zasadniczej służby wojskowej. Wobec powyższego, w ocenie Sądu Apelacyjnego, niecelowe byłoby kierowanie wnioskodawcy na specjalistyczne kursy dotyczące naprawy pomp wtryskowych w sytuacji rzeczywistego świadczenia pracy przez wnioskodawcę na stanowisku ślusarza. Takie postępowanie byłoby sprzeczne z interesem pracodawcy.

Sąd Okręgowy dopuścił dowód z zeznań świadków H. R. i J. Ż., którzy zgodnie twierdzili, że wnioskodawca w spornych okresach pracował na stanowisku naprawy pomp wtryskowych do silników wysokoprężnych w pełnym wymiarze czasu pracy. Jednakże mając na uwadze zarzuty apelacyjne, Sąd Apelacyjny uzupełnił materiał dowodowy zgromadzony w sprawie i dopuścił dodatkowo dowód z zeznań zaoferowanych przez wnioskodawcę świadków L. T. i J. M. oraz zeznań T. K. w charakterze strony.

Świadkowie J. M. i L. T. zgodnie wskazywali, że T. K. w czasie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Usługowo – Produkcyjnym (...) S. A. w B. wykonywał wyłącznie prace przy naprawach pomp wtryskowych. Świadkowie twierdzili, że ich przełożonym był J. Ż., a mistrzem pan S.. Świadek J. M. pracował razem z wnioskodawcą w jednym pomieszczeniu. Natomiast świadek L. T. stwierdził, że T. K. pracował przy naprawie pomp wtryskowych razem ze starszym pracownikiem panem Z., a po przejściu Z. na emeryturę, to on został przyuczony do pracy przy naprawie pomp wtryskowych przez T. K.. Nadto L. D., zatrudniony w Przedsiębiorstwie Usługowo – Produkcyjnym (...) S. A. w B. od dnia 1 września 1978 roku, miał także angaż na stanowisko ślusarza regeneracyjnego, w rzeczywistości zaś początkowo pracował przy naprawie gaźników, a od 1986 roku zajmował się naprawą pomp wtryskowych. W ocenie Sądu Apelacyjnego z powyższych zeznań wynikało, że wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy zajmował się wyłącznie naprawą pomp wtryskowych. Przesłuchani świadkowie pracowali razem z wnioskodawcą, a świadek L. T. został przeszkolony przez wnioskodawcę do pracy przy naprawie pomp wtryskowych. Nadto świadek L. T. miał także angaż na stanowisko pracy ślusarza, a w rzeczywistości nie wykonywał czynności z niego wynikających. Okoliczność ta zdaniem Sądu Apelacyjnego przemawiała za uznaniem, że niektórzy pracownicy zatrudnieni w Przedsiębiorstwie Usługowo – Produkcyjnym (...) S. A. w B. wykonywali czynności na stanowiskach innych niż to określały pisemne angaże.

T. K. w swoich zeznaniach w charakterze strony złożonych na rozprawie apelacyjnej w dniu 4 września 2012 roku (k. 40-41) wskazywał, że został zatrudniony na stanowisku ślusarza, zgodnie ze swoim wykształceniem zawodowym. Następnie zaś pracował przez cały czas przy naprawie pomp wtryskowych, początkowo z E. Z., a potem razem z L. D.. Wnioskodawca w 1999 roku domagał się w sprawie VI P 102/99 przez Sądem Rejonowym Wydział Pracy w B. ustalenia, że w spornych okresach był zatrudniony w warunkach szczególnych. Stąd też Sąd Apelacyjny dopuścił dodatkowo dowód z tychże akt. Wynikało z nich, iż T. K. wnosił o uznanie spornych w niniejszej sprawie okresów za pracę w warunkach szczególnych, uzasadniając, że jest mu to niezbędne do ubiegania się w przyszłości o przyznanie wcześniejszej emerytury. Pozew wnioskodawcy został postanowieniem z dnia 4 marca 1999 roku odrzucony. Jednakże, zdaniem Sądu Apelacyjnego, okoliczność wniesienia przez T. K. pozwu o ustalenie wskazuje, iż już w tamtym czasie, pomimo nieubiegania się o prawo do emerytury, był on zainteresowany uznaniem jego pracy w warunkach szczególnych, co potwierdza, że podnoszone okoliczności są prawdziwe, a nie zostały wskazane jedynie na użytek niniejszej sprawy.

Mając na uwadze powyższe, w ocenie Sądu Apelacyjnego, materiał dowodowy zgromadzony w niniejszej sprawie w czasie postępowania przed Sądem Okręgowym i uzupełniony w postępowaniu apelacyjnym wskazywał, że T. K. w spornych okresach, wbrew angażowi na stanowisko pracy ślusarza, wykonywał w rzeczywistości stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace przy naprawie pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych w warunkach szczególnych, wymienione w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia dział XIV poz. 14. Okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 22 stycznia 2008 roku, I UK 210/2007 OSNP 2009/5-6 poz. 75, z dnia 6 grudnia 2007 roku, III UK 66/2007, z dnia 4 października 2007 roku, I UK 111/2007 LexPolonica nr 1800555, z dnia 19 września 2007 roku, III UK 38/2007 OSNP 2008/21-22 poz. 329, z dnia 14 września 2007 roku, III UK 27/2007 OSNP 2008/21-22 poz. 325). Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynikało, że T. K. wykonywał prace przy naprawie pomp wtryskowych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, na co wskazywali przesłuchani w sprawie świadkowie.

Po zaliczeniu wnioskodawcy do stażu pracy w warunkach szczególnych spornych okresów zatrudnienia, T. K. spełnił przesłankę legitymowania się wymaganym co najmniej 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych. Mając na uwadze powyższe, niezasadne okazały się zarzuty apelacyjne dotyczące naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 233 § 1 kpc. Ramy swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 kpc) wyznaczone są wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego. Sąd Okręgowy dokonał oceny materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie zgodnie z powyższymi regułami i słusznie uznał, że T. K. legitymuje się wymaganym, co najmniej 15-letnim, stażem pracy w warunkach szczególnych. Wobec powyższego niezasadny okazał się także zarzut apelacyjny dotyczący naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zarzut ten nie jest adekwatny do jego uzasadnienia, bowiem w istocie zmierza on do zakwestionowania okoliczności związanych z kwestią procesową, dotyczącą ustalenia faktów za pomocą określonych środków dowodowych, a mianowicie ustalenia, że wnioskodawca legitymuje się wymaganym 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych. Zakwestionowanie tego właśnie etapu stosowania prawa stanowi wkroczenie w sferę faktów i możliwe jest z powołaniem się na naruszenie prawa procesowego - art. 233 § 1 kpc, który to zarzut również został ujęty w podstawach apelacji i uznany za niezasadny.

Natomiast zasadny okazał się zarzut apelacyjny dotyczący naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 100 i 129 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W niniejszej sprawie nie ulegało wątpliwości, iż T. K. rozwiązał stosunek pracy w dniu 24 stycznia 2012 roku. Okoliczność ta została ustalona zarówno w postępowaniu przed Sądem Okręgowym, jak też w postępowaniu przed Sądem Apelacyjnym. Wnioskodawca potwierdził, że aktualnie nie pozostaje w zatrudnieniu, a ostatni stosunek pracy rozwiązał w dniu 24 stycznia 2012 roku. W aktach osobowych wnioskodawcy znajduje się podanie o rozwiązanie stosunku pracy z dniem 24 stycznia 2012 roku oraz świadectwo pracy wskazujące, że z dniem 24 stycznia 2012 roku stosunek pracy został rozwiązany na podstawie porozumienia stron. Warunkiem przyznania prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych jest spełnienie wszystkich przesłanek wymienionych w art. 184 w związku z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w tym także przesłanki rozwiązania stosunku pracy. Zatem skoro wnioskodawca z dniem 24 stycznia 2012 roku rozwiązał stosunek pracy, to należało mu przyznać prawo do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych od dnia 25 stycznia 2012 roku.

W tym stanie rzeczy, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 kpc (punkt I) i art. 385 kpc orzekł jak w sentencji wyroku.