Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 czerwca 2014 r.

Sąd Rejonowy w Olsztynie XI Zamiejscowy Wydział Cywilny z siedzibą w Nidzicy

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 11 czerwca 2014 r.

sprawy z powództwa A. S. (1)

przeciwko M. S. (1)

o zachowek

I.  zasądza od pozwanej M. S. (1) na rzecz powoda A. S. (1) kwotę 16 224,00 zł (słownie: szesnaście tysięcy dwieście dwadzieścia cztery złote) z ustawowymi odsetkami od dnia 25 czerwca 2014 roku do dnia zapłaty,

II.  w pozostałym zakresie powództwo oddala,

III.  koszty postępowania wzajemnie znosi,

IV.  nie obciąża stron pozostałymi kosztami postępowania tymczasowo poniesionymi przez Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Powód A. S. (1) wniósł o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanej M. S. (1) kwoty 36.666,66 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia pozwu do dnia zapłaty, domagając się jednocześnie zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swojego żądania powód wskazał, że dochodzona przez niego pozwem kwota stanowi należny mu po śmierci matki H. S. zachowek, w związku z tym, iż pozwanej M. S. (1) darowana została przez T. S. (1) i H. S. nieruchomość w postaci zabudowanej domem mieszkalnym działki gruntu oznaczonej nr (...), o powierzchni 724 m ², położonej w N. przy ul. (...), która to darowizna wyczerpuje cały spadek po zmarłej. Powód wskazał, iż podstawę obliczenia należnego mu zachowku stanowi kwota 440.000 zł, za którą to kwotę powódka wystawiła wskazaną wyżej nieruchomość na sprzedaż. A. S. (1) dochodząc swojego roszczenia powołał się na orzeczenie Sądu Najwyższego w sprawie III CSK 255/07, zgodnie z którym jeżeli spadkodawca dokonał darowizny wyczerpującej cały spadek, uprawniony do zachowku może dochodzić od obdarowanego roszczenia o zachowek w granicach określonych w art. 1000 kc.

Pozwana M. S. (1) wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według załączonego spisu kosztów. W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwana wskazała, iż dochodzone przez A. S. (1) roszczenie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, a to z uwagi na złe relacje powoda ze zmarłą matką. Pozwana podniosła również, że ewentualny zachowek, stosownie do treści art. 999 kc, powinien zostać zmniejszony o długi spadkowe – w tym koszty pogrzebu i stypy oraz o nakłady poczynione przez nią na nieruchomość po otrzymaniu darowizny od rodziców.

Sąd ustalił co następuje:

H. S. i T. S. (1) byli małżeństwem i posiadali dwoje dzieci: powoda A. S. (1) i pozwaną M. S. (1). Małżonkowie S. byli współużytkownikami wieczystymi działki gruntu oznaczonej nr (...), o powierzchni 724 m ², położonej w N. przy ul. (...), która to nieruchomość zabudowana była jednorodzinnym domem mieszkalnym, stanowiącym odrębny od gruntu przedmiot własności. Do 1978 r. powód A. S. (1) zamieszkiwał wraz z rodzicami i siostrą M. S. (2) (obecnie S.) we wskazanym wyżej domu mieszkalnym, a następnie zawarł związek małżeński z D. S. (1) i wyprowadził się do mieszkania przydzielonego przez Gminę N. jego żonie. Pozwana M. S. (1) zamieszkiwała nadal z rodzicami w domu rodzinnym, a do którego po zawarciu przez nią związku małżeńskiego wprowadził się również jej mąż – J. S. (1).

W dniu 24 listopada 1999 r. T. S. (1) i H. S. w drodze umowy darowizny sporządzonej w formie aktu notarialnego przed Notariuszem D. R. w N. (Rep. A Nr (...)) darowali M. S. (1) zabudowaną domem mieszkalnym nieruchomość położoną w N. przy ul. (...), w zamian za co M. S. (1) ustanowiła na rzecz darczyńców – małżonków T. i H. S. nieodpłatną służebność osobistą mieszkania, polegającą na prawie korzystania z dwóch pokoi i kuchni w budynku mieszkalnym na parterze, z prawem swobodnego dostępu do wszystkich tych pomieszczeń oraz poruszania się po obejściu. Roczną wartość wskazanych uprawnień strony ustaliły na kwotę 180,00 zł, co po skapitalizowaniu zgodnie z art. 13 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn stanowiło kwotę 1980,00 zł, przy przyjęciu wieku uprawnionych wg dowodów osobistych na 68 lat i 56 lat.

Po otrzymaniu darowizny pozwana M. S. (1) oraz jej mąż J. S. (1) z własnych środków finansowych przeprowadzili remont domu mieszkalnego położonego przy ul. (...) w N., który to remont objął m.in. wymianę podłóg i okien, wymianę dachu, drzwi wejściowych oraz malowanie wnętrza domu. Wykonano także elewację zewnętrzną, nowe ogrodzenie, do domu dobudowana została również tzw. przybudówka. Posesja wyłożona została natomiast polbrukiem i zasadzono na niej liczne drzewa i rośliny ozdobne.

Około 2005-2006 roku M. S. (1) i J. S. (1) wyjechali do pracy do Anglii i tam zamieszkali na stałe. Przez cały czas ponosili jednak koszty utrzymania domu przy ul. (...) w N., w którym podczas ich nieobecności zamieszkiwali T. i H. S.. M. S. (1) przyjeżdżała do Polski na kilka tygodni w roku, w którym to czasie opiekowała się rodzicami. H. S. chorowała na cukrzycę i z tego powodu wymagała czasami hospitalizacji oraz wykonywania zastrzyków.

Powód A. S. (1) przez wiele lat nie posiadał wiedzy o dokonanej przez jego rodziców na rzecz siostry M. S. (1) darowiźnie. Powód od momentu wyprowadzki z domu rodziców zamieszkiwał razem ze swoją rodziną – żoną i dziećmi w wynajmowanym od Gminy N. lokalu mieszkalnym, położonym najpierw przy ul. (...), a następnie przy ul. (...), a które to lokale zamienione zostały w dniu 08 listopada 1997 r. Na dzień zamiany lokali mieszkalnych powód i jego rodzina nie byli zobowiązani do zapłaty żadnej kwoty z tytułu samej zamiany, jednak nowy lokal mieszkalny był zadłużony przez poprzednią lokatorkę na kwotę 2000 zł. Powyższą kwotę powodowi i jego rodzinie jednorazowo przekazała H. S., celem uregulowania zaległości. Na dzień 30 września 2012 r. mieszkanie zajmowane przez rodzinę powoda obciążone były zaległością w wysokości 2364,32 zł z tytułu nieregulowanego przez okres sześciu miesięcy czynszu. Powód przez wiele lat był osobą bezrobotną, później pracował m.in. w firmie (...) Sp. z o.o. - w okresie od 01 października 2008 r. do 28 lutego 2010 r., a następnie w firmie (...) Sp. z o.o. - w okresie od 01 marca 2010 r. do 31 maja 2012 r. Obecnie przebywa na rencie.

A. S. (1) utrzymywał kontakt z rodzicami, zwłaszcza z matką H. S., choć pomiędzy nim a matką dochodziło czasami do nieporozumień. Po wyjeździe pozwanej za granicę powód częściej odwiedzał rodziców, pomagał im w pracach domowych, w tym m.in. w wymianie pieca centralnego ogrzewania, czy koszeniu trawnika i woził matkę do lekarza. H. S. opiekowała się najmłodszym synem powoda, niemal codziennie odwiedzała powoda i jego rodzinę w ich mieszkaniu i co jakiś czas przekazywała A. S. (1) drobne kwoty pieniężne rzędu 100 – 200 zł tytułem pożyczki lub darowizny, aby wspomóc syna i jego rodzinę w ciężkiej sytuacji finansowej. W dniu 01 lutego 2011 r. A. S. (1) zaciągnął w banku (...) pożyczkę na kwotę 21.052,63 zł i kolejno w dniu 19 października 2011 r. w tym samym banku na kwotę 3423,15 zł.

Na mocy decyzji z dnia 07 stycznia 2011 r. wydanej przez Burmistrza N. w sprawie (...). (...)-1/1/2011 przekształcono przysługujące M. S. (1) prawo użytkowania wieczystego działki nr (...) o powierzchni 724 m ² położonej w N. przy ul. (...) w prawo własności, za co M. S. (1) poniosła jednorazową opłatę w wysokości 1176,40 zł. Dla przedmiotowej nieruchomości prowadzona jest obecnie przez Sąd Rejonowy w Olsztynie – XIV Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w N. księga wieczysta nr: (...).

H. S. zmarła w dniu 23 lutego 2011 r. w N.. Postanowieniem z dnia 15 lutego 2012 r. w sprawie I Ns (...) Sąd Rejonowy w Nidzicy stwierdził, że spadek po H. S., zmarłej w dniu 23 lutego 2011 r. w N., ostatnio stale zamieszkałej w N., na podstawie ustawy nabyli: mąż T. S. (1) oraz dzieci: A. S. (1) i M. S. (1), po 1/3 części każde z nich.

Pozwana M. S. (1) we własnym zakresie poniosła koszty pogrzebu matki H. S. w łącznej kwocie 12.750 zł, obejmujące m.in. usługę pogrzebową i zakup trumny, wystawienie nagrobka, zakup kwiatów i zorganizowanie stypy. Pomimo tego, iż faktura za zakup trumny i usługę pogrzebową wystawiona została na nazwisko powoda A. S. (1), wynikające z tej faktury należności uregulowała w całości pozwana M. S. (1).

W chwili śmierci na rachunku bankowym H. S. prowadzonym przez bank (...) znajdowała się kwota 11.737,84 zł, powiększona następnie w dniu 28 lutego 2011 r. o kwotę 798,86 zł z tytułu świadczenia wypłaconego przez ZUS. Powyższe kwoty wypłaciła w całości M. S. (1), najpierw w dniu 25 lutego 2011 r. w wysokości 9000,00 zł, a następnie w dniu 08 marca 2011 r. w wysokości 3528,89 zł. Obie kwoty pozwana M. S. (2) przekazała swojemu ojcu T. S. (1). W dniu 08 marca 2011 r. M. S. (1) otrzymała z (...) S.A. świadczenie w kwocie 3000,00 zł z tytułu (...) (polisa (...)).

W dniu 11 marca 2011 r. (...) Oddział w O. wypłacił powodowi A. S. (1) zasiłek pogrzebowy po zmarłej H. S. w kwocie 6406,16 zł. Kwotę tę wymieniony wydał na własne potrzeby.

Po śmierci H. S. T. S. (1) wyjechał wraz z pozwaną M. S. (1) do Anglii i zamieszkał z nią na stałe. Dom przy ul. (...) w N. przeznaczony został na sprzedaż.

Z opinii sporządzonej przez biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości B. R. wynika, że wartość rynkowa zabudowanej nieruchomości położonej w N. przy ul. (...), przy zastosowaniu podejścia porównawczego metodą korygowania ceny średniej, wynosi 348.000 zł. Wartość rynkowa nakładów poczynionych na przedmiotową nieruchomość ustalona została na kwotę 94.200 zł.

Testamentem z dnia 18 czerwca 2012 r. sporządzonym w formie aktu notarialnego przez Notariuszem D. R. z Kancelarii Notarialnej w N. (Rep. A nr (...)) T. S. (1) powołał do całości spadku po sobie córkę M. S. (1) i wydziedziczył syna A. S. (1) oraz wnuków: J. S. (2), D. S. (2) i A. S. (2).

Dowód: zeznania świadków: J. S. (1) (k. 31-31v), T. S. (1) (k. 31v-32v), D. S. (1) (k. 89v-90), J. S. (2) (k.90-90v), D. B. (k. 90v), T. P. (k. 90v), T. M. (k. 91), D. D. (k. 91-91v), G. S. (k. 92), T. J. (k. 92v), D. J. (k. 92v), K. M. (k. 93), K. W. (k. 93-93v), K. G. (k. 114v), przesłuchanie stron: zeznania A. S. (1) (k. 267v-268), M. S. (1) (k. 268-268v), rozwiązanie umowy o pracę z A. S. (k. 9), akt notarialny darowizny (k. 10-12), odpis z księgi wieczystej (k. 14), umowy pożyczki (k. 36, 37), świadectwa pracy A. S. (k. 38, 39), faktura VAT za trumnę i usługę pogrzebową (k. 40), testament (k. 44), faktura za pomnik (k. 45), koszty stypy (k. 80), pismo z (...) Sp. z o.o. w N. dot. mieszkania powoda (k. 100), pismo z banku (...) (k. 106-107), opinia biegłego z zakresu szacowania nieruchomości B. C.-R. wraz z opinią uzupełniającą i ustną opinią uzupełniającą (k. 136-182, 200-202, 236-236v), oświadczenie T. S. (k. 235), pismo z ZUS (k. 259), pismo z (...) (k. 255), decyzja (k. 263-264)

Sąd zważył co następuje:

W ocenie Sądu powództwo A. S. (1) przeciwko M. S. (1) o zachowek po zmarłej matce H. S. co do zasady zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 991 kc zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępnym uprawnionym jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś przypadkach połowa wartości tego udziału. Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia. Stosownie zaś do treści art. 1000 kc jeżeli uprawniony do zachowku nie może otrzymać należnego mu zachowku od spadkobiercy lub osoby, na której rzecz został uczyniony zapis windykacyjny, może on żądać od osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku, sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku.

W przedmiotowej sprawie wątpliwości nie budzi fakt, iż powód A. S. (1) powołany został na podstawie ustawy do 1/3 części spadku po zmarłej H. S. i nie otrzymał należnego mu zachowku. Okoliczności tej nie kwestionowała nawet sama pozwana M. S. (1), która przyznała, że dopiero po sprzedaży darowanego jej przez rodziców domu przy ul. (...) w N. zamierzała przekazać bratu jakąś kwotę pieniędzy, jednak nie w takiej wysokości, w jakiej wymieniony tego żąda. Poza sporem pozostawało również to, iż H. S. po swojej śmierci nie pozostawiła żadnego majątku nieruchomego, a jedynie środki finansowe zgromadzone na rachunku bankowym prowadzonym przez bank (...) w wysokości 11.737.48 zł, które wypłaciła w całości pozwana M. S. (1) i które przekazała następnie ojcu – T. S. (1), którego łączyła z H. S. ustawowa wspólność majątkowa. Wymieniony potwierdził ten fakt sporządzając na tę okoliczność stosowne pisemne oświadczenie (k. 235), a Sąd nie znalazł żadnych podstaw, aby zakwestionować jego wiarygodność bądź pozbawić go mocy dowodowej, tym bardziej, iż jego treść potwierdzona została zeznaniami przesłuchanego w charakterze świadka J. S. (1) oraz przesłuchanej w charakterze strony pozwanej M. S. (1), których twierdzenia w tym zakresie Sąd uznał za w pełni wiarygodne.

Jak słusznie wskazywał powód A. S. (1) cały spadek po zmarłej H. S. wyczerpywała właściwie dokonana przez nią i jej męża T. S. (1) w dniu 24 listopada 1999 r. na rzecz pozwanej M. S. (1) darowizna zabudowanej domem mieszkalnym nieruchomości położonej w N. przy ul. (...). Stosownie zaś do treści art. 993 kc przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów zwykłych i poleceń, natomiast dolicza się do spadku darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę. W myśl art. 995 § 1 kc wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalenia zachowku.

Sąd nie znalazł przy tym podstaw, aby uwzględnić prezentowane przez powoda stanowisko, iż wartość nieruchomości przy ul. (...) w N. powinna zostać ustalona na kwotę 440.000 zł, tj. za kwotę za jaką pozwana wystawiła tę nieruchomość na sprzedaż w internecie. Z tego też powodu Sąd w celu rzetelnego ustalenia, stosownie do wymogów art. 995 kc, wartości spornej nieruchomości odwołał się do opinii biegłego sądowego, który posiada w tym przedmiocie specjalistyczną wiedzę. Jak wynika z opinii sporządzonej przez biegłą sądową z zakresu szacowania nieruchomości B. R. wartość rynkowa nieruchomości położonej w N. przy ul (...) według stanu na dzień 24 listopada 1999 r. i aktualnych cen wynosi 348.000 zł. Powyższa opinia sporządzona została w sposób rzetelny i zgodny z zasadami wiedzy fachowej i Sąd nie znalazł żadnych podstaw do zdyskwalifikowania wypływających z niej wniosków, podobnie jak i wniosków wypływających z opinii uzupełniających, w tym opinii ustnej. Biegła posłużyła się zdaniem Sądu prawidłową metodę szacowania wartości nieruchomości, tj. metodę porównawczą – korygowania ceny średniej, wybierając do porównania nieruchomości podobne i zbliżone do nieruchomości będącej przedmiotem opinii.

Wskazana przez biegłą powyższa wartość spornej nieruchomości powinna jednak zdaniem Sądu zostać pomniejszona o wartość poczynionych na tę nieruchomość nakładów finansowych, od momentu dokonania darowizny. Zarówno pozwana, jak i przesłuchani w charakterze świadków J. S. (1) i T. S. (3) zgodnie wskazywali na to, że po otrzymaniu darowizny pozwana i jej mąż przeprowadzili remont oraz modernizację domu i posesji przy ul. (...) w N.. Okoliczności tej nie kwestionował również sam pozwany A. S. (1), który przyznał, że wiadomo mu o tym, że siostra po otrzymaniu darowizny robiła remont domu, czyniąc na ten remont stosowne nakłady. Opierając się na zgodnych i nie budzących wątpliwości zeznaniach wskazanych wyżej świadków i stron Sąd przyjął, iż opisywany remont objął m.in. wymianę podłóg i okien w budynku mieszkalnym, wymianę dachu, drzwi wejściowych oraz malowanie wnętrza domu. Wykonano także elewację zewnętrzną, nowe ogrodzenie, do domu dobudowana została tzw. przybudówka. Posesja wyłożona został polbrukiem i zasadzono na niej liczne drzewa i rośliny ozdobne. Wartość powyższych nakładów biegła z zakresu szacowania nieruchomości ustaliła z kolei na kwotę 94.200 zł, która to kwota powinna zostać odliczona od wartości całej nieruchomości. Od wartości spornej nieruchomości powinny zostać również odliczone koszty, jakie poniosła M. S. (1) z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego podarowanej jej nieruchomości (konkretnie działki gruntu) w prawo własności, a co stanowi kwotę 1176,40 zł, ustaloną decyzją Burmistrza N. z dnia 07 stycznia 2011 r. Tym samym wartość nieruchomości przy ul. (...) w N. według stanu na dzień dokonania darowizny i cen z chwili orzekania wynosi 252.613,60 (348.000 zł – 94.2000 zł – 1176,40 zł).

W przedmiotowej sprawie wątpliwości nie budzi fakt, iż H. S. pozostawiła po sobie długi spadkowe z tytułu kosztów pogrzebu, pochówku, wystawienia pomnika i zorganizowania stypy, ustalone na kwotę 12.750,00 zł, które to koszty pokryła w całości pozwana M. S. (1). Powód A. S. (1) nie kwestionował powyższej okoliczności, przyznając po pierwsze, iż pomimo wystawienia na jego nazwisko faktury za trumnę i usługę pogrzebową, wynikające z tej faktury należności pokryła w całości pozwana, a po drugie, iż to on właśnie otrzymał z ZUS zasiłek w kwocie 6406,16 zł, której to kwoty nie przeznaczył na pokrycie kosztów pogrzebu i pochówku, lecz na własne potrzeby.

Powód i pozwana zasadniczo zgodni byli również co do tego, że M. S. (1) otrzymała po śmierci matki H. S. od ubezpieczyciela (...) S.A. kwotę 3000 zł z tytułu polisy obejmującej ubezpieczenie na życia, a która to kwota powinna zostać również uwzględniona przy rozliczeniu zachowku. W dalszej kolejności przy rozliczeniu zachowku powinna zostać uwzględniona kwota 2000 zł z tytułu darowizny dokonanej przez H. S. na rzecz A. S. (1), którą to kwotę wymieniony otrzymał od matki na spłatę należności wynikających z zadłużenia mieszkania, które stało się przedmiotem zamiany. Powód zasadniczo nie zaprzeczał, iż jednorazowo otrzymał od H. S. kwotę w tej wysokości, tj. 2000 zł.

Sąd nie znalazł natomiast podstaw, aby zgodnie ze stanowiskiem strony pozwanej, uwzględnić jako darowizny przekazywane przez H. S. na rzecz A. S. (1) inne kwoty pieniędzy, albowiem zebrane w sprawie dowody nie pozwoliły na ustalenie kiedy, w jakich okolicznościach i w jakiej konkretnie wysokości owe środki finansowe były przekazywane. Ciężar dowodu spoczywał natomiast w tym zakresie na pozwanej.

W tym stanie rzeczy Sąd przy ustalaniu zachowku nie uwzględnił również kwot, jakie miały być rzekomo przekazane A. S. (1) przez jego matkę, jako pomoc przy zakupie samochodu, czy na jego wyjazd zagraniczny. Choć sam powód, jak i przesłuchani w sprawie świadkowie, których zeznania Sąd uznał za w pełni wiarygodne w osobach: J. S. (1), T. S. (1), D. S. (1), J. S. (2), K. M. i K. W., zgodnie wskazywali, iż H. S. wielokrotnie przekazywała powodowi środki finansowe w wysokości 100 zł – 200 zł po to, aby pomóc jego rodzinie, Sąd uznał jednak, iż powyższe kwoty miały charakter drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, a w związku z tym stosownie do treści art. 994 kc nie podlegają one zaliczeniu przy obliczaniu zachowku.

W świetle powyższych ustaleń Sąd obliczając należny A. S. (1) zachowek wziął pod uwagę wartość nieruchomości przy ul. (...) w N., pomniejszoną o wartość poczynionych na tę nieruchomość nakładów oraz o koszty przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności, a która to wartość jak wskazano wyżej ustalona została na kwotę 252.623,60 (348.000 zł – 94.2000 zł – 1176,40 zł). W związku z tym, iż w chwili dokonania darowizny owa nieruchomość stanowiła współwłasność H. S. i T. S. (1), H. S. darowała ją córce M. S. (1) tylko w ½ części, która to część warta była 126.311,80 zł (252.623,60 zł : 2).

Powyższa kwota powinna zostać w dalszej kolejności pomniejszona o długi spadkowe poniesione z tytułu pogrzebu i pochówku zmarłej H. S., uregulowane w całości przez M. S. (1) i ustalone na kwotę 12.750 zł, a co po wykonaniu stosownych operacji matematycznych stanowi kwotę 113.561,80 zł. (126.311,80 zł – 12.750 zł). Mając na uwadze fakt, iż A. S. (1) odziedziczył spadek po matce w 1/3 części stwierdzić należy, iż przypadający mu udział spadkowy powinien zostać ustalony na kwotę 37.853,93 zł. Od powyższej kwoty natomiast stosownie do treści art. 996 kc odliczyć należy otrzymaną przez powoda darowiznę od matki w kwocie 2000 zł oraz otrzymaną z ZUS tytułem zasiłku pogrzebowego kwotę 6406,16 zł pomniejszoną o kwotę 3000 zł z tytułu wypłaconego pozwanej przez (...) S.A. ubezpieczenia na życie, w związku z czym udział spadkowy powoda wynosiłby 32.447,77 zł (37.853,93 zł – 5406,16 zł). A. S. (1) nie jest osobą trwale niezdolną do pracy, w związku z czym tytułem zachowku należy mu się połowa wartości udziału spadkowego, tj. kwota 16.224 zł.

Sąd nie znalazł natomiast podstaw, aby zgodnie z żądaniem strony pozwanej, pozbawić powoda A. S. (1) prawa do zachowku, w oparciu o przepisy art. 5 kc, tj. z uwagi na sprzeczność dochodzonego roszczenia z zasadami współżycia społecznego. Choć pozwana i powołani przez nią świadkowie – J. S. (1) i T. S. (1) wskazywali na szereg nagannych zachowań powoda względem H. S., a które polegać miały m.in. na wszczynaniu z nią kłótni, używaniu słów wulgarnych i wymuszaniu od niej pieniędzy, to z drugiej jednak strony szereg świadków, w tym osoby postronne i sąsiedzi wskazywali, na poprawne relacje powoda z matką, który odwiedzał matkę, pomagał jej przy wykonywaniu prac domowych, opiekował się nią i woził ją do lekarza. Na powyższe okoliczności wskazywali m.in. świadkowie: D. S. (1), J. S. (2), D. B., T. P., T. M., D. D., T. J., D. J., K. M. i K. W.. Sąd uznał natomiast zeznania wymienionych świadków za logiczne i szczere, korespondujące ze sobą wzajemnie i wzajemnie się uzupełniające. Wątpliwości nie budzi przy tym fakt, iż H. S. utrzymywała stałe i regularne kontakty z powodem i jego rodziną, opiekowała się jego najmłodszym synem i niemal codziennie odwiedzał go w jego domu. Wskazani świadkowie nie słyszeli nigdy, aby wymieniona żaliła się na zachowanie syna względem niej, wspominając jedynie o tym, iż daje synowi czasem jakieś pieniądze. Taka postawa H. S. oraz to, iż sama zabiegała ona o kontakt z synem i jego rodziną, zwłaszcza pod nieobecność pozwanej M. S. (1), wskazuje na to, iż nie żywiła ona do powoda żadnej urazy, a czego najlepszym dowodem jest fakt, iż nigdy nie podjęła ona kroków zmierzających do wydziedziczenia A. S. (1).

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd zasądził od pozwanej M. S. (1) na rzecz powoda A. S. (1) kwotę 16.224 zł tytułem zachowku po zmarłej H. S., o czym orzeczono w punkcie I wyroku. O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 359 § 1 i 2 kc oraz art. 481 § 1 i 2 kc, uznając, iż zasadnym jest przyznanie odsetek od dnia wyrokowania w przedmiotowej sprawie zgodnie z tezą wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 18 listopada 1997 roku ACa 690/97, która brzmi ,,Roszczenie o zachowek staje się wymagalne z datą określenia przez Sąd jego wysokości według cen z daty orzekania o nim i dopiero z tą chwilą staje się możliwe naliczenie odsetek za opóźnienie’’. W punkcie II wyroku Sąd oddalił powództwo w pozostałym zakresie.

W punkcie III wyroku, wobec częściowego jedynie uwzględnienia żądania pozwu i poniesionych przez powoda i pozwaną porównywalnych kosztów zastępstwa procesowego, Sąd na podstawie art. 100 kpc, zniósł wzajemnie koszty postępowania między stronami.

W punkcie IV wyroku, Sąd na podstawie art. 100 kc i art. 102 kpc oraz art. 113 ust. 1 a contrario ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, nie obciążył stron pozostałymi kosztami postępowania poniesionymi tymczasowo przez Skarb Państwa.