Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 stycznia 2015 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 22 stycznia 2015 r. w Gdańsku

sprawy Z. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku VII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 11 marca 2014 r., sygn. akt VII U 128/14

zmienia zaskarżony wyrok i oddala odwołanie.

Sygn. akt III AUa 1073/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 06 grudnia 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił ubezpieczonemu Z. K. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach z uwagi na niespełnienie warunków nabycia tego prawa, przewidzianych przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 poz. 1440 ze zm.), dalej: ustawa, w postaci braku 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Pozwany organ rentowy wskazał, iż do stażu pracy w warunkach szczególnych nie uwzględnił zatrudnienia od dnia 27 grudnia 1971 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. (z wyłączeniem okresu służby wojskowej) w Fabryce (...) sp. z o.o. w S. z uwagi na rozbieżność nazewnictwa stanowisk pracy pomiędzy przedłożonymi dokumentami a nazewnictwem wynikającym z rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. nr 8 poz. 43 ze zm.), dalej: rozporządzenie.

Odwołanie z dnia 23 grudnia 2013 r. od powyższej decyzji pozwanego organu rentowego wniósł ubezpieczony Z. K., żądając zmiany zaskarżonej decyzji i uznanie spornych okresów zatrudnienia za pracę w warunkach szczególnych oraz o dopuszczenie dowodu ze wskazanych w treści odwołania świadków na okoliczność rodzaju i charakteru wykonywanej w spornym okresie pracy.

W odpowiedzi z dnia 15 stycznia 2014 r. na odwołanie ubezpieczonego pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 11 marca 2014 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku - VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w pkt. 1. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy Z. K. prawo do emerytury z dniem ukończenia 60 roku życia, w pkt. 2. nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nie ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł o następujące ustalenia faktyczne. Ubezpieczony Z. K., urodzony dnia (...), osoba bez zawodu po szkole podstawowej, w dniu 16 października 2013 r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniosek o emeryturę w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach. Ubezpieczony nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego. Wymagany wiek 60 lat ubezpieczony ukończył w dniu(...). Ubezpieczony nie pozostaje w stosunku pracy od dnia 01 grudnia 2013 r. W toku postępowania przed organem rentowym ubezpieczony udowodnił według stanu na dzień 01 stycznia 1999 r. staż sumaryczny 27 lat i 10 dni, w tym 26 lat, 4 miesiąc i 23 dni okresów składkowych oraz 7 miesięcy i 17 dni okresów nieskładkowych, jednakże nie udowodnił wymaganych 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Na skutek przeprowadzonego przez Sąd postępowania dowodowego uznać należało jednak, iż ubezpieczony łącznie udowodnił (pomijając okres zasadniczej służby wojskowej) przeszło 26 lat pracy w warunkach szczególnych. Zaskarżoną w sprawie decyzją z dnia 06 grudnia 2013 r. pozwany organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach z uwagi na niespełnienie warunków nabycia tego prawa, tj. wobec nie udowodnienia 15–letniego okresu pracy w szczególnych warunkach. W okresie od dnia od dnia 27 grudnia 1971 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. ubezpieczony Z. K. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Fabryce (...) sp. z o.o. w S. na stanowiskach robotnika transportowego, odbieracza pudełek, operatora sklejarki pudełek i obuwnika montażysty. W powyższym okresie ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał w warunkach szczególnych prace związane ze szlifowaniem, klejeniem i wykańczaniem wyrobów przemysłu skórzanego (1971-1972) oraz prace przy bezpośredniej obsłudze maszyn i urządzeń do składania (łamania) arkuszy papieru, krajania papieru i wyrobów poligraficznych oraz do oprawy wyrobów poligraficznych w drukarniach (1972-2000). Przez pierwszy rok (1971-1972) ubezpieczony pracował jako pracownik montażu przy taśmie produkcyjnej. Frezował (obróbka wyrobów budowniczych) i składał elementy obuwia, produkowanego przez zakład pracy. Następnie został on przeniesiony na dział kartonażu – gdzie produkowano kartony do obuwia. W dziale zatrudnionych było ok. 20 osób. Ubezpieczony pracował jako operator maszyny produkującej pudełka kartonowe. Pracował tam w latach 1972-2000. Podstawowymi obowiązkami ubezpieczonego była obsługa sklejarki – od przygotowania jej do pracy, dowiezienia materiału do stanowiska, uzupełnienia kleju (także w trakcie pracy), nakładania wykrojów do pojemnika, przygotowania pracy oraz wyczyszczenia maszyny po zakończeniu pracy. Codziennie ubezpieczony pracę rozpoczynał o godz. 6:00. Woził on z magazynu kleje (początkowo na bazie amoniaku) i farby toksyczne. Kleje następnie wlewał do maszyn, zaś farby do drukarek. Farbę trzeba było uzupełniać w drukarkach co 2 godziny, zaś klej do maszyn co pół godziny. Była to praca stale przy klejach toksycznych – co skutkowało tym, iż przez okres 9 miesięcy ubezpieczony przebywał na zwolnieniu lekarskim w związku z rozpoznaniem u niego gruźlicy. Ubezpieczony jako pracownik działu kartonażu obsługiwał 2 z 4 sklejarek – jedna sklejarka wykonywała spód pudełka, druga zaś górną jego część. Pozostałe 2 sklejarki obsługiwała U. P.. Dzień pracy rozpoczynał się od przywiezienia z magazynku kleju do sklejarki, uzupełnienia tzw. rynienek tym klejem. Magazynki maszyn napełniano krojem – odpowiednio spodem pudełka lub jego wierzchem, przywiezionym z magazynu – po czym uruchamiano maszynę do produkcji pudełek do obuwia, którą wnioskodawca obsługiwał. Pod koniec każdego dnia pracy wnioskodawca miał także obowiązek wyczyścić maszynę z kleju. Na jednej zmianie pracowało 8-10 osób, w tym pracujący brygadzista W. W.. Poza sklejarkami pudełek na oddziale znajdowała się drukarnia – do której ubezpieczony przygotowywał farbę oraz lakiery do drukarek, pomagając w tym zakresie drukarzowi (drukarz nie był sam w stanie przygotować maszyny do rozruchu samemu), uzupełniał zbiorniki, ustawiał odpowiednio klisze w drukarce. Zdarzało się, iż wnioskodawca rozlewał w magazynku oddziałowym z dużego 30 kg pojemnika klej do mniejszych 5 kg pojemników, z których następnie korzystały pracownice oddziału. Na oddziale produkowano również sznurowadła. Powstawały one przy użyciu acetonu, w wysokiej temperaturze – okuwano metalowe końcówki. Pracami tymi wnioskodawca zajmował się jedynie sporadycznie, w razie potrzeby. Po wykonaniu tych prac wnioskodawca wracał do pracy przy swojej operatora maszyny produkującej pudełka do obuwia. Były to, zlecone przez brygadzistę, sporadyczne i doraźne czynności – które łącznie, z przewożeniem wzorów kartonów, zajmowały ubezpieczonemu minimalną część czasu pracy. W spornym okresie ubezpieczony nie korzystał z urlopów bezpłatnych. Brygadzista oddziału W. W. uzyskał emeryturę w obniżonym wieku z tytułu pracy w warunkach szczególnych z uwzględnieniem okresu pracy na oddziale kartonażu zakładu pracy.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Okręgowy zważył, iż odwołanie skarżącego Z. K. jest zasadne i z tego tytułu zasługuje na uwzględnienie. Przedmiotem niniejszego postępowania była kwestia ustalenia prawa ubezpieczonego do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach. Wyniki przeprowadzonego przez Sąd postępowania dowodowego wykazały, że wnioskodawca legitymuje się wymaganym 15–letnim stażem pracy w szczególnych warunkach, co sprawia, iż stanowisko organu emerytalnego odmawiające wnioskodawcy prawa do wcześniejszej emerytury, nie jest słuszne. Sąd Okręgowy przywołał znajdujące zastosowanie przepisy prawa i wskazał, że bezspornym jest, iż ubezpieczony w dniu (...) (zatem po złożeniu wniosku, ale przed wydaniem spornej decyzji) osiągnął 60 rok życia. Wnioskodawca na dzień złożenia wniosku udokumentował okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 25 lat, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, jak również nie pozostaje w stosunku pracy – co biorąc pod uwagę brzmienie art. 184 ust. 2 ustawy od dnia 01 stycznia 2013 r. pozostaje okolicznością w sprawie bez znaczenia. Przedmiotem sporu pozostawało ustalenie, czy za prace związane ze szlifowaniem, klejeniem i wykańczaniem wyrobów przemysłu skórzanego, prace przy przygotowywaniu klejów toksycznych i innych środków chemicznych do produkcji wyrobów przemysłu skórzanego oraz prace przy bezpośredniej obsługa maszyn i urządzeń do składania (łamania) arkuszy papieru, krajania papieru i wyrobów poligraficznych oraz do oprawy wyrobów poligraficznych w drukarniach uznać można było w/w sporny okres zatrudnienia. W ocenie Sądu Okręgowego, fakt wykonywania przez ubezpieczonego pracy w szczególnych warunkach powyższych prac w spornym okresie znajduje potwierdzenie w zebranym w sprawie materiale dowodowym (świadectwo pracy, świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych). Niewątpliwie faktyczny rodzaj pracy ubezpieczonego został potwierdzony zeznaniami świadków U. P. i W. W. – współpracowników ubezpieczonego ze spornego okresu zatrudnienia w ramach pracy eksportowej – którzy zgodnie wskazali, iż wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w każdym wykonywał w warunkach szczególnych właśnie w/w prace. Należy wskazać, iż świadkowie ci stanowili wiarygodne osobowe źródło dowodowe dla Sądu, ponieważ pracowali w tym samym zakładzie pracy w okresach pokrywających się z zatrudnieniem tam ubezpieczonego: świadek U. P. (również operator sklejarki) w latach 1981-1986 oraz świadek W. W. (pracownik fizyczny, brygadzista oddziału wnioskodawcy) w latach 1972-1996. Świadkowie ci w sposób zbieżny i dla Sądu wiarygodny opisywali rodzaj i dokładne zadania, jakie wnioskodawca wykonywał w spornych okresach – nadto w ocenie Sądu mieli oni obiektywną możliwość posiadania wiedzy na temat rodzaju i charakteru pracy ubezpieczonego, mając z nim bardzo częstą styczność. W sposób całkowicie analogiczny świadkowie opisywali stanowisko pracy ubezpieczonego oraz wykonywane przez niego prace. Zatrudnienie skarżącego w spornym zakładzie pracy należy rozdzielić na niejako dwa okresy. Przez pierwszy rok (1971-1972) ubezpieczony pracował jako pracownik montażu przy taśmie produkcyjnej. Frezował (obróbka wyrobów budowniczych) i składał elementy obuwia, produkowanego przez zakład pracy. Nie budziło wątpliwości Sądu, iż w powyższym okresie wykonywał on prace związane ze szlifowaniem, klejeniem i wykańczaniem wyrobów przemysłu skórzanego (wykaz A dział XIV pozycja 14). Drugi okres obejmuje pozostałą, większą część zatrudnienia wnioskodawcy (lata 1972-2000). Został on bowiem przeniesiony na dział kartonażu przedsiębiorstwa – gdzie produkowano kartony do obuwia. W dziale zatrudnionych było ok. 20 osób. Ubezpieczony pracował jako operator maszyny produkującej pudełka kartonowe. Pracował tam w latach 1972-2000. Podstawowymi obowiązkami ubezpieczonego była obsługa sklejarki – od przygotowania jej do pracy, dowiezienia materiału do stanowiska, uzupełnienia kleju (także w trakcie pracy), nakładania wykrojów do pojemnika, przygotowania pracy oraz wyczyszczenia maszyny po zakończeniu pracy. Codziennie ubezpieczony pracę rozpoczynał o godz. 6:00. Woził on z magazynu kleje (początkowo na bazie amoniaku) i farby toksyczne. Kleje następnie wlewał do maszyn, zaś farby do drukarek. Farbę trzeba było uzupełniać w drukarkach co 2 godziny, zaś klej do maszyn co pół godziny. Była to praca stale przy klejach toksycznych – co skutkowało tym, iż przez okres 9 miesięcy ubezpieczony przebywał na zwolnieniu lekarskim w związku z rozpoznaniem u niego gruźlicy. Ubezpieczony jako pracownik działu kartonażu obsługiwał 2 z 4 sklejarek – jedna sklejarka wykonywała spód pudełka, druga zaś górną jego część. Pozostałe 2 sklejarki obsługiwała U. P. – co wskazała ona precyzyjnie w swoich zeznaniach, co nadto pozwala Sądowi w sposób wiarygodny potraktować zeznania tego świadka pracującego w bezpośrednim sąsiedztwie ubezpieczonego, na tym samym oddziale przedsiębiorstwa. Jak ustalił Sąd, dzień pracy rozpoczynał się od przywiezienia z magazynku kleju do sklejarki, uzupełnienia tzw. rynienek tym klejem. Magazynki maszyn napełniano krojem – odpowiednio spodem pudełka lub jego wierzchem, przywiezionym z magazynu – po czym uruchamiano maszynę do produkcji pudełek do obuwia, którą wnioskodawca obsługiwał. Pod koniec każdego dnia pracy wnioskodawca miał także obowiązek wyczyścić maszynę z kleju. Na jednej zmianie pracowało 8-10 osób, w tym pracujący brygadzista W. W.. Niewątpliwie postępowanie dowodowe przeprowadzone przez Sąd pozwoliło na ustalenie, iż wnioskodawca w spornym okresie w pewnym marginalnym wymiarze zajmował się także innymi pracami. I tak, poza sklejarkami pudełek na oddziale znajdowała się drukarnia – do której ubezpieczony przygotowywał farbę oraz lakiery do drukarek, pomagając w tym zakresie drukarzowi (drukarz nie był sam w stanie przygotować maszyny do rozruchu samemu), uzupełniał zbiorniki, ustawiał odpowiednio klisze w drukarce. Zdarzało się, iż wnioskodawca rozlewał w magazynku oddziałowym z dużego 30 kg pojemnika klej do mniejszych 5 kg pojemników, z których następnie korzystały pracownice oddziału. Na oddziale produkowano również sznurowadła. Powstawały one przy użyciu acetonu, w wysokiej temperaturze – okuwano metalowe końcówki. Godzi się jednak jednoznacznie podkreślić, iż pracami tymi wnioskodawca zajmował się jedynie sporadycznie, w razie potrzeby, ponadto po wykonaniu tych prac wnioskodawca wracał do pracy przy swojej operatora maszyny produkującej pudełka do obuwia. Były to, zlecone przez brygadzistę, sporadyczne i doraźne czynności – które łącznie, z przewożeniem wzorów kartonów, zajmowały ubezpieczonemu minimalną część czasu pracy. Przede wszystkim zaś – wykonywane były one w tym samym środowisku pracy, w tej samej hali produkcyjnej, zatem niewątpliwie również w warunkach szczególnych. Powyższe ustalenia pozwoliły Sądowi Okręgowemu przyjąć, iż w drugim okresie wykonywał wnioskodawca prace przy przygotowywaniu klejów toksycznych i innych środków chemicznych do produkcji wyrobów przemysłu skórzanego (wykaz A dział VII pozycja 13) oraz prace przy bezpośredniej obsługa maszyn i urządzeń do składania (łamania) arkuszy papieru, krajania papieru i wyrobów poligraficznych oraz do oprawy wyrobów poligraficznych w drukarniach (wykaz A dział XI pozycja 5). Pozwany organ rentowy zakwestionował rozbieżność pomiędzy nazewnictwem stanowisk pracy ubezpieczonego w ramach spornego okresu zatrudnienia a wskazanymi zapisami wykazu (załącznika do rozporządzenia) – jako że w ocenie pozwanego zatem trudno przyjąć, iż fabryka obuwia zajmowała się poligrafią. Tymczasem w ocenie Sądu dokumenty te – zatem świadectwo pracy z dnia 30 czerwca 2000 r. (tom I k. 12 akt rentowych) oraz świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 11 lipca 2000 r. (tom I k. 11 akt rentowych), pomimo rozbieżności zawartych w nich nazw rodzajów prac i stanowisk pracy (obróbka surowców obuwniczych, bezpośrednia obsługa urządzeń do krajania papieru na stanowiskach robotnika transportu wewnętrznego, operatora sklejarki pudełek i obuwnika montażysty), odpowiadają de facto ustalonemu stanowi faktycznemu. Pomimo bowiem językowej różnicy zawarte w dokumentach opisy rodzajów prac i nazwy stanowisk pracy odnoszą się do prac, nazwanych inaczej, jednakże tożsamych z faktycznie wykonywanymi przez ubezpieczonego Z. K. w spornych okresach czasu pracy, jak to zostało ustalone przez Sąd Okręgowy w przedmiotowym postępowaniu. Sąd Okręgowy w świetle dokonanych powyżej ustaleń uznał, iż niewątpliwie należało przyjąć, że ubezpieczony w spornym okresie stale i w pełny wymiarze czasu pracy wykonywał w warunkach szczególnych prace przy bezpośredniej obsługa maszyn i urządzeń do składania (łamania) arkuszy papieru, krajania papieru i wyrobów poligraficznych oraz do oprawy wyrobów poligraficznych w drukarniach, z czym bezpośrednio łączyło się wykonywanie prac przy przygotowywaniu klejów toksycznych i innych środków chemicznych do produkcji wyrobów przemysłu skórzanego, koniecznych i nieodłącznych w związku z koniecznością przygotowania maszyn (sklejarek, drukarki) do pracy produkcyjnej. Tym samym, zarzut pozwanego nie zasługuje zatem na uwzględnienie, szczególnie w zakresie twierdzenia, iż „trudno dać wiarę, że fabryka obuwia zajmowała się poligrafią” (k. 26v akt rentowych, k. 6v akt sprawy) – niewątpliwie bowiem z bardzo dokładnego i wiernego opisu zarówno skarżącego, jak i świadków w zakresie wykonywanych przez nich wszystkich prac związanych z produkcją wynikało, iż zakład pracy posiadał wyodrębniony w ramach przedsiębiorstwa oddział kartonażu, zapewniający bieżące przygotowanie, wykonanie i drukowanie opakowań (kartonów) na produkowane buty. W przedmiotowym postępowaniu dokumenty te miały charakter jedynie informacyjny, posiłkowy, bowiem Sąd – zgodnie z cytowanym już utrwalonym poglądem Sądu Najwyższego – może ustalać okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia/świadectwa z zakładu pracy, a więc wszelkimi dopuszczalnymi przez prawo środkami dowodowymi. W przedmiotowym postępowaniu zaś stanowisko ubezpieczonego – w zakresie, opisanym powyżej, w jakim Sąd uznał je za udowodnione – potwierdzone zostało zeznaniami samego ubezpieczonego, zbieżnymi i zgodnymi w tym zakresie z zeznaniami powołanych przez niego świadków (współpracowników ze spornego okresu zatrudnienia). W świetle dokonanych powyższej przez Sąd Okręgowy ustaleń co do charakteru zatrudnienia ubezpieczonego w spornym okresie, za niecelowe uznano prowadzenia badanie zasadności odmowy przez pozwanego zaliczenia ubezpieczonemu do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zasadniczej służby wojskowej (z kopii książeczki wojskowej – k. 10-11 akt rentowych – wynika, iż zwolniony został z dniej w dniu 01 stycznia 1978 r.). Uznany przez Sąd Okręgowy w ramach przeprowadzonego postępowania dowodowego sporny okres zatrudnienia ubezpieczonego, także z ewentualnym pominięciem dwuletniego okresu zasadniczej służby wojskowej, oznacza bowiem przyjęcie, iż prace w warunkach szczególnych w ramach zatrudnienia w w/w zakładzie pracy wykonywał on stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres przeszło 26 lat – zatem w zakresie wystarczającym do przyznania wnioskowanego świadczenia w postaci emerytury w obniżonym wieku z tytułu pracy w warunkach szczególnych. W ocenie Sądu Okręgowego, wobec udowodnienia wykonywania stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych – w szczególności mając na uwadze, iż pozwany organ ostatecznie przyznał, iż w spornych okresach wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracę w warunkach szczególnych – ubezpieczony Z. K. spełnił wszystkie przesłanki dla nabycia emerytury w obniżonym wieku, ponieważ osiągnął 60 rok życia, na dzień złożenia wniosku udokumentował okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 25 lat, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, a także spełnił przesłankę udokumentowania stażu co najmniej 15 lat pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. W tym miejscu zwrócić także należy uwagę na to, iż zgodnie z brzmieniem art. 118 ust. 1a ustawy, w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nie ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego. Należy podkreślić, że zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 września 2007 r. OTK-A 2007/8/97 powyższy przepis należy rozumieć w ten sposób, że za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uznaje się dzień wpływu prawomocnego orzeczenia tylko w sytuacji, gdy za nie ustalenie tych okoliczności nie ponosi odpowiedzialności organ rentowy. Zdaniem Sądu, w niniejszej sprawie okoliczności, na podstawie których Sąd uznał odwołanie ubezpieczonego za zasadne zostały ostatecznie wyjaśnione w drodze uzupełnienia materiału dowodowego o zeznania świadków i ubezpieczonego wyjaśniające zakres obowiązków i charakter pracy ubezpieczonego, co uzasadnia zastosowanie dyspozycji art. 118 ust. 1a ustawy poprzez wnioskowanie a contrario. W konkluzji Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ^{( 14)} § 2 k.p.c. w związku z cytowanymi wyżej przepisami, w punkcie 1 wyroku zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego z dnia 19 września 2013 r. i przyznał ubezpieczonemu Z. K. prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach od dnia ukończenia wieku 60 lat (tj. od dnia (...) jako daty spełnienia ostatniej przesłanki). Sąd Okręgowy wziął pod uwagę fakt, iż wniosek o emeryturę ubezpieczony złożył w dniu 16 października 2013 r., oraz dyspozycję art. 129 ust. 1 cyt. ustawy, zgodnie z którym świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstawania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca w którym zgłoszono wniosek. Działając zaś na podstawie art. 118 ust. 1a ustawy, Sąd wnioskując a contrario, w punkcie 2 wyroku nie stwierdził odpowiedzialności pozwanego organu rentowego za nie ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, mając na uwadze fakt, iż dopiero wyniki niniejszego postępowania dowodowego pozwoliły na poczynienie wiążących ustaleń co do charakteru zatrudnienia ubezpieczonego, mającego wpływ na jego prawo do wnioskowanego świadczenia.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł organ rentowy, zaskarżając go w punkcie 1 i zarzucając naruszenie: prawa materialnego, tj. art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst Dz. U. z 2009 r. Nr 153 poz. 1227 z późn. zm.) w związku z §1, §2 i §4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) poprzez przyjęcie, iż wnioskodawca spełnia wszystkie warunki do przyznania prawa do emerytury oraz prawa procesowego, w szczególności art. 233 §1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, polegającym między innymi na dokonaniu błędnej oceny materiału dowodowego. Wskazując na powyższe, pozwany wniósł o: 1. zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie 1 i oddalenie odwołania ewentualnie 2. uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez Sąd I instancji, z przyczyn podanych w uzasadnieniu. W uzasadnieniu skarżący umotywował podniesione zarzuty i wnioski, w szczególności kwestionując kwalifikację prawną drugiego ze spornych okresów zatrudnienia.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie przypomnieć należy, iż ubezpieczony wniósł odwołanie od decyzji odmawiającej przyznania wnioskowego świadczenia, tj. prawa do wcześniejszej emerytury na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych /t.j. Dz. U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227, dalej ustawa emerytalna/. Wskazany przepis wraz z art. 32 ustawy emerytalnej oraz przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze /dalej rozporządzenie/, określają dla mężczyzn następujące przesłanki prawa do wcześniejszej emerytury: ukończony 60 rok życia, 25 letni ogólny staż ubezpieczeniowy, 15 letni okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przed 1 stycznia 1999 r., nieprzystąpienie do OFE albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem. Z dniem 1 stycznia 2013r. odpadła przesłanka rozwiązania stosunku pracy

Na obecnym etapie postępowania istota sporu w dalszym ciągu sprowadzała się do oceny, czy ubezpieczony legitymuje się 15 letnim stażem pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Wskazać można, iż stażu pracy w szczególnych warunkach Sąd Okręgowy zaliczył ubezpieczonemu dwa sporne okresy: pierwszy rok zatrudnienia (1971-1972), kiedy ubezpieczony pracował jako pracownik montażu przy taśmie produkcyjnej frezował (obróbka wyrobów budowniczych) i składał elementy obuwia, produkowanego przez zakład pracy oraz drugi okres obejmujący pozostałą, większą część zatrudnienia wnioskodawcy (lata 1972-2000), kiedy został on przeniesiony na dział kartonażu przedsiębiorstwa – gdzie produkowano kartony do obuwia.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, o ile można zgodzić się z Sądem Okręgowym, że pierwszy ze wskazanych okresów zatrudnienia można zaliczyć do stażu pracy w szczególnych warunkach, kiedy ubezpieczony pracował przy taśmie produkcyjnej frezując wyroby skórzane, co można zakwalifikować jako prace związane ze szlifowaniem, klejeniem i wykańczaniem wyrobów przemysłu skórzanego (wykaz A dział XIV pozycja 14) to co do pozostałego okresu zatrudnienia skarżący trafnie zarzuca, że Sąd Okręgowy w sposób dowolny zastosował przepisy resortowe, powołując się w nieuzasadniony sposób na „językową” tylko różnicę pomiędzy nazwą stanowiska a opisem wykonywanych prac.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego podzielić należy stanowisko skarżącego, iż Sąd I instancji błędnie zakwalifikował pracę na stanowisku operatora maszyny produkującej pudełka kartonowe do obuwia (ubezpieczony obsługiwał 2 sklejarki) do prac w szczególnych warunkach. Wnioskodawca pracował w fabryce obuwia, w której podstawową działalnością nie były prace poligraficzne, a produkcja wyrobów skórzanych. Wymienione w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach zarządzenie Nr 19 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 06.08.1983n, jak i obowiązujące zarządzenie Nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 07.07.1987r. nie uwzględnia takiego stanowiska w dziale VII wykazu A - w przemyśle lekkim - czyli w branży, do której należy zaliczyć fabrykę obuwia, jako pracy w szczególnych warunkach. A zatem Sąd w sposób dowolny zastosował przepisy resortowe do stanowiska pracy ubezpieczonego i uznał, że pracował w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Ponadto, jak ustalił Sąd I instancji, ubezpieczony obsługiwał maszynę do klejenia pudełek, do której wkładano gotowe kroje (spody pudełka lub jego wierzchy przywiezione z magazynu), natomiast w wykazie A, dział XI, poz. 5 pkt 5 w/w zarządzenia wymienione jest stanowisko operatora maszyn do krajania wzdłużnego (krajacz papieru, tektury). Trafnie organ rentowy nie zgadził się również z zakwalifikowaniem pracy ubezpieczonego jako pracy przy przygotowywaniu klejów toksycznych i innych środków chemicznych do produkcji wyrobów przemysłu skórzanego. Jak wynika z ustaleń Sądu Okręgowego wnioskodawca nie przygotowywał klejów toksycznych, tylko przywoził te kleje i farby z magazynu. Klejem uzupełniał tzw. rynienki w maszynie, którą obsługiwał., natomiast prace związane z przygotowywaniem farby oraz lakierów do drukarek, uzupełnianie zbiorników i ustawianie klisz w drukarce ubezpieczony wykonywał sporadycznie. Nie można również nie dostrzec, że z wykazu A, dział VII, poz. 13 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. wynika, że kleje i środki chemiczne miały służyć do produkcji wyrobów przemysłu skórzanego, natomiast ubezpieczony pracował przy produkcji pudełek do obuwia.

Podsumowując, w świetle powyższego Sąd Okręgowy błędnie zaliczył ubezpieczonemu do stażu pracy w warunkach szczególnych okres zatrudnienia od 1972 roku wykonywanego na dziale kartonażu, o czym szerzej była mowa wyżej, bez którego nie legitymuje się on wymaganym 15 letnim stażem i tym samym nie spełniła podstawowej przesłanki prawa do emerytury z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Mając na uwadze powyższe, na mocy art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Apelacyjny orzekł, jak w sentencji.