Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 grudnia 2014r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 grudnia 2014r. w S.

odwołania G. K. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 18 listopada 2013 r. nr (...), znak: (...)

z udziałem zainteresowanego J. K.

w sprawie G. K. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym

I.  oddala odwołanie;

II.  zasądza od ubezpieczonej G. K. (1) na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. kwotę 60 zł (sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt IV U 63/14

UZASADNIENIE

Decyzją nr (...) z (...)r. znak: (...)organ rentowy na podstawie art.83 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 68 ust. 1 pkt 1 lit.a, art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 5 i art. 38 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych stwierdził, że G. K. (1) jako osoba współpracująca z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą u płatnika składek P.H.U.P. (...) nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresie od 02.08.2013 r.

W uzasadnieniu swojej decyzji organ rentowy, powołując się na przepisy prawa i orzecznictwo Sądu Najwyższego, wskazał, że w jego ocenie samo zgłoszenie G. K. (1) do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych oraz zadeklarowanie maksymalnie możliwej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, nie świadczy o faktycznym rozpoczęciu i stałym wykonywaniu współpracy przy prowadzonej przez męża pozarolniczej działalności gospodarczej lecz podyktowane było chęcią uzyskania ochrony ubezpieczeniowej i w konsekwencji uzyskania prawa do wysokiego, ze względu na zadeklarowaną podstawę wymiaru składek, zasiłku z ubezpieczenia chorobowego. Organ rentowy stwierdził, że dokumentacja złożona przez płatnika składek może potwierdzać fakt, że G. K. (1) pomagała mężowi, to nie można jednak na jej podstawie stwierdzić faktycznego wkładu pracy G. K. (1). Na podstawie złożonych wydruków e- maili organ rentowy uznał działania G. K. (1) za pomoc udzieloną mężowi przy prowadzonej przez niego działalności gospodarczej oraz że powyższe działania nie stanowiły istotnego dla działalności gospodarczej J. K. ciężaru gatunkowego. Od dnia 2 sierpnia 2013 r. do końca września 2013 r. G. K. (1) tylko dwukrotnie wysyłała e-maile, ponadto wymieniona podejmowała jedynie czynności korespondencyjne, których nie charakteryzuje ani znaczący czas wykonania, ani systematyczność i stabilność. Ponadto wymieniona w związku z opieką nad małymi dziećmi oraz normalnymi, codziennymi obowiązkami nie mogła poświęcić znaczącego czasu na pomoc swojemu mężowi w prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Ponadto ze złożonej przez płatnika składek podatkowej księgi przychodów i rozchodów wynika, że rozpoczęcie współpracy z G. K. (1) nie spowodowało od miesiąca sierpnia 2013 r. wzrostu dochodów z działalności jej małżonka.

Odwołania od powyższej decyzji wniosła G. K. (1) zaskarżając niniejszą decyzję w całości i wnosząc o jej zmianę poprzez ustalenie, że od dnia 2 sierpnia 2013 r. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu odwołania ubezpieczona wskazała, że organ rentowy dokonał błędnej wykładni art. 8 ust. 11 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Wskazała, że prowadzi wspólne gospodarstwo domowe ze swoim mężem oraz stale współpracuje z nim przy prowadzeniu działalności gospodarczej. Wskazała, że w miesiącu sierpniu i wrześniu 2013 r. nie było możliwe wykazanie wzrostu dochodów wynikających ze współdziałania jej przy prowadzeniu działalności gospodarczej z uwagi na fakt, że była to nowo rozpoczęta działalność, a portal internetowy został otwarty w dniu 16.10.2013 r., jak również, że organ rentowy nie ma prawa do kwestionowania wysokości zadeklarowanej przez nią składki na ubezpieczenia społeczne. Podniosła również, że jej współpraca polegała główne na wysyłaniu i odbieraniu e-maili, co jest w tej branży niezbędne, a w miesiącu sierpniu i wrześniu 2013 r. wykonywała również czynności polegające na testowaniu i sprawdzaniu funkcjonalności portalu (odwołanie k. 2-5).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie powołując się na przepisy prawa i uzasadnienie zawarte w zaskarżonej decyzji (odpowiedź organu rentowego na odwołanie k. 7-8).

Sąd ustalił, co następuje:

J. K. od dnia 02.01.2013 r. rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej pod nazwą Firma Handlowo Usługowo Produkcyjna (...) z siedziba przy ul. (...) w S.. Prowadzona przez niego działalność była związana z prowadzeniem portalu internetowego (wpis do ewidencji działalności gospodarczej k. 2012 akt organu rentowego).

G. K. (1) w okresie od dnia 29.04.2008 r. do 28.02.2013 r. podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, a następnie od 05.03.2013 r. do 01.08.2013 r. w zarejestrowana została w Powiatowym Urzędzie Pracy w S. jako osoba bezrobotna i pobierała zasiłek dla bezrobotnych w okresie od 12.04.2013 r. do 01.08.2013 r.

Serwis www na zlecenie J. K. wykonał D. Z.. Pracę na budową portalu trwały do sierpnia 2013 r. i wykonywane były przez programistę i grafików. J. K. w dniu 31.08.2013 r. zawarł umowę o dzieło z D. Z., której przedmiotem było wykonanie logo wektorowego w formacie pdf w wersjach kolorowej i czarno-białej z dwoma różnymi sloganami 1. Więcej niż portal… 2. Nowy portal-nowe możliwości… (łącznie 4 sztuki). Następnie 30 września 2013 r. J. K. zawał kolejną umowę o dzieło z tym samym wykonawcą, której przedmiotem było wykonanie zmiany działania płatności za ogłoszenia – zróżnicowanie opłat w zależności od czasu emisji ogłoszenia. Kolejna umowa o dzieło została zawarta prze wymienione strony 31.10.2013 r., na podstawie której wykonawca działa zobowiązał się do wykonania działu publicystów na portalu (...).pl. (umowy o dzieło k. 29). J. K. umowę o świadczenie usług telekomunikacyjnych zawarł dnia 19.09.2013 r. Małżonkowie K. mieli jeden komputer. J. K. testował pierwszą wersję portalu pod kątem programistycznym, a jego żona pod kątem graficznym. Portal internetowy ma prostą grafikę i szatą graficzną zajmowali się graficy. Druga wersja portalu – B. została upubliczniona w październiku 2013 r. po „przeklikaniu” wszystkich funkcji portalu i sprawdzeniu czy wszystko działa. Na etapie sprawdzania funkcjonalności portalu ubezpieczona sprawdzała, że wszystkie internetowe stacje radiowe działają, czy działają gry online, czy w ogłoszeniach płatności działają poprawnie, czy prognoza pogody ładuje się w pełni wyświetlając wszystkie dane, czy edytor tekstu działa poprawnie i pozostałe funkcje portalu. Tymi sprawami zajmował się również J. K. (zeznania stron k. 57v-59v).

Umowa zlecenia kampanii reklamowej portalu płatnika składek przez e-marka.pl (...) została zawarta 17.10.2013 r. Formularz zamówienia reklamy w Wirtualnej Polsce został sporządzony 20.01.2014 r. Natomiast w listopadzie 2013 r. została wystawiona przez Stowarzyszenie (...) faktura płatnikowi składek J. K. za usługi reklamowe na portalu fronda.pl (dokumentacja k. 29).

W dniu 29 sierpnia 2013 r. G. K. (1) była na badaniu ginekologicznym, gdzie stwierdzono, że jest w 9 tygodniu ciąży, a na badaniu 06.09.2013 r. stwierdzono, że to 11,2 tydzień ciąży (karta ciąży k. 29). J. i G. K. (1) mają troje dzieci: najstarszy syn K. ur. (...) chodzi od 01.09.2013 r. do przedszkola, a młodszych dzieci opiekuje się G. K. (1) w domu.

J. K. w styczniu, lutym 2014 r. nie osiągnął żądnego przychodu, w marcu 2014 r. jego przychód wyniósł – 3150 zł, w kwietniu 2014 r. – 3800 zł, w maju 2014 r. – 4300 zł, a wydatki za miesiące od marca do maja wynosiły po 670,45 zł miesięcznie (podatkowa księga przychodów i rozchodów za 2014 r. – k. 29), a roczny dochód za 2013 r. wykazał stratę (bezsporne).

G. K. (1) kontaktowała się z biurem (...), które prowadzi J. K. księgowość w sprawie księgowania należności z płatnych ogłoszeń, wykonywała przelewy co miesiąc na rzecz ZUS-u, Urzędu Skarbowego.

Ubezpieczona G. K. (1) za okres od 20.09.2013 r. do 29.09.2013 r. wystąpił do organu rentowego z roszczeniem o zasiłek opiekuńczy a następnie była na zwolnieniu lekarskim w związku z ciążą do rozwiązania. W trakcie ciąży źle się czuła od samego jej początku, miała cukrzycę ciążową, żylaki, musiała prowadzić oszczędny tryb życia (zeznania G. K. k. 59).

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, obdarzonego przez Sąd wiarygodnością.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie G. K. (1) nie jest zasadne i nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 6 ust.1 pkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi. Zgodnie zaś z art. 12 ust. 1 tej ustawy w/w osoby podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu.

Stosownie zaś do art. 8 ust. 11 w/w ustawy za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz zleceniobiorcami, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 5, uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia; nie dotyczy to osób, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego bezspornie wynika, że J. i G. K. (1) prowadzą wspólne gospodarstwo domowe, o czym świadczy, fakt że wspólnie mieszkają, mają wspólny budżet, wychowują troje dzieci. Powyższa okoliczność ne była również sporna w niniejszej sprawie.

Kolejną przesłanką do uznania G. K. (1) za osobę współpracującą jest wykazanie przez nią, że współpracuje przy prowadzeniu działalności gospodarczej ze swoim mężem J. K..

Cechą konstytutywną pojęcia "współpraca przy prowadzeniu pozarolniczej działalności" w rozumieniu art. 8 ust. 11 u.s.u.s. jest istotny dla działalności gospodarczej ciężar gatunkowy działań współpracownika, które to działania nie mogą mieć charakteru wtórnego. Przedmiotowe działania muszą jednocześnie pozostawać w bezpośrednim związku z przedmiotem podjętej działalności oraz muszą charakteryzować się pewną systematycznością, stabilnością i zorganizowaniem, nadto muszą obejmować znaczący czas i częstotliwość (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w W. z dnia 30.09.2013r., III AUa 2274/12)

Należy również przywołać wyrok Sądu Najwyższego z 20 maja 2008 r. (II UK 286/07; OSNP 2009 nr 17-18, poz. 241), w którym Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że za współpracę przy prowadzeniu działalności gospodarczej powodującą obowiązek ubezpieczeń: emerytalnego i rentowych uznać można tylko taką pomoc udzieloną przedsiębiorcy przez jego małżonka, która ma charakter stały i bez której stanowiące majątek wspólny małżonków dochody z tej działalności nie osiągałyby takiego pułapu, jaki zapewnia współdziałanie przy tym przedsięwzięciu.

Z wykładni literalnej wynika, że termin współpraca przy prowadzeniu działalności, którym operuje art. 8 ust. 11 ustawy systemowej, zakłada, że współpracujący ma istotny wpływ na tę działalność. Wartość działania w ramach współpracy musi być także znacząca. Z terminem współpraca wiąże się także cecha stałości, w sensie stabilności ekonomiczno-zawodowej osoby zainteresowanej. Ważne jest istnienie pewnego związania z pracą wykonywaną w ramach współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej. Zasadne jest też przyjęcie, że wykonywana przez osoby współpracujące działalność powinna charakteryzować się zorganizowaniem i pewną ciągłością. Cechami konstytutywnymi pojęcia "współpraca przy prowadzeniu działalności gospodarczej" w rozumieniu art. 8 ust. 11 ustawy systemowej są występujące łącznie: istotny dla działalności gospodarczej ciężar gatunkowy działań współpracownika, które to działania nie mogą mieć charakteru wtórnego; muszą pozostawać w bezpośrednim związku z przedmiotem podjętej działalności oraz muszą charakteryzować się pewną systematycznością, stabilnością i zorganizowaniem, jak również znaczący czas i częstotliwość podejmowanych robót. Takie stanowisko wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z 6 stycznia 2009 r. (II UK 134/08; OSNP 2010/13-14/170)

W tym miejscu należy także przytoczyć pogląd wyrażony w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z 6 stycznia 2009 r. (sygn. II UK 134/08; niepublikowany), w którym wskazano, że zgodnie ze słownikiem języka polskiego współpraca oznacza pracę wykonywaną "wspólnie z kimś innym; działalność prowadzoną wspólnie; działanie wraz z innymi w ramach jednego przedsięwzięcia; branie udziału w zbiorowej pracy".

Nie może zatem stanowić w sensie prawnym współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej sporadyczne, podejmowane okazjonalnie, zajmujące nikłą ilość czasu np. wystawianie faktur, czy wydawanie ad hoc towaru (w zastępstwie) (por. uzasadnienie wyroku SN z 6 stycznia 2009 r.; sygn. II UK 134/08). Znaczenie gospodarcze, organizacyjne i stabilność takich działań są znikome i nie kwalifikują się do oceny, że w znaczeniu prawnym dochodzi do "współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej". Taki pogląd wyznacza też wykładnia historyczna. Aczkolwiek de lege lata ustawodawca zrezygnował z wymagania, by osoba objęta ubezpieczeniem z tytułu współpracy pracowała co najmniej w wymiarze jednego etatu (przewidzianego w art. 26 ust. 1 ustawy z 18 grudnia 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników i niektórych innych osób prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek oraz ich rodzin, zmienionej także w tytule na ustawę o ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących działalność gospodarczą oraz ich rodzin; Dz. U. z 1983 r. Nr 31, poz. 147), to jednak ta zmiana ustawodawcza wynikała głównie ze zmiany systemu ubezpieczeń społecznych, polegającej na tym, że każdy tytuł prawny wpisany do ustawy prowadzi do powstania obowiązku ubezpieczenia społecznego, bez względu na rozmiar przychodu ubezpieczonego. Rezygnacja z przesłanki pracy na jeden etat nie jest natomiast związana z chęcią uniezależnienia omawianego tytułu ubezpieczenia społecznego od rozmiaru zadań wykonywanych przez współpracującego i ich znaczenia ekonomicznego, co niewątpliwie pośrednio może być łączone z ilością czasu poświęcaną przedsięwzięciu gospodarczemu. Dotyczy to szczególnie prac rutynowych, nie wymagających twórczego zaangażowania.

Podsumowując, Sąd Najwyższy w uzasadnieniu przytoczonego wyroku uznał, że cechami konstytutywnymi pojęcia "współpraca przy prowadzeniu pozarolniczej działalności" w rozumieniu art. 8 ust. 11 ustawy systemowej są występujące łącznie istotny dla działalności gospodarczej ciężar gatunkowy działań współpracownika, które to działania nie mogą mieć charakteru wtórnego; muszą pozostawać w bezpośrednim związku z przedmiotem podjętej działalności oraz muszą charakteryzować się pewną systematycznością, stabilnością i zorganizowaniem, nadto muszą obejmować znaczący czas i częstotliwość.

Akceptując w całości powyżej przedstawione stanowisko, stwierdzić należy, że za współpracującego przy prowadzeniu działalności pozarolniczej można uznać tylko taką osobę, która na rzecz tej działalności wykonuje prace takiego rodzaju, rozmiaru i częstotliwości, które mają wymiar ekonomiczny i organizacyjny na tyle istotny, że mogą być postrzegane jako współpraca przy prowadzeniu tej działalności.

W ocenie Sądu za taką współpracę nie może być uznana pomoc świadczona mężowi przez G. K. (1), bowiem wykonywane przez nią czynności miały charakter sporadyczny, nie miały istotnego znaczenia dla prowadzonej przez J. K. działalności i nie miały również wpływu na wymiar ekonomiczny tej działalności. Należy bowiem wskazać, że zajmowanie się płatnościami na rzecz ZUS-u, czy Urzędu Skarbowego było wykonywane przez G. K. (1) również przed 2 sierpnia 2013 r., kontaktowanie się z biurem rachunkowym również odbywało się zarówno przed 2 sierpnia 2013 r., jak i po tej dacie i miało charakter zwykłej pomocy małżeńskiej. Serwis www pod względem programistycznym i graficznym został stworzony przez profesjonalistów (programistę i grafików) i wszelkie poprawki w portalu były również wykonywane przez profesjonalne podmioty. Odnosząc się natomiast do testowania przez G. K. (1) portalu w wersji (...), przed jego upublicznieniem, to mając na uwadze, że małżonkowie dysponowali jednym komputerem, na którym testowali portal przez tzw. „przeklikiwanie jego funkcji” oraz mając na uwadze, że na koniec sierpnia 2013 r. ubezpieczona była w 9-10 tygodniu ciąży, podczas której od samego początku źle się czuła i miała pod opieką jeszcze dwójkę małych dzieci należy uznać, że jej pomoc w tym „przeklikiwanu” nie miała charakteru stałego, ani długotrwałego. Owszem mogła pomagać mężowi, ale nie w takim wymiarze jak na to wskazują strony tj. po kilka albo kilkanaście godzin dziennie. Zasady logiki i doświadczenia życiowego wskazują, że matki w ciąży z powikłaniami (cukrzyca ciążowa, żylaki) nie zdecydowałyby się ze względu na dobro dziecka na pracę przy komputerze po kilka albo kilkanaście godzin dziennie. Ponadto od 20.09.2013 r. do 29.09.2013 r. G. K. (1) ubiegał się o zasiłek opiekuńczy, a następnie przebywała na zwolnieniu lekarskim w związku z ciążą, co również świadczy o braku stałości współpracy. Odnosząc się zaś do załączonych do odwołania wydruków e-maili, należy wskazać, że w swojej treści są one krótkie i nie wymagały one poświęcenia dużej ilości czasu. Jeżeli chodzi natomiast o negocjowanie umów przez G. K. (1) w imieniu męża, które załączone zostały do pisma z dnia 16.06.2014 r. to nie wynika z materiału dowodowego, aby negocjacje prowadzone były przez wymienioną. Umowy zostały podpisane przez J. K. jako uprawnionego do ich podpisania. Nadmienić należy, że zeznania świadka P. G. nie wnoszą nic istotnego do sprawy, natomiast zeznania świadka B. B. (2) zostały obdarzone przez Sąd wiarygodnością.

W tych okolicznościach Sąd uznał, iż pomoc świadczona przez G. K. (1) nie miała charakteru współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej przez J. K., tylko miała charakter pomocy doraźnej, typowo małżeńskiej.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc oddalił odwołanie jako bezzasadne, a o kosztach procesu orzekł na podstawie art. 98 kpc w zw. z § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej prze radcę prawnego z urzędu.