Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 lutego 2015 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie VIII Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Anna Budzyńska

po rozpoznaniu w dniu 12 lutego 2015 roku w Szczecinie

na posiedzeniu niejawnym w postępowaniu uproszczonym

sprawy z powództwa A. R.

przeciwko P. C.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie z dnia 22 lipca 2014 roku, sygnatura akt XI GC 86/14

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 600,00 zł (sześćset złotych) tytułem kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym.

SSO Anna Budzyńska

Sygn. akt VIII Ga 338/14

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 22 lipca 2014 r. Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie w sprawie o sygn. akt XI GC 86/14 zasądził od pozwanego P. C. na rzecz powoda A. R. ustawowe odsetki od kwoty 5.888,80 zł za okres od dnia 11 czerwca 2013 roku do dnia 1 lipca 2013 roku (pkt I wyroku); oddalił powództwo w pozostałym zakresie ( pkt II wyroku) oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 1200 zł tytułem zwrotu kosztów procesu ( pkt III wyroku).

W uzasadnieniu wskazał, że podstawą prawną powództwa był art. 659 § 1 k.c. w zw. z art. 669 § 1 k.c.

Za bezsporny uznał Sąd I instancji fakt, iż strony łączyła umowa najmu z dnia 16 marca 2004 r., pozwany nie kwestionował również prawidłowości faktury wystawionej przez powoda w dniu 3.06.2013 r. tytułem czynszu najmu o opłat za media, wobec czego wysokość należności Sąd Rejonowy uznał za niesporną. Za zasadny uznał Sąd Rejonowy zgłoszony przez pozwanego zarzut potrącenia kaucji z powyższą wierzytelnością powoda. W umowie najmu wskazano, że pozwany ma obowiązek zapłacić kaucję 7.500 zł na zabezpieczenie ewentualnych szkód w lokalu i że podlega ona zwrotowi po wygaśnięciu umowy. Powód nie zaprzeczył twierdzeniom pozwanego, że kaucja została wpłacona, wobec czego i ten fakt uznano za niesporny. Powód podał natomiast, że kaucja została zaliczona na poczet kosztów remontu lokalu po jego zwrocie przez pozwanego. Twierdzenie to – Sąd I instancji - uznał za spóźnione. Powodowi doręczono bowiem sprzeciw dnia 25.02.2014 r. - z zakreśleniem 2-tygodniowego terminu na zgłoszenie dalszych twierdzeń i dowodów, pod rygorem pominięcia spóźnionych, pouczając powoda jednocześnie o treści przepisów procesowych. Powód na to wezwanie nie zareagował, pismo, które wpłynęło 23.05.2014 r. jest pismem spóźnionym. Podlega ono więc zwrotowi stosownie do treści art. 207 § 7 k.p.c., a zawarte w nim twierdzenia i dowody pominięciu na podstawie art. 207 § 6 k.p.c. To samo dotyczyło odpowiedzi pozwanego, jako złożonej bez zobowiązania Sądu.

Sąd pierwszej instancji nie zgodził się z pełnomocnikiem powoda, że pismo z 15.05.2014 r. zawiera wyłącznie wniosek o przeprowadzenie dowodu. Podniósł, że sam pełnomocnik powoda wskazał w nim na „uszczegółowienie twierdzeń pozwu”, zatem jest to coś więcej niż wniosek dowodowy, pismo to zawiera spóźnione ustosunkowanie się do zarzutu potrącenia. Nadto wskazane tam dowody nie mogły być przeprowadzone bez zwłoki dla dalszego postępowania, bowiem ich przyjęcie nakazywałoby umożliwienie z kolei pozwanemu obrony przed twierdzeniem o zwrocie lokalu w stanie nienależytym i przesłuchanie świadków.

Niezależnie od tego Sąd Rejonowy wskazał na niedostateczność materiału dowodowego załączonego do pisma z 15.05.2014 r. w kontekście twierdzeń o zaliczeniu kaucji na koszt remontu. Roszczenie powoda dotyczące kosztów remontu należy zakwalifikować jako odszkodowanie w związku z nienależytym wykonaniem przez pozwanego umowy w zakresie zwrotu przedmiotu najmu. Aby wykazać zasadność zaliczenia kaucji na koszty remontu powód powinien wykazać przede wszystkim zwrot lokalu w stanie pogorszonym w stosunku do stanu, w jakim lokal wydano. Na tę okoliczność przedłożono zdjęcia, które w żaden sposób nie pozwalają ustalić stanu lokalu w chwili zwrotu. Nadto same faktury dowodzą jedynie poniesienia pewnych wydatków, nie można natomiast na podstawie samych faktur przyjąć, że dotyczą one remontu lokalu wynajmowanego przez pozwanego oraz że zachodziła konieczność takich prac, jak określone w fakturach i że było to związane z oddaniem przez pozwanego lokalu w stanie pogorszonym. Tak więc – zdaniem Sądu I instancji - materiał dowodowy zaoferowany przez pozwanego, niezależnie od procesowych przeszkód jego uwzględnienia, jest niewystarczający dla przyjęcia, że powód miał prawo zaliczyć kaucję na poczet kosztów remontu.

Uznając za skuteczne oświadczenie pozwanego o potrąceniu wzajemnej wierzytelności - Sąd pierwszej instancji oddalił powództwo co do żądania głównego. Wyjaśnił, że w zakresie odsetek przysługiwały one od dnia następnego po dniu płatności faktury do dnia wymagalności kaucji (1.07.2013 r. – zgodnie z twierdzeniami stron umowa obowiązywała do końca czerwca 2013 r.) zgodnie z art. 481 k.c. i 499 k.c.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 4 w zw. z § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

Powód wniósł apelację od powyższego wyroku zaskarżając go w całości oraz zarzucając mu naruszenie:

1)  art. 504 § 1 i 2 w zw. z art. 130 § 1 KPC - polegające na zaniechaniu odrzucenia sprzeciwu od nakazu zapłaty, mimo że pozwany będąc reprezentowanym przez profesjonalnego pełnomocnika, nie usunął braków formalnych sprzeciwu, przy wezwaniu pod rygorem odrzucenia sprzeciwu;

2)  art. 207 § 3, 6 i 7 w zw. z art. 5 i 6 § 2 KPC - polegające na uniemożliwieniu powodowi powoływania nowych dowodów, złożenia pisma przygotowawczego oraz naprowadzania dowodów - w sytuacji, gdy powód początkowo występował w sprawie samodzielnie, miał poważne problemy ze zdrowiem, a nadto pełnomocnik wnosił o umożliwienie mu sprawnego i niezwłocznego naprowadzenia wniosków dowodowych;

3)  art 168 § 1 KPC w zw. z art 299 KPC - polegające na zaniechaniu przeprowadzenia dowodu z przesłuchania stron w sytuacji, gdy dowód ten był wnioskowany i mógł przyczynić się do wyjaśnienia okoliczności sprawy, których strona nie mogła wyjaśnić w związku ze stanem zdrowia i pozyskiwaniem dokumentów rozciągniętym w czasie - co zaś przesądzałoby o zasadności ewentualnego przywrócenia terminu do złożenia pisma procesowego;

4)  art 233 § 1 w zw. z art 316 § 1 KPC - polegające na wydaniu wyroku na podstawie wybiórczych informacji oraz w oparciu o niepełny materiał dowodowy - czego Sąd miał świadomość;

5)  art 233 § 1 KPC w zw. z art 499 KC - polegające na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów poprzez przyjęcie, że przez pozwanego została wykazana możliwość i skuteczność kompensaty kaucji z należnością główną, podczas gdy takiej możliwości nie było (nie istniała wierzytelność) oraz nie wykazano doręczenia powodowi pisemnego oświadczenia o kompensacie, zaś pełnomocnik pozwanego nie mógł samodzielnie złożyć takiego oświadczenia;

6)  art 233 § 1 w zw. z art. 328 § 2 KPC - polegające na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów poprzez powoływanie się w uzasadnieniu wyroku na informacje albo niewynikające z akt albo na pomijaniu informacji jednoznacznie w aktach ujawnionych;

7)  art 227 w zw. z art. 232 KPC - polegającego na zaniechaniu przeprowadzenia zawnioskowanych dowodów oraz na zaniechaniu dopuszczenia dowodów z urzędu - z uwagi na stan zdrowia powoda;

8)  art 242 KPC - polegające na braku zakreślenia ostatecznego terminu do powoływania dowodów, przy wiedzy Sądu co do długotrwałej przeszkody, z uwagi na stan zdrowia powoda, co do sprawnego powoływania dowodów i popierania powództwa.

Wskazując na powyższe powód wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i odrzucenie sprzeciwu od nakazu zapłaty ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Nadto wniósł o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Ponadto wniósł o dopuszczenie oraz przeprowadzenie przez Sąd Okręgowy dowodu z dokumentów dołączonych do pisma strony powodowej z dnia 15 maja 2014 r., a nadto o dopuszczenie oraz przeprowadzenie dowodu z następujących dokumentów: 1) faktury VAT nr (...) - na okoliczność pozostawania w posiadaniu przez pozwanego w przedmiotu umowy po jej zakończeniu oraz prowadzeniu przez pozwanego wskazywanych przez powoda prac porządkowych (terminu opuszczania nieruchomości, przywracaniu jej stanu); 2) pisma z dnia 12 lipca 2013 r. - na okoliczność wiedzy pozwanego o zaliczeniu przez powoda kaucji na poczet napraw i remontów już przed zakończeniem umowy; 3) pisma z dnia 7 lipca 2013 r. oraz pisma z 24 lipca 2013 r. - na okoliczność długotrwałości opuszczania przedmiotu najmu przez pozwanego; 4) protokołu przekazania przedmiotu najmu z dnia 29 lipca 2013 r. - na okoliczność stanu przedmiotu najmu po zakończeniu umowy oraz zasadności i konieczności zaliczenia kaucji na poczet napraw (przy akceptacji tego stanu przez pozwanego); 5) karty leczenia szpitalnego z dnia 14 kwietnia 2014 r. oraz karty leczenia szpitalnego z 23 lutego 2014 r. (pierwsze strony) - na okoliczność długotrwałej hospitalizacji pozwanego, jego stanu zdrowia psychicznego i fizycznego, na co wskazywał pełnomocnik i czego Sąd Rejonowy miał świadomość.

Konieczność zgłoszenia tych dowodów powód uzasadnił tym, że dopiero po wydaniu wyroku stan zdrowia powoda uległ poprawie na tyle, że był on w stanie dostarczyć i odszukać w/w dokumenty - jednocześnie zasadność powołania tych dokumentów pełnomocnik powoda podkreślał w toku postępowania, co jednak Sąd Rejonowy zignorował mając wiedzę o istnieniu tych dokumentów. Pomimo wniosków i próśb pełnomocnika powoda Sąd nie zakreślił terminu na ich powoływanie - nie uwzględnił również wniosku o zezwolenie na złożenie pism przygotowawczych.

W uzasadnieniu wskazał, że pozwany nie uzupełnił braków formalnych sprzeciwu w terminie wobec czego Sąd powinien podtrzymać zakreślony przez siebie rygor zwrotu pisma, czynność taka jednakże nie miała miejsca.

Zarzucił, że pomimo wcześniejszych zapewnień Sądu co do konieczności przeprowadzenia postępowania dowodowego, Sąd Rejonowy na rozprawie w dniu 22 lipca 2014 r. oznajmił jednak, że nie będzie prowadził postępowania dowodowego i zarządził zwrot pisma pełnomocnika powoda. Podniósł, że Sąd powinien ustosunkować się do przedstawionych dowodów merytorycznie, nie zaś z jednej strony w ogóle ich nie badać, a z drugiej odnosić się do nich i dokonywać ich oceny w uzasadnieniu. Swoista nielojalność procesowa Sądu sprawiła, że stronie powodowej zamknięto szansę na wykazywanie tego, że przedmiot umowy został wydany w stanie pogorszonym i wymagających napraw nie wynikających z normalnego i prawidłowego zużycia rzeczy.

Podniósł także, że strona pozwana nie udowodniła skutecznego doręczenia pisemnego oświadczenia o kompensacie. Z kolei pełnomocnik powoda, zgodnie z treścią znajdującego się w aktach sprawy pełnomocnictwa procesowego, nie jest upoważniony przez pozwanego do składania oświadczenia o charakterze materialno-prawnym.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotowa podlegała rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym, regulowanym przepisami art. 505 ¹ – 505 ¹⁴ k.p.c. Zgodnie z dyspozycją art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. jeżeli Sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Zauważyć należy, że w postępowaniu uproszczonym apelację można oprzeć na dwóch wskazanych w przepisie art. 505 ⁹ § 1 ¹ k.p.c. podstawach, w świetle zaś stanowiska Sądu Najwyższego apelacja w postępowaniu uproszczonym ma charakter apelacji ograniczonej (por. stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, OSNC 2008/6/55, mającej moc zasady prawnej). Oznacza to, że jej celem jest kontrola wyroku wydanego przez sąd pierwszej instancji (z punktu widzenia jego zgodności z materiałem procesowym pozostającym w dyspozycji sądu orzekającego) w granicach wyznaczonych przez treść zarzutów apelacji.

Odnosząc się do zarzutów apelacyjnych należy wskazać na niezasadność twierdzeń powoda, co do naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisów postępowania, poprzez uznanie za skutecznie wniesiony przez pozwanego sprzeciwu od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym. Jak wynika z analizy akt sprawy – zarządzeniem z dnia 5 grudnia 2013 roku pełnomocnik pozwanego został wezwany do uzupełnienia braków formalnych sprzeciwu od nakazu zapłaty przez złożenie pełnomocnictwa procesowego z odpisem oraz pisma z dnia 5 lipca 2013 roku wraz z odpisem. W wykonaniu tego zarządzenia pełnomocnik pozwanego złożył wymagane pełnomocnictwo wraz z odpisem oraz powoływane również w treści sprzeciwu i wymienione jako załącznik pismo z dnia 25 lipca 2013 roku. Z akta sprawy wynika, że pismo z dnia 25 lipca 2013 roku znajdowało się już w aktach sprawy – jako załącznik do sprzeciwu. Sad Rejonowy uznając że prawidłowość wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty zarządził doręczenie odpisu sprzeciwu powodowi wraz z wyznaczeniem terminu rozprawy. Niewątpliwie podjęte zostały zatem przez Sąd I instancji czynności w trybie art. 505 § 1 k.p.c., wskazujące, ze sprzeciw został uznany za wniesiony prawidłowo.

Powód nie zakwestionował okoliczności prawidłowego i skutecznego wniesienia sprzeciwu przez pozwanego ani po otrzymaniu jego odpisu z załącznikami w dniu 25 lutego 2014 r., ani też po zgłoszeniu się jego pełnomocnika, co nastąpiło w dniu 14 maja 2014 roku. Również na rozprawie w dniu 20 maja 2014 r. – jak wynika z protokołu rozprawy - pełnomocnik powoda nie kwestionował prawidłowego i skutecznego wniesienia sprzeciwu, ograniczając się do stwierdzenia, że w aktach nie ma pisma z dnia 5 lipca i że strona powodowa też go nie otrzymała. W ocenie Sądu Okręgowego jeżeli powód kwestionował okoliczność prawidłowego i skutecznego wniesienia sprzeciwu to winien był na tamtym etapie sprawy podnieść zarzuty w tym względzie dotyczące naruszenia art. 504 § 1 k.p.c. Czynności tych pełnomocnik powoda zaniechał; nie zakwestionował także zasadności zobowiązania Sądu dotyczącego wyjaśnienia przez pełnomocnika pozwanego wątpliwości co do prawidłowego uzupełnienia braków formalnych sprzeciwu. Również brak reakcji na złożone przez pełnomocnika pozwanego w wykonaniu zarządzenia Sądu pismo z dnia 30 maja 2014 roku, w którym wyjaśnił że obecnie nie jest w stanie wykazać obecnie, czy pismo z dnia 5 lipca 2013 roku zostało dołączone do sprzeciwu czy też pisma w uzupełnieniu braku formalnego prowadzi do wniosku, iż wyjaśnienia te powód uznał za wystarczające i przekonujące.

Dodać należy, że także przed zamknięciem rozprawy w dniu 22 lipca 2014 roku pełnomocnik powoda nie zgłaszał żadnych zastrzeżeń co do skuteczności wniesionego przez pozwanego sprzeciwu w szczególności w trybie art. 162 k.p.c., podejmując merytoryczną obronę w sprawie, zgłaszając w tym względzie wnioski dowodowe. Powyższe okoliczności prowadzą do wniosku, że strona nie może skutecznie na etapie postępowania odwoławczego podnosić zarzutu naruszenia art. 504 § 1 k.p.c

Za bezzasadne należy uznać również pozostałe zarzuty naruszenia procesowego, mając na uwadze, że ustalony w niniejszej sprawie stan faktyczny znajdował pełne oparcie w zgromadzonych w niniejszej sprawie dowodowych, a dokonana przez Sąd I instancji jego ocena, mieściła się w granicach swobody wyznaczonej przez ustawodawcę w ramach dyspozycji art. 233 § 1 k.p.c.Za niezasadne należy uznać w szczególności zarzuty naruszenia przepisów postępowania dotyczące gromadzenia materiału dowodowego - art. 207 § 3,6 i 7 k.p.c. i art. 5 i 6 § 2 k.p.c. Uchybienia powołanym uregulowaniom skarżący upatrywał w zwrocie pisma przygotowawczego powoda z dnia 15 maja 2014 oraz „uniemożliwieniu powodowi złożenia nowych dowodów, co uniemożliwiło wykazanie zasadności powództwa”. Odnosząc się do powyższych zarzutów należy wskazać, iż zarządzeniem wydanym na rozprawie w dniu 22 lipca 2014 Przewodniczący zarządził zwrot pisma przygotowawczego powoda z dnia 15.05. 2014 r. oraz pozwanego z dnia 30.05.2014. obecny na rozprawie pełnomocnik powoda nie zakwestionował powyższych decyzji procesowych w trybie art. 162 k.p.c, co uniemożliwia skuteczne powoływanie się w apelacji na naruszenie powyższych przepisów.

Niezależnie od powyższego Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu I instancji, iż pismo to jako złożone po zakreślonym powodowi dwutygodniowym terminie na zgłoszenie dalszych wniosków terminie było pismem spóźnionym i podlegało zwrotowi na podstawie art. 207 § 7 k.p.c. a twierdzenia i dowody w nim zawarte pominięciu na podstawie art. 207 § 6 k.p.c.

Analiza akt sprawy nie daje jednocześnie podstaw do podzielenia zarzutów skarżącego, iż pełnomocnik powoda informował Sąd I instancji o przeszkodach w powołaniu przez powoda dowodów z uwagi na stan jego zdrowia. Okoliczność taka nie wynika ani z pism procesowych pełnomocnika składanych w toku postępowania pierwszoinstancyjnego ani też z treści oświadczeń składanych na rozprawach w dniu 20 maja 2014 roku i w dniu 22 lipca 2014.

Za niezrozumiały należy uznać zarzut naruszenia art. 168 § 1 k.p.c. w zw. z art. 299 k.p.c. Strona powodowa w toku postępowania przed sądem I instancji nie składała wniosku o przywrócenie terminu do złożenia wniosku dowodowego o przesłuchanie stron. Wniosek taki nie został również zgłoszony przez powoda w pozwie. Dodać należy, że dowód z przesłuchania stron (art. 299 k.p.c.) jest dowodem posiłkowym, dopuszczalnym tylko wtedy, gdy nie można istotnych dla sprawy okoliczności wyjaśnić innymi dowodami, a w szczególności dowodami z dokumentów i zeznaniami świadków. Dotyczy przy tym tylko takich faktów, które w ocenie sądu są istotne dla rozstrzygnięcia sporu, a nie takich, które jedynie strony określają jako istotne.

Wskazać należy, że pozostałe zarzuty apelacji, dotyczące naruszenia przepisów prawa procesowego, sprowadzają się w istocie do zakwestionowania stanowiska Sądu pierwszej instancji o skuteczności złożonego przez pozwanego oświadczenia o potrąceniu wierzytelności z tytułu zwrotu kaucji z wierzytelnością wynikającą z faktury objętej pozwem. Wskazać należy, iż pozwany w sprzeciwie powoływał się na nieistnienie wierzytelności faktury nr (...) z dnia 3.06.2013 r. z uwagi na dokonane przez procesem potrącenie tej wierzytelności z wierzytelnością z tytułu zwrotu kaucji. Okoliczność złożenia przez pozwanego oświadczenia o potrąceniu przed procesem jak również przed wystosowaniem przez powoda wezwania do zapłaty z dnia 3.07.2013 roku wynikała przy tym nie tylko z pisma pozwanego z dnia 5 lipca 2013 roku czy z dnia 25 lipca 2013 roku ale również z załączonego do pozwu pisma powoda z dnia 18 czerwca 2013 r. ( k.10). W piśmie tym powód – jak wynika z jego treści - zakwestionował żądanie powoda zaliczenia na poczet czynszu najmu uiszczonej kaucji.

Mając na uwadze, iż w umowie najmu §5 pkt strony przewidziały, iż kaucja – bez zaistnienia żadnych dodatkowych warunków - podlega zwrotowi najemcy w dniu ustania umowy ( która obowiązywała do końca czerwca 2013 r.) a powód nie podnosił w pozwie, że została kaucja została zaliczona na poczet kosztów remontu lokalu po jego zwrocie przez pozwanego – należało uznać, że pozwanemu przysługiwała wierzytelność wzajemna, która skutecznie została potrącona z wierzytelnością powoda, objętą żądaniem pozwu.

W konsekwencji – w ocenie Sądu odwoławczego - w świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego trafnie Sąd Rejonowy przyjął, że wobec skuteczności złożonego przez pozwanego oświadczenia o potrąceniu, żądanie powoda zasługiwało na uwzględnienie w zakresie wskazanym w kwestionowanym rozstrzygnięciu.

Z tych też względów Sąd Okręgowy, na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił apelację.

Zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sporu, który powód wygrał w całości, rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego oparto na treści art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. przy zastosowaniu 13 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.