Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 lutego 2015 r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach II Wydział Karny w składzie:

przy udziale Prokuratora Andrzeja Michalczuka

po rozpoznaniu w dniu 20 lutego 2015 r.

sprawy L. K.

oskarżonego o przestępstwo z art. 284 § 2 kk i in.

na skutek apelacji, wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Garwolinie

z dnia 19 listopada 2014 r. sygn. akt II K 102/14

I.  zaskarżony wyrok zmienia w ten sposób, że:

1.  w opisie czynu przypisanego oskarżonemu w pkt 3 wyroku w miejsce słów „składniki majątku odrębnego, wchodzące w skład stada o nr (...), tj. trzy sztuki bydła o nr paszportów: PL (...), PL (...), PL (...) ” wpisuje „składniki majątku wspólnego, wchodzące w skład stada o nr (...), tj. trzy sztuki bydła o nr paszportów: PL (...), PL (...), PL (...)”,

2.  w opisie czynów zarzucanych oskarżonemu w pkt II i III aktu oskarżenia i przypisanych w pkt 3 i 4 wyroku w miejsce numerów paszportów: PL (...), PL (...), PL (...) wpisuje następujące numery: PL (...), PL (...), PL (...),

3.  uchyla zawarte w pkt 7 wyroku oparte o art. 72 § 2 kk orzeczenie o obowiązku naprawienia szkody spowodowanej przestępstwem przypisanym oskarżonemu w pkt 1 wyroku;

II.  w pozostałej części wyrok utrzymuje w mocy;

III.  zasądza od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa 400 zł tytułem kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

Sygn. akt II Ka 20/15

UZASADNIENIE

L. K. oskarżony został o to, że:

I.  w okresie od dnia 23 października 2013 roku do dnia 4 listopada 2013 roku działając w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w miejscowości U., pow. (...), woj. (...), przywłaszczył sobie powierzone mu przez żonę A. K. składniki majątku odrębnego, wchodzące w skład stada o nr: (...), tj. trzy sztuki bydła o nr paszportów: PL (...), PL (...), PL (...) o łącznej wartości 10131,83 zł w ten sposób, że postąpił z nimi jak właściciel pomimo braku ku temu tytułu prawnego, zbył je bez wiedzy i zgody osoby uprawnionej na rzecz G. C., czym działał na szkodę w/w,

tj. o czyn z art. 284 § 2 kk w zw. z art. 12 kk,

II.  w dniu 30 października 2013 roku w m. M., gm. G., woj. (...), działając w celu użycia za autentyczne posłużył się w (...) - Oddział w M., podrobionym zgłoszeniem przemieszczenia bydła o nr paszportów: PL (...), PL (...), PL (...), w którym uprzednio nieustalony dotychczas sprawca podrobił podpis zbywającego zwierzęta, tj. A. K.,

tj. o czyn z art. 270 § 1 kk

III.  w dniu 30 października 2013 roku w m. M., gm. G., woj. (...), wyłudził poświadczenie nieprawdy w postaci wydania duplikatów paszportów bydła o nr: PL (...), PL (...), PL (...) poprzez podstępne wprowadzenie w błąd uprawnionego pracownika (...) Oddział w M., w ten sposób, iż złożył wniosek o wydanie duplikatów paszportów na zwierzęta powołując się na ich utratę, podczas gdy paszporty na bydło znajdowały się w stanie nieuszkodzonym u prawowitej właścicielki i dysponentki zwierząt, co skutkowało niezasadnym wydaniem duplikatów paszportów,

tj. o czyn z art. 272 kk

Wyrokiem z dnia 19 listopada 2014 roku Sąd Rejonowy w Garwolinie:

I.  oskarżonego L. K. uznał za winnego tego, że w dniu 4 listopada 2013 roku w miejscowości U., pow. (...), woj. (...), przywłaszczył sobie powierzone mu przez żonę A. K. składniki majątku odrębnego, wchodzące w skład stada o nr: (...), tj. trzy sztuki bydła o nr paszportów: PL (...), PL (...), PL (...) o łącznej wartości 10131,83 zł w ten sposób, że postąpił z nimi jak właściciel pomimo braku ku temu tytułu prawnego, zbył je bez wiedzy i zgody osoby uprawnionej na rzecz G. C., czym działał na szkodę w/w, tj. występku z art. 284 § 2 kk i za to z mocy art. 284 § 2 kk skazał go na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności;

II.  z mocy art. 33 § 2 i 3 kk orzekł od oskarżonego grzywnę w wysokości 100 stawek dziennych po 10 złotych każda stawka;

III.  oskarżonego L. K. uznał za winnego dokonania zarzuconego mu w pkt II czynu z art. 270 § 1 kk i za czyn ten z mocy art. 270 § 1 kk skazał go na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności;

IV.  oskarżonego L. K. uznał za winnego dokonania zarzuconego mu w pkt III czynu z art. 272 kk i za czyn ten z mocy art. 272 kk skazał go na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności;

V.  z mocy art. 85 kk i art. 86 § 1 kk wymierzone jednostkowe kary pozbawienia wolności połączył i wymierzył oskarżonemu łączną karę pozbawienia wolności w rozmiarze 1 roku;

VI.  z mocy art. 69 § 1 i 2 kk i art. 70 § 1 pkt 1 kk wykonanie orzeczonej łącznej kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres 2 lat tytułem próby;

VII.  z mocy art. 72 § 2 kk w zw. z czynem z pkt I zobowiązał oskarżonego do naprawienia szkody poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonej A. K. kwoty 10131,83 zł w terminie roku od uprawomocnienia się wyroku;

VIII.  z mocy art. 44 § 2 kk orzekł przepadek dowodów rzeczowych w postaci wniosków o wydanie duplikatu paszportów bydła, zgłoszenia przemieszczenia bydła i 3 paszportów bydła poprzez pozostawienie ich w aktach sprawy;

IX.  zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 1.296,56 zł tytułem kosztów postępowania, w tym 380 zł opłaty.

Apelację od powyższego wyroku wniósł obrońca oskarżonego. Na podstawie art. 425 § 1-2 kpk i art. 444 kpk zaskarżył wyrok w całości. Powołując się na przepis art. 438 pkt 2 i 3 kpk wyrokowi temu zarzucił:

1)  obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść rozstrzygnięcia, a w szczególności art. 4, 5, 7, 410, 424 § 1 pkt 1 kpk poprzez jednostronne i nieobiektywne przedstawienie zdarzenia, z jednoczesnym przekroczeniem zasady swobodnej oceny dowodów oraz pominięciem zasad prawidłowego rozumowania, polegające na przyjęciu i skoncentrowaniu się przez Sąd tylko i wyłącznie na dowodach obciążających oskarżonego, w tym przyjęcie, iż wiarygodnymi są tylko i wyłącznie zeznania pokrzywdzonej A. K. w sytuacji, gdy między małżonkami K. od dłuższego czasu występują konflikty, a niniejsza sytuacja mogła być sprowokowana przez pokrzywdzoną celem zemsty i dokuczeniu oskarżonemu, naruszenie zasady pro dubio in reo, polegające na rozstrzygnięciu na niekorzyść zaistniałych w sprawie wątpliwości odnośnie posiadanych – wbrew ustawie – przez oskarżonego i jego żonę dwóch różnych numerów identyfikujących producenta, co skutkowało tym, iż w odniesieniu do swojego inwentarza musiał on w (...) przedstawić zgłoszenia przemieszczenia bydła z podpisem żony, a także niewskazanie zaistniałej w/w nieprawidłowości w uzasadnieniu wyroku przez Sąd I instancji jako dowodu świadczącego na korzyść oskarżonego;

2)  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który mógł mieć wpływ na jego treść, a polegający na ustaleniu, iż oskarżony L. K. nie miał prawa do sprzedaży 2 sztuk byków i jałówki, w sytuacji gdy był ich współwłaścicielem i posiadał tytuł prawny do ich legalnego zbycia, błędne przyjęcie, iż to on sam przygotował dokumenty zgłoszenia przemieszczenia przedmiotowego bydła, podczas gdy w rzeczywistości – jak twierdzi – otrzymał je od swojej żony, a nadto przypisanie mu celowego i podstępnego wprowadzenia w błąd pracownika (...) w sytuacji, gdy był przekonany, iż na zgłoszeniach przemieszczenia bydła, które otrzymał od żony, ona osobiście nakreśliła podpisy.

Podnosząc powyższe zarzuty obrońca oskarżonego wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego L. K. od popełnienia zarzucanych mu czynów, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Garwolinie celem ponownego rozpoznania.

Na rozprawie odwoławczej obrońca oskarżonego poparł apelację i wnioski w niej zawarte.

Prokurator wniósł o nieuwzględnienie apelacji obrońcy, zaś oskarżony wniósł o uniewinnienie.

SĄD OKRĘGOWY ZWAŻYŁ, CO NASTĘPUJE:

Należy zgodzić się z zarzutem zawartym w apelacji, iż Sąd Rejonowy w oparciu o zebrane w sprawie dowody błędnie ustalił stan faktyczny przyjmując, że trzy sztuki bydła, o które chodzi w sprawie, stanowiły majątek odrębny pokrzywdzonej A. K.. Dochodząc do takiego wniosku Sąd orzekający trafnie wprawdzie wywiódł, że przed zawarciem związku małżeńskiego A. K. otrzymała od rodziców gospodarstwo rolne zlokalizowane w miejscowości E., w skład którego wchodziło m.in. 20 sztuk bydła, ale następnie nieprawidłowo przyjął, że pokrzywdzona powierzyła mężowi 3 sztuki bydła spośród tych 20 sztuk, które otrzymała od rodziców, skoro przekazanie jej zwierząt nastąpiło przed zawarciem związku małżeńskiego, tj. przed 1997r., a oskarżony trzy sztuki bydła, o które chodzi w sprawie, sprzedał 4 listopada 2013r., przy czym zwierzęta te urodziły się we wrześniu 2011r. (paszporty bydła – k. 10-12). Z powyższego, tak jak to postuluje autor apelacji, należy wywieść, iż niemożliwym jest, że było to bydło stanowiące majątek odrębny pokrzywdzonej. Zresztą ona sama przyznała, iż chodzi o potomków tego stada, które dostała od rodziców, a zatem o zwierzęta, które urodziły się w trakcie trwania małżeństwa, a więc stanowiły one małżeńską wspólność majątkową.

W tym miejscu należy przypomnieć, że zgodnie z brzmieniem art. 31 § 1 k.r.i op. z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa), obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Wprawdzie przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków, jednakże do majątku wspólnego należą już dochody z majątku osobistego każdego z małżonków (art. 31 § 2 k.r.i op.). Powyższe wskazuje ponad wszelką wątpliwość na błędne ustalenia Sądu orzekającego we wskazanym zakresie. Niewątpliwe jest bowiem, że 3 sztuki bydła, o które chodzi w sprawie, są potomkami zwierząt, które A. K. otrzymała od rodziców razem z gospodarstwem rolnym, ale skoro urodziły się w trakcie trwania małżeństwa, to niezależnie od tego, że przypisane były do pokrzywdzonej, biorąc pod uwagę wskazywany numer producenta (oskarżona i pokrzywdzony posiadali odrębne numery producenta), to wchodziły w skład małżeńskiej wspólności majątkowej. Okoliczność ta jednak, chociaż błędnie ustalona przez Sąd meriti, nie miała znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy w zakresie przyjęcia, że sprzedaż przez oskarżonego tych zwierząt, w prawidłowo ustalonych przez Sąd meriti okolicznościach (poza ustaleniem, o którym była mowa powyżej), stanowiła przywłaszczenie, w rozumieniu art. 284 § 2 kk. W tym miejscu podnieść należy, iż zebrane w sprawie dowody, oceniane we wzajemnym powiązaniu, doprowadziły Sąd orzekający do prawidłowego wniosku w zakresie wiedzy pokrzywdzonej, co do faktu zgłoszenia przez oskarżonego przemieszczenia bydła i wystąpienia do (...) o wydanie duplikatów paszportów. Niewątpliwe jest to, że małżonkowie K. pozostają ze sobą w konflikcie, jednakże okoliczność ta nie może być decydującą w dokonywaniu oceny zebranych dowodów, a przede wszystkim nie może podważać wiarygodność depozycji A. K.. Sąd jej zeznania oceniał w kontekście innych potwierdzających je dowodów, w szczególności przekazów pracowników (...) w G. – S. S. i M. C. i dołączonych przez (...) kserokopii dokumentów, wniosków o wydanie duplikatów paszportów i zgłoszenia przemieszczenia bydła, oryginałów paszportów bydła, a także opinii biegłego z zakresu kryminalistycznych badań dokumentów. Wbrew twierdzeniu skarżącego, ich analiza mogła jedynie prowadzić do wniosku o wiarygodności depozycji A. K.. Nie tylko jej zeznania stanowiły podstawę ustalonego stanu faktycznego, ale również pozostałe wyżej wymienione dowody, a zwłaszcza wywołana opinia, z której wynika, że pokrzywdzona nie podpisywała się na dokumentach w postaci zgłoszenia przemieszczenia bydła. Nie złożyła widniejących na nich podpisów, a zatem zupełnie nielogiczna w świetle powyższego jest odosobniona wersja L. K., jakoby żona miała wiedzę o zamiarze sprzedaży zwierząt, a zeznania obciążające oskarżonego złożyła w celu dokuczenia małżonkowi. Przypomnieć należy, że A. K. o sprzedaży zwierząt dowiedziała się od pracowników (...), którzy okoliczność tę potwierdzili i to właśnie wskazana Agencja złożyła zawiadomienie o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez oskarżonego (k.1). Gdyby L. K., jak twierdzi, uzgodnił z pokrzywdzoną sprzedaż zwierząt, to jaki byłby powód podpisania się za nią przez inną nieustaloną osobę na wskazanych dokumentach, jak też zupełnie niezrozumiałe byłoby złożenie wniosków o wydanie duplikatów paszportów bydła, których oryginały posiadała A. K. i dołączyła w toku postępowania do akt sprawy. Powyższe okoliczności czynią wersję pokrzywdzonej wiarygodną i zasadnie Sąd orzekający ją zaakceptował, kwestionując w tym zakresie depozycje L. K., który bez konsultacji z żoną sprzedał to bydło G. C., a wcześniej nie informując jej o tym złożył podrobione zgłoszenia przemieszczenia zwierząt i wniosek o wydanie duplikatu paszportów bydła. W tej sytuacji stanowisko skarżącego, kwestionujące ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego i poczynione na jej podstawie ustalenia faktyczne (za wyjątkiem kwestii błędnego przyjęcia, iż bydło stanowiło majątek odrębny pokrzywdzonej) uznać należy za polemiczne. Niewątpliwym i prawidłowym, w ocenie Sądu odwoławczego, było przyjęcie przez Sąd I instancji sprawstwa oskarżonego w zakresie czynu przypisanego mu w pkt I wyroku, oczywiście z modyfikacją dotyczącą ustalenia, że przywłaszczone przez L. K. zwierzęta stanowiły majątek wspólny małżonków, nie zaś odrębny A. K., a numery stada i paszportów bydła omyłkowo powielone w wyroku za oskarżycielem publicznym należało zmodyfikować zgodnie ze wskazanymi w załączonych paszportach (k. 10-12). Zatem Sąd I instancji trafnie wskazał, że oskarżony zachowaniem swoim (zmodyfikowanym przez Sąd II instancji) wyczerpał dyspozycję art. 284 § 2 kk.

W tym miejscu należy podkreślić, że problem możliwości postawienia jednemu z małżonków zarzutu popełnienia przestępstwa przywłaszczenia w stosunku do mienia stanowiącego wspólność majątkową jest rozstrzygany w orzecznictwie Sądu Najwyższego i w piśmiennictwie prawnokarnym jednolicie (zob. R. A. Stefański: Odpowiedzialność karna za zabór mienia stanowiącego wspólność majątkową, Prok. i Pr. 1995, nr 10 oraz powołane tam orzecznictwo i literatura). Mienie stanowiące wspólną własność małżonków nie jest w pełni mieniem własnym jednego z małżonków, jest ono dla każdego z małżonków częściowo mieniem cudzym. Możliwe jest zatem popełnienie przestępstwa przywłaszczenia przez jednego z małżonków w stosunku do mienia stanowiącego wspólność majątkową, jako że zarówno w opisie ustawowym przywłaszczenia, ustawodawca używa znamienia „cudze” (art. 284 § 1 k.k.: „cudzą rzecz ruchomą lub prawo majątkowe”). Oczywistym jest, że działanie małżonka nie ma charakteru przestępnego, nawet jeżeli działa on bez wymaganej zgody albo wręcz wbrew woli drugiego z małżonków, ale nie ma zamiaru powiększenia swego majątku kosztem jego (tj. drugiego z małżonków) majątku (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 1972 r., V KRN 421/72, OSNKW 1973, z. 5, poz. 61). Brak takiego zamiaru oznacza bowiem nic innego, jak brak zamiaru przywłaszczenia cudzego mienia. W niniejszej sprawie taka sytuacja nie wystąpiła, gdyż ewidentnie oskarżony sprzedając wspólne bydło G. C., bez poinformowania nawet o tym pokrzywdzonej, posługując się uprzednio w tym celu sfałszowanymi dokumentami i wyłudzając niezbędne do sprzedaży duplikaty paszportów zwierząt, uczynił to w celu powiększenia majątku własnego, kosztem majątku A. K..

Należy zauważyć, że zgodnie z art. 36 § 2 k.r.iop. każdy z małżonków może wprawdzie samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym, a drugi z małżonków może jedynie sprzeciwić się czynności zarządu takim majątkiem zamierzonej przez tego małżonka (art. 36 ¹k.r.i op.), musi jednak, aby zająć takie stanowisko, o zamierzonych poczynaniach współmałżonka mieć wiedzę. W świetle okoliczności niniejszej sprawy Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił, iż bydło, o które chodzi w sprawie, znajdowało się w gospodarstwie w miejscowości U., a A. K. nie miała wiedzy o czynionych przez męża przygotowaniach do jego sprzedaży, zaś o fakcie jego zbycia przez oskarżonego dowiedziała się dopiero od pracowników (...). W tej sytuacji zarzuty apelacyjne w odniesieniu do sprawstwa oskarżonego w zakresie popełnienia występku z art. 284 § 2 kk, jak również czynów z art. 270 § 1 kk i art. 272 kk, o których była mowa wyżej, a mianowicie posłużenia się podrobionym zgłoszeniem przemieszczenia bydła i wyłudzenia poświadczenia nieprawdy w postaci wydania duplikatów paszportów bydła jest całkowicie chybiona, a wyjaśnienia oskarżonego w tym zakresie odosobnione i nielogiczne. Sąd odwoławczy nie tylko pierwszy z przypisanych oskarżonemu czynów, ale także drugi i trzeci również zmuszony był zmodyfikować, wskazując, poza przyjęciem, iż bydło stanowiło małżeńską wspólność majątkową, właściwe numery stada i paszportów zwierząt. Nadto z uwagi na to, iż toczy się aktualnie między oskarżonym i pokrzywdzoną sprawa o podział majątku dorobkowego Sąd II instancji, mając na uwadze treść art. 415 § 5 kpk, zmuszony był uchylić zawarte w pkt 7 zaskarżonego wyroku rozstrzygnięcie o obowiązku naprawienia szkody. Z przepisu tego wynika bowiem, że nawiązki na rzecz pokrzywdzonego, obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę nie orzeka się, jeżeli roszczenie wynikające z popełnienia przestępstwa jest przedmiotem innego postępowania albo o roszczeniu tym prawomocnie orzeczono.

Reasumując należy stwierdzić, że obrońca oskarżonego L. K. sformułował zarzut obrazy prawa procesowego, która w jego ocenie miała wpływ na treść zaskarżonego wyroku, a konsekwencją jego miał być błąd w ustaleniach faktycznych, to jego stanowiska w tym zakresie nie można podzielić. Nie znajduje ono akceptacji w obowiązujących przepisach procedury karnej, a stanowi wyłącznie przejaw niezadowolenia z powodu wydania merytorycznego rozstrzygnięcia, z którego treścią nie zgadza się oskarżony.

Wprawdzie L. K. nie przyznał się do dokonania przypisanych mu czynów, to jego sprawstwo zostało przez Sąd Rejonowy w sposób przekonywający wykazane. W tej sytuacji zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, a także obrazy art. 7 i art. 424 kpk jest chybiony. W niniejszej sprawie zeznania pokrzywdzonej, poparte zeznaniami świadków i dołączonych dokumentów oraz treścią wywołanej opinii, uznane zostały za dowody pełnowartościowe i na ich podstawie ustalił Sąd w sprawie prawidłowy stan faktyczny. Zatem wina oskarżonego w zakresie wszystkich czynów, zmodyfikowanych przez Sąd odwoławczy, jest niewątpliwa. Nie ma powodów do kwestionowania przyjętej w wyroku kwalifikacji prawnej występków przypisanych L. K.. Sąd I instancji swoje stanowisko w tym zakresie również należycie i wyczerpująco uzasadnił, znajduje ono pełną akceptację Sądu odwoławczego, oczywiście przy przyjęciu, iż przedmiotowe bydło wchodziło w skład małżeńskiej wspólności ustawowej.

Odnosząc się do kwestii rodzaju i wymiaru kar jednostkowych i kary łącznej orzeczonych wobec oskarżonego, to stwierdzić należy, że zarówno kary wymierzone za poszczególne przestępstwa, jak też kara łączna roku pozbawienia wolności, są wyważone, sprawiedliwe i nie noszą cech rażącej surowości. Z tych względów nie ma powodów do ich zmiany, bądź złagodzenia w postępowaniu odwoławczym. W ocenie Sądu II instancji kara łączna roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania tytułem próby na okres 2 lat jest ona adekwatna do stopnia winy oskarżonego i stopnia społecznej szkodliwości przypisanych czynów. Kara w takim wymiarze, w świetle okoliczności sprawy trafnie wskazanych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, spełni zamierzone cele i to zarówno w ramach prewencji szczególnej – uświadomi oskarżonemu naganność swojego postępowania i prewencji ogólnej – ugruntuje w społeczeństwie poczucie nieuchronnego ukarania sprawcy karą współmierną do wagi popełnionych występków, chociażby popełnione zostały na szkodę osoby najbliższej.

Mając powyższe okoliczności na względzie Sąd odwoławczy na podstawie art. 437 § 1 i 2 kpk i art. 456 kpk orzekł, jak w wyroku.