Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 listopada 2012 r.

Sąd Rejonowy dlaW.-M. W. II Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Robert Masznicz

Protokolant: Justyna Cios

po rozpoznaniu w dniu 7 listopada 2012 r. w W.na rozprawie

sprawy z powództwa W. W. (1), prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą P.R.I. (...) W. W. (2)

przeciwko pozwanym M. W. (1) i M. W. (2)

o zapłatę 400 zł

1) oddala powództwo w całości,

2) zasądza od powoda na rzecz pozwanych zwrot kosztów procesu w sumie 377 (trzysta siedemdziesiąt siedem) złotych.

Sygn. akt II C 1544/12

Uzasadnienie wyroku z dnia 21 listopada 2012 r.

W dniu 16 lutego 2012 r. (data nadania) W. W. (2), prowadzący działalność gospodarczą pod firmą P.R.I. (...) W. W. (2) (powód), wytoczył przed Sądem Rejonowym dla W. M.w W. (tut. Sąd) powództwo przeciwko M. W. (1) i M. W. (2) (pozwani) o zapłatę 400 zł z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu, co zapisano w pozwie, który stanowi kartę 1 i następną akt tej sprawy (k. 1 i n.). Jako podstawę powództwa powód podał, że dochodzi zapłaty części należności z tytułu umowy inwestycyjnej łączącej strony, tj. po 100 zł z następujących roszczeń

- obejmującego 5.000 zł roszczenia o zapłatę za wykonanie instalacji elektrycznej, alarmowej, domofonowej, telefonicznej i telewizyjnej,

- obejmującego 8.500 zł roszczenia o zapłatę za wykonanie szlicht cementowych z ociepleniem,

- obejmującego 2.600 zł roszczenia o zapłatę kosztów zakupu i dostawy 120 sztuk płyt gisowo-kartonowych,

- obejmującego 7.852 zł roszczenia o zapłatę za wykonanie ścianek działowych

(w budynku przy ul. (...) w W.).

W uzasadnieniu wskazał, że wykonane przez powoda roboty nie zostały wynagrodzone i że pozwani nie zapłacili za dostarczone im materiały, pomimo że obowiązek taki ciążył na nich wg umowy. W szczególności wskazał, że pozwani nie są uprawnieni do nieodpłatnego skorzystania z wykonania niektórych robót inwestycyjnych, jako że sami naruszyli postanowienia umowy warunkujące taką korzyść (tzw. bonusy za rzetelność).

Pozwani żądali oddalenia powództwa w całości (k. 46 i n.). W uzasadnieniu podnieśli zarzut nieudowodnienia poniesienia przez powoda wydatków i robót opisanych w pozwie, jak również zarzut nieskuteczności postanowień umownych dotyczących utraty prawa do tzw. bonusów, którym to postanowienim zarzucili ich niedozwolony charakter w odniesieniu do postanowień umownych zawieranych z konsumentem.

Obie strony żądały zasądzenia kosztów procesu od przeciwników, przy czym pozwani wnioskowali o zastosowanie w tym zakresie maksymalnej stawki wynagrodzenia zawodowego pełnomocnika wg przepisów wykonawczych do ustawy – Prawo o adwokaturze.

T.. Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

W dniu 21 września 2007 r. strony zawarły umowę, nazwaną umową na realizację inwestycji budowlanej (k. 4 i n.). Przedmiotem umowy były roboty budowlane wraz z czynnościami związanymi w celu wybudowania przez powoda na rzecz pozwanych domu jednorodzinnego w oznaczonym miejscu (działka nr (...)) dzielnicy W. w W..

Zgodnie z umową powód był zobowiązany do nieodpłatnego w istocie (a ściśle za symboliczną cenę 1 zł – wg § 7 umowy - k. 8)

- wykonania instalacji wodno-kanalizacyjnej,

- wykonania instalacji elektrycznej, alarmowej, telefonicznej, telewizyjnej i domofonowej,

- zakupu dla pozwanych 120 sztuk płyt kartonowo-gipsowych do samodzielnego montażu przez pozwanych,

- wykonania podłoża w podpiwniczeniu oraz na parterze i na poddaszu.

Wymienione prace były nieodpłatne pod warunkiem takiego zachowania się pozwanych, które zgodnie z umową opisano jako „terminowe i pełne płatności za wykonane etapy oraz dbanie o dobre imię firmy podczas budowy i po jej realizacji przez okres co najmniej 3 lat”, a inwestor zachowujący się w ten sposób został w umowie nazwany „rzetelnym i przyjaznym firmie klientem” (§ 13 pkt 5 umowy – k. 11).

Instalacja wodno-kanalizacyjna została wykonana przez osobę trzecią na zlecenie samych powodów (bezsporne – k. 2 i 78). W ramach rozliczenia za niewykonanie przez powoda tejże instalacji, za porozumieniem stron powód wykonał na rzecz pozwanych roboty w postaci postawienia ścianek wewnętrznych murowanych. W trakcie niniejszego procesu inwestycja nie była zakończona. Przed złożeniem przez powoda pozwu w niniejszej sprawie, pozwani wytoczyli przeciwko powodowi własne powództwo o zapłatę kar umownych z przyczyny niewykonania umowy w terminie.

Przedstawione okoliczności faktyczne były bezsporne między stronami postępowania oraz znajdują oparcie w dokumencie umowy wg art. 245 Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.), a zawisłość sprawy z wytoczonego przez pozwanych wcześniejszego powództwa przeciwko powodowi została potwierdzona przez dokumenty wytworzone w tamtym procesie (składane wielokrotnie do wiadomości w niniejszej sprawie).

Pozostałe okoliczności stanowiące przedmiot twierdzeń stron były sporne i nie zostały udowodnione ani wyjaśnione dokumentami przedstawionymi przez strony. W szczególności brak dowodów na wartość robót w zakresie ścianek działowych wykonanych przez powoda w zamian za rozliczenie „bonusowej” instalacji wodno-kanalizacyjnej. Powód przedstawił w tym kierunku dowód z dokumentu prywatnego, przedstawiającego pozwanym odpowiednie rozliczenie (pismo datowane na 19.02.09 – k. 206). Pozwani nie uznali jednak tej wartości, a podnoszony przez powoda fakt, że nie odpowiedzieli na to pismo nie może być w warunkach przedprocesowych zrównany z przyznaniem faktu w rozumieniu art. 230 K.p.c. Nie udowodniono też okoliczności wykonania instalacji elektrycznej, w szczególności jej wartości i tego, kto i w jakim zakresie poniósł koszty tych robót, poza tym, że taka instalacja rzeczywiście była wykonana wg zapisu dziennika budowy pod datą dnia 15 marca 2012 r. Nie zostały również udowodnione okoliczności wykonania szlicht cementowych z ociepleniem oraz zakupu i dostarczenia pozwanym 120 sztuk płyt kartonowo-gipsowych (pozwani zaprzeczali faktowi dostarczenia im tych płyt – k. 77 odwrót).

T.. Sad zważył, co następuje.

Powództwo podlega oddaleniu w całości z przyczyny nieudowodnienia istnienia wierzytelności, opisanych w pozwie, a co za tym idzie nieudowodnienia wycinków po 100 zł z każdej z tych wierzytelności.

Zgodnie z art. 3 K.p.c. w zw. z art. 6 Kodeksu cywilnego (K.c.) strony są obowiązane dowodzić własne twierdzenia i przedstawiać w tym zakresie dowody, oceniane wg art. 233 K.p.c. i przepisów związkowych. Dokumenty w niniejszej sprawie dowodzą jedynie tych faktów, które zostały ustalone, natomiast są nieprzydatne dowodowo dla wykazania pozostałych faktów istotnych, to jest dla ustalenia wysokości wynagrodzenia powoda za roboty przewidziane w umowie jako warunkowo odpłatne, jak również za wykonanie ścianek wewnętrznych w rozliczeniu z instalacją wodno-kanalizacyjną.

Powyższe wynika przede wszystkim z faktu, że strony podpisały umowę przygotowaną przez powoda wychodząc najpewniej z założenia, że wszystkie czynności opisane jako „bonusowe”, tj. za „1 zł” pozostaną robotami wykonanymi bez dodatkowego wynagrodzenia, gdyż pozwani również wykonają swoje obowiązki, tzn. nie tylko uiszczą w terminie umówione wynagrodzenie za całość inwestycji, ale również powstrzymają się od zachowań, które mogłyby godzić w reputację rynkową powoda jako przedsiębiorcy. W związku z tym w § 7 umowy w rozdziale „bonusy za rzetelne rozliczenie” nie określono rzeczywistej wartości tych robót, a w § 13 ust. 5 umowy zastrzegającym zwrot kosztów owych „bonusowych” robót również nie podano, wg jakiej procedury strony mają rozliczyć owe koszty.

W takiej sytuacji, jedynym rozwiązaniem byłoby wykazanie dowodów zakupu wszystkich urządzeń i materiałów dla wykonania robót oraz ewentualne udowodnienie przy pomocy biegłego z odpowiedniej specjalności jaka była wartość robót instalujących owe urządzenia oraz jakie były koszty zużycia materiałowego. Dla tego rodzaju rozważań nieprzydatna co do samej zasady jest wykonana w równoległym procesie (z powództwa pozwanych przeciw powodowi) ujawniona w ninijeszym postępowaniu opinia biegłego F. S., skoro dotyczyła nie wartości robót wykonanych, a właśnie tych, których nie wykonano (k. 152 i n.). Wnioskowane przez powoda wezwanie biegłego (k. 207) byłoby w tych warunkach nieprzydatne. Z tych względów tut. Sąd oddalił również wniosek o przesłuchanie kierownika budowy (k. 207), jako że mógłby on co najwyżej stwierdzić jakie roboty zostały w jego świadomości wykonane, natomiast jego wiedza nie byłaby miarodajną do oceny zasadności wynagrodzenia powoda. Poza tym, stan budowy i jego etapy były dokumentowane dziennikiem budowy zgodnie z przepisami powszechnie obowiązującymi, a i wg umowy poszczególne etapy budowy miały być stwierdzane protokolarnie. W związku z tym, tut. Sąd ocenił, że przesłuchanie kierownika budowy byłoby w istocie dowodem co do okoliczności, które zostały stwierdzone dokumentami.

Z przedstawionych przez strony dokumentów rzeczywiście nie wynika też, aby pozwani pokwitowali odbiór „bonusowych” 120 sztuk płyt kartonowo-gipsowych, w związku z czym nawet ustalenie jaka jest wartość rynkowa takiego materiału budowlanego nie wystarczyłaby do stwierdzenia, że pozwani powinni powodowi zwróć koszt zakupu tych płyt. Pozwani, niezależnie od tego, że nie uznawali roszczeń powoda o zapłatę za ścianki wewnętrzne i za instalację elektryczną za usprawiedliwione co do samej zasady, zaprzeczali również temu, aby to powód w całości wykonał ową instalację oraz aby wykonał tynki na tych ścianach (zaprzeczenia pozwanych – protokół rozprawy z dnia 7 listopada 2012 r.).

Koncepcja dochodzonej przez powoda zapłaty za postawienie ścian wewnętrznych w zamian za niewykonanie bonusowej instalacji wodno-kanalizacyjnej opiera się na twierdzeniu, że wartość robót wykonawczych w odniesieniu do ścian wewnętrznych była wyższa niż wartość robót instalacyjnych i w związku z tym pozwani powinni zwrócić powodowi kwotową różnicę. W ocenie tut. Sądu koncepcja ta opiera się na nieudowodnionym twierdzeniu, że strony z góry założyły nieekwiwalentność świadczenia budowy ścian wewnętrznych z robotami instalacyjnymi oraz że porozumiały się co do kwotowego rozliczenia różnicy. W oparciu o materiał dowodowy można jedynie ustalić, że istniało porozumienie stron co do tego, że powód nie wykona instalacji wodno-kanalizacyjnej a zamiast tego wykonana wspomniane roboty ścienne. Dowodu na to, że umówiono dodatkowe wynagrodzenie z tego tytułu powód nie przedstawił. A zestawienie kosztorysowe do ewentualnego rozliczenia (k. 206) ma charakter jednostronnego dokumentu prywatnego wystawionego przez powoda bez mocy wiążącej pozwanych.

Z materiału procesowego nie wynika wreszcie, czy roboty w zakresie szlicht cementowych były częścią wykonanego „bonusowo” podłoża w zakresie podpiwniczenia, parteru i poddasza, czy były robotami dodatkowymi, nie ujętymi w umowie, niemniej w każdym wypadku bez udowodnienia nie tylko ich wykonania, ale przede wszystkim rzeczywistych kosztów ich wykonania, zasądzenie choćby części roszczenia określonego przez powoda na 8.500 zł byłoby nieusprawiedliwione.

W piśmie z dnia 25 października 2012 r. powód wniósł o „zabezpieczenie sądowe dowodu z wykonania określonych w/w bonusów i ścian działowych (…) przez powołanie biegłego na tę okoliczność” (k. 211), co na rozprawie dnia 7 listopada 2012 r. sprecyzował jako wniosek o dowód z opinii biegłego co do stanu budynku. Również i ten dowód byłby nieprzydatny w sprawie, gdyż nawet gdyby biegły potwierdził zapisy w dzienniku budowy co do stanu budynku, opinia biegłego nie wyjaśniałby

- sporu co do zakresu prac wykonanych przez powoda i prac wykonanych przez osoby trzecie na zlecenie pozwanych,

- nie wyjaśniałby, jakiej wysokości wynagrodzenie należałoby się powodowi, gdyż w tym celu należałoby dokumentami lub opinią ustalać nie stan budynku, lecz wartość wykonanych prac lub koszt zakupu materiałów. Z tych względów tut. Sąd nie zmienił wcześniejszego własnego stanowiska i nie uchylił postanowienia oddalającego wnioski dowodowe w kierunku dowodu z opinii biegłego (k. 207).

Z tych przyczyn, pomimo że w ocenie tut. Sądu pozwani nie wypełnili przesłanki „rzetelnych i przyjaznych firmie klientów”, wytaczając przed przed upływem 3 lat od realizacji umowy powództwo przeciw powodowi, jako przedsiębiorcy, czyli wszczynając jawny dla publiczności proces cywilny podważający rzetelność powoda-przedsiębiorcy, nieusprawiedlione byłoby zasądzenie od pozwanych na tej podstawie i w oparciu o zebrane lub wnioskowane dowody żądanego przez powoda wynagrodzenia za roboty „bonusowe”. Oddalenie powództwa wynika jednak wyłącznie z oceny stanu przedstawionych dowodów, a nie z oceny, że roboty określone jako „bonusy” powinny pozostać nieodpłatnymi niezależnie od zachowania się pozwanych. Odnosząc się do definicji „klienta rzetelnego i przyjaznego firmie”, tut. Sąd stwierdził bowiem, że nie jest sprzeczne z ustawą i mieści się w granicach swobody umów (art. 353 ¹ K.c.) porozumienie między stronami co do tego, że w zamian za nieodpłatne wykonanie określonych świadczeń przez jedną stronę druga strona zobowiązuje się do nieskorzystania z prawa upubliczniania wiadomości, które mogłyby godzić w renomę przedsiębiorcy. Dlatego, wprowadzony do umowy warunek rozwiązujący nieodpłatność nie daje podstaw do oceny, aby klauzula umowna pod tytułem „bonusy za rzetelne rozliczenie za 1 zł” stanowiła co do samej zasady niedozwolone zastrzeżenie umowne.

Wyrokując, tut. Sąd orzekł w trybie art. 108 K.p.c. o kosztach procesu stosując zasadę o odpowiedzialności strony przegrywającej zgodnie z art. 98 K.p.c. Zdaniem tut. Sądu, wniosek pozwanych o to, aby zastosować maksymalną (360 zł), a nie minimalną (60 zł) stawkę urzędową wynagrodzenia zawodowego pełnomocnika był całkowicie usprawiedliwiony nakładem pracy pełnomocnika i stopniem zawiłości sprawy wynikającym z obszerności materiału dowodowego. Stosunkowo niska wartość przedmiotu sporu (poniżej 500 zł) była wynikiem ograniczenia roszczeń powoda do ich wycinków (po 100 zł z każdego z czterech roszczeń), natomiast materiał dowodowy był przedstawiany całościowo, tj. w odniesieniu do całościowych rozliczeń stron z tytułu opisanego w pozwie. W tych warunkach, na podstawi art. 98 § 1 i 3 K.p.c. oraz przepisów wykonawczych do ustawy – Prawo o adwokaturze tut. Sąd przyjął dla kosztów procesu dopuszczalną maksymalnie sześciokrotność stawki minimalnej, powiększonej o koszty opłaty skarbowej za pełnomocnictwo procesowe (17 zł), tj. sumę 377 zł.

Z przedstawionych przyczyn, tut. Sąd orzekł, jak w uzasadnionym wyroku.