Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 16 maja 2012 r. powód Budownictwo (...) spółka akcyjna w Ł. (dalej (...)) wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) spółki akcyjnej W. (dalej (...)) kwoty 158.704,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 5 stycznia 2012 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu według norm przepisanych.

Powód wskazał, iż w dniu 28 października 2010 r. pomiędzy stronami doszło do zawarcia umowy o wykonanie robót budowlanych w ramach której powód był zobowiązany do wykonania na rzecz pozwanego prac, które polegały na wymianie przewodów odgromowych napowietrznych linii elektroenergetycznych na przewody odgromowe skojarzone ze światłowodem oraz wprowadzeniem traktów światłowodowych do instalacji zamontowanych na stacjach elektroenergetycznych. Prace które, miały przez (...) zostać wykonane miały być prowadzone na sześciu odrębnych liniach elektroenergetycznych a ich zakres był wyszczególniony w załączniku nr 1 do umowy. Jak zostało podniesione w pozwie termin wykonania przedmiotowych prac był uzależniony od uzyskania wyłączeń w sieci (...) sp. z.o.o.

W trakcie realizacji prac powód zlecił ich częściowe wykonanie podwykonawcy firmie (...) sp. j. co zostało zaakceptowane przez pozwanego. Powód podkreśla, że prace były wykonywane formalnie w okresie od dnia 29 października 2010 r. do dnia 6 grudnia 2011 r. sukcesywnie po uzyskaniu od (...) zgody oraz terminu wyłączenia danej linii.

W toku wykonywanych prac firma podwykonawcza powoda wykryła, że na stacjach linii (...), (...) oraz Z. – T. zostały zainstalowane z powodu błędnego oznaczenia złączy światłowodowych przez producenta inne niż w specyfikacji technicznej złącza światłowodowe (adaptery typu (...) zamiast (...)). O fakcie tym został powiadomiony (...), jednocześnie podwykonawca zobowiązał się do dokonania niezwłocznej wymiany złączy na adaptery typu (...). Wymiana przedmiotowych złączy została zakończona do dnia 14 listopada 2011 r. przed podpisaniem przez strony aneksu nr (...) z dnia 6 grudnia 2011 r. z zachowaniem pierwotnego terminu wykonania całego przedmiotu umowy. Powód zaznacza w tym miejscu, że strona pozwana na tym etapie nie zgłaszała jakichkolwiek uwag czy też nieprawidłowości w funkcjonowaniu traktów światłowodowych związanych z zastosowanymi złączami światłowodowymi.

Strona powodowa wskazała, że na mocy zawartego aneksu nr (...) z dnia 6 grudnia 2011 doszło do wyłączenia z przedmiotu umowy części traktu światłowodowego relacji (...) z uwagi na to, iż nie udało się uzyskać od właścicieli gruntów niezbędnych zgód w celu wejścia na teren.

Dodatkowo w aneksie tym znalazł się zapis mówiący, iż pozwany dokona odbioru wszystkich wykonanych dotychczas przez powoda robót. W związku z powyższym w dniu 7 grudnia 2011 r. doszło do komisyjnego odbioru końcowego zadania, podczas którego został sporządzony protokół w którym pozwany nie wskazał na jakiekolwiek nieprawidłowości.

W oparciu o zapisy umowy powód wystawił pozwanemu fakturę VAT nr (...) z dnia 8 grudnia 2011 r. określającą termin płatności do dnia 4 stycznia 2012 r. Pozwany uregulował przedmiotową fakturę częściowo tj. jedynie do kwoty 722.988,94 zł. Powód wskazuje, iż pozwany poinformował (...) o braku płatności zaległej kwoty tj. 158.704,00 zł z powodu naliczenia kary umownej na podstawie §10 ust 2 umowy którą obciążono powoda z tytułu 18 dni opóźnienia w wykonaniu przedmiotu umowy.

Strona powodowa zaznacza, że w ocenie pozwanego prace objęte umową powinny zostać wykonane do dnia 20 września 2011 r., jednak z powodu montażu nieprawidłowych złączy światłowodowych doszło do opóźnienia, co przesunęło termin zakończenia robót do dnia 14 listopada 2011 r. Pozwany - jak wskazał powód - przyjął jednocześnie, iż mając na uwadze realną gotowość do wykonania przedmiotowych prac powód byłby wstanie wykonać je najpóźniej do dnia 8 października 2011 r. co wynikało z faktu, iż pozwany zdawał sobie z tego, że powód musiał najpierw poczekać na „okno serwisowe” w celu podjęcia jakichkolwiek prac.

Wskazano w tym miejscu, że brak jest podstaw do naliczenia kary umownej, bowiem strony w dniu 6 grudnia 2011 r. zawarły aneks w którym wyłączyły część prac z przedmiotu umowy, z powodu obiektywnych przeszkód uniemożliwiających ich wykonanie oraz ustaliły, że strony dokonają odbioru końcowego zadania, co miało miejsce dnia następnego tj. 7 grudnia 2011 r. Zdaniem powoda zawarcie przedmiotowego aneksu nr (...) do umowy skutkowało tym, iż warunkowy termin wykonania umowy upłynął w dniu 6 grudnia 2011 r. - co jednocześnie przemawia za tym że powód nie pozostawał w zwłoce z wykonaniem przedmiotu umowy, a kara umowna została naliczona bezpodstawnie.

Dodatkowo w pozwie został podniesiony zarzut błędnego obliczenia wysokości kary umownej uzasadniając to tym, iż nawet gdyby przyjąć zasadność stanowiska pozwanego, co do obciążenia (...) kara umowną, to jest ona zawyżona. Zdaniem strony powodowej, termin naliczania kary uwzględniając stanowisko pozwanego, winien być liczony od dnia 26 września 2011 r. do 8 października 2011 co daje okres 12 dni i kwotę maksymalną 105.802,56 zł. Jednocześnie (...) podniósł, iż był gotów wykonać przedmiotowe prace wcześniej tj. wciągu 1 dnia, co nakazuje uznać, iż gdyby przyjąć trafność stanowiska pozwanego dotyczącego opóźnienia, to obejmowało by ono okres od 26 września 2011 r. do 5 października 2011 r.

Ponadto w pozwie podniesiony został także zarzut miarkowania kary umownej, uzasadniając jego zasadność tym, iż doszło do wykonania zobowiązania oraz, że kara umowna naliczona przez pozwanego jest rażąco wygórowana z uwagi na specyfikę tego typu rodzaju branży.

Z uwagi na brak zapłaty przez pozwanego pozostałej części wynagrodzenia z tytułu wystawionej faktury VAT niniejsze powództwo w ocenie powoda jest uzasadnione.

Sąd uznał, iż brak jest podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym i skierował sprawę do rozpoznania w trybie postępowania upominawczego wydając w dniu 17 września 2012 r. nakaz zapłaty w którym nakazał (...) aby zapłacił (...) kwotę 158.704,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami oraz kosztami procesu (k.213).

W dniu 5 października 2012 r. pozwany wniósł sprzeciw od nakazu zapłaty wydanego przez Sąd, zaskarżając przedmiotowy nakaz w całości oraz wnosząc o oddalenie powództwa (k.221).

W uzasadnieniu potwierdził, iż strony łączyła umowa z dnia 28 października 2010 o wykonanie robót budowlanych, jak również, że został zawarty w dniu 6 grudnia 2011 r. aneks nr (...) do niniejszej umowy. Pozwany jednak zaprzecza jakoby aneks ten stanowił potwierdzenie lub przejaw woli, co do zmiany terminu realizacji umowy. W ocenie pozwanego z treści tego dokumentu nie sposób doszukać się wzmianek o przesunięciu terminu realizacji umowy, czy jakiejś innej zmianie w tej materii.

Zdaniem pozwanego zmiana jaka wynikała z zawartego aneksu nr (...) nie wpływała w żaden sposób na termin realizacji przedmiotu umowy, a jedynie dotyczyła zakresu rzeczowego prac które miały został przez powoda wykonane.

Pozwany zaznacza w tym miejscu, że termin realizacji umowy był wyznaczony na dzień 20 czerwca 2011 r., a na jego zmianę wpływ miała konieczność uzyskani niezbędnych zgód na wyłączenia linii, co miało miejsce w dniu 20 września 2011 r. Jednocześnie wskazano, że na okoliczność opóźnienia po stronie powoda wpływ miała nieprawidłowa instalacja złączy światłowodowych, co w dalszej kolejności skutkowało przesunięciem terminu ich prawidłowego zakończenia i w rezultacie końcowego odbioru.

Powołano się także na §10 ust 2 umowy w którym mowa jest o karze umownej z tytułu opóźnienia w wykonaniu przedmiotu umowy w wysokości 1% wynagrodzenia umownego określonego w § 7 ust 1 umowy za każdy rozpoczęty dzień opóźnienia. Zdaniem (...) okoliczność, iż w wyniku nieprawidłowej instalacji złączy strona powodowa była zmuszona do ich naprawy w terminie kiedy zostały uruchomione tzw. „okna serwisowe” nie ma wpływu na okres opóźnienia, bowiem w jego ocenie zobowiązanie do zapłaty kary umownej jest na gruncie przepisów zasadne także w sytuacji powstania okoliczności za które strona ponosi lub też nie ponosi odpowiedzialności. Powyższe w ocenie pozwanego przemawia za słusznością w naliczeniu kary umownej bez względu na przyczyny powstania opóźnienia.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany odniósł się również do zarzutu błędnego naliczenia kary umownej. (...) wskazuje, że stanowisko powoda w tym zakresie jest błędne, bowiem kara umowna była naliczana od dnia w którym realnie zaistniała możliwość wymiany wadliwych elementów tj. dzień 8 października 2011 r. z jednoczesnym uwzględnieniem okoliczności związanych z koniecznością dokonania uzgodnień w kwestii okien serwisowych. Ponadto pozwany kwestionuje zasadność zarzutu miarkowania wysokości kary umownej. W jego ocenie nie zaszły żadne podstawy ku temu, bowiem powód nie wykonał zobowiązania w całości w terminie umownym, jak i również dlatego, że we wskazanych liniach część łączy pozwanego nie działała prawidłowo lub też nie działa w ogóle. W związku z przedstawionymi w sprzeciwie twierdzeniami w ocenie pozwanego powództwo należy oddalić.

W dalszym toku postępowania oraz w przesyłanych pismach procesowych, stanowisko stron nie uległo zmianie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Budownictwo (...) spółka akcyjna w Ł. (dalej: (...)) zawarła w dniu 28 października 2010 r. z (...) spółka akcyjna w W. (dalej (...)) umowę nr (...) o wykonanie robót budowlanych (umowa – k.35, okoliczność bezsporna).

Przedmiotem umowy łączącej strony było zobowiązanie się (...) do wykonania na rzecz (...) wymiany przewodów (...) na (...) w Ł. na relacjach: Z. - A., Z. – T., (...) – T., (...) - B. – D. (stan nr 14), J. – W. (stan nr 18), (...) (§1 ust 1 umowy). Szczegółowy zakres prac został określony w Załączniku nr 1 do umowy (§1 ust 2 umowy). Termin realizacji przedmiotu umowy strony ustanowiły na dzień 30 czerwca 2011 r. pod warunkiem uzyskania wyłączeń w sieci (...) Sp. z.o.o. (§2 ust 1 umowy). Wykonanie umowy miało być potwierdzone datą podpisania przez (...) końcowego Protokołu zdawczo-odbiorczego (§2 ust 2 umowy). Na mocy zawartej umowy powód zobowiązany był do realizacji przedmiotu umowy z należytą starannością zgodnie z wymogami określonymi przez pozwanego, oraz wszelki obowiązującymi przepisami i normami (§3 ust 1 umowy). Przy każdorazowym zgłoszeniu robót do odbioru powód był zobligowany do przekazywania pozwanemu trzech egzemplarzy dokumentacji powykonawczej (§3 ust 2 umowy). Do obowiązków pozwanego należało przede wszystkim przystąpienie do odbioru robót w terminie 7 dni od zgłoszenia gotowości do odbioru przez powoda (§4 ust 2 umowy), jak również do terminowego regulowania należności na zasadach określonych w umowie (§4 ust 4 umowy). Odbiór przedmiotu umowy dokonany miał być na zasadzie komisyjnego odbioru przez pozwanego, przy czym strony ustaliły że będą dokonywane sukcesywnie częściowe odbiory poszczególnych etapów (§5 ust 1 umowy). Podstawą do wystawienia faktury VAT z tytułu wykonanej pracy jest odbiór przedmiotu umowy bez zastrzeżeń (§5 ust 5 umowy). Wysokość wynagrodzenia za realizację umowy ustalona została w wysokości 948.590,72 zł (§7 ust 1 umowy). Zgodnie z treścią umowy powód po zakończeniu budowy miał wystawić pozwanemu fakturę VAT z tytułu wykonanej pracy której podstawę stanowi podpisany końcowy protokół zdawczo-odbiorczy bez zastrzeżeń przez upoważnionych przedstawicieli stron (§8 ust 1 i 2 umowy). Dodatkowo strony uregulowały kwestię kary umownej, którą pozwany mógł obciążyć powoda w przypadku nie wykonania lub nienależytego wykonania przez niego umowy (§10 ust 1 umowy). W przypadku zaistnienia przesłanek umożliwiających naliczenie kary umownej w postaci powstania opóźnienia, powód był zobowiązany do zapłaty na rzecz pozwanego kary umownej w wysokości 1% wynagrodzenia określonego w §7 ust 1 umowy za każdy rozpoczęty dzień opóźnienia liczony od terminu w którym umowa miała być wykonana (§10 ust 2 lit b umowy). Strony ustaliły także, że jakiekolwiek zmiany lub uzupełnienia przedmiotowej umowy wymagać będą formy pisemnej pod rygorem nieważności (§16 ust 3 umowy).

W trakcie realizacji umowy z dnia 28 października 2010 r. powód zawarł umowę z firmą podwykonawczą T. Polska Sp.j w dniu 24 stycznia 2011 r. o nr (...) (umowa – k.45). Przedmiotem tej umowy była realizacja części prac związanych z realizacją umowy z dnia 28 października 2010 r. (§1 umowy).

Pozwany pismem z dnia 3 lutego 2011 r. wyraził zgodę na dopuszczenie podwykonawcy do wykonania prac objętych umową z dnia 28 października 2010 r. (pismo – k.50).

Powód zgodnie z umową realizował prace mające na celu wykonanie traktów światłowodowych dla pozwanego (zeznania świadka A. D. – k.360).

Warunkiem przystąpienia do prac było wyłączenie linii, jednak z uwagi na okoliczności niezależne od stron nie udało się tego dokonać do dnia 30 czerwca 2011 r., natomiast ostatnie wyłączenie linii miało miejsce w dniu 25 września 2011 r. (zeznania świadka A. D. – k.360, zeznania świadka K. Z. na rozprawie w dniu 3 października, czas: 00:10:00).

Z uwagi na powstałe problemy w wymianie adapterów do włókien światłowodowych wszystkie prace zostały ukończone dopiero w dniu 14 listopada 2011 r. z uwagi na to, że trzeba było czekać na przerwanie transmisji przez właściciela linii, ponieważ nie można było ich prowadzić w momencie kiedy linie były włączone (zeznania świadka A. D. – k.360, zeznania świadka K. Z. na rozprawie w dniu 3 października, czas: 00:11:00 ).

Pierwotny termin wykonania umowy ulegał przesunięciu z uwagi na to, że właściciel linii nie mógł dokonać wyłączenia linii we wnioskowanym przez powoda terminie (zeznania świadka K. Z. na rozprawie w dniu 3 października, czas: 00:12:30).

Wykonanie umowy było uzależnione od momentu w którym linie na każdej relacji z osobna zostały wyłączone (zeznania świadka K. Z. na rozprawie w dniu 3 października, czas: 00:12:30, zeznania świadka M. G., czas 01:00:00).

O fakcie zamontowania nieprawidłowych złączy powód dowiedział się od podwykonawcy, który poinformował powoda, iż na dostarczonej przesyłce były nieprawidłowe oznaczenia złączek (zeznania świadka K. Z. na rozprawie w dniu 3 października, czas: 00:15:00). Wymiana złączek miała miejsce między 5 a 14 października 2011 r., przed podpisaniem aneksu nr (...) (zeznania świadka K. Z. na rozprawie w dniu 3 października, czas: 00:17:00).

W dacie 25 września 2011 do 5 października 2011 r. tj. w okresie w którym pozwany nie wiedział iż zamontowane są nieprawidłowe złączki nie zgłaszał żadnych uwag związanych z korzystaniem w tym czasie przez pozwanego z przedmiotu umowy (zeznania świadka K. Z. na rozprawie w dniu 3 października, czas: 00:28:00, zeznania świadka Ł. Z., czas 00:46:00, zeznania świadka M. G., czas 01:05:00). Zarówno powód jak i pozwany posiadali wiedzę co do tego że są trudności w realizacji całości przedmiotu umowy (zeznania świadka K. Z. na rozprawie w dniu 3 października, czas: 00:30:00).

Czynność wymiany złączek na relacji w której zostały zamontowane nie te które być powinny była możliwa do wykonania w ciągu 1 dnia, jednak czas ten był dłuższy z uwagi na to, że powód musiał wcześniej na podstawie dokonanych ustaleń z powodem zaczekać na udzielenie tzw. „okien serwisowych” które możliwe było w godzinach wieczorny w okresie weekendowym (zeznania świadka K. Z. na rozprawie w dniu 3 października, czas: 00:18:00).

W dniu 6 grudnia 2011 r. został pomiędzy stronami zawarty aneks nr (...) do umowy z dnia 28 października 2010 r. (aneks nr (...) – k.52, okoliczność bezsporna). Na mocy tego dokumentu z zakresu prac objętych umową wyłączone zostały prace dotyczące części traktu światłowodowego na relacji (...) z powodu braku zgody właścicieli gruntów wejścia na teren (§1 ust 1 aneksu), (zeznania świadka K. Z. na rozprawie w dniu 3 października, czas: 00:13:00). Ponadto w dokumencie tym strony ustaliły, iż pozwany dokona końcowego odbioru wykonanych już przez powoda traktów światłowodowych (§2 i 3 aneksu nr (...)).

Prace zostały odebrane przez pozwanego bez zastrzeżeń w dniu 7 grudnia 2011 r. (protokół – k.55-60, zeznania świadka A. D. – k.360, zeznania świadka K. Z. na rozprawie w dniu 3 października, czas: 00:20:00).

Z uwagi na realizację wykonanych prac, w zakresie zmodyfikowanym aneksem nr (...) z dnia 6 grudnia 2011 r. powód wystawił pozwanemu w dniu 8 grudnia 2011 r. fakturę VAT nr (...) na kwotę 1.084.482,09 zł (faktura – k.61). Pozwany uregulował część przysługującemu powodowi wynagrodzenia, pomniejszając kwotę przelewu o 158.704,00 zł tytułem naliczenia kary umownej za opóźnienia w realizacji przedmiotu umowy (pismo – k.69). Powód nie zgadzał się z kwestią naliczenia kary umownej z tytułu opóźnienia za wykonanie przedmiotu umowy (zeznania świadka K. Z. na rozprawie w dniu 3 października, czas: 00:14:00).

Brak płatności całości kwoty wynikającej z przedmiotowej faktury VAT skutkował tym iż (...) wystosowało do (...) wezwanie do zapłaty kwoty 158.704,00 zł tytułem częściowo nieuregulowanej faktury VAT nr (...), co jednak spotkało się z odmową po stronie pozwanego (wezwanie do zapłaty- k.75, pismo pozwanego – k.88, okoliczność bezsporna).

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o twierdzenia stron wyraźnie przyznane bądź niezaprzeczone przez przeciwnika (art. 229 i 230 k.p.c.), złożone przez strony dowody z dokumentów, zeznania świadków w przytoczonym wyżej zakresie, w tym także z znajdujących się w aktach dokumentów oraz stanowisk stron zaprezentowanych w pozwie, sprzeciwie od nakazu zapłaty oraz na rozprawie. Wnioskowane przez strony dowody z dokumentów zostały złożone w poświadczonych przez pełnomocników stron odpisach, jednak pozostaje to bez znaczenia, skoro żadna ze stron nie kwestionowała ich zgodności z oryginałami. Również w ocenie Sądu brak jest podstaw umożliwiających zajęcie odmiennego w tej kwestii stanowiska.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Powództwo w niniejszej sprawie jest zasadne i należało je uwzględnić w całości.

Z porównania stanowisk stron niniejszego postępowania wynika, że zasadniczą okolicznością, która była pomiędzy nimi sporna i od której wyjaśnienia zależy rozstrzygnięcie przedmiotowej sprawy pozostaje kwestia ustalenia, czy powód do czasu końcowego odbioru wykonanych przez siebie prac pozostawał w zwłoce oraz czy na tej podstawie pozwany był uprawniony do obciążenia powoda karą umowną z tytułu opóźnienia w realizacji przedmiotu umowy z dnia 28 października 2010 r.

Mając na uwadze reguły postępowania dowodowego wskazać należy, że obowiązek przedstawienia dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy spoczywa na stronach, a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie spoczywa na stronie, która z tych faktów wywodzi skutki prawne – art. 6 k.c. w zw. z art. 3 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c.

Powód wskazał na okoliczności które zdaniem Sądu przemawiały za koniecznym uwzględnienie powództwa. Powód w sposób nie budzący wątpliwości wykazał, iż prace objęte umową zostały przez niego zrealizowane w sposób należyty. Jak i również to, że brak było jakichkolwiek podstaw do tego, aby obciążyć go karą umowną z tytułu opóźnienia w realizacji przedmiotu umowy. Powyższe wynika w szczególności z załączonych przez niego dowodów w postaci protokołu zdawczo-odbiorczego z dnia 7 grudnia 2011 r. podpisanego przez obie strony, w którym nie ma żadnej wzmianki o tym, że prace te zostały zrealizowane nieprawidłowo.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany kwestię naliczenia kary umownej utożsamia z konstrukcją wynikającą z treści art. art. 473 k.c. w zw. z art. 476 k.c. Zgodnie z regulacja wynikającą z art. 473 § 1 k.c. dłużnik może przez umowę przyjąć odpowiedzialność za niewykonanie lub za nienależyte wykonanie zobowiązania z powodu oznaczonych okoliczności, za które na mocy ustawy odpowiedzialności nie ponosi. Z kolei jak wynika z art. 476 k.c. dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świadczenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. Nie dotyczy to wypadku, gdy opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W ocenie Sądu utożsamianie podstaw do naliczenia kary umownej na gruncie niniejszej sprawy w świetle przywołanych przez pozwanego przepisów jest nie trafne.

Stanowisko pozwanego, co do tego że okres od którego uznał za zasadne naliczenie kary umownej z uwagi na powstałe opóźnienie tj. za okres od 20 września 2011 do 8 października 2011 r. stanowi jego dobrą wolę należy traktować jako dowolność w podejściu do zapisów umowy.

Opóźnienie i zwłoka to szczególne przypadki uchybienia w wykonaniu zobowiązania w czasie właściwym, przy czym tylko zwłoka stanowi, w ścisłym sensie, przypadek nienależytego wykonania zobowiązania (por. K. Zagrobelny (w:) Kodeks..., s. 856). Z naruszeniem zobowiązania przez uchybienie terminowi świadczenia mamy do czynienia, wówczas, gdy zobowiązanie jest ważne, świadczenie możliwe do spełnienia i wymagalne, a pomimo tego nie zostanie zrealizowane we właściwym czasie (czyli bądź w oznaczonym terminie, bądź niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela, gdy termin nie jest oznaczony), a jednocześnie nie istnieją przyczyny prawne, które usprawiedliwiałyby powstrzymanie się dłużnika ze spełnieniem świadczenia, np. art. 463, art. 488, art. 490 § 1 k.c. (por. W. Popiołek (w:) Kodeks..., s. 57; K. Zagrobelny (w:) Kodeks..., s. 855; A. Ohanowicz, Zobowiązania..., s. 204; T. Wiśniewski (w:) Komentarz..., s. 529; A. Rembieliński (w:) Kodeks..., s. 470; M. Piekarski (w:) Kodeks..., s. 1175; wyrok SN z dnia 22 maja 2003 r., II CKN 134/2001, M. Praw. 2006, nr 2, s. 91).

Przekładając powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, należy zauważyć że pomiędzy stronami brak było konsekwencji oraz ustaleń co do terminu wymagalności zobowiązania, zatem nie sposób w tej sytuacji jest mówić o jakimkolwiek opóźnieniu.

Aneks nr (...) z dnia 6 grudnia 2011 r. w sposób istotny modyfikował umowę, co miało również swoje przełożenie na zapis dotyczący kary umownej. Brak było na początku w umowie możliwości odbiorów częściowych i płatności, co zostało zmienione następnie na mocy aneksu z dnia 6 grudnia 2011 r. Powyższe skutkowało w rezultacie tym, iż nie możliwe było skuteczne naliczenie przez pozwanego kary umownej dotyczącej całości przedmiotu umowy od całej kwoty za wykonanie wszystkiego.

W ocenie Sądu brak jest również jakiegokolwiek dowodu, iż strony ustaliły termin do zakończenia umowy na wrzesień, ponieważ, co innego wynika z protokółu, który został przez strony podpisany. Aneks nr (...) do umowy miał również wpływ na termin realizacji przedmiotu umowy, bowiem znalazł się w nim zapis w którym strony umówiły się że pozwany dokonana odbioru końcowego wykonanych przez powoda prac. Zatem termin realizacji przedmiotu umowy należy utożsamiać z datą podpisania aneksu tj. z dniem 6 grudnia 2011 r., a w tym czasie powód wykonał już wszelkie prace i konieczne wymiany.

Pierwotnie termin realizacji umowy był wyznaczony na dzień 30 czerwca 2011 r. i był uzależniony od uzyskania niezbędnych wyłączeń przez właściciela linii czyli (...) Sp. z.o.o. Pozwany mimo, iż jako termin końcowy wskazuje 25 września 2011 r. nie popiera tego żadnym dokumentem z którego termin ten by wynikał. Warto w tym miejscu zauważyć, że zmiana terminu realizacji przedmiotu umowy zgodnie z jej treścią winna być dokonana w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Powyższe jednak jak wynika z zgromadzonego materiału dowodowego w sprawie nie miało miejsca, strony nie wskazała na żaden dokument będący pismem, który taki termin by ustanawiał. Zatem termin 25 września 2011 r. wskazany przez pozwanego należy uznać za niewiążący.

W związku z czym nie jest możliwe utożsamienie konstrukcji kary umownej z treścią art. 473 k.c. w zw. z art. 476 k.c., ponieważ w przepisach tych kluczową rolę odgrywa przyjęty przez strony termin, aby można było mówić o nienależytym wykonaniu zobowiązania. W umowie termin został wskazany warunkowo, jego istnienie zależne było od spełnienia się określonej okoliczności w postaci uzyskania niezbędnych zgód, które to z kolei umożliwiałyby realizacje umowy.

Faktem jest również, że w aneksie nr (...), nie ma mowy o zmianie terminu zakończenia prac, jednak należy mieć na względzie że podany w umowie termin (30 czerwca 2011 r.) był uzależniony od uzyskania niezbędnych pozwoleń i żadna ze stron nie przywiązywała szczególnej wagi do tego. Świadczy o tym chociażby to, że realizowano prace objęte umową. Potwierdza to także stanowisko pozwanego w kwestii naliczenia kary umownej, bowiem termin od którego pozwany wskazuje na powstałe opóźnienie nie liczy od dnia 1 lipca 2011 r., zatem z faktu tego wynika, że termin określony pierwotnie w umowie, nie był przez obydwie strony do końca respektowany.

W ocenie Sądu na gruncie niniejszej sprawy bezspornym jest, iż pomiędzy stronami było przeświadczenie co do tego, że istnieją trudności w wykonaniu przedmiotowej umowy. Jest to bowiem przez strony bezspornie przyznane, i wynika zarówno z prezentowanego przez nich stanowiska, jak również ustalonego przez Sąd stanu faktycznego.

Co więcej, jak wynika z zeznań powołanych świadków, strona pozwana na żadnym etapie nie podnosiła jakichkolwiek zastrzeżeń korzystając z przedmiotu umowy. Zawarcie aneksu nr (...) w dniu 6 grudnia 2011 r. zdaniem Sądu wskazuje na wolę stron, co do tego by umowę – mimo tego, że nie został termin 30 czerwca zachowany – realizować i że powód był gotowy do wykonania całej umowy.

Niemożliwość realizacji umowy, jako okoliczność bezsporna, z przyczyn niezależnych od stron skutkowała tym, iż podpisały one aneks dotyczący zmiany zakresu prac. Warto w tym miejscu zauważyć, że w okresie tym powód wcale nie pozostawał w zwłoce z wykonaniem umowy oraz, że zostały już wymienione adaptery do włókien światłwodowych, co miało miejsce w dacie przed zawarcie aneksu nr (...) tj. przed 6 grudnia 2011 r. Tym samym wyliczenie przez pozwanego kar umownych i terminów przyjętych do tego wyliczenia jest konstrukcja sztuczną w świetle ustalonego stano faktycznego.

Jak wynika z § 10 ust 2 lit b umowy z dnia 28 października 2010 r. kara mowna należy się z tytułu opóźnienia w wykonaniu przedmiotu umowy, co jednak nie pozwala na zastosowanie na gruncie niniejszego stanu faktycznego, gdyż przedmiot umowy w dniach w których pozwany nalicza karę tj. 20 września – 8 października 2011 roku nie był w całości wykonany i strony miały świadomość, że są trudności obiektywne które poddają pod wątpliwość to, czy umowa w ogóle będzie zrealizowana w całości. Dodatkowo pozostaje jeszcze do rozstrzygnięcia kwestia terminu wykonania umowy, który został w umowie wskazany w sposób warunkowy. Powyższe oznacza że zapisu o karze umownej nie można zastosować w odniesieniu do wskazanego przez powoda terminu.

Znalazło to swoje odzwierciedlenie w aneksie nr (...) z dnia 6 grudnia na mocy którego strony ustaliły, iż z przedmiotu umowy wyłączony będzie zakres prac których nie będzie w ogóle można wykonać z uwagi na okoliczności od stron niezależne.

Stanowisko pozwanego prezentowane w toku postępowania, nie znajduje aprobaty Sądu, brak jest podstaw ku temu by naliczać karę umowną z uwagi na opóźnienie w terminowej realizacji przedmiotu umowy w sytuacji gdy zachodzi element niejasności co do terminu wykonania umowy. Brak także jest w ocenie Sądu podstaw do naliczenia przedmiotowej kary w sytuacji gdy termin wykonania zobowiązania przez powoda nie został oznaczony, na co pozwala art. 476 k.c.. Jak wynika z treści tego przepisu w sytuacji tej pozwany powinien wezwać powoda wyznaczając mu odpowiedni termin na wykonanie umowy, co w niniejszej sprawie nie miało miejsca, ani tez nie było podnoszone przez żadną z stron.

Bez znaczenia w ocenie czy zaistniało jakiekolwiek opóźnienie jest to czy okoliczności w wyniku których, konieczne była kolejna wymiana nieprawidłowych złączy stanowi odpowiedzialność powoda czy też nie.

W judykaturze przyjmuje się, że przepis art. 473 § 1 k.c. zezwalający na umowne rozszerzenie odpowiedzialności dłużnika na takie oznaczone okoliczności, za które na mocy ustawy nie ponosi on odpowiedzialności, nie może być rozumiany w ten sposób, aby dopuszczalne było przerzucenie w całości na dłużnika odpowiedzialności za kary umowne, do których powstania przyczyniła się strona przeciwna. Umowa taka jako sprzeczna z zasadami współżycia społecznego byłaby nieważna (art. 58 § 2 k.c.) – wyrok SN z dnia 6 maja 1970 r., I CR 145/70, Biul. SN 1970, nr 11, poz. 206.

Kluczową rolę odgrywa tutaj treść aneksu nr (...) z którego wynika że pozwany przystąpi do odbioru wykonanych przez powoda prac oraz, że nie było żadnych uwag pozwanego w trakcie korzystania z przedmiotu umowy.

Mając na uwadze powyższe po przeanalizowaniu materiału dowodowego w postaci dokumentacji załączonej do pozwu, i przeprowadzeniu postępowania dowodowego opartego na przesłuchaniu świadków, Sąd uznał, iż roszczenie powoda jest zasadne, a więc należało je uwzględnić w całości, o czym orzeczono jak w pkt 1 wyroku.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia swoich praw. Ponieważ to pozwany przegrał sprawę, jego należało obciążyć kosztami postępowania.

SSO Joanna Sieradz

Z.

(...)