Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

18 listopada 2014 roku

Sąd Okręgowy we Wrocławiu I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Dominika Romanowska

Protokolant: Błażej Łój

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 04 listopada 2014 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa (...) Sp. z o. o. z siedzibą we W.

przeciwko K. I. i N. I.

o zapłatę

I.  uchyla w całości nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym wydany przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu I Wydział Cywilny 13 lipca 2012 r. sygn. akt I Nc 312/12;

II.  zasądza od pozwanego K. I. na rzecz strony powodowej (...) sp. z o.o. z siedzibą we W. kwotę 177.626,03 zł (sto siedemdziesiąt tysięcy sześćset dwadzieścia sześć złotych i trzy grosze) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 10 maja 2012 r. do dnia zapłaty;

III.  oddala powództwo w stosunku do N. I.;

IV.  zasądza od pozwanego K. I. na rzecz strony powodowej kwotę 5.874 zł tytułem kosztów procesu, w tym kwotę 3.600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego;

V.  zasądza od strony powodowej na rzecz pozwanej N. I. kwotę 3.600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego;

VI.  nakazuje stronie powodowej, aby uiściła na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego we Wrocławiu kwotę 6.663 zł, tytułem brakującej opłaty sądowej od zarzutów, od uiszczenia której pozwana N. I. została zwolniona.

Na oryginale właściwy podpis,-

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 18 maja 2012 r. strona powodowa (...) sp. z o.o. wniosła o orzeczenie nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu nakazowym, że pozwani K. I. oraz N. I. mają zapłacić stronie powodowej solidarnie kwotę 177.626,03 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 10 maja 2012 r. do dnia zapłaty, a także o zasądzenie od pozwanych kosztów procesu solidarnie, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swojego stanowiska strona powodowa wskazała, że w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zawarła z pozwanym K. I. umowę o współpracy, której przedmiotem była sprzedaż materiałów budowlanych. Na podstawie tej umowy strona powodowa udzieliła pozwanemu K. I. kredytu kupieckiego na zakup materiałów. Natomiast pozwany K. I. na zabezpieczenie roszczeń z umowy wystawił weksel in blanco, który został poręczony przez N. I.. Pozwany K. I. złożył zamówienie na towar o łącznej wartości 171.745,42 zł. Towar ten został, bez zastrzeżeń odebrany przez pozwanego. Nadto odebrał pozwany wystawione na tej podstawie faktury. Jednak pozwany K. I. jedynie częściowo zapłacił za dostarczone materiały.

Podniosła strona powodowa, że w piśmie z dnia 14 marca 2012 r. pozwany K. I. uznał należność strony powodowej za wymagalną i bezsporną, zobowiązując się do spłaty zadłużenia w ratach. Nie wywiązał się jednak z tego zobowiązania, jak również nie odpowiadał na kierowane na jego adres wezwania do zapłaty. W związku z tym strona powodowa wypełniła weksel na kwotę 180.553,43 zł, z czego 171.754,42 zł stanowi należność za materiały budowlane, a 8.808,01 zł to odsetki skapitalizowane na dzień 9 maja 2012 r. Po otrzymaniu wezwania do wykupienia weksla pozwani zapłacili stronie powodowej 2.927,40, o którą to kwotę pomniejszono dochodzone w niniejszym procesie roszczenie.

Wyjaśniła strona powodowa, iż domaga się odsetek od 10 maja 2012 r., gdyż jest to dzień, w którym wystawca weksla – pozwany K. I. – mógł faktycznie dokonać oględzin weksla i ustalić, czy jest zobowiązany do zapłaty.

Trzynastego lipca 2012 r. tut. Sąd, na podstawie nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym (k. 226), sygn. akt. I Nc 312/12, zobowiązał pozwanych, aby zapłacili solidarnie stronie powodowej kwotę dochodzoną pozwem albo wnieśli w tym terminie zarzuty wobec nakazu.

Pozwani, pismem z dnia 10 maja 2013 r. (k. 280), zaskarżyli wydany nakaz w całości i wnieśli o jego uchylenie i oddalenie powództwa w całości, bądź też o uchylenie nakazu zapłaty i oddalenie powództwa w zakresie żądania zapłaty od pozwanej N. I..

Uzasadniając swoje stanowisko, wskazali pozwani, że z deklaracji wekslowej, zawierającej upoważnienie do wypełnienia spornego weksla, wynika, iż pozwany K. I. godził się jedynie na wypełnienie go kwotami dotyczącymi zobowiązań zaciągniętych przez niego względem spółki (...). Tymczasem, z załączonych do pozwu faktur (z których część jest nieczytelna) wynika, że znaczna część zobowiązań dotyczy nie spółki (...), lecz innych podmiotów (na przykład (...)). Nadto pozwani podnieśli, że deklaracja wekslowa została podpisana wyłącznie przez pozwanego K. I. i tylko on może w związku z tym odpowiadać. Fakt podpisania aneksu do deklaracji wekslowej przez pozwaną N. I. nie daje podstaw do przyjęcia, że doszło do zaakceptowania również pierwotnej deklaracji.

W odpowiedzi na zarzuty z dnia 18 grudnia 2013 r. (k. 324) strona powodowa wskazała, że w dniu 30 marca 2005 r. pozwana N. I. złożyła oświadczenia, w których wyraziła zgodę na zaciąganie przez pozwanego K. I. zobowiązań o treści zgodnej z umową o współpracy, jak również wyraziła zgodę na złożenie przez pozwanego K. I. weksla in blanco wraz z porozumieniem wekslowym jako zabezpieczenia płatności. Umowa o współpracy została zmieniona aneksem z dnia 2 lipca 2009 r., na którym także znajduje się oświadczenie pozwanej. Nadto pozwana jest wymieniona, jako poręczyciel, na aneksie nr (...) do porozumienia wekslowego, datowanym na 21 listopada 2011 r.

Podniosła strona powodowa, że zgodnie z przywoływanym aneksem nr (...) do porozumienia wekslowego, pozwany K. I. mógł dokonywać zakupu towarów niezależnie od znaku towarowego lub marki, pod którą strona powodowa dokonuje sprzedaży, w ramach udzielonego mu kredytu kupieckiego. Nadto wskazała, że spółka (...) – pierwotna strona umowy z pozwanym – została przejęta przez (...) Sp. z o.o. Ta ostatnia z kolei połączyła się w trybie łączenia się spółek przez przejęcie z (...) Sp. z o.o., zmieniając jednocześnie firmę na (...) Sp. z o.o. oraz wstępując w prawa i obowiązki dotychczasowego wierzyciela, w tym prawa wynikające ze spornego weksla.

Z kolei w piśmie z dnia 17 lutego 2014 r. (k. 357) pozwani zakwestionowali przejście praw z weksla na stronę powodową. Na wekslu brakuje bowiem indosu, na podstawie którego doszłoby do przeniesienia wierzytelności wekslowej na rzecz strony powodowej. Nadto pozwana N. I. podniosła, że nie posiada legitymacji biernej w niniejszej sprawie, gdyż nie udzieliła poręczenia wekslowego. Na wekslu znajduje się jedynie jej podpis na odwrotnej stronie weksla; bez żadnego określenia, w jakim charakterze został tam umieszczony. Taki podpis nie może być potraktowany jako poręczenie wekslowe. Samo złożenie deklaracji do weksla in blanco nie jest równoznaczne z poręczeniem wekslowym. Tym bardziej nie stanowi poręczenia wekslowego złożenie jedynie podpisu pod treścią deklaracji jako małżonek dłużnika.

W piśmie z dnia 26 lutego 2014 r. (k. 372), strona powodowa podniosła – z ostrożności procesowej – że w przypadku uznania, iż oświadczenie pozwanej N. I. nie stanowi poręczenia wekslowego, należy je traktować jako poręczenie regulowane przepisami kodeksu cywilnego. Przemawia za tym treść dokumentów podpisanych przez pozwaną

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Trzydziestego marca 2005 r. (...) S.A. jako dostawca i pozwany K. I. jako odbiorca zawarli umowę o współpracy nr (...). Na jej podstawie dostawca zobowiązał się do sprzedaży na rzecz odbiorcy artykułów będących w jego ofercie handlowej oraz udzielił odbiorcy nieoprocentowanego kredytu kupieckiego w kwocie do 10.000 zł, z terminem płatności do 21 dni. Zabezpieczeniem płatności dokonywanych na mocy umowy miał być weksel in blanco wystawiony przez pozwanego K. I.. Pozwana N. I. wyraziła zgodę na zaciągnięcie przez pozwanego K. I. zobowiązania o treści zgodnej z umową o współpracy. Tego samego dnia (...) S.A. oraz pozwany K. I. podpisali porozumienie do weksla in blanco, na podstawie którego (...) S.A. miała prawo wypełnić weksel in blanco w każdym czasie w wypadku niedotrzymania umownych terminów spłaty, na sumę odpowiadającą zadłużeniu pozwanego łącznie z odsetkami i innymi należnościami ubocznymi. O wypełnieniu weksla pozwany miał być poinformowany listem poleconym, wysłanym przynajmniej na 7 dni przed terminem płatności weksla. Również 30 marca 2005 r. pozwana N. I. złożyła oświadczenie, w którym wyraziła zgodę na złożenie przez jej męża K. I. weksla in blanco wraz z porozumieniem wekslowym, stanowiącego zabezpieczenie spłaty należności z tytułu sprzedaży na podstawie umowy o współpracy nr (...) i wypełnienie weksla przez (...) S.A. w sposób opisany w porozumieniu wekslowym.

Dowód:

- umowy o współpracy nr (...) z 30 marca 2005 r., k. 24 – 26

- porozumienie do weksla in blanco z 30 marca 2005 r., k. 31

- oświadczenie N. I. z dnia 30 marca 2005 r., k. 328

W dniu 2 lipca 2009 r. (...) Sp. z o.o. oraz pozwany K. I. podpisali aneks nr (...) wprowadzający zmiany do umowy współpracy. Na jego podstawie zwiększono limit kredytu kupieckiego do kwoty 50 000 zł, a termin płatności wydłużono do 45 dni. Zabezpieczeniem spłaty zobowiązań pozwanego K. I. miał być w dalszym ciągu weksel in blanco. Analogicznie jak przy podpisywaniu pierwotnej umowy, zgodę na zaciągnięcia zobowiązania wyraziła współmałżonka pozwanego – pozwana N. I.. Tego samego dnia (...) sp. z o.o. oraz pozwany K. I. podpisali aneks nr (...) do porozumienia do weksla in blanco, w którym dostosowali warunki porozumienia wekslowego do treści zmienionej umowy o współpracy. Pod aneksem nr (...) do porozumienia do weksla in blanco widnieje oświadczenie pozwanej N. I. – oznaczone jako „oświadczenie poręczyciela” – zgodnie z którym zapoznała się ona z postanowieniami powyższego porozumienia.

Dowód:

- aneks nr (...) do umowy o współpracę nr (...) z 2 lipca 2009 r., k. 329

- aneks nr (...) do porozumienia do weksla in blanco z 2 lipca 2009 r., k. 32

Dwudziestego pierwszego listopada 2011 r. (...) Sp. z o.o. (następca (...) spółki (...)) i pozwany K. I. podpisali aneks nr (...) do umowy o współpracy nr (...), na mocy którego zwiększono kredyt kupiecki do kwoty 170 000 zł, przy terminie płatności 45 dni. Nadto strony podpisały aneks nr (...) do porozumienia do weksla in blanco, zgodnie z którym pozwany mógł dokonywać zakupu towarów od strony pozwanej, niezależnie od znaku towarowego lub marki pod którą strona pozwana dokonywała sprzedaży, do łącznej kwoty należności nie przekraczającej 170 000 zł, z zachowaniem 45 –dniowego terminu płatności (kredyt kupiecki). Pod treścią tych postanowień widnieje oświadczenie pozwanej N. I. – o tym samym brzmieniu co w przypadku aneksu nr (...) do porozumienia wekslowego.

Dowód:

- aneks nr (...) do umowy o współpracę z 21 listopada 2011 r., k. 27

- aneks nr (...) do porozumienia do weksla in blanco z 21 listopada 2011 r., k. 33

(...) Sp. z o.o. została przejęta przez (...) Sp. z o.o. Ta ostatnia spółka połączyła się z kolei, w trybie łączenia się spółek przez przejęcie, z (...) Sp. z o.o., zmieniając jednocześnie firmę na (...) Sp. z o.o. (aktualna firma strony powodowej).

Dowód:

- odpis pełny z rejestru przedsiębiorców strony powodowej, k. 11 – 21

Pozwany K. I. wręczył przedstawicielom strony powodowej blankiet wekslowy, na którym złożył swój podpis jako wystawca weksla. Nadto na drugiej stronie blankietu podpis złożyła N. I.. Jej podpis nie został opatrzony żadnym dopiskiem wskazującym, w jakim charakterze podpisała się pozwana.

Bezsporne

W okresie współpracy pozwany K. I. zamawiał u strony powodowej towary, które były przez niego odbierane osobiście lub dowożone na plac budowy. Faktury VAT były wystawiane przy odbiorze towaru, bądź dowożone do siedziby klienta. Na poszczególnych fakturach widniała firma strony powodowej. Były na nich dodatkowo pieczątki poszczególnych sprzedawców – powiązanych organizacyjnie ze stroną powodową, na przykład (...). W październiku oraz listopadzie 2011 r. pozwany K. I. kupił od strony powodowej towar na łączną kwotę 172.767,10 zł, za który w przeważającej części nie zapłacił. Z tego tytułu strona powodowa wystawiła faktury VAT o terminach płatności od dnia 21 listopada 2011 r. do 14 stycznia 2012 r. Pozwany zapłacił jedynie 1.021,68 zł, a zatem do spłaty pozostała mu kwota należności głównej w wysokości 171.745,42 zł.

Dowód:

- zeznania świadka Ł. S., protokół posiedzenia Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 11 września 2014 r. (sygn. akt XI Cps 43/14), k. 474 - 476

- faktury VAT załączone do pozwu, k. 40 – 213,

- rozliczenie płatności faktur, k. 38 – 39.

- odpis pełny z rejestru przedsiębiorców strony powodowej, k. 11 – 21

W dniu 14 marca 2012 r. pozwany K. I. złożył stronie powodowej pisemną deklarację dobrowolnej spłaty należności w łącznej wysokości 28.313,32 zł. Należności te wynikały z faktur VAT, których terminy płatności przypadały na dzień 1, 2 5 i 9 grudnia 2011 r. Z kolei pismem z 15 marca 2012 r. wezwano pozwanego do zapłaty na rzecz strony powodowej należności w wysokości 171.745,42 zł, powiększonej o odsetki do dnia zapłaty.

Dowód:

- deklaracja dobrowolnej spłaty z 14 marca 2012 r., k. 35

- wezwanie do zapłaty z dnia 15 marca 2012 r., k. 36

W związku z brakiem zapłaty za zakupiony towar pismami z dnia 2 maja 2012 r. pełnomocnik strony powodowej zawiadomił pozwanych o wypełnieniu weksla na kwotę należności głównej powiększoną o odsetki ustawowe, co łącznie dawało 180.555,43 zł. Nadto wezwał pozwanych do wykupu weksla w dniu 9 maja 2012 r.

Dowód:

- pisma strony powodowej z 2 maja 2012 r. wraz z dowodami nadania, k. 28 – 30

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części.

W niniejszym postępowaniu strona powodowa dochodziła zapłaty należności wynikającej z weksla stanowiącego zabezpieczenie roszczenia przysługującego stronie powodowej od pozwanego K. I.. Pozwani zanegowali zarówno fakt przysługiwania stronie powodowej legitymacji czynnej, jak również możliwość dochodzenia należności od pozwanej N. I.. W dalszej kolejności sporna była również wysokość wierzytelności strony powodowej, udokumentowanej dołączonymi do pozwu fakturami.

Zarzut braku legitymacji czynnej strony powodowej okazał się w okolicznościach niniejszej sprawy nieuzasadniony. Strona powodowa jest bowiem następcą (...) spółki (...), z którą pierwotnie współpracował pozwany K. I.. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P. została przejęta przez (...) Sp. z o.o. z siedzibą we W.. Ta ostatnia spółka połączyła się zaś z (...) sp. z o.o. W efekcie strona powodowa występuje obecnie jako (...) sp. z o.o. i pod taką firmą wniosła powództwo przeciwko pozwanym.

Wskazać należy, że zgodnie z art. 492 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 15 września 2009 r. kodeks spółek handlowych, Dz.U. 2013, poz. 1030 j.t. ze zm. (dalej – k.s.h.), połączenie może być dokonane przez przeniesienie całego majątku spółki (przejmowanej) na inną spółkę (przejmującą) za udziału lub akcje, które spółka przejmująca wydaje wspólnikom spółki przejmowanej (łączenie się przez przejęcie). Z kolei na podstawie art. 494 § 1 k.s.h., spółka przejmująca (…) wstępuje z dniem połączenia we wszystkie prawa i obowiązki spółki przejmowanej (…). Skoro zatem strona powodowa w sposób niebudzący wątpliwości wykazała, że jest następcą prawnym spółek, z którymi w przeszłości współpracował pozwany K. I., to uznać należy, iż na stronę powodową przeszły wszelkie prawa wynikające z umowy o współpracy nr (...), jak również wierzytelność wekslowa zabezpieczająca roszczenia z tej umowy. Niezasadny był również zarzut braku indosu jako okoliczności decydującej o przysługiwaniu stronie powodowej praw z weksla. Uprawnienie do wypełnienia weksla przeszło bowiem na nią na podstawie przywoływanych przepisów o sukcesji generalnej. Strona powodowa jest zatem legitymowana czynnie do występowania o zapłatę w ramach niniejszego procesu. Legitymacja bierna przysługuje z kolei pozwanemu K. I., co nie budziło większych wątpliwości. Był on stroną umowy o współpracę z 30 marca 2005 r., która została zabezpieczona wystawieniem przez niego weksla in blanco. Przesłanki wypełnienia tego weksla zostały wyznaczone deklaracją wekslową określoną przez strony umowy jako porozumienie do weksla in blanco. Treść tej deklaracji była zmieniana dwukrotnie – 2 lipca 2009 r. i 21 listopada 2011 r., co związane było głównie ze zmianą wysokości kredytu kupieckiego przyznanego pozwanemu przez stronę powodową. Zmieniając porozumienie wekslowe strony chciały zabezpieczać wekslem te wyższe należności. Fakt prowadzenia współpracy i zamawiania towarów przez pozwanego K. I. od strony pozwanej potwierdzają zeznania świadka Ł. S.. Pozwany nie zaprzeczył zresztą, że taka współpraca miała miejsce, podnosząc głównie zarzuty dotyczące wysokości należności przysługującej stronie powodowej. O samym fakcie istnienia wierzytelności strony powodowej, abstrahując od jego wysokości, świadczy również fakt podpisania przez pozwanego K. I. deklaracji jego dobrowolnej spłaty w dniu 14 marca 2011 r., a zatem na dwa miesiące przed wypełnieniem weksla oraz wytoczeniem powództwa przez stronę powodową.

W związku z wniesionymi przez pozwanych zarzutami od nakazu zapłaty, spór pomiędzy stronami, przeniósł się z płaszczyzny stosunku prawa wekslowego na ogólną płaszczyznę stosunku prawa cywilnego. W orzecznictwie utrwalony jest pogląd, zgodnie z którym w postępowaniu nakazowym, po wniesieniu zarzutów od nakazu zapłaty, dopuszczalne jest powoływanie się na podstawę faktyczną i prawną, wynikającą z łączącego strony stosunku prawnego, w związku z którym został wystawiony weksel gwarancyjny. Wystawienie weksla gwarancyjnego ma bowiem na celu zabezpieczenie zobowiązania ze stosunku cywilnoprawnego i polega na tym, że dłużnik stosunku „podstawowego” podpisuje blankiet wekslowy, wręcza go wierzycielowi, upoważniając go do wypełnienia stosownie do wyników obrachunku „podstawowego” stosunku prawnego.

Strona powodowa udowodniła wysokość przysługującej jej należności przedstawiając stosowne dokumenty w postaci faktur VAT dotyczących materiałów zbywanych pozwanemu K. I.. Zarzuty pozwanego dotyczące wysokości roszczenia przysługującego stronie powodowej okazały się natomiast niezasadne. W tym zakresie wskazać należy, że pozwany K. I. podniósł, iż podpisując deklarację wekslową godził się na wypełnienie weksla kwotami dotyczącymi zobowiązań zaciągniętych przez niego względem spółki (...). Tymczasem – jak podnosi pozwany – z załączonych do pozwu faktur wynika, że znaczna część zobowiązań dotyczy nie spółki (...), lecz innych podmiotów (na przykład (...)). Zauważyć należy jednak, że drugą stroną aneksu nr (...) podpisanego przez pozwanego w dniu 21 listopada 2011 była już nie spółka (...), lecz jej następca prawny - (...) Sp. z o.o. Co więcej, zgodnie z § 1 aneksu nr (...) do porozumienia do weksla in blanco, podpisanego przez pozwanego w tym samym dniu, „(…) Klient może dokonywać w (...) Sp. z o.o. zakupu towarów, niezależnie od znaku towarowego lub marki pod którą (...) Sp. z o.o. dokonuje sprzedaży, do łącznej kwoty należności nieprzekraczającej 170 000 (…)”. Uznać zatem należy, że intencją stron było zabezpieczenie także należności z umów, w których sprzedawcą (czy dostawcą) była nie tylko strona powodowa, lecz również inne podmioty prawne powiązane z nią prawnie czy organizacyjnie. Charakter więzi i rozliczeń pomiędzy tymi podmiotami a stroną powodową nie ma znaczenia dla niniejszego procesu. Dodać należy również, że z przedstawionych faktur nie wynika, żeby sprzedawcą była spółka (...), skoro w ich treści jako sprzedawcę albo wydającego oznaczono stronę powodową, a jedynie druk faktury oznaczony jest logo „(...)”. Jako zbyt ogólnikowy należy potraktować również zarzut pozwanego co do nieczytelności faktur, skoro pozwany nie wskazał nawet, który z przedstawionych dokumentów jest, w jego ocenie, nieczytelny.

Na rozprawie w dniu 4 listopada 2014 r. Sąd postanowił pominąć dowód z przesłuchania pozwanych. Pozwani mieli bowiem zeznawać – zgodnie ze swoim wnioskiem – na posiedzeniu, które w ramach pomocy prawnej odbyło się przed Sądem Rejonowym w Toruniu w dnia 11 września 2014 r., w miejscu zamieszkania pozwanych. Pozwani odmówili jednak na tym posiedzeniu składania zeznań jako przyczynę podając nieobecność swojego pełnomocnika. Odmowa ta była nieuzasadniona, szczególnie, że Sąd udzielający pomocy dysponował pytaniami do pozwanych przygotowanymi także przez pełnomocnika pozwanych. Na fakt ten Sąd udzielający pomocy prawnej zwrócił uwagę pozwanym. Ci jednak odmówili złożenia wyjaśnień. W tym stanie rzeczy uznać należało, że dalszy wniosek dowodowy o przesłuchanie pozwanych wnoszony jest jedynie dla zwłoki (art. 217 § 3 k.p.c.).

Strona powodowa pozwała ponadto N. I. jako poręczyciela weksla wystawionego przez jej męża, K. I.. Wskazać należy, że przepisy prawa wekslowego przewidują odrębną regulację dla poręczenia wekslowego. Zgodnie z art. 30 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. (Dz.U. 1936, nr 37, poz. 282 ze zm.), zapłatę wekslu można zabezpieczyć poręczeniem wekslowem (aval) co do całości sumy wekslowej lub co do jej części. Poręczenie może dać osoba trzecia lub nawet osoba, podpisana na wekslu. Natomiast w myśl art. 31 prawa wekslowego, poręczenie umieszcza się na wekslu albo na przedłużku. Poręczenie oznacza się wyrazem „poręczam” lub innym zwrotem równoznacznym; podpisuje je poręczyciel. Sam podpis na przedniej stronie uważa się za udzielenie poręczenia, wyjąwszy gdy jest to podpis wystawcy lub trasata. Poręczenie powinno wskazywać, za kogo je dano. W braku takiej wskazówki uważa się, że poręczenia udzielono za wystawcę.

W okolicznościach niniejszej sprawy podpisu uczynionego na drugiej stronie weksla przez pozwaną N. I. nie można traktować jednak jako poręczenia wekslowego. Pozwana nie wskazała bowiem w jakim charakterze podpisuje weksel – czy jako indosant, poręczyciel, czy też może w jakimś innym charakterze. Gdyby jej podpis znalazł się na przedniej stronie weksla, to wtedy na podstawie art. 31 prawa wekslowego należałoby uznać ją za poręczyciela. Natomiast sam podpis złożony na drugiej stronie weksla nie stanowi oświadczenia poręczyciela (tak między innymi I. Heropolitańska, Komentarz do art. 31 ustawy – Prawo wekslowe, teza 5, LEX 2011; J. Jastrzębski, M. Kaliński, Prawo wekslowe i czekowe. Komentarz, Warszawa 2008, s. 249). Przemawia za tym zarówno niemożność rozstrzygnięcia, w jakim charakterze występowała osoba składająca weksel, jak i formalizm, stanowiący cechę regulacji prawa wekslowego. Wykładania (interpretacja) treści zobowiązania wekslowego ogranicza się jedynie do treści samego dokumentu i nie można brać w tym zakresie pod uwagę okoliczności, które nie znalazły wyrazu w treści weksla. Z tych powodów pozwana N. I. nie zaciągnęła zobowiązania jako poręczyciel wekslowy.

Strona powodowa podnosiła – z ostrożności procesowej – że oświadczenie pozwanej N. I. można traktować również jako element umowy poręczenia regulowanej przepisami kodeksu cywilnego. Wyjaśnić trzeba, że zgodnie z art. 876 § 1 k.c., przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. Natomiast w myśl art. 876 § 1 k.c., oświadczenie poręczyciela powinno być pod rygorem nieważności złożone na piśmie. W okolicznościach niniejszej sprawy strona powodowa i pozwana N. I. nie zawarli co prawda umowy, którą wprost określiliby jako umowa poręczenia. Nie oznacza to jednak, że strony takiej umowy nie zawarły, jeżeli dokonując interpretacji złożonych przez nie oświadczeń, można uznać, iż wolą N. I. było poręczenie za dług męża, a strona powodowa godziła się na to poręczenie. W takim wypadku należałoby uznać, że nieważne poręczenie wekslowe powinno być potraktowane jako w pełni skuteczne poręczenie regulowane przepisami kodeksu cywilnego.

W okolicznościach niniejszej sprawy interpretacja oświadczenia złożonego przez pozwaną N. I. nie pozwala jednak przyjąć, iż jej wolą było poręczenie za dług męża. Pod uwagę wzięto przy tym wszystkie podpisane przez pozwaną dokumenty, a mianowicie umowę o współpracę z 30 marca 2005 r. wraz z aneksami, oświadczenie dotyczące porozumienia do weksla in blanco oraz aneksy do tego porozumienia. W treści umowy dotyczącej współpracy oraz aneksach do niej (k. 24 – 27, 329) oświadczyła pozwana jedynie, że wyraża zgodę na zaciągnięcie zobowiązania przez jej współmałżonka. Z treści takiego oświadczenia nie można z pewnością wnioskować, że pozwana miała wolę zabezpieczenia zapłaty tego zobowiązania swoim odrębnym majątkiem. Analogiczny charakter ma oświadczenie N. I. z dnia 30 marca 2005 r. (k. 328), w którym wyraziła zgodę na złożenie przez męża weksla in blanco wraz z porozumieniem wekslowym jako zabezpieczenia należności strony powodowej oraz wypełnienie go w sposób opisany w tym porozumieniu. W treści tego oświadczenia pozwana wyraziła jedynie zgodę na zaciągnięcie zobowiązania przez męża, a nie wyraziła woli poręczenia za to zobowiązanie. Z kolei w aneksach do porozumienia do weksla in blanco (k. 32, 33) pozwana oświadczyła jedynie, „że zapoznała się z postanowieniami powyższego porozumienia”. Co prawda w przypadku tych dwóch ostatnich aneksów oświadczenie pozwanej poprzedzone jest nagłówkiem (...). Sam nagłówek jest jednak niewystarczający skoro treść oświadczenia nie wskazuje na to, że pozwana chciała czy zamierzała poręczyć za dług męża. Pod uwagę należy wziąć również, że jednocześnie z podpisywaniem aneksów do porozumienia wekslowego strona składała swój podpis na aneksach do umowy o współpracy, w których występowała jako współmałżonek pozwanego K. I., wyrażając zgodę na zaciągnięcie zobowiązania przez męża.

Podkreślić należy, że dokumenty podpisane przez pozwanych zostały przygotowane przez stronę powodową, która jest profesjonalistą prowadzącym działalność gospodarczą na dużą skalę. Słusznie dostrzega się, że „…sposób sporządzania wypowiedzi w formie pisemnej powoduje, że formułująca ją strona ma możliwość głębszego (w porównaniu z wypowiedzią ustną) namysłu nad jej treścią i precyzyjniejszego jej sformułowania. Uzasadnia to postawienie większych wymagań autorowi takiej wypowiedzi. Na tej podstawie opiera się dyrektywa interpretacji rygorystycznej wobec osoby redagującej ( in dubio contra proferentem) - niejasne (po zastosowaniu ogólnych dyrektyw wykładni) pisemne oświadczenie woli powinno być interpretowane na niekorzyść osoby, która je zredagowała …” (tak P. Machnikowski, w: Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2014, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, komentarz do art. 65 k.c., teza nr 19).

Ponadto, wskazać należy, że w momencie podpisywania dokumentów przez pozwaną N. I. wierzytelność, której zapłaty dochodzi w niniejszym postępowaniu strona powodowa, jeszcze nie istniała. Zgodnie z art. 878 § 1 k.c., poręczenie za dług przyszły jest co prawda możliwe, jednak wysokość długu musi zostać z góry oznaczona. Treść oświadczeń podpisanych przez pozwaną nie wskazuje natomiast do jakiej wysokości miałaby ona odpowiadać (por. wyrok SA w Katowicach z dnia 13 lutego 2014 r., V ACa 702/13). Także z tego powodu nie można zatem traktować jej oświadczenia jako elementu ważnej umowy poręczenia cywilnego.

W toku postępowania strona powodowa złożyła drugi weksel wystawiony przez pozwanego K. I. i prawidłowo awizowany – zgodnie z regułami prawa wekslowego – przez pozwaną N. I. (k. 375). Weksel ten został wypełniony przez stronę powodową w ten sam sposób, co weksel dołączony do pozwu, na kwotę 180.553,43 zł, płatną 9 maja 2012 r. Wskazać należy jednak, że podstawą orzekania w niniejszej sprawie jest żądanie wyrażone w pozwie, do którego dołączono pierwszy weksel. W toku postępowania po wniesieniu zarzutów nie można występować z nowymi roszczeniami zamiast lub obok dotychczasowych (art. 495 § 2 zd. 1 k.p.c.). Dodać należy również, że strona powodowa nie była uprawniona na podstawie umowy współpracy i deklaracji wekslowej do wypełnienia kolejnych blankietów wekslowych, na sumę przewyższającą wysokość zobowiązania pozwanego K. I..

Uznać zatem należy, że pozwana nie odpowiada za zapłatę zobowiązania – ani jako poręczyciel wekslowy, ani na podstawie przepisów kodeksu cywilnego. W związku z uwzględnieniem części zarzutów w stosunku do nakazu zapłaty zaskarżonego w całości, nakaz ten podlegał uchyleniu – także w całości (por. D. Zawistowski, Komentarz do art. 496 Kodeksu postępowania cywilnego, teza nr 3, LEX 2013). Orzekając o żądaniu strony powodowej zasądzono na jej rzecz od pozwanego K. I. kwotę zgodną z żądaniem pozwu. Odsetki ustawowe od zasądzonej kwoty liczone są od następnego dnia po dacie, w której zgodnie z wezwaniem powoda, pozwany miał dokonać wykupu weksla. Powództwo wobec N. I. podlegało zaś oddaleniu.

Orzeczenie o kosztach zawarte w pkt. IV sentencji wyroku oparto na zasadzie wynikającej z przepisu art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Na koszty zasądzone od strony pozwanego K. I. na rzecz strony powodowej składa się opłata od pozwu w postępowaniu nakazowym – 2.257 zł, wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 3.600 zł kosztów zastępstwa procesowego - § 6 ust. 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu oraz 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Orzeczenie w pkt. V oparte jest również na zasadzie zawinienia – pozwana N. I. wygrała proces w całości, a poniesione przez nią koszty ograniczają się do wynagrodzenia pełnomocnika w osobie radcy prawnego w wysokości 3.600 zł kosztów zastępstwa procesowego - § 6 ust. 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.

W pkt VI sentencji wyroku Sąd orzekł o obowiązku pokrycia brakujących kosztów sądowych na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych, nakładając na stronę powodową obowiązek pokrycia opłaty sądowej od zarzutów w wysokości 6.663 zł, od uiszczenia której pozwana N. I. została zwolniona.