Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 listopada 2014r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Hreczańska – Cholewa

Protokolant: Krzysztof Musiał

po rozpoznaniu w dniu 4 listopada 2014r.

we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa A. W.

przeciwko M. R.

o ustalenie

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 500 zł tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu;

III.  przyznaje r. pr. K. G. ze Skarbu Państwa kwotę 8856 zł tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

I C 458/14

UZASADNIENIE

Powódka A. W. w pozwie przeciwko M. R. domagała się ustalenia nieważności umowy notarialnej – darowizny z dnia 11.02.1999 r. oraz ustalenia, że lokal mieszkalny położony we W. przy ul. (...) należy od 1990 r. do majątku osobistego powódki.

W uzasadnieniu żądania pozwu powódka wskazała, że głównym lokatorem wspomnianego lokalu mieszkalnego była babka powódki A. K.. Małoletnia powódka na mocy orzeczenia sądowego została umieszczona u babci w rodzinie zastępczej. W 1990 r. A. K.przepisała mieszkanie na powódkę, która została jego głównym lokatorem. W roku 1992 r. powódka urodziła dziecko. W roku 1997 r. wyjechała z W.. W 2 tygodnie po ślubie w W.złożyła do zarządu SM (...)prośbę o wyrażenie zgody na wykup mieszkania spółdzielczego we W.. Z własnych oszczędności, przy wsparciu finansowym matki, wpłaciła na konto spółdzielni kwotę 9 125 zł w następstwie czego przysługujące powódce spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu zostało przekształcone we własnościowe parowo do lokalu. Spółdzielnia wydała na rzecz powódki nowy przydział. Do zamieszkiwania w lokalu uprawniony był także mąż i dziecko powódki. W ocenie powódki spółdzielcze własnościowe prawo do wspomnianego lokalu stanowiło jej majątek odrębny a pozwana – notariusz sporządzająca akt darowizny dopuściła się fałszerstwa, wpisując w umowie jako darczyńcę męża powódki P. W..

Pozwana M. R. wniosła o oddalenie pozwu.

W uzasadnieniu odpowiedź na pozew wskazała, że mąż powódki P. W. działał na podstawie przedłożonego notariuszowi pełnomocnictwa notarialnego, z treści którego wynikało, że sporne prawo jest przedmiotem małżeńskiej wspólności ustawowej małżonków A. W. i P. W.. Pozwana wskazała także, że spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków gdy zostanie w trakcie małżeństwa przydzielone jednemu z małżonków i chociażby wkład mieszkaniowy czy budowlany pochodził w całości lub w części z majątku odrębnego jednego lub obojga małżonków i został wpłacony przed powstaniem wspólności majątkowej. Wpłata ta stanowi nakład z majątku odrębnego na majątek wspólny.

Postanowieniem z dnia 27.05.2014 r. ustanowiono dla powódki profesjonalnego pełnomocnika z urzędu, który w piśmie procesowym z dnia 25.07.2014 r. podtrzymał żądanie i twierdzenia powódki, wskazując nadto, że pełnomocnik powódki P. W. dokonując darowizny na rzecz swojej matki przekroczył swojej umocowanie. Doprowadziło to do zadysponowania jedynym majątkiem powódki. Dwa lata po dokonaniu darowizny, orzeczeniem z dna 09.05.2002 r. został orzeczony pomiędzy powódką a jej mężem rozwód będący skutkiem trwałego rozkłaACdu pożycia małżeńskiego.

Pełnomocnik powódki wniósł także, na wypadek oddalenia pozwu o nieobciążanie powódki obowiązkiem zwrotu kosztów procesu, wskazując na jej wyjątkowo trudna sytuację majątkową i pogłębiającą się chorobę depresyjną i niepełnosprawność.

Na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 02.04.1990 r. Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) we W. przydzieliła powódce A. W. ( noszącej wówczas nazwisko K.) na prawach spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu lokal mieszkalny położony we W. przy ul. (...). Oprócz głównego lokatora – powódki w lokalu miała prawo zamieszkiwać babcia powódki J. G..

W dniu 17.09.1998 r. powódka wpłaciła na rachunek wspomnianej spółdzielni kwotę 9 125 zł tytułem uzupełnianie wkładu budowlanego w celu przekształcenia lokatorskiego prawa do lokalu wprawo własnościowego. W dniu 16.12.1998 r. Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) we W. przydzieliła powódce A. W. na warunkach własnościowego prawa do lokalu wspomniany wyżej lokal mieszkalny. Prawo do zamieszkiwania w nim uzyskał mąż powódki P. W. oraz córka P. W.. W tym samym z dniu Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) we W. wystawiła zaświadczenie, że powódka dokonała wpłaty wkładu budowlanego w kwocie 9 125 zł w związku z przekształceniem lokatorskiego prawa na własnościowe prawo do lokalu.

(dowód: przydział z dnia 02.04.1990 r. – k. 5;

przydział z dnia 16.12.1998 r. – k. 8;

dowód wpłaty – k. 6;

zaświadczenie Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) we W. – k. 7)

W dniu 11.02.1999 r. przed notariuszem M. R. została zawarta umowa darowizny lokalu mieszkalnego położonego we W. przy ul. (...). Jako darczyńca występował P. W., który okazał notariuszowi pełnomocnictwo notarialne z dnia 08.02.1999 r. udzielone mu przez żonę A. W.. W par. 1 aktu notarialnego – pełnomocnictwa - stawiająca A. W. złożyła oświadczenie, że jest członkiem Spółdzielni Mieszkaniowej (...) we W. i że przysługuje jej wspólnie z mężem P. W. na zasadach wspólności ustawowej spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego we W. przy ul. (...). W par. 2 powódka udzieliła pełnomocnictwa swojemu mężowi do podpisania w jej imieniu umowy darowizny tego lokalu na rzecz B. W. na warunkach według uznania pełnomocnika oraz do dokonania innych czynności niezbędnych do realizacji tego pełnomocnictwa. P. W. okazał notariuszowi także zaświadczenie Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) we W. z dnia 16.12.1998 r. Zgodnie z treścią pełnomocnictwa darowiznę dokonano na rzecz matki P. B. W..

( dowód: pełnomocnictwo z dnia 08.02.1999 r. – k. 33 – 34;

umowa z dnia 11.02.1999 r. – k. 36 – 39)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Powódka domagając się ustalenia, ze umowa darowizny z dnia 11.02.1999 r. jest nieważna, wywiodła swoje roszczenie z przepisu art. 189 k.p.c. Zgodnie z jego treścią powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Tak więc przesłankami powództwa o ustalenie stosunku prawnego lub prawa jest interes prawny powoda w dokonaniu żądanego ustalenia oraz istnienie stosunku prawnego lub prawa, którego powództwo dotyczy. W zakresie przesłanek warunkujących uwzględnienie powództwa, przepis art. 189 k.p.c. ma charakter materialnoprawny. Obowiązkiem spoczywającym na powodzie z mocy art. 6 k.c. jest zatem udowodnienie zaistnienia obu powyższych przesłanek. Powódka winna więc w toku rozpoznawanej sprawy udowodnić, że posiada interes prawny nie tylko w ustaleniu nieważności umowy darowizny z dnia 11.02.1999 r. ale, że posiada interes prawny w skierowaniu tego pozwu przeciwko pozwanej – notariuszowi M. R.. Interes prawny, w rozumieniu art. 189 k.p.c. występuje wówczas, gdy istnieje niepewność stanu prawnego lub prawa. Niepewność ta powinna być obiektywna. Interes prawny występuje tylko wówczas, gdy zachodzi potrzeba jego ochrony prawnej.

Analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego pozwoliła Sądowi uznać, że powódka nie wykazała, na czym polega jej interes prawny w wytoczeniu powództwa o ustalenie nieważności czynności prawnej – darowizny. Można domyślać się jedynie z opisu stanu faktycznego przytoczonego przez powódkę, że kwestionuje ona zakres uprawnienia P. W. do dokonania darowizny na rzecz swojej matki, podnosząc, że mieszkanie będące przedmiotem darowizny stanowiło jej majątek odrębny. W takim jednak wypadku powództwo winno zostać skierowane przeciwko stronom czynności prawnej, co nie zwalania oczywiście powódki od dowodzenia, że posiada interes prawny domaganiu się ustalenia nieważności umowy. Skierowanie pozwu w rozpoznawanej sprawie prowadzi do ustalenia, że po stronie pozwanej zachodzi brakiem legitymacji biernej, co skutkuje oddaleniem pozwu. Pozwana Notariusz M. R. nie była bowiem stroną umowy. Powódka zaś nie wykazała, że posiada interes prawny w wytoczeniu powództwa o ustalenie nieważności umowy przeciwko pozwanej.

Podobnie Sąd ocenił żądanie zawarte w pkt. II. pozwu. Przyjąć należy, że nie ma interesu prawnego w wytoczeniu pozwu o ustalenie w sytuacji możliwości wystąpienia z innym roszczeniem, którego przesłanką będzie ustalenie istnienia lub nieistnienia danego prawa. Poza okolicznością, że stroną w postępowaniu, przedmiotem którego może być badana kwestia, czy spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu należy do majątku wspólnego czy tez odrębnego powódki winny być strony kwestionowanej umowy, należy wskazać, że również w tym zakresie powódka nie dowiodła swojego interesu prawnego w skierowaniu pozwu przeciwko pozwanej. Niewskazanie przez powódkę interesu prawnego w wytoczeniu powództwa przeciwko pozwanej M. R. skutkowało także przyjęciem braku legitymacji biernej po jej stronie. Pozwana nie była bowiem stroną kwestionowanego przez powódkę stosunku prawnego.

Niezależnie od powyższego należy wskazać, że z treści pełnomocnictwa, jakie przedstawił notariuszowi P. W. wynika po pierwsze, że powódka oświadczyła, że przysługuje jej wspólnie z mężem na zasadach wspólności ustawowej własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...), położonego w budynku przy ul. (...) i że małżonkowie nabyli to prawo w 1998 r., po drugie zaś, że udziela swojemu mężowi P. W. pełnomocnictwa do podpisanie w jej imieniu umowy darowizny tego lokalu na rzecz B. W. na warunkach według uznania pełnomocnika. W tych okolicznościach wszelkie twierdzenia powódki co do braku umocowania P. W. do dokonania darowizny na rzecz B. W. czy też przekroczenia przez niego zakresu pełnomocnictwa są bezpodstawne. Podkreślić także należy, że w zaświadczeniu z dnia 16.12.1998 r. Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) we W. potwierdzono jedynie dowód wpłaty przez powódkę wkładu budowlanego w wysokości 9 125 zł. Treść tego dokumentu wobec treści oświadczenia samej powódki zawartego w pełnomocnictwie z dnia 08.02.1999 r. w żaden sposób nie uniemożliwiała notariuszowi dokonania czynności notarialnych związanych z zawarciem w dniu 11.02.1999 r. umowy darowizny spornego lokalu.

Mając powyższe na uwadze, orzeczono, jak w pkt. I wyroku.

Orzeczenie o kosztach wydalona podstawi art. 102 k.p.c., przyjmując, że okoliczności rozpoznawanej sprawy w szczególności stan majątkowy powódki oraz jej stan zdrowia – pogłębiająca się depresja uzasadniają skorzystanie z dobrodziejstwa wspomnianego uregulowania i obciążenia powódki obowiązkiem zwrotu kosztów procesu jedynie w części.

Orzeczenie zawarte w pkt. III wyroku wydalona podstawie § 15 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz. U. 2013, poz. 490).