Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 lutego 2015 r.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 27 lutego 2015 r. w O.

sprawy z odwołania M. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w P.

o wysokość emerytury

na skutek odwołania M. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w P.

z dnia 23 kwietnia 2014r. znak (...)

orzeka:

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przelicza od dnia 1 kwietnia 2014r. wysokość emerytury M. M. w ten sposób, że podstawę wymiaru emerytury ustala na kwotę 264.863,71 zł;

2.  stwierdza brak odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23.04.2014r. O/ZUS w P. przeliczył M. M. emeryturę od 7.03.2014r. tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego i ustalił podstawę wymiaru świadczenia przyjmując za okres od 3.09.1970r. do 11.12.1975r. minimalne wynagrodzenie.

W odwołaniu od tej decyzji M. M. wniosła o ponowne przeliczenie przyznanej emerytury z uwzględnieniem wysokości zarobków uzyskanych w okresie od 3.09.1970r. do 11.12.1975r. w prawidłowej wysokości.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podnosząc, że wysokość emerytury odwołującej się została ustalona w sposób prawidłowy.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Decyzją z dnia 14.03.2014r. Oddział ZUS w P. Inspektorat w O. przyznał odwołującej M. M. (ur. (...)) prawo do emerytury, w oparciu o przepisy ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych począwszy od 07.03.2014r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego.

Zgodnie z art. 26 ww. ustawy, wysokość emerytury przyznanej na podstawie art.24 stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art.25 (kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego) przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę.

Do obliczenia wysokości emerytury odwołującej się uwzględniono:

-

kwotę składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji, wynoszącą 53.286,07 zł,

-

kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego wynoszącą 192.970,19 zł,

-

średnie dalsze trwanie życia wynoszące 252,30 miesięcy,

-

wyliczona kwota emerytury wynosi 976,05 zł.

Okresowa emerytura kapitałowa (ustalona w decyzji z dnia 14.03.2014r.) wyniosła 64,59 zł. Łącznie wysokość emerytury wyniosła 1040,64 zł (tj. 976,05 zł + 64,59 zł).

Uprzednio w decyzji z dnia 10.03.2014r. o ponownym ustaleniu kapitału początkowego Zakład Ubezpieczeń Społecznych do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego odwołującej się oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. 1970-1979. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 38,49%.

Do obliczenia podstawy wymiaru za okres od 03.09.1970r. do 11.12.1975r. ZUS przyjął minimalne wynagrodzenie, ponieważ na przedłożonym Rp-7 z Urzędu Gminy w W. z dnia 21.08.1996r. brak jest poszczególnych składników wynagrodzenia, brak podpisu drugiej osoby uprawnionej do podpisu, a ponadto brak informacji, czy jest następcą prawnym po Państwowym Ośrodku (...).

W dniu 03.04.2014r. odwołująca się wystąpiła do ZUS z wnioskiem o przeliczenie emerytury i kapitału początkowego w związku z nie uwzględnieniem do wyliczenia kapitału początkowego faktycznych zarobków w latach 1970, 1971, 1972, 1973 i 1974. Do wniosku dołączyła kserokopie kart zarobkowych.

Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń, środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość zarobku lub dochodu stanowiącego podstawę wymiaru emerytury lub renty (kapitału początkowego) dla pracowników jest zaświadczenie zakładów pracy wystawione według wzoru ustalonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych albo legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca wpisy dotyczące okresów zatrudnienia i wysokości osiąganych zarobków (§ 2 pkt 1 rozporządzenia).

Zaświadczenie powinno być wystawione przez pracodawcę (lub prawnego następcę pracodawcy) na podstawie dokumentacji płacowej. W przypadku braku dokumentacji płacowej lub legitymacji ubezpieczeniowej wysokość wynagrodzenia może być potwierdzona na podstawie innej wiarygodnej dokumentacji, np. umowa o pracę, angaże, kserokopie kart wynagrodzeń bądź list płac poświadczonych za zgodność z oryginałem przez archiwum przechowujące akta osobowe.

Zgodnie natomiast z art. 15 ust.2a powołanej ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy.

Decyzją z dnia 23.04.2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych ustalił odwołującej wysokość okresowej emerytury kapitałowej od 07.03.2014r. w kwocie 115,23 zł Natomiast wysokość emerytury obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej wyniosła 976,05 zł.

Wobec powyższego łącznie emerytura wyniosła 1091,28 zł (tj. 976,05 zł + 115,23 zł).

Po rozpatrzeniu przedłożonych kart I/ZUS w decyzji z dnia 23.04.2014r. nie uwzględnił odwołującej wykazanych w nich składników, ponieważ stwierdził, iż nie są to karty wynagrodzeń, a karty księgowe na których brak jest poszczególnych składników wynagrodzeń w związku z czym nie stanowią podstawy do przeliczenia świadczenia.

W toku postępowania Sąd pozyskał dokumentację osobowo-płacową dotyczącą zatrudnienia odwołującej się w (...). Sąd dopuścił dowód z opinii biegłej z zakresu rachunkowości, która w oparciu o pozyskane dokumenty wyliczyła podstawę wymiaru emerytury M. M..

W opinii biegła podniosła, że z dokumentów załączonych do akt sprawy wynika, że odwołująca się była zatrudniona od 03 września 1970 roku do 11 grudnia 1979 roku w Państwowym Ośrodku (...) w W. na stanowisku robotnika przy produkcji elektrycznych ogrodzeń, ślusarza. Od 12 grudnia 1975 roku do 11 grudnia 1979 roku korzystała z urlopu bezpłatnego na wychowanie dziecka. Praca była w systemie akordowym - do akt sprawy załączono akta osobowe i karty płac odwołującej się.

Karty wynagrodzeń za lata 1970-1973 nie zawierają wyszczególnienia składników wynagrodzeń. Z praktyki biegłej wynika, że w wielu zakładach pracy w tym czasie prowadzono odrębne naliczenia płac akordowych (godzinowych) na kartach i wyniki tych wyliczeń były przenoszone na karty płac. Karta wynagrodzeń za rok 1974 i 1975 nie zawiera informacji o wysokości wypłaconego zasiłku za czas urlopu macierzyńskiego odwołującej się. Z książeczki ubezpieczeniowej znajdującej się w aktach sprawy wynika, że odwołująca się przebywała na urlopie macierzyńskim:

⚫

od dnia 07 czerwca do 26 września 1974 roku (112 dni),

⚫

od 08 sierpnia do 11 grudnia 1975 roku (126 dni).

Zasiłek połogowy przysługujący z ubezpieczenia społecznego wynosił za cały czas urlopu macierzyńskiego 100% zarobku, pomniejszonego o kwotę podatku od wynagrodzeń i składki na cele emerytalne, niezależnie od stanu rodzinnego pracownicy oraz bez względu na to, czy w okresie tego urlopu przebywała ona w domu, czy w zakładzie leczniczym. Zasiłek macierzyński wynosił 100% podstawy wymiaru.

Zasiłki wypłacało się za czas niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy. Zasiłek za jeden dzień wynosił jedną trzydziestą część zasiłku miesięcznego.

Za zarobek miesięczny stanowiący podstawę wymiaru zasiłku przyjmowało się przeciętny miesięczny zarobek pracownika z okresu zatrudnienia w ciągu ostatnich trzech miesięcy przed miesiącem, w którym pracownik stał się niezdolny do pracy.

Mając powyższe na uwadze w załączniku Nr 1 wyliczono wysokość zasiłku macierzyńskiego odwołującej się.

Przy ustalaniu wysokości zasiłku macierzyńskiego i połogowego z uwagi na brak szczegółowych danych o czasie pracy i ewentualnych składnikach płacy przyjęto:

⚫

wariant I – w roku 1974 podstawę ustaloną w oparciu o wykazane na kartach płac zarobki z trzech poprzedzających miesięcy pomniejszone o podatek od wynagrodzeń i składkę na cele emerytalne, z uwagi na fakt, że w roku 1975 podstawa tak ustalona była niższa od najniższego wynagrodzenia przyjęto w roku 1975 podstawę wynikającą z najniższego wynagrodzenia,

⚫

wariant II – w latach 1974-1975 podstawę ustaloną w oparciu o najniższe wynagrodzenie.

Biegła poczyniła szczegółowe ustalenia co obliczenia wskaźnika wysokości i podstawy wymiaru kapitału początkowego i podniosła, że wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego ustalony z lat 1970-1979 wynosi 51,81%. Kwota bazowa ustalona na podstawie ustawy wynosi 1220,89 złotych. Biorąc powyższe ustalenia pod uwagę podstawa wymiaru kapitału początkowego wynosi 632,54 złotych (1.220,89*51,81%). Brak możliwości ustalenia wskaźnika z 20 lat, albowiem odwołująca się nie posiada takiego okresu ubezpieczenia – według wariantu I oraz wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego ustalony z lat 1970-1979 wynosi 51,48%. Kwota bazowa ustalona na podstawie ustawy wynosi 1220,89 złotych – według wariantu II. Biorąc powyższe ustalenia pod uwagę podstawa wymiaru kapitału początkowego wynosi 628,51 złotych (1.220,89*51,48%). Brak możliwości ustalenia wskaźnika z 20 lat, albowiem odwołująca się nie posiada takiego okresu ubezpieczenia.

Wartość kapitału początkowego odwołującej się wynosi: według założeń wariantu I: 67.586,42 zł, według założeń wariantu II 67.438,03 zł.

Ustalenie wysokości podstawy wymiaru emerytury biegła określiła według założeń wariantu I na kwotę 264.863,71zł, według zaś założeń wariantu II na kwotę 264.399,19 zł

Zestawienie podstaw według założeń wariantu I i II opinii biegła szczegółowo zawarła w załączniku do opinii.

Uwzględniając treść opinii biegłej, ZUS w piśmie procesowym z dnia 23.02.2015r. wskazał, iż nie ma przeszkód do przyjęcia korzystniejszego dla odwołującej się wariantu I, w którym biegła wyliczając wynagrodzenie za okres zatrudnienia w (...) w W. od 3.06.1974r. do 26.09.1974r. obliczyła podstawę zasiłku macierzyńskiego na podstawie zarobków wykazanych w kartach wynagrodzeń ( pismo k. 67 a.s.).

Stosownie do art. 26 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego. Według art. 25 podstawę obliczenia emerytury, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego.

Zgodnie z § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11.10.2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U.2011 nr 237 poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

W orzecznictwie zgodnie przyjmuje się, że w postępowaniu sądowym nie ma ograniczeń co do środków dowodowych stwierdzających wysokość zarobków i wysokość wynagrodzenia może być dowodzona wszelkimi dostępnym dowodami (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25.07.1997r., II UKN 186/97 OSNP 1998/11/342 i wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 4.03.1997r. III AUa 105/97, Apel. W-wa 1997/2/7). Rzeczą Sądu jest ocena wiarygodności przedstawionych dowodów.

Zaskarżoną decyzją (...) w P. ustalił podstawę wymiaru emerytury odwołującej się w oparciu o przedłożone przez nią dokumenty.

Sąd z urzędu poszukiwał dokumentacji osobowej i płacowej dotyczącej zatrudnienia M. M. w (...) w W..

W celu ustalenia wysokości podstawy wymiaru emerytury Sąd dopuścił dowód z opinii biegłej z zakresu rachunkowości i ta w swojej opinii ustaliła, biorąc pod uwagę pozyskany materiał dowodowy w postaci dokumentacji osobowo-płacowej i kart zarobkowych – złożonej w toku postępowania przed Sądem najkorzystniejszy wariant podstawy wymiaru emerytury odwołującej się. Z tym wariantem zgodził się także organ rentowy.

W ocenie Sądu zgromadzona dokumentacja pracownicza w połączeniu z wydaną na jej podstawie opinią biegłego z zakresu rachunkowości pozwala na przyjęcie najkorzystniejszego wariantu I i merytoryczną zmianę zaskarżonej decyzji poprzez ustalenie podstawy wymiaru emerytury M. M. na kwotę 264.863,71 zł.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. dokonał stosownej zmiany decyzji.

Zgodnie z treścią art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Sąd był zobowiązany, przyznając odwołującej prawo do emerytury, do zamieszczenia z urzędu w sentencji wyroku rozstrzygnięcia w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego odnośnie do nieustalenia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji tj. zarówno przyznającego prawo do świadczenia, jak też jego brak ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28.04.2010 roku, II UK 330/09, LEX 604220). W ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie brak było podstaw do obciążenia organu rentowego odpowiedzialnością za nieustalenie wszystkich okoliczności niezbędnych do wydania decyzji o przeliczeniu na nowo podstawy wymiaru emerytury. ZUS nie dysponował bowiem niezbędnymi i wystarczającymi dokumentami pozwalającymi na ustalenie wynagrodzenia za sporne lata we własnym zakresie – było to możliwe dopiero na etapie postępowanie sądowego po przeprowadzeniu stosownego postępowania dowodowego. Z tych względów orzeczono jak w pkt. 2 wyroku.