Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 kwietnia 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 10 kwietnia 2014 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa: J. R. (1), A. G. (1), H. O. - Komitetu Organizacyjnego Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w K.

przeciwko: (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w K.

o wydanie orzeczenia zastępującego uchwałę o podziale spółdzielni

na skutek apelacji strony powodowej

od wyroku Sądu Okręgowego w Nowym Sączu

z dnia 30 listopada 2012 r. sygn. akt I C 1102/11

oddala apelację i odstępuje od obciążania strony powodowej kosztami postępowania odwoławczego na rzecz strony pozwanej.

Sygn. akt : I ACa 167/14

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 30 listopada 2012r Sąd Okręgowy w Nowym Sączu oddalił powództwo Komitetu Organizacyjnego Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w K. domagającego się wydania przez Sąd orzeczenia zastępującego uchwałę Walnego Zgromadzenia (...) Spółdzielni Mieszkaniowej na podstawie którego miałoby dojść do wydzielania z zasobów strony pozwanej nowej Spółdzielni obejmującej tak członków jak i przysługujące im tytuły własnościowe względnie prawa lokatorskie do lokali położonych w budynkach nr (...) przy ul. (...) w K. , a nadto przekazania na rzecz nowo powstałej Spółdzielni składników majątkowych oraz podziału funduszy dotąd funkcjonujących u strony pozwanej pomiędzy obydwie Spółdzielnie , dotąd istniejąc oraz nowo powstałą.

Koszty procesu między stronami Sąd I instancji zniósł , nakazał natomiast ściągać od Komitetu Organizacyjnego , w osobach H. O., J. R. (2) i A. G. (1) na rzecz Skarbu Państwa kwotę odpowiadającą sumie tymczasowo w postepowaniu przez niego wyłożonej z tytułu kosztów sądowych.

Rozstrzygniecie zostało poprzedzone ustaleniem następujących okoliczności faktycznych :

(...) Spółdzielnia Mieszkaniowa w K. pozyskuje dochody przede wszystkim z wynajmowania lokali użytkowych znajdujących się w budynkach stanowiących jej własność położonych na gruntach oddanych w użytkowanie wieczyste , lub do których ma tytuł własności , a ewentualnie z wydzierżawiania składników majątkowych wchodzących w skład jej zasobów. Pozyskane w ten sposób środki przeznacza na pokrycie bieżących kosztów jej funkcjonowania w tym w szczególności kosztów utrzymania budynków mieszkalnych stanowiących jej majątek.

Liczba osób , które u strony pozwanej ma status członka oraz tych, które nie mając go, zajmują lokale w poszczególnych budynkach jest zmienna w czasie , będąc konsekwencją obrotu lokalami. Co więcej dane jakimi w tej kwestii dysponują władze Spółdzielni nie są do końca aktualne , zważywszy na to, iż wspomniany obrót nie wiąże się z przekazywaniem informacji o nim ze strony podmiotów w tym obrocie uczestniczących.

Według danych na dzień 26 października 2011r w budynkach znajdujących się przy ul. (...) w K. , które miały stać się podstawą majątkową dla nowo powstałej Spółdzielni zamieszkiwało :

- w budynku nr (...),siedemdziesiąt siedem osób mających status członka ,

- w budynku nr (...) , dwudziestu ośmiu członków ,

- w budynku nr (...) , pięćdziesięciu siedmiu członków ,

- w budynku nr (...) , czterdziestu siedmiu członków ,

- w budynku nr (...) pięćdziesięciu siedmiu członków, a w budynku nr (...) osiemdziesięciu pięciu.

W Biuletynie Informacyjnym Grupy (...) - przekształconego później w Komitet Organizacyjny nowej Spółdzielni - datowanym na 6 maja 2011została przedstawiona propozycja utworzenia Spółdzielni ,wydzielonej z majątku strony pozwanej , obejmującego prawa do lokali we wskazanych wyżej budynkach oraz do nieruchomości na których są one posadowione. Podstawowym celem wydzielenia ze strony pozwanej i powstania nowego podmiotu miało być właściwsze gospodarowanie tym mieniem oraz ograniczenie kosztów zarządzania zasobami mieszkaniowymi. Grupa (...) w składzie : H. O., M. J. , B. F., S. L. , A. G. (1) , T. R. i J. T. zwróciła się w dniu 11 maja 2011r do Zarządu pozwanej o podanie danych dotyczących liczby członków mających prawa do lokali we wskazanych budynkach , a 17 maja 2011r H. O. zażądał listy tych członków , które spotkało się z odmową.

W kolejnym Biuletynie , datowanym na 20 maja 2011r , mieszkańcy budynków na osiedlu (...) zostali zapoznani z projektem uchwały o powołaniu nowej Spółdzielni.

Na spotkaniu odbytym 27 maja tego roku większość członków mających tytuły własnościowe , lokatorskie bądź będących właścicielami wyodrębnionych lokali w budynkach nr (...) opowiedziało się za podjęciem uchwały o utworzeniu nowej Spółdzielni, której majątkiem miała być część majątku pozwanej ustalona proporcjonalnie do wielkości / powierzchni / lokali znajdujących się we wskazanych wyżej budynkach. Członkami nowej Spółdzielni mieli być ci , którzy dysponowali jedynym z opisanych tytułów do nich. Ponadto został powołany Komitet Organizacyjny Spółdzielni (...) w K. , który został upoważniony do wystąpienia do Zarządu strony pozwanej o zwołanie Walnego Zgromadzenia, przedmiotem obrad którego miało być podjęcie uchwały o podziale (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w K. i wydzielenia nowej Spółdzielni (...).

Opisaną uchwałę poparła więcej niż połowa członków zajmujących tę część zasobów Spółdzielni potencjalnie dzielonej albowiem na ogólną liczbę 342 członków „ za” opowiedziało się 214 osób.

Komitet Założycielski wyłonił ze swojego grona trzyosobowe prezydium w osobach H. O. , J. R. i A. G., a 10 czerwca 2011r złożył do zarządu (...) żądanie zwołania Walnego Zgromadzenia , które miało podjąć uchwałę o podziale.

Wcześniej z podobnym wnioskiem o podjęcie uchwały podziałowej zwróciła się do Zarządu inna grupa inicjatywna , obejmująca członków budynku przy ul. (...) w K..

Zarząd strony pozwanej zwołał Walne Zgromadzenie , które miało być przeprowadzone w dwóch częściach. Pierwsza, w dniu 29 czerwca i druga w dniu 30 czerwca 2011r. Obradując w dniach 15 i 16 czerwca 2011r Zarząd rozszerzył porządek obrad zwołanego przez siebie Zgromadzenia o pkt 18 ,obejmując nim rozpatrzenie wniosków członków spółdzielni w sprawie podziału (...) i podjęcie odpowiednich uchwał. Pod projektem porządku obrad Zgromadzenia została zamieszczona uwaga, że z projektami uchwał można zapoznawać się począwszy od 10 czerwca 2011r.

Z dalszych ustaleń Sądu I instancji wynikało , że mimo złożenia wniosku o zwołanie Zgromadzenia przez Komitet Organizacyjny Spółdzielni (...) pozwanej nie przygotował odpowiednich materiałów niezbędnych dla przeprowadzenia procedury wydzielenia nowej spółdzielni mimo , że obligował ją do tego zapis ustawy Prawo Spółdzielcze Uprzednio nie uczynił tego także wobec inicjatywy wydzielania nowej spółdzielni z majątku położonego przy ul. (...), i za to zaniechanie prezes Zarządu pozwanej został prawomocnie skazany za popełnienie wykroczenia.

Zarząd stał na stanowisku ,że dokumenty te zostaną przygotowane o ile Walne Zgromadzenie podejmie uchwałę o podziale.

W ramach pierwszej części jego obrad ,które odbyły się w dniu 29 czerwca 2011r organ ten nie podjął uchwały o podziale pozwanej i wydzieleniu spółdzielni (...). Uczynił to dopiero po przerwie w obradach tej części Zgromadzenia , wznowionych w dniu 11 lipca 2011r. Podjął wówczas uchwałę nr (...) Na jej podstawie Zgromadzenie wyrażało zgodę na podział (...) w K. i wydzielania z niej nowej Spółdzielni (...) obejmującej członków mających tytuły do lokali w budynkach nr (...) , a elementem majątku nowo tworzonego podmiotu miała być także kotłownia osiedlowa. W uchwale zobowiązano Zarząd do przygotowania dokumentów związanych z podziałem, w tym dotyczących podziału majątku wedle reguły proporcjonalnej, w odniesieniu do powierzchni lokali mieszkalnych oraz przy przyjęciu wartości lokali użytkowych zgodnie z cenami rynkowymi. Materiały miały obejmować stan na 31 sierpnia 2011r. Za przyjęciem uchwały głosowali wszyscy obecni w czasie głosowania członkowie Zgromadzenia w liczbie trzydziestu ośmiu.

W ramach jego drugiej części ,odbytej w dniu 30 czerwca 2011r i w tym dniu zakończonej podjęta została kolejna uchwała o podziale strony pozwanej i wydzielenia spółdzielni mieszkaniowej (...) , nosząca oznaczenie jako (...).

Jej treść była nieco inna niż uchwała nr (...)obejmując zgodę na podział i wydzielenie nowej spółdzielni nie obejmując wskazania , że majątkiem nowego podmiotu ma być nieruchomość zabudowana kotłownią , brak w jej treści było określenia reguł podziału majątku pomiędzy obecnie istniejącą i wydzielaną, spółdzielniami.

Za podjęciem uchwały było 21 jeden członków , przeciw był jeden, a pięciu wstrzymało się od głosu.

Już w czasie trwania postępowania sądowego - z inicjatywy prezesa strony pozwanej - spośród członków Spółdzielni mających tytuły do lokali w budynkach nr (...) , którzy poprali uchwałę po utworzeniu nowej spółdzielni z dnia 27 maja 2011r, siedemdziesięciu jeden wycofało swoje poparcie dla tej inicjatywy , powołując się na nieokreśloną bliżej wadę swojego uprzedniego oświadczenia woli oraz na to , że Komitet Organizacyjny bezpodstawnie , wówczas gdy zabiegał o poparcie , twierdził nie przedkładając stosownych wyliczeń , iż powołanie nowej spółdzielni wpłynie na ograniczenie kosztów gospodarowania zasobami mieszkaniowymi.

Ponadto od czasu udzielenia poparcia cztery osoby zmarły, a jedna zrezygnowała z członkostwa.

Komitet Organizacyjny nowej spółdzielni także podjął akcję zbierania oświadczeń tych członków ,którzy poprali uchwałę z 27 maja 2011r. Wynikało z ich treści , że poparcia dla niej udzielali bez jakichkolwiek nacisków nie uzależniając go od przedstawienia kalkulacji finansowych związanych z konsekwencjami przyszłego wydzielenia.

Z dalszej części ustaleń dokonanych przez Sąd Okręgowy wynikało ,że na dzień 30 września 2012r w budynkach (...) przy ul. (...) w K., tytuły do lokali miało ogółem 347 osób mających status członków strony pozwanej.

W ramach rozważań prawnych Sąd I instancji w pierwszej kolejności podjął ocenę zarzutu pozwanej , którego uwzględnienie prowadziłoby doi odrzucenia pozwu.

Odwołując się do normy art. 108b §1 oraz art. 6 § 1 ustawy z dnia 16 września 1982r Prawo Spółdzielcze [ jedn. tekst DzU z 2003r nr 188 poz. 1848 ] oraz do stanowiska Sądu Najwyższego zawartego w motywach orzeczenia z dnia 29 października 1990r , sygn.. IV CZ 206/90, uznał , że Komitet Organizacyjny powołany przez członków spółdzielni , których prawa i obowiązki majątkowe są związane z ta częścią jej majątku, który nadaje się do wyodrębnienia w ramach nowej spółdzielni ma osobowość prawną, a skoro tak , to zarzut pozwanej podnoszący ten brak czy to pierwotny czy to następczy, jako konsekwencja cofnięcia poparcia dla inicjatywy powołania nowego podmiotu , po stronie Komitetu nie był usprawiedliwiony.

Bez znaczenia przy tym było dla zachowania przezeń tej osobowości, a co za tym idzie zdolności sądowej i możliwości skutecznego domagania się wydania przez Sąd orzeczenia zastępującego uchwałę o podziale spółdzielni było to , że w toku sporu część popierających wydzielenie członków wycofało swoje poparcie. Okoliczność ta bowiem była doniosła tylko dla oceny merytorycznej zasadności tego żądania zawartego w pozwie .

Rozważając to zagadnienie w pierwszej kolejności Sąd I instancji zwrócił uwagę , że wbrew postanowieniom art. 108 a §2 ustawy Zarząd strony pozwanej nie przygotował , mimo , że był do tego obowiązany, dokumentów niezbędnych dla podjęcia przez Walne Zgromadzenie uchwały w przedmiocie żądania Komitetu Organizacyjnego. Ponadto na obu częściach Zgromadzenia odbytych w dniach 29 i 30 czerwca 2011r podjęte zostały wprawdzie uchwały o podziale pozwanej i warunkach wyodrębnienia spółdzielni (...) przy czym Zgromadzenie uczyniło to w sposób ,który znamionując chaos organizacyjny jaki doprowadził do funkcjonowania w tej materii , nie dających się ze sobą pogodzić dwóch uchwał nr (...) Co więcej treść ich obu nie zawiera tych wszystkich elementów , które jako konieczne, opisuje brzmienie art. 108 §2 ustawy.

Te wszystkie nieprawidłowości ,zdaniem Sądu Okręgowego uprawniały Komitet Organizacyjny do wystąpienia o wydanie wyroku zastępującego uchwałę o podziale.

Zauważając, że pozew został wniesiony z przekroczeniem sześciotygodniowego terminu o jakim mowa w art. 108 a §4 ustawy, ocenił jednak , że powoływanie się na ten fakt przez stronę pozwaną , której organ / Zarząd / dopuścił się tak istotnych uchybień proceduralnych wobec wniosku Komitetu o zwołanie Walnego Zgromadzenia, w celu podjęcia uchwały o podziale (...) należy uznać za nadużycie prawa podmiotowego , a w konsekwencji nie uwzględniać go w ramach rozstrzygania o roszczeniu zgłoszonym w pozwie.

Tym nie mniej Sąd Okręgowy stanął na stanowisku - odwołując się do brzmienia art. 108b §3 ustawy , że przeciwko uwzględnieniu tego żądania przemawia to ,iż podział spółdzielni byłby sprzeczny z ważnymi interesami samej spółdzielni mającej być podzieloną oraz interesami jej członków.

Za taką oceną miał przemówić fakt mający miejsce już w trakcie trwania postępowania rozpoznawczego a to wycofanie poparcia dla inicjatywy powołania spółdzielni Mieszkaniowej (...) przez taką liczbę członków , poprzednio ją popierających, iż ci którzy nadal te inicjatywę wspierają nie stanowią większości tych , którzy mieliby być członkami nowej / wydzielonej / spółdzielni. W tym kontekście Sąd I instancji wyraził zapatrywanie zgodnie z którym poparcie to nie mogąc być zakwalifikowanym jako oświadczenie woli mogło być w każdym czasie skutecznie wycofane , nawet bez potrzeby powoływania się na jedną z wad oświadczeń woli , wskazanych w kodeksie cywilnym. Zatem w obecnej sytuacji wola mniejszości , zdaniem Sądu, nie może decydować za większość , a sytuacja ta realizuje tym samym przesłankę negatywną podziału wskazaną w opisanej wyżej normie art.108 b §3 ustawy Prawo Spółdzielcze.

Już bez prowadzenia szerszych rozważań , w formie uwag poczynionych marginalnie ,Sąd niższej instancji , odwołując się do ustalonej przez siebie okoliczności , że na osiedlu (...) znajduje się znaczna liczba lokali użytkowych wynajmowanych przez pozwaną , a z tak pozyskanych dochodów finansuje ona koszty utrzymania całości zarządzanych przez siebie zasobów mieszkaniowych , wydzielenie nowej Spółdzielni z wyposażeniem jej w ten majątek nie dałoby się pogodzić z istotnymi interesami gospodarczymi tak samej strony pozwanej jak i jej członków. Ponadto Sąd zwrócił uwagę , że przeciwko uwzględnieniu żądania , poza dotąd opisanymi powodami, przemawia także i to , że w obrocie prawnym funkcjonują dwie uchwały podziałowe nr(...)z 30 czerwca 2011 i (...) z 29 czerwca 2011r. Ich dotychczasowe nie wyeliminowanie mimo prób podejmowanych na drodze procesu tak przez obecnie pozwaną jak i indywidualnie przez H. O. , które okazały się nieskuteczne.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach procesu pomiędzy stronami była norma art. 108 b §6 ustawy Prawo Spółdzielcze nakazująca ich solidarne pokrycie przez członków wnoszących o wydanie orzeczenia zastępującego uchwałę o podziale oraz spółdzielnia mająca podlegać podziałowi.

W apelacji od tego orzeczenia strona powodowa , zaskarżając je w całości , domagała się jego uchylenia i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Środek odwoławczy został oparty na następujących zarzutach :

- naruszenia prawa materialnego a to :

a/ art. 56 i 60 kodeksu cywilnego w zw z art. 108 b §1 ustawy Prawo Spółdzielcze wobec przyjęcia , że podjęcie przez członków uchwały o podziale spółdzielni nie stanowi czynności prawnej, a wobec tego każdy z nich , w dowolnym czasie może wycofać udzielone uprzednio poparcie dla inicjatywy takiego podziału ,

b/ art. 42 §2 w zw. z art. 108 §2 i 108 b§2 ustawy w związku z art. 58 §1 kc jako konsekwencji wyrażenia oceny , iż obydwie uchwały o podziale podjęte przez Walne Zgromadzenie strony pozwanej mimo , że są sprzeczne z postanowieniami ustawy nadal funkcjonują w obrocie , co stanowi jeden z powodów dla których powództwo nie może zostać uwzględnione,

- naruszenia prawa procesowego , w sposób mający wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia :

a/ art. 233 §1 kpc wobec oparcia go na dowolnie przeprowadzonej ocenie zgromadzonych dowodów i wyrażeniu nie popartej głębszą analizą oceny , iż na dzień zamknięcia rozprawy za podziałem strony pozwanej i wydzieleniem z niej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) opowiada się mniejszość członków zamieszkujących na tym osiedlu,

b/ art. 227 §1 i 217 kpc wobec nie uwzględnienia wniosku apelującej o zobowiązania pozwanej do złożenia aktualnego wykazu członków spółdzielni ,dowodu z opinii biegłych z zakresu spółdzielczości oraz rachunkowości , a także zeznań świadków.

W motywach apelacji strona pozwana w istocie powtórzyła swoje stanowisko procesowe prezentowane w ramach postępowania rozpoznawczego przed Sądem I instancji, akcentując w szczególności : brak oparcia w zgromadzonym materiale dowodowym , dodatkowo przy nie przeprowadzeniu przez Sąd wnioskowanych przez powódkę dowodów , dla zasadniczej dla treści podjętego rozstrzygnięcia , oceny prawnej , iż podział (...) w K. nie da się pogodzić z istotnymi interesami gospodarczykami spółdzielni , która miałaby zostać podzielona oraz jej członków , szczególnie w sytuacji, gdy na dzień zamknięcia rozprawy za podziałem opowiada się mniejszość osób mających status członkowski, a dysponujących prawami do lokali w ramach osiedla , które, po podziale, miałoby tworzyć nową spółdzielnię. Ponadto wskazywała na niezasadność stanowiska Sądu Okręgowego zgodnie z którym członkowie dotąd popierający dokonane przez podział utworzenie nowego podmiotu mogą w każdym czasie swoje poparcie wycofać .

Zdaniem apelującej podjęcie uchwały z dnia 27 maja 2011r o utworzeniu spółdzielni (...) jest czynnością prawną , a zatem usuniecie skutków złożenia aktu poparcia dla niej może nastąpić tylko o tyle o ile zostało by wykazane , co w rozstrzyganej sprawie nie miało miejsca , iż osoba popierająca uchwałę o podział działała w warunkach wadliwości swojego oświadczenia stanowiącego o tym poparciu.

W tym kontekście powódka zwracała także uwagę , że Sąd Okręgowy wyrażając stanowisko o braku [ na datę zamknięcia rozprawy ] wystarczającego poparcia dla inicjatywy podziału opierał się na nie do końca ścisłym oznaczeniu liczby osób , członków spółdzielni , mieszkańców osiedla (...) , mających rzeczywiście taki status. Brak jednoznaczności w zakresie tych ustaleń i oparcie się na danych przybliżonych tym bardziej czyni, zdaniem apelującej , wyrażoną ocenę , oceną wadliwą.

W dalszej części swojego stanowiska akcentowała to , że obydwie uchwały podjęte przez Walne Zgromadzenie, dotyczące podziału strony pozwanej i utworzenia nowej spółdzielni są, przez sposób ich podejmowania , wzajemną sprzeczność ich treści , a także braki konstrukcyjne z punktu widzenia wskazanych przez ustawę obligatoryjnych elementów składowych, tak wadliwe , że winny być potratowane jako nieważne , ewentualnie nieistniejące , a w konsekwencji takie , które nie stanowią przeszkody do wydania orzeczenia uwzględniającego powództwo , wbrew odmiennemu zapatrywaniu Sądu Okręgowego , wyrażonemu w motywach zaskarżonego wyroku.

W odpowiedzi na apelację strona pozwana , także odwołując się do stanowiska już przez siebie prezentowanego , domagała się jej oddalenia jako pozbawianej usprawiedliwionych podstaw.

W toku postępowania apelacyjnego strona powodowa powołała nowe okoliczności faktyczne z których wynikało , iż wyrokiem z dnia 28 lutego 2013r w sprawie o sygnaturze I C 421/12, Sąd Okręgowy w Nowym Sączu, w sprawie z powództwa J. R. (1) przeciwko (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w K. stwierdził nieistnienie uchwał Walnego Zgromadzenia dotyczących podziału strony pozwanej nr (...) i (...) , podjętych przez pierwszą oraz drugą tego Zgromadzenia / pismo procesowe strony powodowej z dnia 15 kwietnia 2013r wraz z załącznikami k. 1315 – 1321 akt/

Wskazała , że orzeczenie Sądu Okręgowego w sprawie I C 421/12 , które [ co niesporne pomiędzy stronami ] ma walor prawomocności , tym bardziej uzasadnia trafność zarzutów apelacyjnych , podważając ocenę Sądu meriti co do tego , iż uwzględnieniu żądania sprzeciwia się funkcjonowanie tych uchwał w obrocie prawnym.

Po rozpoznaniu apelacji ,Sąd Apelacyjny w Krakowie, wyrokiem z dnia 29 kwietnia 2013r , w sprawie o sygnaturze I ACa 302/ 13 uchylił zaskarżony wyrok Sądu I instancji i sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu w Nowym Sączu do ponownego rozpoznania.

Na skutek zażalenia strony pozwanej wniesionego od orzeczenia kasatoryjnego Sądu II instancji, Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia 21 listopada 2013r w sprawie III CZ 51/13 , wyrok ten uchylił. / k. 1390 akt /

Jak wynika z pisemnych motywów tego rozstrzygnięcia , które nie zawierają merytorycznej oceny orzeczeń wydanych przez Sądy obu instancji, podana jako przyczyna wydania przez Sąd Apelacyjny orzeczenia uchylającego w postaci potrzeby przeprowadzenia postępowania dowodowego w celu uzupełnienia podstawy faktycznej niezbędnej dla wydania rozstrzygnięcia o żądaniu powódki nie stanowi realizacji przesłanki nierozpoznania istoty sprawy w rozumieniu art. 386 §4 kpc.

Rozpoznając apelację Sąd Apelacyjny rozważył :

Środek odwoławczy strony powodowej podlega oddaleniu albowiem mimo częściowo nietrafnego uzasadnienia , rozstrzygniecie poddane kontroli instancyjnej odpowiada prawu.

Nie może zostać uznany za trafny żaden z zarzutów procesowych sformułowanych w apelacji.

Jak wynika z analizy zarzutu naruszenia art. 233 §1 kpc mającego by usprawiedliwionym wobec przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów nie ma on charakteru samodzielnego w tym znaczeniu , iż nie jest zbudowany na polemice z ich oceną dokonaną przez Sąd niższej instancji opartej na wykazywaniu , że jej wnioski nie dają się pogodzić z zasadami doświadczenia życiowego czy regułami logicznego rozumowania ale sięgniecie po ten zarzut ma wzmacniać argumentację powódki zmierzająca do podważenia oceny prawnej zaprezentowanej przez Sąd I instancji zgodnie z którą uwzględnienie żądania Komitetu Organizacyjnego byłoby sprzeczne z art. 108 b §3 ustawy Prawo Spółdzielcze, a ocena ta została sformułowana bez szerszej analizy zgromadzonego materiału i bezzasadne nie rozszerzenie go o dowody oznaczone we wnioskach zgłoszonych przez apelującą w postępowaniu rozpoznawczym.

Tak motywowany zarzut naruszenia normy art. 233 §1 kpc nie może zostać uznany za trafny.

Nie ma także racji apelantka gdy podnosi zarzut naruszenia art. 227 kpc i 217 kpc , który w jej ocenie, miałby być usprawiedliwiony wobec oddalenia zgłoszonych przez nią wniosków dowodowych.

Ta decyzja procesowa Sądu I instancji była uzasadniona przyjętą koncepcją rozstrzygnięcia , która - prowadząc do oddalenia powództwa , w ostatecznym wyniku , jest rozstrzygnięciem trafnym z przyczyn o których będzie mowa w dalszej części motywów wyroku.

Skoro tak to także omawiany zarzut należy odeprzeć. Można by go bowiem uznać za trafny jedynie wówczas , gdyby decyzja o oddaleniu żądania zgłoszonego w pozwie nie znalazłaby akceptacji, w ramach kontroli instancyjnej.

Niezasadność omówionych zarzutów ma tę konsekwencję , iż fakty jakie Sąd Okręgowy uczynił podstawą wydanego wyroku, jako ustalone prawidłowo ,bo w sposób kompletny i niesprzeczny z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, Sąd II instancji akceptuje i przyjmuje za własne.

Okoliczności faktyczne skonstatowane przez Sąd niższej instancji musza zostać uzupełnione o te , które wynikają z treści prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Nowym Sączu z dnia 28 lutego 2013r , w sprawie po sygnaturze I C 421/12 / k. 1318 akt/. Wynika z niego , że obydwie uchwały dotyczące podziału strony pozwanej , nr (...) i (...), podjęte przez Walne Zgromadzenie w dniach 29 czerwca na pierwszej części i 30 czerwca 2011r na drugiej części obrad tego organu Spółdzielni / por. k. 509 i 510 akt / nie istnieją.

Przechodząc do oceny zarzutów materialno prawnych w pierwszej kolejności zauważyć trzeba , że wydanie przez Sąd Okręgowy w Nowym Sączu wskazanego wyżej wyroku , którym uznał obydwie uchwały za takie , które z racji naruszenia podstawowych zasad proceduralnych przy ich podejmowaniu , w tym w szczególności brakiem aktu glosowania nad stanowiącym integralną całość projektem uchwały o podziale za takie , które w ogóle nie stanowiły aktu decyzyjnego organu podmiotu korporacyjnego jakim jest spółdzielnia nie stanowi potwierdzenia trafności zarzutu naruszenia art. 42 §2 w zw z art. 108 §2 i 108 b §2 Prawa Spółdzielczego oraz art. 58 §1 kc. Uznanie tych uchwał za nieistniejące czyni ów zarzut , służący wsparciu oceny , iż oba te akty są niezgodne z prawem , zarzutem bezprzedmiotowym, nie wymagającym bliższej oceny.

Ma rację strona apelująca gdy stawiając zarzut naruszenia art. 60 kc w zw z art. 108 b §1 ustawy Prawo Spółdzielcze , wskazuje na niezasadność poglądu Sądu meriti co do tego , że oświadczenie każdego z członków spółdzielni wyrażone poprzez złożenie podpisu pod uchwałą dotyczącą podziału nie jest oświadczeniem woli , a innym oświadczeniem , które z uwagi na swój charakter może być w każdej chwili odwołane bez potrzeby posługiwania się instytucją wady oświadczenia woli.

W ocenie Sądu Apelacyjnego , zgodnie z normą art. 108 a §1 ustawy Prawo Spółdzielcze uchwała podjęta większością głosów przez członków spółdzielni , których prawa i obowiązki są związane z częścią majątku spółdzielni, który nadaje się do wyodrębnienia , jest aktem początkującym procedurę , którą kończy uchwała Walnego Zgromadzenia o podziale lub odmawiająca zgody na podział.

Uchwała taka jest zatem czynnością konieczną dla rozpoczęcia procesu podziałowego , zatem nakierowana na osiągniecie określonego skutku prawnego w sferze praw i obowiązków tych, którzy zdecydowali się ją podjąć , a w przyszłości także samej spółdzielni potencjalnie poddanej procesowi podziału i członków , którzy pozostaną w ramach tego podmiotu po podziale. Zatem udzielenie poparcia dla inicjatywy przyszłego podziału wyrażone w drodze podjęcia uchwały o jakiej mowa w art. 108 a §1 ustawy Prawo Spółdzielcze jest czynnością prawną każdego podmiotu , który ją w tej formie aprobował , a akt jej afirmacji należy identyfikować z niego oświadczeniem woli.

Skutki takiego oświadczenia mogą być zatem zniesione jedynie w drodze wykazania , że poparcie uchwały było dotknięte jedną z tych wad oświadczenia woli o jakich stanowią przepisy kodeksu cywilnego.

W toku sporu, na co trafnie zwracała uwagę apelująca, nie zostało wykazane , że od pierwotnie złożonych oświadczeń popierających uchwałę z dnia 27 maja 2011r , początkującą proces podziału , członkowie pozwanej zamieszkujący na osiedlu (...) skutecznie uchylili się, a tym bardziej by ich liczba była na tyle znaczna , iż mogłoby to decydować o trafności zasadniczego argumentu prawnego na którym Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie stwierdzając , że uwzględnieniu powództwa sprzeciwia się fakt , iż mniejszość członków mających prawa do lokali w budynkach nr (...) opowiada się za dokonaniem podziału.

Tym nie mniej powództwo strony powodowej trafnie zostało oddalone jakkolwiek z innej przyczyny niż ta wyeksponowana przez Sąd I instancji. Powodem dla którego w ostatecznym wyniku oddalenie powództwa odpowiada prawu jest przekroczenie przez Komitet Organizacyjny terminu sześciu tygodni do zgłoszenia roszczenia o wydanie przez Sad orzeczenia zastępującego uchwalę Walnego Zgromadzenia Spółdzielni o jej podziale.

Zgodnie z normą art. 108 a §4 ustawy Prawo Spółdzielcze z dnia 16 września 1982r [ jedn. tekst DzU z 2003 nr 188 poz. 1848 z poźn. zm] , w sytuacji podjęcia przez Walne Zgromadzenie uchwały odmawiającej podziału spółdzielni albo też uchwały o podziale , która narusza istotne interesy członków , którzy wystąpili z takim żądaniem mogą oni w terminie sześciu tygodni od dnia odbycia Walnego Zgromadzenia wystąpić do Sądu o wydanie wyroku zastępującego uchwałę o podziale.

Komitet Organizacyjny, który wystąpił z takim zadaniem w rozstrzyganej sprawie ma, w zakresie żądania wydania przez Sąd tego rodzaju orzeczenia zdolność sadową - reprezentując członków żądających wydzielenia nowej spółdzielni.

/ por. w tej materii bliżej judykat Sądu Najwyższego z dnia 19 października 1990 r , sygn.. IV CZ 206/90 , publ. OSNC z 1991 z. 10-12 poz. 131 , który jakkolwiek wydany na tle interpretacji przepisów epizodycznej ustawy z dnia 20 stycznia 1990 r O zmianach w organizacji spółdzielczości [ DzU Nr 6 poz. 36 ], zachował aktualność na tle wykładni powołanej normy art. 108 a i b ustawy Prawo Spółdzielcze, wobec wprowadzenia do tego ostatniego aktu regulacji w tym zakresie zbieżnych z aktem prawnym tylko czasowo obowiązującym /

Jak wynika z niekwestionowanych, także przez powódkę, ustaleń faktycznych Komitet złożył pozew w dniu 13 września 2011r , wskazując w jego podstawie faktycznej na obrady Walnego Zgromadzenia Spółdzielni mające za przedmiot zgłoszone żądanie podjęcia uchwały o podziale , odbyte w dniu 30 czerwca 2011r. Zgodnie z tymi twierdzeniami wówczas podjęta uchwała nr(...)zezwalająca na podział została wprawdzie podjęta ale była na tyle wadliwa , iż zrodziło to po stronie Komitetu działającego jako reprezentant członków popierających podział i powołanie nowej spółdzielni uprawnienie do domagania się wydania przez Sąd orzeczenia tę uchwałę zastępującego. W Szczególności Komitet eksponował nie zachowanie przez jej treść wszystkich elementów konstrukcyjnych wymienionych w art. 108 §2 Prawa Spółdzielczego , jak i to ,że jej brzmienie nie da się pogodzić z uchwałą nr (...)dotyczącą tej samej materii podjętą w dniu 29 czerwca 2011r

Twierdzenia strony powodowej oraz ustalenia dokonane niewadliwie przez Sąd I instancji skłaniają jeszcze do poczynienia, poza zasadniczym nurtem rozważań, dwóch uwag natury uzupełniającej. Podjecie tej uchwały, niezależnie od późniejszego rozstrzygnięcia w sprawie I C 421/12 Sądu Okręgowego w Nowym Sączu oznacza , że Zgromadzenie rozpatrzyło w tej formie żądanie podziału zgłoszone w imieniu większości członków spółdzielni z osiedla (...) , wobec Zarządu strony pozwanej w dniu 10 czerwca 2011r i wniosku takiego nie zmienia to w jaki sposób do tej formy rozpatrzenia żądania doszło , nawet z uwzględnieniem nieprawidłowości proceduralnych , które towarzyszyły aktowi podejmowania uchwały nr(...)

Po wtóre ta ocena prowadzi do wniosku , że żądanie Komitetu Organizacyjnego nie może by rozpatrywane z punktu widzenia dochowania terminu do jego wniesienia przez pryzmat normy art. 108 a §5 ustawy [ zarzutu naruszenia której skarga apelacyjna nie formułuje], a jedynie terminu o jakim mowa w przepisie §4 art. 108 a ustawy.

Powracając do zasadniczego nurtu rozważań zauważyć należy , że termin wskazany w normie §4 art. 108 a ustawy upłynął w dniu 12 sierpnia 2011r , a ta konstatacja faktyczna także nie była przez żadną ze stron, w tym w szczególności stronę czynną procesu, podważana.

Sąd I instancji dostrzegając fakt , że zgłoszenie zadania nastąpiło z uchybieniem tego terminu ocenił jednak , że nie może mieć to decydującego znaczenia dla rozstrzygnięcia skoro powoływanie się przez stronę pozwaną na jego upływ nie dałoby się pogodzić z zasadami współżycia społecznego , będąc przejawem nadużycia przez nią prawa.

Ocena ta wskazuje , że Sąd I instancji uznał termin wskazany w tym przepisie za termin przedawnienia. Oto bowiem skutki upływu tego rodzaju terminu , zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego , w wyjątkowych sytuacjach faktycznych mogą być łagodzone poprzez sięgniecie po tę klauzule generalną.

Stanowisko tak kwalifikujące ów termin to nie jest trafne.

Zgodnie z utrwaloną tradycją językową określone normy szczególne zawierające w sobie oznaczenie terminów dla wykonywania oznaczonych ich treścią uprawnień oznacza się zbiorczą nazwą terminów zawitych lub prekluzyjnych.

W odróżnieniu od terminów przedawnienia roszczeń majątkowych terminy te zostały ustanowione w normach służących dla realizacji szczególnych celów natury ogólnospołecznej lub dla zapewnienia silniejszej ochrony dłużników. Z tej przyczyny charakteryzuje je znaczny rygoryzm prawny , przejawiający się głównie w tym , iż na skutek bezczynności beneficjenta uprawnienia , podczas biegu wyznaczonego przez normę rangi ustawowej terminu , uprawnienie to bezpowrotnie gaśnie. Instytucja terminów zawitych znajduje przy tym zastosowanie jedynie w przypadkach wyraźnie przewidzianych , a taki jego charakter wynika ze sformułowania samego przepisu , przy czym w każdym z nich określony jest zarówno sam termin, upływ którego powoduje taki skutek oraz datę / zdarzenie / początkujące jego bieg. Normy te maja charakter norm kogencyjnych , które przynależąc do sfery prawa materialnego muszą być brane pod uwagę przez Sąd z urzędu , w tym w szczególności , musi być przezeń uwzględniany skutek jaki niesie za sobą upływ tego rodzaju terminu, niezależnie od jakiejkolwiek aktywności samych stron, także w zakresie formułowania zarzutu jego przekroczenia , jak to ma miejsce w przypadku terminu przedawnienia.

Należy także zauważyć , że wprowadzając ograniczenia czasowe w zakresie możliwości skorzystania z określonych uprawnień ustawodawca w formie terminów o charakterze prekluzyjnym , zwykle krótszych od terminów przedawnienia , dąży do rygorystycznego ograniczenia w czasie takiej możliwości.

To ostatnie założenie sprzeciwia się zastosowaniu normy art. 5 kc jako środka łagodzenia tego rygoryzmu , prowadziłoby to bowiem do skutku w postaci usunięcia konsekwencji prekluzji, czyniąc klauzulę generalną zasad współżycia społecznego normą nadrzędną nad innymi normami składającymi się na porządek prawny.

Por. bliżej w tej materii także zbieżne z wyrażonym poglądem stanowisko Z. Radwańskiego w : Prawo cywilne część ogólna s. 231 , Wydawnictwo CH Beck 1993r oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2006r , sygn. II CSK 105/06 , publ. OSNC z 2007 nr 7-8 poz. 112/

Treść normy art. 108 a §4 ustawy Prawo Spółdzielcze określająca sześciotygodniowy termin do złożenia pozwu o wydanie orzeczenia zastępującego uchwałę Walnego Zgromadzenia w przedmiocie podziału spółdzielni, który został powtórzony w §4 art. 108 b ustawy jednoznacznie wskazuje, że jest on przykładem terminu prekluzyjnego [ zawitego ] prawa materialnego. Określony został bowiem w szczególności nie tylko jego czas trwania ale także zdarzenie od którego zaistnienia należy liczyć jego początek [ i w konsekwencji jego upływ ]

Musi przy tym pozostawać oczywiste , że uprawnienie jakie w zakresie doprowadzenia do podziału spółdzielni przez oznaczone ustawowo grono członków wynika z postanowień Prawa Spółdzielczego musi być czasowo ściśle limitowane, a przy tym stosunkowo - w zakresie możliwości realizacji - krótkie , a to przez wzgląd na potrzebę zapewnienia pewności prawa , w ramach którego działa sama Spółdzielnia , której żadanie podziału dotyczy.

Jak już powiedziano wyżej, żądanie Komitetu Organizacyjnego zostało zgłoszone z przekroczeniem tego terminu , co skutkować musi oddaleniem powództwa.

Z podanych wyżej przyczyn , w uznaniu , że mimo częściowo błędnego uzasadnienia orzeczenie Sądu Okręgowego odpowiada prawu , Sąd Apelacyjny orzekł o oddaleniu apelacji , na podstawie art. 385 kpc.

Z uwagi na charakter sprawy , która wymagała wykładni przepisów prawa materialnego , których jedna z możliwych interpretacji mogła upewnić stronę powodową w przekonaniu o trafności jej stanowiska , a także z uwagi na szczególne unormowanie dotyczące rozkładu ciężaru ponoszenia kosztów w tego rodzaju postępowaniach , wynikające z normy §6 art. 108 b ustawy Prawo Spółdzielcze, Sąd II instancji , stosując art. 102 kpc w zw z art. 108 §1 i 391 §1 kpc , zdecydował o nie obciążaniu powódki kosztami postępowania odwoławczego, należnymi stronie przeciwnej.