Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 6 marca 2013 roku powód M. S. – prowadzący działalność gospodarczą pod firmą Przedsiębiorstwo Usługowe (...) M. S. w Ł. wniósł o zasądzenie od pozwanego – Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej w W. kwoty 87.622 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 14 czerwca 2012 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu podano, że powód zawarł z pozwaną umowę ubezpieczenia potwierdzoną polisą nr (...), do której miały zastosowanie Ogólne Warunki Ubezpieczenia (OWU) W. E. z dnia 15.10.2006 r. Pozwana objęła ochroną ubezpieczeniową odpowiedzialność cywilną powoda jako prowadzącego działalność gospodarczą, z tytułu uszkodzenia lub zniszczenia rzeczy ruchomych lub nieruchomości; ochrona ubezpieczeniowa obejmowała okres od 30 kwietnia 2011 r. do 30 listopada 2011 r. Powód podał, że w okresie ochrony ubezpieczeniowej wykonywał jako podwykonawca spółki (...) S.A. roboty budowlane związane z wykonaniem elewacji w systemie „lekkim mokrym” i w systemie (...) w zespole budynków A. w Ł. przy ul. (...), co polegało na wykonaniu izolacji termicznej ścian i stropów wraz z tynkowaniem. Powód zawarł w tym zakresie dwie umowy, zgodnie z którymi rozpoczęcie prac budowlanych przez powoda miało miejsce w dniu 22.03.2011 r., a ich zakończenie w dniu 21.09.2011 r. Podczas wykonywania elewacji przez powoda doszło do wyrządzenia szkody przez podległych powodowi pracowników, polegających na porysowaniu balustrad stalowych ocynkowanych malowanych proszkowo, zabrudzeniu powłoki malarskiej balustrad, porysowaniu wkładów szybowych. Jak podał powód, do uszkodzenia szyb i balustrad doszło pomimo próby ich zabezpieczenia folią, która w toku prac uległa uszkodzeniu. Powstanie szkody zostało ujawnione w lutym 2012 r. po zdjęciu folii ochronnych z okien. Powód podał, że kierownik budowy M. W. (1) wskazał powoda jako podmiot odpowiedzialny za powstałą szkodę; opis uszkodzeń i okoliczności ich powstania został dokonany w piśmie M. W. z 23.05.2012 r. Jak powód podał, w piśmie tym doszło do oczywistej omyłki we wskazaniu okresu prowadzenia prac przez powoda, który jednak zdaniem powoda jest możliwy do ustalenia na podstawie umowy. Powód podał następnie, że spółka (...) S.A. oszacowała wartość szkód na kwotę 87.622 zł oraz, że powód musiał uznać swoją odpowiedzialność za szkodę, gdyż jego prace były ostatnim etapem prac przy ww. budynkach i kończyły one budowę.

Powód podał, że zgłosił szkodę pozwanej z maju 2012 r. Pozwane Towarzystwo odmówiło wypłaty odszkodowania powołując się na § 2 ust.33 pkt 1 OWU, zgodnie z którym w razie wątpliwości za datę powstania wypadku uznaje się dzień, w którym stwierdzono zaistnienie zniszczenia rzeczy ruchomych lub nieruchomości. Stanowisko to pozwana podtrzymała w kolejnym piśmie wskazując, że dokumentacja nie dowodzi bez wątpliwości, kiedy, w jakich okolicznościach i przez kogo zostały wyrządzone uszkodzenia. Wskazała też, że nie stwierdzono żadnych uszkodzeń w momencie odbioru poszczególnych etapów robót, o czym zdaniem pozwanej świadczy brak wpisów w dzienniku budowy; uszkodzenia zostały stwierdzone 5 miesięcy po zakończeniu robót budowlanych ubezpieczonego i daty zakończenia ochrony ubezpieczeniowej.

Powód wywiódł, że jego zdaniem w sprawie nie ma wątpliwości co do daty zajścia wypadku ubezpieczeniowego. Nawet jednak przy uznaniu w tym zakresie wątpliwości, zdaniem powoda postanowienie OWU, na które powołuje się pozwana nie wiąże powoda jako sprzeczne z dobrymi obyczajami i naruszające w sposób rażący jego interesy. Powód powołał się w tym zakresie na art.805 § 4 k.c. w zw. z art.385(1) – 385(3) k.c. Powołał się na bezwzględnie obowiązujący charakter przepisów k.c. dotyczących umowy ubezpieczenia oraz art.353(1) k.c. Wywiódł, że uregulowanie w OWU możliwości arbitralnego ustalenia daty zajścia wypadku ubezpieczeniowego, a w konsekwencji odmowy wypłaty odszkodowania jest sprzeczne z istotą zobowiązania wynikającego z umowy ubezpieczenia (pozew, k.2-8).

W odpowiedzi na pozew strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwana podniosła zarzut braku legitymacji procesowej powoda z uwagi na fakt, że beneficjentem świadczeń odszkodowawczych w ramach ubezpieczenia jest poszkodowana osoba trzecia, nie zaś sam ubezpieczony. Jedyny wyjątek wskazany jest w § 62 ust.9 pkt 4 OWU, tj. po uzyskaniu zgody gwaranta na zaspokojenie przez ubezpieczonego wywołanych szkód, której to zgody w ramach stanu faktycznego opisanego w pozwie nigdy nie wyrażono.

Pozwana określiła roszczenie powoda jako bezpodstawne i zakwestionowała je zarówno co do zasady, jak i wysokości. Podała, że szkodę zgłoszono 15 maja 2012 r., prowadzone było postępowanie likwidacyjne, którego rezultatem było ustalenie, że pozwana nie ponosi odpowiedzialności za szkodę. Pozwana potwierdziła, że ochroną ubezpieczeniową objęła odpowiedzialność cywilną powoda w okresie od 30 kwietnia 2011 r. do 30 listopada 2011 r. na warunkach określonych w umowie ubezpieczenia potwierdzonej polisą oraz Ogólnych Warunków Ubezpieczenia (OWU) W. E. z dnia 15.10.2006 r. Ubezpieczenie OC powoda objęło szkody osobowe i rzeczowe, jeżeli wypadek miał miejsce w okresie ubezpieczenia. Wskazała, że w świetle umowy zawartej przez powoda z wykonawcą ( (...) S.A.), powód miał wykonywać prace od 22.03.2011 r. do 21.09.2011 r., jednakże jak wynika z dokumentów, prace powoda przedłużyły się. Protokołem odbioru nr (...) S.A. odebrał od powoda prace wykonane od stycznia do marca 2012 r., zaś protokołem nr (...) – prace wykonane w marcu 2012 r. Fakt wykonywania przez powoda robót po zadeklarowanym w pozwie terminie 21 września 2011 r. potwierdza również treść wpisów w dzienniku budowy. Pozwana wskazała, że powód wykonywał roboty budowlane wynikające z umowy z (...) S.A. jeszcze kilka miesięcy po zakończeniu okresu ochrony ubezpieczeniowej.

Pozwana podała, że w sprawie powstały dwa rodzaje uszkodzeń, zauważone w różnym czasie. Najpierw, w lutym 2012 r. (...) S.A. zgłosił powodowi powstanie uszkodzeń na balustradach balkonów; powód w notatce z 14.02.2012 r. przyjął na siebie odpowiedzialność za powstałe uszkodzenia i zobowiązał się do pokrycia kosztów naprawy balustrad. Dwa miesiące później, w kwietniu 2012 r. (...) S.A. zgłosił powodowi uszkodzenia stolarki okiennej i wkładów szybowych, za które w kolejnej notatce powód również przyjął na siebie odpowiedzialność. Powód upoważnił (...) S.A. do zgłoszenia szkody pozwanemu, co jednak miało miejsce dopiero 15 maja 2012 r. Prace odebrano na podstawie protokołów z 18 maja 2012 r. Pozwana wywiodła, że uszkodzenia balustrad, stolarki okiennej i wkładów szybowych nie mieszczą się w okresie udzielonej przez pozwaną ochrony ubezpieczeniowej. Podała, że ani na etapie likwidacyjnym ani w pozwie powód nie wskazał konkretnych zdarzeń, które mogły spowodować szkodę w postaci kilkudziesięciu, a nawet kilkuset uszkodzeń. Oświadczyła, że stwierdzenie uszkodzeń po upływie kilku miesięcy od daty zakończenia ochrony ubezpieczeniowej nie daje podstawy do przyjęcia, że uszkodzenia powstały podczas wykonywania przez powoda prac elewacyjnych i akurat w okresie udzielonej ochrony. Stwierdziła, że na § 2 ust.33 pkt 1 OWU nie stanowi naruszenia prawa, lecz reguluje zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela w ramach zawartej umowy, zgodnie z wolą stron. Pozwana wskazując na treść art.385(1) § 1 k.c. podała, że niedozwolona klauzula umowna ma miejsce, gdy kształtuje ona prawa i obowiązki konsumenta (odpowiednio – ubezpieczonego) w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i jeśli wskutek tego dochodzi do rażącego naruszenia jego interesów. Pozwana dodała, że regulacja rozstrzygająca, iż w razie wątpliwości za datę powstania wypadku uznaje się dzień, w którym stwierdzono zaistnienie zniszczenia rzeczy ruchomych lub nieruchomości jest niezbędna celem przeprowadzania postępowania likwidacyjnego i nie zamyka drogi do wykazania przez ubezpieczającego dnia powstania szkody. Odnosząc się do wywodów powoda na temat bezwzględnie obowiązującego charakteru przepisów k.c. o umowie ubezpieczenia pozwana podała, że zgodnie z art.353(1) k.c. strony mogą w umowie ubezpieczenia przyjąć, iż ubezpieczający ma określone obowiązki z zagrożeniem utraty prawa do świadczenia w razie ich niewykonania, niezależnie od tego, czy owo niewykonanie było przejawem winy umyślnej, czy rażącego niedbalstwa ubezpieczającego.

Powołując się na § 62 ust.9 OWU pozwana podała, że powód winien był uzyskać zgodę na uznanie lub zaspokojenie roszczeń osoby uprawnionej, której nie uzyskał, toteż przyjęcie odpowiedzialności przez powoda nie rodzi automatycznej odpowiedzialności pozwanej. Zgodnie zaś z § 62 ust.12 OWU, pozwana mogła odmówić wypłaty odszkodowania w całości lub części, jeżeli nie wywiązanie się z obowiązków przez ubezpieczającego miało wpływ na powstanie szkody, ustalenie okoliczności jej powstania lub ustalenie wysokości odszkodowania. Wywiodła, że w tej sprawie przyjęcie przez powoda na siebie odpowiedzialności za szkodę wpłynęło zarówno na ustalenie okoliczności powstania szkody, jak i na ustalenie wysokości odszkodowania. Podała, że pozwana została zawiadomiona o szkodzie po 3 miesiącach od daty zauważenia uszkodzenia balustrad; uniemożliwiło to przedstawicielowi pozwanej obejrzenie uszkodzeń, oszacowanie strat i ustalenie odpowiedzialności za uszkodzenia, albowiem częściowo balustrady były już naprawione.

Dodatkowo pozwana podała, że w myśl zawartej z (...) S.A. umowy, teren budowy znajdował się pod dozorem powoda, który zaczął sprawować nad nim kontrolę. Powołując się na § 34 ust.11 pkt 5 OWU pozwana stwierdziła, że nie ponosi odpowiedzialności za szkody związane z uszkodzeniem, zniszczeniem lub utratą rzeczy ruchomych lub nieruchomości znajdujących się w pieczy, pod dozorem lub kontrolą ubezpieczającego. Dodała, że powód nie rozszerzył zakresu ubezpieczenia o drobne roboty budowlano-montażowe, jednakże nawet przy takim rozszerzeniu wyłączone są z odpowiedzialności (...) szkody powstałe wskutek niewłaściwego zabezpieczenia mienia otaczającego przed skutkami prowadzonych prac. Wywiodła, że zabezpieczenie to było niewłaściwe, gdyż folie zabezpieczające okazały się zbyt cienkie i przy wietrze były niewystarczające.

W końcowej części pozwana zakwestionowała także wysokość dochodzonego przez powoda roszczenia. Podała, że dochodzona przez powoda kwota 87.622 zł nie znajduje uzasadnienia w zgromadzonej dokumentacji, nie wynika z dokumentów będących podstawą rozliczenia się przez powoda z (...) S.A., a do pozwu nie załączono żadnych dowodów uzasadniających żądanie takiej kwoty; powód był obowiązany dołączyć dowody do pozwu, jako że ciężar udowodnienia wysokości szkody spoczywa na ubezpieczającym (odpowiedź na pozew, k.137-145).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód prowadzi działalność gospodarczą pod firmą Przedsiębiorstwo Usługowe (...) M. S. w Ł., z przedmiotem działalności obejmującym różnego rodzaju roboty budowlane – konstrukcyjne, wykończeniowe, instalacyjne, specjalistyczne. Datą rozpoczęcia działalności był 20 września 2003 r. (zaświadczenie z ewidencji działalności gospodarczej powoda, k.89). Pełnomocnikiem powoda w działalności gospodarczej jest G. Z. (1) (pełnomocnictwo notarialne, k.11-13).

W dniu 29 kwietnia 2011 r. powód jako ubezpieczający zawarł z pozwaną umowę ubezpieczenia potwierdzoną polisą nr (...), do której miały zastosowanie Ogólne Warunki Ubezpieczenia (OWU) W. E. z dnia 15.10.2006 r. Pozwana objęła ochroną ubezpieczeniową odpowiedzialność cywilną (OC) powoda związaną z prowadzeniem działalności gospodarczej i posiadaniem mienia wykorzystywanego w tej działalności (suma ubezpieczenia 200.000 zł, składka 679 zł) oraz OC podwykonawców (suma ubezpieczenia 200.000 zł, składka 341 zł). Łączna składka ubezpieczeniowa wyniosła 1020 zł. Okres ubezpieczenia podano na okres od 30 kwietnia 2011 r. do 30 listopada 2011 r., tj. siedem miesięcy. W końcowej części polisy zawarte zostało stwierdzenie ubezpieczającego, że zapoznał się z treścią aktualnie obowiązujących ogólnych warunków ubezpieczenia (OWU) i potwierdza ich otrzymanie. Umowa w imieniu powoda została zawarta przez G. Z. (1) (polisa, k.21-23).

Zgodnie z § 2 ust.33 pkt 1 OWU, w razie wątpliwości za datę powstania wypadku uznawano dzień, w którym stwierdzono zaistnienie zniszczenia rzeczy ruchomych lub nieruchomości. W § 34 ust.1 OWU postanowiono, że ubezpieczyciel ubezpiecza odpowiedzialność cywilną za szkody osobowe i rzeczowe, którą w myśl przepisów prawa ubezpieczający ponosi w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej i posiadaniem mienia wykorzystywanego w tej działalności, jeżeli wypadek miał miejsce w okresie ubezpieczenia. W myśl § 34 ust.11 pkt 5 OWU ubezpieczyciel nie ponosił odpowiedzialności za szkody związane z uszkodzeniem, zniszczeniem lub utratą rzeczy ruchomych lub nieruchomości znajdujących się w pieczy, pod dozorem lub kontrolą ubezpieczającego.

Stosownie do § 62 ust.7 OWU, o powstaniu szkody należało jak najszybciej zawiadomić ubezpieczyciela, nie później niż w ciągu 2 dni roboczych od dnia jej powstania lub od dnia uzyskania o niej informacji. W myśl § 62 ust.9 OWU, w sytuacji, gdy ubezpieczający dowiedział się o zdarzeniu, które może spowodować wystąpienie osoby trzeciej z roszczeniem o odszkodowanie z tytułu poniesionej straty lub powstałej szkody, należało m.in. starać się o ustalenie świadków zdarzenia i sporządzić protokolarne ustalenie okoliczności jego powstania, a jeżeli to nie ubezpieczający jest sprawcą szkody, starać się o ustalenie i wskazanie sprawcy, oraz powiadomić ubezpieczyciela o zdarzeniu w ciągu 14 dni i przesłać posiadane dokumenty dotyczące okoliczności zdarzenia i rozmiaru szkody; ubezpieczający ponadto winien był uzyskać zgodę na uznanie lub zaspokojenie roszczeń osoby poszkodowanej. Zgodnie z § 62 ust.12 OWU, ubezpieczyciel mógł odmówić wypłaty odszkodowania w całości lub części, jeżeli nie wywiązanie się z obowiązków wskazanych w § 62 ust.5, 6, 8-11 OWU przez ubezpieczającego miało wpływ na powstanie szkody, ustalenie okoliczności jej powstania lub ustalenie wysokości odszkodowania (OWU – w zał. aktach szkodowych, bez nr).

Powód, reprezentowany przez G. Z., w dniu 22 marca 2011 r. zawarł z (...) S.A. w W., będącym generalnym wykonawcą przedsięwzięcia pod nazwą A. w Ł. przy ul. (...) umowę o wykonanie robót budowlano-montażowych z zakresem obejmującym kompleksowe wykonanie izolacji termicznej ścian i stropów wraz z tynkowaniem w powyższym zespole budynków mieszkalnych wielorodzinnych. Termin przekazania terenu budowy i jednocześnie rozpoczęcia robót określono na 22 marca 2011 r., a termin zakończenia robót – na 21 września 2011 r. Wstępne wynagrodzenie netto określono na kwotę 2.649.139,33 zł. Do umowy załączone były warunki ogólne umowy o wykonanie robót budowlano-montażowych, do których w treści umowy strony wprowadziły zmiany (umowa, k.25-36, warunki ogólne, k.37-54). Zakres rzeczowo-finansowy przedmiotu umowy określony był w załączniku nr 1 do umowy z 22.03.2011 r. (załącznik nr 1, k.55-56).

Powód, reprezentowany przez G. Z., w dniu 3 sierpnia 2011 r. zawarł z (...) S.A. w W. – tymże generalnym wykonawcą przedsięwzięcia pod nazwą A. w Ł. przy ul. (...) umowę o wykonanie robót budowlano-montażowych z zakresem obejmującym wykonanie elewacji w systemie dociepleń z klinkierem (...) w powyższym zespole budynków mieszkalnych wielorodzinnych A.. Termin przekazania terenu budowy i jednocześnie rozpoczęcia robót określono na 4 sierpnia 2011 r., a termin zakończenia robót – na 25 listopada 2011 r. Wstępne wynagrodzenie netto określono na kwotę 118.036,25 zł. Do umowy załączone były warunki ogólne umowy o wykonanie robót budowlano-montażowych, do których w treści umowy strony wprowadziły zmiany (umowa, k.57-68, warunki ogólne, k.69-86). Zakres rzeczowo-finansowy przedmiotu umowy określony był w załączniku nr 1 do umowy z 03.08.2011 r. (załącznik nr 1, k.87).

Powód wykonywał roboty budowlane z zawartych z (...) S.A. umów za pośrednictwem zatrudnionych przez siebie podwykonawców. W dniu 17 czerwca 2012 r. powód w postępowaniu szkodowym złożył oświadczenie, że prace elewacyjne na budowie A. w Ł. na zlecenie firmy (...) (tj. firmy powoda) wykonywało sześciu podwykonawców. Byli to:

- H. D. (P.P.H.U. P.); umowę z podwykonawcą powód (reprezentowany przez G. Z.) zawarł w dniu 25 lipca 2011 r. z przedmiotem – docieplenie ścian budynku A.w Ł. przy ul. (...); termin rozpoczęcia realizacji określono na 26 lipca 2011 r. a jej zakończenia na 30 października 2011 r. (oświadczenie z 17.06.2012 r. oraz umowa z 25.07.2011 r. – w zał. aktach szkodowych, bez nr);

- M. Z. ( (...)); umowę z podwykonawcą powód (reprezentowany przez G. Z.) zawarł w dniu 1 sierpnia 2011 r. z przedmiotem – docieplenie ścian budynku A.w Ł. przy ul. (...); termin rozpoczęcia realizacji określono na 1 sierpnia 2011 r. a jej zakończenia na 30 grudnia 2011 r. (oświadczenie z 17.06.2012 r. oraz umowa z 01.08.2011 r. – w zał. aktach szkodowych, bez nr);

- M. A. ( Firma (...)); umowę z podwykonawcą powód (reprezentowany przez G. Z.) zawarł w dniu 9 kwietnia 2011 r. z przedmiotem – docieplenie ścian budynku A.w Ł. przy ul. (...); termin rozpoczęcia realizacji określono na 11 kwietnia 2011 r. a jej zakończenia na 31 grudnia 2011 r. (oświadczenie z 17.06.2012 r. oraz umowa z 09.04.2011 r. – w zał. aktach szkodowych, bez nr);

- P. S. ( (...) Usługi (...)); umowę z podwykonawcą powód (reprezentowany przez G. Z.) zawarł w dniu 14 lipca 2011 r. z przedmiotem – docieplenie ścian budynku A.w Ł. przy ul. (...); termin rozpoczęcia realizacji określono na 18 lipca 2011 r. a jej zakończenia na 30 grudnia 2011 r. (oświadczenie z 17.06.2012 r. oraz umowa z 14.07.2011 r. – w zał. aktach szkodowych, bez nr);

- M. J. (X. K. B.); umowę z podwykonawcą powód (reprezentowany przez G. Z.) zawarł w dniu 12 sierpnia 2011 r. z przedmiotem opisowym – ocieplenie budynków w podanej technologii; termin rozpoczęcia realizacji określono na 17 sierpnia 2011 r. a jej zakończenia na 16 września 2011 r. (oświadczenie z 17.06.2012 r. oraz umowa z 12.08.2011 r. – w zał. aktach szkodowych, bez nr);

- K. G.; umowę z podwykonawcą powód (reprezentowany przez G. Z.) zawarł w dniu 1 lipca 2011 r. z przedmiotem – docieplenie ścian budynku A.w Ł. przy ul. (...); termin rozpoczęcia realizacji określono na 4 lipca 2011 r. a jej zakończenia na 30 grudnia 2011 r. (oświadczenie z 17.06.2012 r. oraz umowa z 01.07.2011 r. – w zał. aktach szkodowych, bez nr).

Prace elewacyjne – dociepleniowe w zespole budynków A.w Ł. przy ul. (...) trwały od wiosny 2011 r. do wiosny 2012 r. Polegały one na dociepleniu styropianem z tynkowaniem ścian zewnętrznych budynków oraz robotach dociepleniowych na klatkach schodowych i w podziemiach – garaże. Prace były wykonywane w ramach istniejących możliwości pogodowych. Przy pogodzie bardziej sprzyjającej roboty były prowadzone na zewnątrz, a gdy pogoda nie pozwalała, prace prowadzono wewnątrz – początkowo w garażach, później na klatkach schodowych (zezn. śwd. M. W., e-protokół, k.239, od 16 m. 46 s., zezn. śwd. T. K., e-protokół, k. 294, od 25 m. 54 s. do 29 m. 28 s., zezn. śwd. J. K., e-protokół, k.312, od 13 m. 08 s.).

Pracownicy firmy powoda pracowali przy elewacji do października – listopada 2011 r. (zezn. śwd. J. D., e-protokół, k.240, od 1 h 19 m. 58 s. do 1 h 24 m. 19 s., zezn. śwd. Z. P., e-protokół, k.240, 1 h 38 m. 44 s.). Przy zaawansowaniu prac zewnętrznych w około 2/3, z uwagi na pogodę były rozpoczęte prace wewnętrzne na klatkach schodowych (zezn. śwd. J. K., e-protokół, k.312, 13 m. 08 s.). W czasie robót firmy powoda prace w obiekcie prowadziło około 20 innych podwykonawców, przy czym niektóre firmy pracowały w tym samym miejscu i czasie, co firma powoda (zezn. śwd. G. Z., e-protokół, k.205-206, od 1 h 04 m. 53 s. do 1 h 04 m. 56 s.). Okna były po zamontowaniu zabezpieczone standardowo przez ich producenta, który je zamontował (zezn. śwd. M. W., e-protokół, k.239, 51 m. 00 s.).

W trakcie robót prowadzonych przez powoda w obiekcie A.w Ł. przy ul. (...) dochodziło do stwierdzenia porysowania balustrad stalowych ocynkowanych malowanych proszkowo na balkonach lokali, zabrudzenia powłoki malarskiej balustrad, uszkodzeń stolarki okiennej, porysowania wkładów szybowych. W związku z powyższym były sporządzane – przez przedstawicieli generalnego wykonawcy (...) S.A. oraz pracowników powoda – notatki służbowe na te okoliczności. Sporządzono w ten sposób:

- notatka z dnia 19 kwietnia 2011 r., z której wynika, że tego dnia podczas oględzin okien montowanych przez firmę (...) w podanej sekcji (kondygnacje 2-6) stwierdzono zabrudzenie okien spowodowane przez pracowników firmy (...) – ramy okienne, skrzydła i szyby zostały zachlapane zaprawą klejową; ustalono, że zabrudzenia zostaną natychmiast usunięte przez pracowników firmy (...), zaś w przypadku powstania jakichkolwiek uszkodzeń przy czyszczeniu okien, ich kosztami zostanie obciążona firma (...) (notatka służbowa, k.196),

- notatka z dnia 3 czerwca 2011 r., z której wynika, że tego dnia podczas oględzin okien montowanych przez firmę (...) w podanej sekcji (kondygnacje 1-6) stwierdzono m.in. zabrudzenie okien spowodowane przez pracowników firmy (...) – ramy okienne, skrzydła i szyby zostały zachlapane zaprawą klejową; ustalono, że zabrudzenia zostaną natychmiast usunięte przez pracowników firmy (...), zaś w przypadku powstania jakichkolwiek uszkodzeń przy czyszczeniu okien, ich kosztami zostanie obciążona firma (...) (notatka służbowa, k.197),

- notatka z dnia 25 sierpnia 2011 r., z której wynika, że tego dnia podczas oględzin okien montowanych przez firmę (...) w podanej sekcji (kondygnacja 1) stwierdzono uszkodzenie progów balkonowych od strony elewacji północnej (park) i że firma (...) była w posiadaniu klucza na ww. kondygnację, aby móc prowadzić roboty na tarasie przy elewacji północnej; ustalono, że firma (...) pokryje koszt wymiany ram okiennych, natomiast zabrudzenia występujące na oknach, które spowodowała firma (...), zostaną natychmiast usunięte przez pracowników firmy (...), zaś w przypadku powstania jakichkolwiek uszkodzeń przy czyszczeniu okien lub podczas upadku na nie gruzu, ich kosztami zostanie obciążona firma (...); dodatkowo przedstawiciel firmy (...) (G. Z.) wyraża zgodę na automatyczne potrącenie ww. kosztów z faktur za roboty budowlane (notatka służbowa, k.198),

- notatka z dnia 2 września 2011 r., z której wynika, że tego dnia podczas wykonywania robót przez firmę (...) w podanej sekcji (kondygnacja 7, 8, 9) stwierdzono silne zabrudzenie okien klejem; ustalono, że zabrudzenia spowodowane przez firmę (...) zostaną natychmiast usunięte przez pracowników firmy (...), zaś w przypadku powstania jakichkolwiek uszkodzeń przy czyszczeniu okien lub podczas upadku na nie gruzu, ich kosztami zostanie obciążona firma (...); dodatkowo przedstawiciel firmy (...) (G. Z.) wyraża zgodę na automatyczne potrącenie ww. kosztów z faktur za roboty budowlane (notatka służbowa, k.194),

- notatka z dnia 13 stycznia 2012 r., z której wynika, że podczas przedodbiorowego spotkania lokali podanej sekcji stwierdzono liczne rysy na szybach, które powstały w wyniku ich czyszczenia po wykonaniu elewacji przez firmę (...); ustalono, że kosztami wymiany szyb, na których ujawniono ww. rysy zostanie obciążona firma (...); dodatkowo przedstawiciel firmy (...) (G. Z.) wyraża zgodę na automatyczne potrącenie ww. kosztów z faktur za roboty budowlane (notatka służbowa, k.193),

- notatka z dnia 14 lutego 2012 r., z której wynika, że w wyniku dokonanego szczegółowego przeglądu balustrad balkonowych stwierdzono liczne zabrudzenia i uszkodzenia powłoki malarskiej balustrad powstałe podczas prowadzenia robót elewacyjnych; firma (...) (w osobie G. Z.) potwierdziła występowanie ww. zabrudzeń i uszkodzeń; ustalono, że dla uniknięcia sporów związanych z udzieleniem gwarancji na balustrady, (...) S.A. zleci wykonanie napraw firmie (...), która dostarczyła i zamontowała balustrady, zaś kosztami wykonania napraw zostanie obciążona firma (...) (notatka służbowa, k.24),

- notatka z dnia 28 lutego 2012 r., z której wynika, że tego dnia w podanym lokalu w trakcie przeglądów tarasów stwierdzono zabrudzone klejem i tynkiem strukturalnym okna (szyby i profile okienne) oraz elementy orynnowania od strony północnej budynku; z uwagi na fakt prowadzenia przez firmę (...) prac elewacyjnych na ww. ścianie nakazano usunięcie wszelkich zabrudzeń z okien i rur spustowych i stwierdzono, że za wszelkie uszkodzenia rur spustowych oraz okien, w tym zarysowania szyb i profili, połamania obejm itp. powstałe w trakcie czyszczenia będzie odpowiedzialna firma, a w przypadku stwierdzenia jakichkolwiek uszkodzeń kosztami naprawy zostanie obciążona firma (...) (notatka służbowa, k.195),

- notatka z dnia 30 kwietnia 2012 r., z której wynika, że w wyniku dokonanego szczegółowego przeglądu stolarki okiennej stwierdzono duże ilości uszkodzeń stolarki okiennej i wkładów szybowych podczas wykonywania robót elewacyjnych, a szczegółowy wykaz uszkodzeń został spisany w załączonych zestawieniach; firma (...) (w osobie G. Z.) potwierdziła zakres spowodowanych prowadzeniem robót elewacyjnych i zadeklarowała likwidację uszkodzeń z własnego ubezpieczenia i upoważniła (...) S.A. do zgłoszenia szkody ubezpieczycielowi; do notatki załączono w świetle jej treści: zestawienie uwag do okien i drzwi balkonowych sekcja B, C, D, zestawienie uszkodzeń wkładów szybowych na segmentach A, E, F, G oraz wykaz uszkodzeń wkładów szybowych sekcje H, J, K (notatka służbowa z załącznikami – zał. akta szkodowe, bez nr).

Faktury VAT (częściowo nieczytelne) za wykonanie izolacji termicznej ścian i stropów wraz z tynkowaniem w zespole budynków A.w Ł. przy ul. (...) oraz (w trzech przypadkach) za wykonanie elewacji w systemie (...) w tymże zespole budynków zostały wystawione przez powoda dla (...) S.A. w dniach: 31.03.2011 r., 30.04.2011 r., 31.05.2011 r., 05.07.2011 r., 28.07.2011 r., 20.09.2011 r., 24.10.2011 r., 31.10.2011 r., 29.11.2011 r., 13.12.2011 r., 30.12.2011 r., 14.02.2012 r., 19.03.2012 r., 22.05.2012 r. (kopie faktur VAT – zał. akta szkodowe, bez nr).

Powód złożył do akt szkodowych kopię dziennika budowy jedynie za okres od 12 maja 2011 r. do 1 grudnia 2011 r. (kopia dziennika budowy – zał. akta szkodowe, bez nr).

Roboty powoda w obiekcie A.w Ł. przy ul. (...) zostały odebrane dwoma protokołami odbioru – bez daty: protokołem odbioru nr (...) S.A. odebrał od powoda prace wykonane od 1 stycznia do 30 marca 2012 r., zaś protokołem nr (...) – prace wykonane od 1 do 30 marca 2012 r. (protokoły odbioru – zał. akta szkodowe, bez nr).

Szkoda została zgłoszona do ubezpieczyciela – pozwanej przez (...) S.A., w osobie kierownika budowy M. W. (1), protokołem szkody z dnia 24 maja 2012 r. W protokole zgłaszający podał, że datą ujawnienia szkody był maj 2012 r., dokonał opisu szkód oraz określił wysokość szkody na 87.622 zł, w tym za balustrady 40.000 zł oraz za szyby 47.622 zł (protokół szkody – zał. akta szkodowe, bez nr).

Pozwana jako ubezpieczyciel nie uznała swej odpowiedzialności za szkodę, wskazując pismem z 26 czerwca 2012 r., że ponosi ona odpowiedzialność, jeżeli wypadek miał miejsce w okresie ubezpieczenia. Okres ten wskazała na od 30.04.2011 r. do 30.11.2011 r., zaś wobec wg OWU w razie wątpliwości za datę powstania wypadku uznaje się dzień, w którym stwierdzono zaistnienie zniszczenia rzeczy ruchomych lub nieruchomości. Wobec stwierdzenia faktu uszkodzenia rzeczy w kwietniu 2012 r. brak jest podstaw do przyjęcia odpowiedzialności pozwanej (kopia pisma, k.18).

Notą obciążeniową z 18 lipca 2012 r. generalny wykonawca (...) S.A. obciążył powoda kwotą 33.626,29 zł za zastępcze usunięcie usterek w obiekcie A.w Ł. (nota obciążeniowa, k.188).

Sąd ustalił stan faktyczny sprawy na podstawie dowodów z dokumentów oraz zeznań świadków wskazanych w ramach podstawy faktycznej rozstrzygnięcia. Sąd odmówił wiary zeznaniom świadków G. Z. (1) i M. W. (1), którzy utrzymują, że wszystkie prace przy elewacji miały miejsce z całą pewnością do końca listopada 2011 r. Zeznania te są sprzeczne nie tylko z zeznaniami świadka J. K. (2), który podał, że tylko około 2/3 robót elewacyjnych było wykonanych do przełomu jesieni i zimy, gdy z uwagi na pogodę firma powoda przeszła do pracy na klatkach schodowych. Są one sprzeczne przede wszystkim z treścią dokumentów złożonych do akt. Ich jednak analiza z uwagi na kwestie podstaw prawnych rozstrzygnięcia przeprowadzona będzie w ramach rozważań prawnych. Istniała jedynie podstawa do przyjęcia na podstawie zeznań świadków J. D. i Z. P. (por. wyżej), że sama firma powoda (poza którą przy elewacji pracowali podwykonawcy) pracowała przy elewacji do około listopada 2011 r. Prace zaś przy elewacji były bez wątpienia prowadzone po tym okresie, do czego Sąd odniesie się także w rozważaniach prawnych. Sąd ponadto odmówił mocy dowodowej zeznaniom świadka M. W., który podał, że wysokość kwoty z tytułu uszkodzeń miała wynosić około 87.000 zł. Świadek zeznał, że na tę okoliczność były dokumenty, których nie przedstawiono. Same zaś zeznania świadka nie są wiarygodnym i właściwym dowodem na tą okoliczność.

Sąd zważył co następuje:

W niniejszej sprawie mają zastosowanie przepisy Kodeksu cywilnego o umowie ubezpieczenia (w brzmieniu obowiązującym w dniu zawarcia umowy, co w tym wypadku przypadało 29 kwietnia 2011 r. a zatem po 10 sierpnia 2007 r.) oraz postanowienia ogólnych warunków ubezpieczenia (OWU).

Zgodnie z treścią art. 805 § 1 i 2 k.c. przez umowę ubezpieczenia, przy ubezpieczeniu majątkowym, ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, zaś ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Tak więc umowa ubezpieczenia jest umową dwustronnie zobowiązującą, losową i odpłatną.

W ramach ubezpieczeń majątkowych występuje również ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej, w ramach którego ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony; jeżeli strony nie umówiły się inaczej, taka umowa ubezpieczenia obejmuje szkody będące następstwem przewidzianego w umowie zdarzenia, które miało miejsce w okresie ubezpieczenia (art.822 § 1 i 2 k.c.).

Z art. 807 § 1 k.c. i art.812 § 8 k.c. wynika, że do umowy ubezpieczenia mają zastosowanie ogólne warunki ubezpieczenia. Stanowią one integralną część umowy, jako że na ich podstawie określa się zarówno zakres ochrony, jak i tryb zgłaszania szkody oraz dochodzenia odszkodowania, co stanowi essentialia negotii umowy ubezpieczenia jako czynności prawnej.

W kwestii zakresu szkody i odszkodowania obowiązują reguły wyrażone w przepisach ogólnych księgi III Kodeksu cywilnego, tj. art. 361 § 2 k.c. (szkoda) oraz art. 363 k.c. (naprawienie szkody).

Zgodnie z art. 361 § 2 k.c., w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł ( damnum emergens) oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono ( lucrum cessans). W myśl z kolei art. 363 k.c., naprawienie szkody winno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej – według cen z daty ustalenia odszkodowania; w umowie ubezpieczenia roszczenie ogranicza się do świadczenia w pieniądzu.

W polisie strony oświadczyły, że do umowy mają zastosowanie ogólne warunki ubezpieczenia OWU W. E.. W OWU postanowiono m.in., za jakie szkody pozwana odpowiada i jaki jest tryb ich zgłaszania. Spór stron obejmował kwestię legitymacji czynnej powoda, a ponadto dotyczył zasady odpowiedzialności przez pozwanej za szkodę powoda a konkretnie kwestii tego, czy zdarzenia, z których szkoda wynikła, miały miejsce w okresie ochrony ubezpieczeniowej. Ponadto pozwana w procesie zakwestionowała związek przyczynowy szkody z działaniem powoda i wysokość dochodzonego roszczenia, wskazując że nie zostały one udowodniona. Niewątpliwie z uwagi na fakt, iż postanowienia OWU są integralną częścią umowy ubezpieczenia, centralne znaczenie ma treść powyższych OWU.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do kwestii legitymacji procesowej powoda, Sąd nie podziela zarzutu pozwanej co do braku tejże legitymacji ze względu, że powód nie jest poszkodowanym. Niewątpliwie szkodę, o której jest w procesie mowa (niezależnie od jej wysokości, do czego Sąd odniesie się w dalszych rozważaniach) poniosła osoba trzecia, a powód twierdzi, że miało to miejsce w wyniku działania powoda. Okoliczność ta jest wystarczająca, by można mówić o hipotetycznej odpowiedzialności pozwanej, a zatem i rozważeniu przesłanek tejże odpowiedzialności. Przy ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej poszkodowany może dochodzić naprawienia szkody bezpośrednio od ubezpieczyciela (art.822 § 4 k.c.). Nie znaczy to jednak w żadnym razie, że poszkodowany nie ma prawa zgłoszenia szkody osobie, która jego zdaniem szkodę wyrządziła, ani też, że owej osobie, będącej ubezpieczającym w zakresie OC, nie wolno szkody naprawić. Mają jedynie zastosowanie przepisy OWU statuujące obowiązki ubezpieczającego, przede wszystkim obowiązek zgłoszenia szkody ubezpieczycielowi. Fakt, że szkoda zostaje naprawiona nie powoduje, że szkoda przestaje być szkodą, ani też, że ubezpieczyciel za nią nie odpowiada. O tym, czy jest ona szkodą, za którą odpowiada ubezpieczyciel, decyduje treść umowy ubezpieczenia, a nie fakt późniejszego i nie mającego nic wspólnego z powstaniem szkody jej naprawienia. Należy uznać, że analogicznie do ustawowego przejścia wierzytelności na osobę trzecią stosownie do art.518 k.c., prawo żądania wypłacenia odszkodowania za szkodę objętą ryzykiem ubezpieczeniowym w sytuacji spełnienia żądania na rzecz poszkodowanej osoby trzeciej i na jej żądanie, przechodzi w takiej sytuacji na ubezpieczającego. Wniosek odmienny stałby w kolizji z celem umowy ubezpieczenia. Czym innym natomiast jest wykazanie ustawowych przesłanek odpowiedzialności ubezpieczyciela (por. niżej). Dodać też należy, że nie dochowanie przez powoda wymogów statuowanych przez OWU mogło wpływać na zakres odpowiedzialności pozwanej.

Podstawową i najważniejszą kwestią w procesie była okoliczność, czy szkoda miała miejsce w okresie, w którym pozwana udzielała powodowi ochrony ubezpieczeniowej. Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd stwierdza, że w sprawie nie przeprowadzono dowodu (którego ciężar po myśli art.6 k.c. obciążał powoda), iż zdarzenia skutkujące szkodą miały miejsce w całości w okresie objętym ochroną ubezpieczeniową. Zdaniem Sądu wystarczające w tym zakresie, choć nie były to jedyne dowody w tym przedmiocie, jest odwołanie się do samych tylko dokumentów.

Jak wynika z daty zawarcia umowy i co potwierdzają wystawione przez powoda faktury, roboty powoda były prowadzone w obiekcie zespołu budynków A.w Ł. przy ul. (...) od dnia 22 marca 2011 r., przy czym pierwszą fakturę z tego tytułu powód wystawił zaledwie po 9 dniach – 31 marca 2011 r. Kolejna faktura powoda pochodziła z 30 kwietnia 2011 r., co w oczywisty sposób wykazuje, że również roboty, za które została wystawiona, prowadzone były przed 30 kwietnia 2011 r. (fakturę wystawia się po wykonaniu robót, a nie przed, o ile nie ma ona charakteru zaliczkowego, a to ostatnie w tej sprawie miejsca nie miało). Dodać należy, że faktura z 31.03.2011 r. i jedna z faktur z 30.04.2011 r. dotyczyły ścian i stropów garażu, natomiast z racji nieczytelności drugiej z faktur z 30.04.2011 r. nie sposób stwierdzić, czego dokładnie dotyczyła. Co jednak szczególnie istotne, z przedłożonych przez powoda notatek służbowych (por. wyżej) wynika, że już dnia 19 kwietnia 2011 r. podczas oględzin okien montowanych przez firmę (...) w podanej sekcji (kondygnacje 2-6) stwierdzono zabrudzenie okien spowodowane przez pracowników firmy (...) – ramy okienne, skrzydła i szyby zostały zachlapane zaprawą klejową; zabrudzenia miały być natychmiast usunięte przez pracowników firmy (...), zaś w przypadku powstania jakichkolwiek uszkodzeń przy czyszczeniu okien, ich kosztami miała zostać obciążona firma (...) (por. k.196). Nie budzi zatem żadnych wątpliwości, że pierwsze zabrudzenia ram i skrzydeł okiennych oraz szyb, z których mogły wynikać ich uszkodzenia (czy wynikały – nie wiadomo, o czym niżej), miały miejsce przed 30 kwietnia 2011 r., tj. przed początkiem ochrony ubezpieczeniowej.

Odnosząc się do wywodu strony powodowej w pozwie, że roboty powoda przy elewacji zostały zakończone do 21 września 2011 r., tj. w dacie wskazanej w umowie, Sąd zauważa, że prawdziwości tego twierdzenia nie sposób podzielić. Po pierwsze należy zauważyć, że poza pierwszą umową z 22 marca 2011 r. (o wykonanie robót budowlano-montażowych w zakresie kompleksowego wykonania izolacji termicznej ścian i stropów wraz z tynkowaniem), na którą właśnie powołuje się powód, zawarł on w dniu 3 sierpnia 2011 r. z (...) S.A. kolejną umowę – o wykonanie robót budowlano-montażowych w zakresie wykonania elewacji w systemie dociepleń z klinkierem (...) w powyższym zespole budynków A.w Ł.. Termin zakończenia tychże robót określono nie na 21 września 2011 r., a na 25 listopada 2011 r. Nie jest wiadome, z jakich robót powoda wynikły przedmiotowe uszkodzenia, a mogły wynikać zarówno z jednej, jak i z drugiej. Po drugie, należy podnieść oczywisty fakt, że umowa (jakakolwiek) tworzy stan prawny, a nie faktyczny. Innymi słowy, z faktu, że powód zobowiązał się do wykonania prac do określonej daty nie wynika, że roboty te do tej daty wykonał. Jeżeli data zakończenia robót jest w procesie sporna, podlega ona udowodnieniu na ogólnej zasadzie art.6 k.c. przy użyciu wszelkich środków dowodowych, wykazujących wszakże stan faktyczny, a nie prawny. Należy dodać, że takich dowodów w procesie zgłoszono cały szereg i nie potwierdzają one, aby roboty zakończono do 25.11.2011 r., a tym bardziej do 21.09.2011 r.

Podstawowym dowodem w tym przedmiocie, wobec bezspornego posiłkowania się przez powoda podwykonawcami, są umowy z tymiż podwykonawcami zawarte. Na marginesie należy zauważyć, że na skutek wniosku strony pozwanej o podanie osób pracujących przy elewacji przedmiotowych budynków, powód podał tylko nazwiska własnych pracowników, a nie pracowników podwykonawców. Nie wiadomo z braku wyraźnego stanowiska powoda, czy powód utrzymuje, że to tylko jego pracownicy wyrządzili szkodę, a nie pracownicy podwykonawców, i z czego to ewentualnie miałoby wynikać; powód ubezpieczył także odpowiedzialność OC podwykonawców i tychże podwykonawców podał w postępowaniu likwidacyjnym.

Z umów podwykonawczych, wcześniej opisanych, wynika że spośród sześciu tychże umów, jedynie dwie wskazywały jako termin końcowy wykonania robót w zakresie izolacji termicznej ścian z tynkowaniem – terminy przypadające przed 30 listopada 2011 r., z czego jedna – przed 21 września 2011 r. (por. wyżej). Pozostałe cztery podawały jako termin zakończenia prac elewacyjnych termin 30 lub 31 grudnia 2011 r. Wskazany termin umowny, jak już wcześniej wywiedziono, nie dowodzi, że roboty faktycznie w tym terminie wykonano. Jeżeli wszakże taki termin wskazano, należy uznać, że same strony tychże umów (powód, a w rzeczywistości G. Z., gdyż on faktycznie we wszystkich sprawach działał za powoda, który jest pracownikiem Państwowej Wyższej Szkoły (...) w Ł. – por. k.92) zakładały, że jest to najwcześniejszy realny termin. Nie można wykluczyć, że roboty zostały zakończone nieco przed czasem; w praktyce robót budowlanych nie jest to częste (regułą są opóźnienia), lecz możliwe. Sądowi nie jest natomiast znany przypadek, by roboty były kończone miesiąc przed umówionym terminem, i to przez cztery niezależne podmioty oraz w okresie zimy, która nie przyspiesza, lecz spowalnia roboty budowlane. Co więcej, z dalszych dokumentów wynika, że roboty elewacyjne nie były zakończone do końca grudnia, lecz trwały co najmniej do kwietnia, lub nawet do maja 2012 r.

Jak wcześniej podano, powód wystawił za wykonanie izolacji termicznej ścian i stropów wraz z tynkowaniem kilkanaście faktur VAT (częściowo nieczytelnych, zostały one opisane w ramach ustaleń faktycznych) w okresie od kwietnia 2011 r. aż do maja 2012 r. (ostatnia pochodzi z 22.05.2014 r. i została wystawiona dwa dni przed protokołem zgłoszenia szkody pozwanej). Z przepisów o podatku od towarów i usług wynika, że faktura VAT winna być wystawiona w okresie 7 dni od sprzedaży towaru lub wykonania usługi. Nie są znane jakiekolwiek przyczyny, dla których wykonując izolację i tynkowanie elewacji rzekomo do 30 listopada 2011 r., powód wystawiał faktury nie po 7 dniach, a po kilku miesiącach. Jak wynika ze złożonych dokumentów, faktury powoda mimo braku częściowych formalnych protokołów odbioru były przez pozwaną akceptowane. Nie sposób sobie wyobrazić, aby powód, notabene powołujący się w procesie na swoją złą sytuację materialną (ubiegał się, z racji braku środków finansowych, o zwolnienie od kosztów sądowych w zakresie opłaty sądowej od pozwu, wynoszącej 4382 zł) zwlekał z wystawianiem faktur, a zatem i z otrzymywaniem zapłaty kilka miesięcy, co więcej – aby po tak długim czasie wystawiał je sukcesywnie, nawet pół roku po 30.11.2011 r. Dla Sądu w takiej sytuacji jak najbardziej wiarygodne są zeznania świadka J. K., jak najbardziej korespondujące z dokumentami, że gdy późną jesienią 2011 r. pogoda sprawiała, że można było prowadzić prace tylko na klatkach schodowych, wykonane było tylko około 2/3 elewacji.

W tej sytuacji wytłumaczeniem dla sporządzania kolejnych notatek służbowych na okoliczność stwierdzania uszkodzeń od kwietnia 2011 r. aż do końca kwietnia 2012 r. (ponad rok) jest fakt, że prace powoda były prowadzone, a zatem i uszkodzenia stwierdzane, właśnie w tym okresie, znacznie wykraczającym poza okres ochrony ubezpieczeniowej (siedem miesięcy). Dodać natomiast można, że jak wynika z opisanych faktur powoda, istotnie tak jak zeznali świadkowie, roboty ociepleniowe w garażu wykonywane były w okresie nie sprzyjającym robotom na elewacjach. Miało to wszakże miejsce nie zimą 2011/2012, lecz blisko rok wcześniej – w marcu 2011 r. W okresie zimy 2011/2012 i później prowadzone były prace na klatkach schodowych, lecz jak należy przyjąć, prace przy elewacji nie były skończone.

Sąd nie dostrzega podstaw do uznania, że powołany przepis § 2 ust.33 pkt 1 OWU, stwierdzający, że w razie wątpliwości za datę powstania wypadku uznawano dzień, w którym stwierdzono zaistnienie zniszczenia rzeczy ruchomych lub nieruchomości miałby być sprzeczny z prawem albo istotą zobowiązania wynikającego z umowy ubezpieczenia. Jak wynika z cyt. art.822 § 2 k.c., przy ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej data powstania szkody ma podstawowe znaczenie dla odpowiedzialności ubezpieczyciela i musi być ustalona. Z punktu widzenia likwidacji szkody takie określenie jest konieczne, co nie pozbawia uprawnionego prawa dowodzenia, że szkoda miała miejsce w innej dacie. Takie dowody zostały w tej sprawie przeprowadzone i wynika z nich, że wypadek ubezpieczeniowy (a właściwie wypadki) miał miejsce w innej dacie niż zgłoszenie szkody; daty owych zdarzeń wykraczały poza okres ochrony ubezpieczeniowej. Uzupełniająco należy stwierdzić, że nie jest jasne, dlaczego powód, który zlecił podwykonawcom prace do 31.12.2011 r. i objął ich odpowiedzialność ubezpieczeniem OC, nie zawarł umowy ubezpieczenia na cały okres pracy tychże podwykonawców. Takie działanie powoda może być podstawą postawienia mu zarzutu braku należytej staranności (art.355 § 1 i 2 k.c.).

Brak wykazania odpowiedzialności pozwanej co do zasady przekreśla konieczność rozważań co do poszczególnych przesłanek odpowiedzialności pozwanej za szkodę. Ze względów porządkowych i mając na uwadze fakt, że w procesie pojawił się cały szereg twierdzeń stron związanych z przesłankami tejże odpowiedzialności, zdaniem Sądu celowe jest odniesienie się do tych kwestii.

Pozwana objęła ochroną ubezpieczeniową odpowiedzialność cywilną (OC) powoda związaną z prowadzeniem działalności gospodarczej i posiadaniem mienia wykorzystywanego w tej działalności oraz OC podwykonawców. Nie budzi wątpliwości, że w sprawie chodzi o odpowiedzialność deliktową powoda wobec osoby trzeciej; fakt uszkodzenia stolarki czy też szyb nie wynikał z zakresu działań powoda w przedmiotowej inwestycji (izolacja i tynkowanie ścian i sufitów); w tej sytuacji sam fakt wyrządzenia szkody stał się przyczyną powstania szkody (art.415 k.c.). Pozwana zakresu umownego swojej odpowiedzialności – z tytułu deliktu, nie kwestionowała. Przesłankami odpowiedzialności powoda, a zatem i ubezpieczyciela są: działanie lub zaniechanie dłużnika, z którego szkoda wynikła, szkoda wierzyciela, związek przyczynowy pomiędzy ww. działaniem lub zaniechaniem a szkodą oraz wina dłużnika.

Pozwana zakwestionowała fakt, aby wszystkie uszkodzenia zgłoszone przez poszkodowanego – (...) S.A. były spowodowane przez powoda. Podniosła przy tym, że powód, wbrew postanowieniom OWU, nie zgłosił ww. szkód w umownym terminie (wynosił od 2 tygodnie), zaś zgłoszenie dopiero w maju 2012 r. uniemożliwiło stwierdzenie, czy szkody te spowodował powód bądź jego podwykonawcy. Powyższa uwaga pozwanej jest trafna; bez żadnej wątpliwości uszkodzenia były zgłaszane wielokrotnie na przestrzeni ponad roku; podniesiony w odpowiedzi na pozew fakt, że część szkód w chwili zgłoszenia ubezpieczycielowi była już naprawiona, należy uznać za przyznany (art.230 k.p.c.). Bez żadnej wątpliwości wpłynęło to na możliwość powiązania uszkodzeń z pracami powoda. W budynku i w tych samych miejscach prowadzone były prace innych podmiotów (np. układanie gresu na balkonach, gdy może dojść do zachlapania klejem okien, czy też sam montaż stolarki, przy którym mogą być porysowane szyby), które to podmioty mogły także wyrządzić szkodę. Co wydaje się szczególnie istotne, sam zatrudniony w charakterze kierownika robót pracownik powoda J. K. (3) zeznał, że szkody mogły być spowodowane przez różne firmy starał się przy zgłaszaniu mu uszkodzeń wykazywać, że szkód tych nie wywołali pracownicy powoda (e-protokół, k.312, od 15 m. 49 s. i od 21 m. 02 s.). Trudno zatem stwierdzić, dlaczego prawa do takiego samego kwestionowania miałaby w procesie być pozbawiona pozwana. Jak przy tym podano, w procesie przedstawiono notatki służbowe, z których wynikały zabrudzenia balustrad, stolarki i szyb, nie wiadomo natomiast, czy wynikły z tego ich uszkodzenia, a zatem szkoda. A więc – czy przy czyszczeniu (powód był obowiązany usuwać zabrudzenia z odpowiedzialnością za ewentualnie stwierdzone szkody) doszło do uszkodzenia, czy nie; protokołów ani notatek na te okoliczności brak.

Odnosząc się do szkody, której naprawienia dochodzi powód, należy przychylić się do stwierdzenia pozwanej, że wysokości tej szkody nie udowodniono. Powód wysokość szkody podał na 87.622 zł, nie wykazując tej wysokości w żaden sposób. Jedynym dokumentem, w którym pojawia się ww. kwota, jest protokół szkody (w aktach szkodowych, gdyż do pozwu załączono tylko pierwszą stronę – bez ww. informacji), w którym to sam zgłaszający szkodę (przedstawiciel (...) S.A.) wycenił szkodę na tą kwotę; stanowi to, jako dokument prywatny (art.245 k.p.c.), dowód złożenia oświadczenia, przyjętego przez przedstawiciela pozwanej – likwidatora szkody, a nie dowód poniesienia szkody w tej wysokości. Co jednak istotne, szkoda miała się składać z dwóch pozycji: za balustrady 40.000 zł oraz za szyby 47.622 zł. Po pierwsze, kwota za balustrady wydaje się być swoistym ryczałtem, gdyż trudno sobie wyobrazić uszkodzenie balustrad dokładnie na tą kwotę. Po drugie, żadna z kwot nie została sprecyzowana co do sposobu wyliczenia. Nie wiadomo zatem nie tylko, jak ustalono owe 40.000 zł za balustrady, ale także, jak została skalkulowana kwota 47.622 zł za szyby. Dodać należy, że zestawienie uszkodzeń przy notatce służbowej z 30.04.2012 r. nie zawierało żadnych cen, ani danych pozwalających na dokonanie kalkulacji. Zeznania M. W. powołującego się na bliżej nieokreślone, a do akt nie złożone dokumenty, nie są w tym zakresie wiarygodnym dowodem.

Jedyną kwotą potwierdzoną w procesie, była kwota 33.626,29 zł, jaką powód został w drodze noty obciążeniowej – obciążony przez (...) S.A. Tym samym, ewentualny związek przyczynowy pomiędzy działaniem powoda a szkodą mógłby być badany jedynie co do tej ostatniej kwoty. Związku takiego wszakże stwierdzić nie można – właśnie z uwagi na brak kalkulacji kwoty zgłoszonej przez poszkodowanego. Nie wiadomo, co obejmowała kwota 33.626,29 zł (miało to być za zastępcze usunięcie usterek) i czy odpowiada ona faktycznej wartości prac naprawczych i co do jakich uszkodzeń; część zresztą uszkodzeń miała skutkować wymianą elementów, a nie ich naprawą. W sprawie nie zgłoszono dowodu z opinii biegłego, niemniej należy zauważyć, że z braku możliwości obejrzenia uszkodzeń i określenia ich zakresu, oraz braku pełnej dokumentacji fotograficznej (przy zgłoszeniu kilkuset uszkodzeń wykonano tylko kilka mało czytelnych zdjęć), stwierdzenie wysokości szkody również przy pomocy tego dowodu byłoby wątpliwe. Stwierdzić natomiast należy, że w sytuacji zaistniałej w procesie nie było podstaw do szczegółowego rozważania, czy zabezpieczenie okien było właściwe, czy nie. Z braku innych przesłanek odpowiedzialności, okoliczność ta nie miała istotnego znaczenia dla sprawy.

Z braku wykazania dwóch podstawowych przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej i ich związku, wykazywanie winy dłużnika bądź jej braku było bezprzedmiotowe.

Mając to na uwadze Sąd powództwo jako niezasadne z braku wykazania odpowiedzialności pozwanej co do zasady, oraz braku wykazania wysokości szkody – oddalił.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art.98 k.p.c. Zasądzone na rzecz pozwanego jako wygrywającego od powoda jako przegrywającego sprawę koszty procesu obejmują jedynie koszty zastępstwa procesowego w kwocie 3600 zł – § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z r. 2013, poz.490). Brak było podstaw do zasądzenia opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (wynoszącej 17 zł), gdyż opłata ta z nieznanych względów nie została przez pozwaną uiszczona, co nie zwalnia z jej zapłacenia.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom stron.

Dnia 20 marca 2015 r.