Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 lutego 2012 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w II Wydziale Karnym w składzie:

przy udziale Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej Marka Szczęsnego

po rozpoznaniu w dniu 22 lutego 2012 r.

sprawy K. B.

oskarżonego z art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k.

z powodu apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Legnicy

z dnia 10 października 2011 r. sygn. akt III K 67/11

I.  zaskarżony wyrok w stosunku do oskarżonego K. B. utrzymuje w mocy;

II.  obciąża oskarżonego kosztami sądowymi za II instancję w kwocie 320 złotych.

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Legnicy wyrokiem z dnia 10.10.2011 r. uznał oskarżonego K. B. za winnego tego że w dniu 29 lipca 2008 r. w K. woj. (...) przywłaszczył jako prowadzący działalność gospodarczą pod firmą Centrum (...) Budowlanych K. B. rzecz powierzoną na podstawie umowy leasingu operacyjnego nr (...) w postaci ładowarki Hitachi rok prod. 2004 typ LX290E wartości 366.000,00 zł czym działał na szkodę (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W., to jest czynu z art. 284 § 2 kk w zw. z art. 294 § 1 kk i za to na podstawie tych przepisów oraz art. 69 § 1 kk w zw. z art. 70 § 1 p. 1 kk i art. 46 § 1 kk w zw. z art. 39 p. 5 kk:

- wymierzył mu karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na 3 lata;

- oraz orzekł środek karny w postaci obowiązku naprawienia szkody przez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego 227.807,63 zł, ( sygn. akt III K 67/11).

Wyrok ten zaskarżył obrońca oskarżonego, zarzucając:

I. obrazę przepisów postępowania karnego, mającą wpływ na treść wyroku, a mianowicie obrazę art. 4, art. 5 § 2, art. 7, art. 410, art. 424 § 1 kpk polegającą na:

a) wadliwej ocenie materiału dowodowego, poprzez całkowite pominięcie przy ustalaniu stanu faktycznego w sprawie wyjaśnień oskarżonego K. B., uzasadniając tę decyzję faktem, iż pozostawały one w rażącej sprzeczności z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie bądź też były gołosłowne, podczas gdy wyjaśnienia oskarżonego korespondowały wprost z zeznaniami świadka W. T., jak też z dowodami z dokumentów, a ich uwiarygodnienie innymi dowodami zostało przez Sąd I instancji udaremnione poprzez oddalenie wszystkich wniosków dowodowych obrony;

b) wadliwej ocenie materiału dowodowego, a to zeznań świadka W. T. i odmówienie im wiarygodności i mocy dowodowej z uwagi na fakt, że pozostawały w sprzeczności z pozostałymi dowodami w sprawie w szczególności z zeznaniami świadka R. S., podczas gdy zeznania te były spójne, logiczne i potwierdzały okoliczności wskazywane przez oskarżonego, a z zeznaniami R. S. nie mogą pozostawać w sprzeczności, gdyż w/w świadek nie posiadał osobiście żadnych informacji na temat zdarzeń znajdujących się w opisie czynu i opierał swoją wiedzę w całości teoretyczną, na dokumentach;

c) wadliwej ocenie zeznań świadka I. S., polegającej na uznaniu ich za wiarygodne i w oparciu o nie dokonanie ustaleń faktycznych na tej podstawie, że zeznania te korespondują z zeznaniami świadków R. S. i A. B., podczas gdy treść zeznań tychże świadków dotyczy zgoła odmiennych okoliczności faktycznych, nadto pominięcie przy ocenie wiarygodności tego świadka faktu konfliktu z oskarżonym;

d) bezzasadne oddalenie wszystkich wniosków dowodowych zgłoszonych przez obrońcę oskarżonego;

II. obrazę przepisu postępowania karnego, a to art. 170 § 1 pkt. 2 kpk poprzez bezzasadne oddalenie wniosków dowodowych obrońcy oskarżonego złożonych na rozprawie w dniu 10 października 2011 r. i uznanie, iż okoliczności mające być wykazanymi na ich podstawie nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, w szczególności:

a) pism oskarżonego od I. S. wzywających go do zapłaty i do zwrotu ładowarki, które to dowody w ocenie obrony mają znaczenie dla oceny zamiaru oskarżonego;

b) zeznań świadków J. D., K. T., które miały potwierdzić fakt udzielenia zgody przez leasingodawcę na zawarcie umowy dzierżawy;

c) zeznań świadka Z. P., który został zawnioskowany na okoliczność działań oskarżonego zmierzających do odzyskania przedmiotu leasingu, a więc rzutujące bezpośrednio na oceną zamiaru oskarżonego, a nadto i brak ustosunkowania się do w/w zaoferowanych przez obronę dowodów w uzasadnieniu orzeczenia, przy jednoczesnym przyjęciu, że wyjaśnienia oskarżonego są niewiarygodne albowiem są gołosłowne,

III. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, polegający na:

a) braku ustaleń faktycznych pozwalających na przyjęcie zamiaru bezpośredniego oskarżonego co do rozporządzania ładowarką wbrew woli właściciela oraz co do zatrzymania tego przedmiotu dla siebie;

b) brak ustaleń faktycznych pozwalających na przyjęcie skutku w postaci trwałego włączenia przez sprawcę przedmiotu przestępstwa dla własnego majątku, co w efekcie pozwalałoby na przypisane oskarżonemu sprawstwa przestępstwa sprzeniewierzenia;

c) przyjęciu, iż oskarżony K. B. rozporządzał przedmiotem leasingu w celu powiększenia swojego majątku, podczas gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie daje podstaw do takiego ustalenia, albowiem wynika z niego wyłącznie fakt rozporządzenia przedmiotem leasingu poprzez zawarcie umowy dzierżawy, z jej treści jednak i okoliczności jej towarzyszących, nie można przyjąć, że zamiarem K. B. było powiększenie swojego majątku;

d) przyjęciu, że oskarżony K. B. podpisał umowę dzierżawy pomimo wiedzy, że nie ma zgody leasingodawcy na jej zawarcie, podczas gdy oskarżony stanowczo wyjaśniał i potwierdził to również świadek W. T., że oskarżony wiedział, iż taka zgoda jest potrzebna do zawarcia umowy dzierżawy i że załatwieniem tej zgody zajmował się świadek W. T.;

e) przyjęciu, że K. B. podczas negocjacji z I. S. oraz podczas podpisywania z nim umowy twierdził, że jest właścicielem ładowarki, podczas gdy okoliczność ta wynika wyłącznie z zeznań świadka I. S., niepotwierdzonych innym materiałem dowodowym których wiarygodność w ocenie skarżącego budzi wątpliwości;

f) przyjęciu, że z faktu nieinformowania leasingodawcy przez oskarżonego o zamiarze wydzierżawienia ładowarki w piśmie z dnia 18 lipca 2008 r. o do ubezpieczenie tej maszyny wynika fakt, że oskarżony posiadał wiedzę w zakresie konieczności dysponowania pisemną zgodę na oddanie osobie trzeciej przedmiotu leasingu;

g) całkowitym pominięciu ustaleń w przedmiocie zachowania oskarżonego K. B. wobec I. S. – dzierżawcy w czasie trwania umowy dzierżawy, gdy dzierżawca nie płacił czynszu dzierżawnego, w szczególności faktu wzywania go do zapłaty i do zwrotu maszyny, które to okoliczności mają znaczenie dla oceny zamiaru z jakim działał oskarżony;

IV. naruszenie przepisu prawa materialnego, a to art. 284 § 2 kk poprzez przypisanie oskarżonemu sprawstwa przestępstwa sprzeniewierzenia między innymi na podstawie dokonanego ustalenia, że oskarżony spowodował skutek w postaci nieodwracalnej utraty ładowarki, tym samym Sąd przyjął sprawstwo przestępstwa sprzeniewierzenia jednocześnie stanowczo ustalając brak przysporzenia po stronie sprawcy.

Powołując się na powyższe zarzuty wniósł apelujący obrońca o:

1)  zmianę zaskarżonego wyroku przez uniewinnienie osk. K. B. od zarzucanego czynu;

2)  względnie – uchylenie tego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Apelacja jest niezasadna.

1. Treść wyroku a zwłaszcza jego pisemne uzasadnienie świadczą, że Sąd Okręgowy uznał, że osk. K. B., pod pozorem wydzierżawienia I. S. ładowarki Hitachi, de facto zawarł z nim warunkową umowę sprzedaży tej maszyny. Stanowisko powyższe jest zasadne.

Przemawiają za nim:

a)  treść zeznań I. S. ( k. 216-217);

b) analiza treści tzw. „ umowy dzierżawy ”, zawartej w dniu 29.07.2008 r. między oskarżonym a wymienionym wyżej S. S. w tym zwłaszcza postanowienia „ załącznika” do tej umowy ( k. 27-30).

Ad a) Przede wszystkim sam I. S., konsekwentnie utrzymywał, że jego intencją było zakupienie przedmiotowej ładowarki nie zaś wydzierżawienie. Zachowanie oskarżonego oraz współpracującego z nim W. T.utwierdziło go w przekonaniu, iż są oni właścicielami tej maszyny i w wyniku zawartej umowy doszło do cyt. „kupna tej ładowarki na raty” (cytat z k. 216). Wg. jego twierdzeń, z chwilą zapłaty ostatniej raty ładowarka miała przejść na jego własność. On sam uważał jednak, że cyt. „ umowa dzierżawy przenosiła własność z chwilą jej zawarcia. Ja przed zawarciem tej umowy z nikim nie konsultowałem jej skutków, ponieważ była to najprostsza umowa” (cytat z k. 217v).

Ad b) Potwierdzeniem powyższych stwierdzeń a mianowicie, że między oskarżonym i współdziałającym z nim K. B.a I. S. doszło do zawarcia de facto umowy sprzedaży przedmiotowej ładowarki świadczy także treść postanowień tzw. „ umowy dzierżawy”. Istotnie – gdyby między wymienionymi osobami zawarto jedynie taką umowę jaka znajduje się na k. 27-29 akt można by podzielić poglądy apelującego, iż była to umowa dzierżawy ładowarki Hitachi. Oczywiście – zamieszczono w nim nieprawdziwe oświadczenie oskarżonego, że jest on właścicielem tej maszyny, ale fakt ten nie byłby jeszcze podstawą do uznania go za sprawcę przestępstwa z art. 284 § 2 kk. Fakt wydzierżawienia bowiem przedmiotu leasingu, dokonany nawet wbrew woli leasingodawcy, nie dowodzi bowiem jeszcze sam przez się zamiaru jego przywłaszczenia. Przedstawione w tym zakresie w apelacji argumenty są zasadne i Sąd Apelacyjny je w pełni akceptuje. Zważyć jednak należy, że tzw. „ umowy dzierżawy” z k. 27-29 nie można interpretować w oderwaniu od jej „ załącznika” ( k. 30). Sąd Okręgowy trafnie dostrzega, że już treść § 9 tej umowy jest szczególna. Stawia ona tzw. „ dzierżawcę” w uprzywilejowanej sytuacji, albowiem uniemożliwia ona rozwiązania umowy cyt. „ przy regularnych spłatach rat”, a daje temu „dzierżawcy” , bądź najmu bez pisemnej zgody wydzierżawiającego ( § 7 k. 28). Zważyć należy, że oskarżony nie ograniczył uprawnień I. S. w zakresie dysponowania rzekomym przedmiotem „ dzierżawy”, chociaż przedstawiał wyjątkowo wysoką wartość. Postanowienia tej umowy w sposób ewidentnie odbiegają od normalnych zachowań osób wydzierżawiających, czego potwierdzeniem są m.in. zapisy w tzw. „umowie leasingu zawartej między pokrzywdzoną Spółką (...) a oskarżonym K. B. (patrz: załącznik do umowy leasingu k. 75 – 76 oraz k. 77-81). Przy ocenie zapisu zawartego w § 9 umowy tj. wyrażenia zgody na to, aby tzw. „dzierżawca mógł w sposób nieskrępowany „ poddzierżawiać” ładowarkę, należy uwzględnić fakt, że zgoda ta dotyczyła dysponowania tym przedmiotem poza granicami Polski i to na terytorium, na którym prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się ze znacznym ryzykiem. Na marginesie zauważyć należy, że zasadność powyższej oceny potwierdza niniejszy casus działalności gospodarczej I. S., który nie jest w stanie odzyskać w Rosji przedmiotowej ładowarki. O tym zaś, że de facto zawarto umowę sprzedaży na raty przedmiotowej ładowarki najdobitniej świadczy treść „załącznika do umowy dzierżawy” ( k. 30). Stwierdza się w niej, że cyt. „ po spłacie wszystkich rat przedmiot dzierżawy przechodzi na własność dzierżawcy” (p. Ad. 3 – k. 30). Postanowienie to w zestawieniu z ustaleniami zawartym i w tzw. „ umowie dzierżawy” oznacza, że:

1) po pierwsze ustalono, że ładowarka Hitachi ma wartość 366 tyś. zł. ( § 1 k. 27),

2) po drugie – „ wydzierżawiający” był zobowiązany do uiszczenia comiesięcznego tzw. „ czynszu dzierżawnego” w łącznej wysokości 19.520 zł. ( § 4),

3) po trzecie – z chwilą uiszczenia ostatniej raty, a więc po upływie 19 miesięcy ładowarka „ przechodzi na własność dzierżawcy” (patrz: załącznik k. 30). Oznaczało to więc w praktyce, że z mocy tej umowy po upływie 19 miesięcy od chwili zawarcia umowy, z momentem zapłaty ostatniej raty przez I. S. stawał się on właścicielem tej ładowarki, co odbyło się bez wiedzy prawowitego właściciela tj. firmy (...) Sp. z o.o. Trafnie więc Sąd Okręgowy uznał, że pod pozorem tzw. „ umowy dzierżawy” doszło do zawarcia umowy „sprzedaży na raty”.

2. W przedstawionej sytuacji, zawarte w apelacji zarzuty procesowe co do decyzji Sądu Pierwszej Instancji odnośnie zgłoszonych wniosków dowodowych uznano za niezasadne w stopniu oczywistym. Nawet jeżeli przedstawicielki pokrzywdzonej Spółki (...) tj. J. D. i K. T. wyraziły zgodę na wydzierżawienie przez oskarżonego ładowarki i jej wywiezienie do Rosji, to okoliczność ta nie zmienia oceny prawnej zachowania tego oskarżonego polegającego na przywłaszczeniu tej maszyny. Czym innym jest bowiem zgoda udzielona leasingobiorcy na wydzierżawienie przedmiotu leasingu, czym innym zaś sprzedaż przez tego leasingobiorcę wymienionego przedmiotu. In concreto zaś – co już wyżej w p. 1 wykazano – oskarżony nie wydzierżawił, lecz sprzedał przedmiotową ładowarkę I. S.. Zasadnie więc dowód z zeznań tych 2 świadków oddalono, albowiem okoliczność, którą kobiety te miały potwierdzić (tj. zgoda na wydzierżawienie ładowarki przez oskarżonego) jest bez znaczenia dla odpowiedzialności karnej oskarżonego za popełnione przestępstwo przywłaszczenia ( k. 218).

Podobnie rzecz przedstawia się z dowodami z zeznań Z. P.oraz z przesłanymi dokumentami znajdującymi się na k. 200-215, mającymi dowieść, że osk. K. B. podejmował działania zmierzające do odzyskania ładowarki Hitachi ( k. 199 i 218). Sąd Okręgowy uznał, że okoliczność ta nie ma znaczenia w sprawie. Stanowisko powyższe jest zasadne, a niezależnie od tego zauważyć należy, że fakt podejmowania przez oskarżonego przedsięwzięć, polegających na wzywaniu I. S. do zapłaty zaległych rat a w dalszej kolejności zwrotu ładowarki, wynika z innych dowodów, w tym zwłaszcza wyjaśnień oskarżonego a pośrednio i zeznań I. S., który potwierdził, iż występuje spór co do rodzaju wzajemnych rozliczeń finansowych z oskarżonym. On sam jednak uważa, że wszystkie zobowiązania względem K. B. uregulował i tym samym jest właścicielem ładowarki Hitachi (śwd. I. S. k. 216-217).

Na marginesie podnieść należy, iż wydaje się, że podejmowane przez oskarżonego przedsięwzięcia w stosunku do firmy, należącej do I. S. miały pozorny charakter i były spowodowane chęcią zabezpieczenia się przed postawieniem mu zarzutu przywłaszczenia tej ładowarki. Dostrzeżono bowiem, że zostały one podjęte po tym jak pokrzywdzony leasingodawca tj. Spółka (...) wezwał go o zwrot przedmiotu leasingu i zaistniały po wszczęciu śledztwa (patrz: k. 5 – w dniu 10 lutego 2010 r. wezwano oskarżonego o zwrot ładowarki, a w dniu 12.05.2010 r. wezwał on I. S.o zwrot tej maszyny, informując o wszczęciu śledztwa – k. 205).

W podsumowaniu powyższych rozważań stwierdzić należy, że zarzuty apelacji okazały się niezasadne i to w stopniu niemalże oczywistym. Zważyć bowiem należy, że:

1) po pierwsze – Sąd Okręgowy trafnie ustalił, że oskarżony pod pozorem tzw. „ umowy dzierżawy” faktycznie dokonał sprzedaży leasingowanej ładowarki Hitachi formie należącej do świadka I. S.,

2) po drugie – niezasadne okazały się także zarzuty procesowe skierowane pod adresem sposobu rozpoznania niniejszej sprawy przez Sąd Okręgowy, a zwłaszcza odnoszące się do wydanych postanowień o oddaleniu zawnioskowanych dowodów.

3. Kierunek tej apelacji (tj. co do winy) obliguje do całościowej oceny zaskarżonego wyroku (dyrektywa z art. 447 § 1 kpk). Rozważono wobec tego w pierwszej kolejności czy trafna jest ocena prawna przestępstwa popełnionego przez osk. K. B.. Na powyższe pytanie udziela Sąd Apelacyjny odpowiedzi twierdzącej. Przede wszystkim zasadnie potraktowano zachowanie tego sprawcy jako przywłaszczenia rzeczy powierzonej tj. przestępstwo z art. 284 § 2 kk.

Nie budzi wątpliwości także fakt uznania tego przestępstwa za jego postać kwalifikowaną z uwagi na wartość przedmiotu przywłaszczenia, a więc w związku z art. 294 § 1 kk. Czynu tego dopuścił się K. B. w 2008 r. Sąd Okręgowy ograniczył wprawdzie swoje rozważania dotyczące oceny prawnej czynu sprawcy do aktualnego stanu prawnego, wg. którego mieniem znacznej wartości to mienie o wartości 200 tyś, zł. (s. 13 uzasadnienia). Zważyć jednak należy, że także wg stanu prawnego z 2008 r. a więc w chwili przestępstwa czyn oskarżonego stanowił kwalifikowaną postać sprzeniewierzenia wyczerpującego znamiona art. 284 § 2 kk w zw. z art.294 § 1 kk. W wymienionym okresie za mienie znacznej wartości uchodziło bowiem takie mienie, którego wartość w chwili czynu wynosiła 225.200 zł. (200 x 1126 zł. – minimalne wynagrodzenie w 2008 r. – D.U. Nr 171 poz. 1209 z 2007 roku). Jest więc oczywistym, że ładowarka Hitachi przedstawiając wartość 366 tyś. zł. warunek mienia znacznej wartości spełnia zarówno wg. aktualnego stanu prawnego, jak i stanu prawnego w chwili przestępstwa.

Nie sposób kwestionować także zasadności kary oraz środka karnego wymierzonych osk. K. B.. Zważyć należy, że skazano go na karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności a więc karę, która jedynie w niewielkim zakresie odbiega od minimum ustawowego zagrożenia. Przy ocenie tej kary nie sposób pomijać wyjątkowo „ wyrafinowanej” metody jaką zastosował oskarżony przy popełnieniu przestępstwa. Najpierw sprzedał pokrzywdzonemu przedmiotową ładowarkę, po czym niezwłocznie ją wyleasingował, a następnie sprzedał pod pozorem zawarcia umowy dzierżawy I. S.. De facto działał więc na szkodę dwóch osób. Jeżeli więc zważy się, że Sąd Okręgowy wykonanie tej kary zawiesił warunkowo na stosunkowo krótki okres tj. na 3 lata, to kary tej żadną miarą nie sposób uznać za surową.

Nie sposób także kwestionować orzeczenia opartego na treści art. 46 § 1 kk, albowiem orzeczenie takie miało obligatoryjny charakter.

W konsekwencji, przy braku podstaw do podjęcia orzeczeń przewidzianych w art. 439, 440 i 455 kpk, zaskarżony wyrok co do osk. K. B. utrzymano w mocy. Orzeczenie o kosztach sądowych za drugą instancję ma oparcie w treści art. 636 § 1 kpk oraz art. 8 ustawy o opłatach w sprawach karnych. Na zasądzone od skazanego kwoty tych kosztów tj. 320 zł. składa się z 2 pozycji:

1) 300 zł. - opłata za drugą instancję,

2) 20 zł. – zryczałtowane koszty doręczeń pism procesowych przed Sądem Apelacyjnym ( § 1 Rozporządzenia M.Sp. z 18.06.2003 r. w sprawie wysokości i sposobu obliczania wydatków Skarbu Państwa w postępowaniu karnym).