Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

dnia 12 marca 2012 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA Jerzy Skorupka (spr.)

Sędziowie: SA Andrzej Krawiec

SA Edward Stelmasik

Protokolant: Anna Turek

po rozpoznaniu skargi M. K.

wniesionej w dniu 27 stycznia 2012 r. w sprawie na naruszenia jego prawa do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym (przed Sądem Okręgowym w Świdnicy, sygn. akt III Ko 134/11)

na podstawie art. 5 ust. 1 i art. 12 ust.2 i 4 oraz art.17 ust.3 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U. Nr 179, poz. 1843 z późn. zm.).

postanowił:

I.  stwierdzić, że w postępowaniu toczącym się przed Sądem Okręgowym w Świdnicy pod sygn. akt III Ko 134/11 nastąpiła przewlekłość postępowania, poprzez co naruszone zostało prawo wnioskodawcy do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki;

II.  przyznać od Skarbu Państwa ( Sądu Okręgowego w Świdnicy) na rzecz M. K. sumę pieniężną w kwocie 2000 (dwóch tysięcy) złotych za spowodowanie przewlekłości postępowania;

III.  dalej idące żądanie skargi, odnośnie wysokości wnioskowanej do przyznania sumy pieniężnej oddalić;

IV.  zwrócić M. K. opłatę uiszczoną od skargi.

UZASADNIENIE

W dniu 27 stycznia 2012 r. do Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu wpłynęła skarga M. K. na naruszenie jego prawa do rozpoznania sprawy toczącej się przed Sądem Okręgowym w Świdnicy w sprawie o sygn. akt III Ko 134/11 bez nieuzasadnionej zwłoki.

W uzasadnieniu swej skargi Skarżący podniósł, że „ w dniu 7 listopada 2011 r. złożył przed Sądem Okręgowym w Świdnicy III Wydział Karny pozew o odszkodowanie materialne w wysokości 16.274.000 zł za bezprawne aresztowanie w dniu 15 grudnia 2000 r. ”. Wskazał, że „ w toczącej się z jego wniosku sprawie, Sąd Okręgowy naruszył jego prawo do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, albowiem nie rozpoznał jej w pierwszej kolejności, co więcej wyznaczył pierwszy termin rozprawy dopiero na dzień 15 marca 2012 r., a więc dopiero po upływie pięciu miesięcy od daty wniesienia pozwu. Podniósł, że „prawo mówi wyraźnie postępowanie odszkodowawcze powinny być rozpoznawane w pierwszej kolejności, a w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z sytuacją, w której od dnia 11 listopada 2011 r. Sąd Okręgowy Wydział Karny przeprowadził dziesiątki jak nie setki innych spraw pomijając zasadę prawa wynikającą z przepisu art. 554§2 k.p.k. ”.

Wskazując na powyższe wniósł o:

1.  stwierdzenie i uznanie, iż w postępowaniu sądowym toczącym się przed Sądem Okręgowym w Świdnicy III Wydział Karny sygn. akt III Ko 134/11 nastąpiła nieuzasadniona przewlekłość postępowania w okresie od 7 listopada 2011 r. do 15 marca 2012 r., czym Sąd Okręgowy III Wydział Karny naruszył przepisy art. 554§2 k.p.k.;

2.  na podstawie art. 12 ust.4 ustawy o skardze przyznać skarżącemu od Skarbu Państwa tytułem rekompensaty kwotę 20.000 zł (słownie: dwadzieścia tysięcy złotych);

3.  zwrócić skarżącemu z kasy Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu kwotę 100 zł uiszczoną tytułem opłaty skargowej;

4.  przeprowadzenie dowodu z akt sprawy Sądu Okręgowego w Świdnicy sygn. akt III Ko 134/11 – na okoliczność powstania nieuzasadnionej przewlekłości;

5.  przeprowadzenie dowodu z kancelarii Sądu Okręgowego w Świdnicy III Wydział Karny w przedmiocie załatwienia ilości przeprowadzonych innych spraw karnych na przełomie od 11 listopada do dnia wniesienia skargi – na okoliczność naruszenia art. 554§2 k.p.k.

W dniu 27 lutego 2012 r. Skarżący wniósł pismo stanowiące uzupełnienie wcześniej wniesionej skargi. Podniósł w nim, że w dniu 7 listopada 2011 r. wniósł pozew do III Wydziału Karnego Sądu Okręgowego w Świdnicy przeciwko Skarbowi Państwa Sądowi Rejonowemu w Wałbrzychu o kwotę 16.274.000 zł., zaś Sąd ten do dnia dzisiejszego nie wykonał żadnych czynności procesowych w tej sprawie, w szczególności:

-.

-

nie poinformował go na jakim etapie znajduje się postępowanie odwoławcze;

-

z jakiej przyczyny nie wyznaczył we wcześniejszym terminie rozprawy głównej, a dopiero taki termin wyznaczył po okresie 5 miesięcy;

-

dlaczego nie doręczono mu zapadłych w jego sprawie zarządzeń lub postanowień;

-

dlaczego nie doręczono odpisu jego pozwu Prokuraturze Okręgowej w Ś.;

-

dlaczego nie zobowiązano Prokuratury Okręgowej w Ś. do złożenia odpowiedzi na pozew oraz do złożenia ewentualnych wniosków dowodowych na poparcie lub też przeciw złożonemu pozwowi skarżącego;

-

dlaczego brak jest odpowiedzi lub zajęcia stanowiska Sądu Okręgowego w Świdnicy na pismo procesowe skarżącego z dnia 6 lutego 2012 r., w sprawie III Ko 134/11

Przystępując do rozpoznania skargi, Sąd Apelacyjny ustalił

następujące fakty:

W dniu 7 listopada 2011 r. skarżący wniósł do Sądu Okręgowego w Świdnicy o odszkodowanie za bezprawne tymczasowe aresztowanie, wskutek którego wnioskodawca utracił majątek, utracił umowę dealerską na autoryzowaną sprzedaż i usługi marki SEAT, powstałe zobowiązanie, utrata zysków byłego przedsiębiorstwa w wysokości łącznej 16.274.000 zł.

W dniu 9 listopada 2011 r. sędzia Sądu Okręgowego w Świdnicy – Maciej Jedliński wydał zarządzenie o treści „ przedstawić ponownie po uprawomocnieniu się orzeczenia w sprawie III Ko [64/06 – przypis S.A.] , w której wydano wyrok w zakresie zadośćuczynienia ”.

Zarządzeniem z dnia 11 stycznia 2012 r. sprawa zainicjowana pozwem M. K. o odszkodowanie i zadośćuczynienie z powodu niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania ( sygn. akt I C 1334/11), została przekazana do Wydziału III Sądu Okręgowego, celem merytorycznego rozpoznania.

W dniu 13 stycznia 2012 r. sprawie tej nadano numer III Ko 9/12.

Postanowieniem z dnia 23 stycznia 2012 r. Sąd Okręgowy w Świdnicy połączył do wspólnego rozpoznania sprawy Sądu Okręgowego w Świdnicy o sygnaturze III Ko 134/11 i III Ko 9/12 i postanowił prowadzić je pod wspólną sygnaturą akt III Ko 134/11.

Tego samego dnia (a więc w dniu 23 stycznia 2012 r.) Przewodniczący wyznaczył termin rozprawy głównej na dzień 15 marca 2012 r.

W dniu 6 lutego 2012 r. skarżący wniósł pismo procesowe wraz z wnioskami dowodowymi.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Skarga w części zasługiwała na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U.04.179.1843), z przewlekłością postępowania mamy do czynienia wówczas, gdy trwa ono dłużej, niż to konieczne dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, albo dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego i pozostaje to w związku przyczynowym z działaniem lub bezczynnością sądu.

Przy ocenie czy doszło do naruszenia prawa strony do rozpoznania sprawy bez zbędnej zwłoki, należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd w celu wydania w sprawie rozstrzygnięcia, co do istoty lub czynności podjętych przez sąd lub komornika sądowego w celu przeprowadzenia i zakończenia sprawy egzekucyjnej albo innej sprawy dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego, uwzględniając charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowania się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania ( art. 2 ust. 2 ustawy).

Nie można również pomijać treści art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i rozumienia tego przepisu w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Zgodnie z powołanym przepisem każdy ma prawo do rozpoznania jego sprawy w rozsądnym terminie. O naruszeniu tej podstawowej zasady postępowania decyduje jednak nie sam upływ czasu, ale nieuzasadnione przewlekanie procesu (zob. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 15 stycznia 2003 r., II AKz 3/03, Wokanda 2004/3/44).

Ocena, czy przewlekłość postępowania jest uzasadniona, musi być dokonywana w świetle szczególnych okoliczności sprawy i z uwzględnieniem takich kryteriów określonych w orzecznictwie Trybunału, jak: stopień złożoności sprawy, zachowanie skarżącego i odpowiednich władz oraz znaczenie materii objętej skargą (zob. m.in. Kubiszyn v. Polska, wyrok ETPC 37437/97 z 30.01.2003; Jagiełło v. Polska, decyzja ETPC 61437/00 z 30.04.2002 r.; Jedamski v. Polska, wyrok ETPC 29691/96 z 26.07.2001 r.; Malicka-Wąsowska v. Polska, decyzja ETPC 41413/98 z 5.04. 2001 r.; Sobczyk v. Polska, wyrok ETPC 25693/94 z 20..2000 r.).

Oceniając postępowanie toczące się przed Sądem Okręgowym w Świdnicy pod kątem wskazanych wyżej okoliczności stwierdzić należy, iż do przywłoki postępowania doszło w następstwie wydania w dniu 9 listopada 2011 r. zarządzenia o treści „ przedstawić ponownie po uprawomocnieniu się orzeczenia w sprawie III Ko, w której wydano wyrok w zakresie zadośćuczynienia ”.

Zanim jednak przedstawione zostaną powody, dla których przyjęto, że czynność ta spowodowała przewlekłość postępowania w sprawie III Ko 134/11, wskazać należy, że w zarządzeniu z dnia 9 listopada 2011 r. chodzi o orzeczenie w sprawie toczącej się przed Sądem Okręgowym w Świdnicy pod sygn. akt III Ko 64/06. Przypomnieć wypada, że w postępowaniu tym Sąd rozpoznawał wniosek M. K., w którym domagał się on 5.000 zł (w toku procesu żądnie to rozszerzył do kwoty 5.000.000 zł) tytułem zadośćuczynienia za niesłuszne zatrzymanie i tymczasowe aresztowanie w okresie od 13 grudnia 2000 r. do 29 grudnia 2000 r. w sprawie zawisłej przed Sądem Rejonowym w Wałbrzychu pod sygn. akt II K 451/05. Dodać należy, iż wyrokiem z dnia 21 października 2011 r. Sąd Okręgowy w Świdnicy zasądził na jego rzecz od Skarbu Państwa kwotę 8, 500 zł wraz z ustawowymi odsetkami od daty prawomocności wyroku, jednocześnie oddalił dalej idące żądanie wniosku. Wyrok ten uprawomocnił się w dniu 29 grudnia 2011 r., w tym dniu bowiem Sąd Apelacyjny we Wrocławiu utrzymał w mocy ten wyrok, uznając apelację wnioskodawcy za oczywiście bezzasadną.

Aby w całości zobrazować sytuację procesową, w której zapadło wskazane na wstępie zarządzenie sędziego Macieja Jedlińskiego, zwrócić również należy uwagę, że pismem z dnia 13 czerwca 2011 r. Skarżący wystąpił do Sądu Okręgowego w Świdnicy ( I Wydziału Cywilnego) z żądaniem zasądzenia od Skarbu Państwa kwoty 752, 800 zł tytułem naprawienia szkody wynikłej z faktu jego niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania w dniu 13 grudnia 2000 r. W dniu 4 lipca 2011 r. rozszerzył żądanie pozwu o kwotę 4.000.000 zł (tytułem utraconych korzyści) oraz 8.494.547 zł (tytułem „spłaty zadłużenia powoda powstałego wobec banków, w których posiadał kredyty inwestycyjne). W dniu 25 października 2011 r. Sąd Okręgowy w Świdnicy I Wydział Cywilny uznał się niewłaściwym do rozpoznania sprawy M. K. i przekazał sprawę według właściwości Sądowi Okręgowemu w Świdnicy III Wydziałowi Karnemu. Powyższe postanowienie uprawomocniło się w dniu 27 grudnia 2011 r., w tym dniu bowiem Sąd Apelacyjny we Wrocławiu oddalił zażalenie M. K. na postanowienie Sądu Okręgowego w Świdnicy, w którym Sąd ten uznał się niewłaściwym do rozpoznania sprawy w/w. Po zwrocie akt z Sądu Apelacyjnego, sprawa M. K. została wpisana do repertorium Ko i otrzymała numer 9/12. Następnie Sąd Okręgowy połączył tę sprawę ze sprawą Ko 134/11, wskazując, że „ w obu sprawach zachodzi ścisła łączność podmiotowa i przedmiotowa (ten sam wnioskodawca, jak i ten sam przedmiot roszczenia) ”.

W świetle powyższych ustaleń, stwierdzić należy, iż zarządzenie sędziego Macieja Jedlińskiego z dnia 9 listopada 2011 r. nie było w żaden sposób uzasadnione zaistniałą w sprawie sytuacją procesową. Niewątpliwie zapadło z obrazą art. 8§1 k.p.k. Zgodnie z tym przepisem, sąd karny rozstrzyga samodzielnie zagadnienia faktyczne i prawne oraz nie jest związany rozstrzygnięciem innego sądu lub organu. Wprawdzie prawomocne rozstrzygnięcia sądu kształtujące prawo lub stosunek prawny są dla sądu karnego wiążące ( art. 8§2 k.p.k.), to jednak orzeczenie zapadłe w sprawie III Ko 64/06, nie miało charakteru prawnokształtującego (dotyczyło bowiem roszczenia o zapłatę). Oczekiwanie uprawomocnienie tego orzeczenia, nie powinno wstrzymywać rozpoznania przedmiotowej sprawy. Skarżący słusznie zauważył, że zgodnie z art. 554§2 k.p.k. sprawy o odszkodowanie powinny być rozpoznawane w pierwszej kolejności, tak więc również i z tego powodu Sąd nie powinien był wstrzymywać postępowania w jego sprawie.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, wskazane na wstępie zarządzenie spowodowało powstanie niczym nieuzasadnionej zwłoki w rozpoznaniu sprawy M. K.. Niewątpliwie naruszyło to jego prawo do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie.

Określając wysokość przyznanej sumy pieniężnej, Sąd Apelacyjny miał na względzie to, że stwierdzona przewlekłość nie jest znaczna, tak więc zasądzona kwota stanowić będzie słuszną rekompensatę za stwierdzoną przewlekłość postępowania. Sąd nie znalazł podstaw do uwzględniania żądania wniosku ponad kwotę 2.000 zł.

Z kolei odpowiadając na zarzuty podnoszone w piśmie z dnia 27 lutego 2012 r. stanowiącym uzupełnienie skargi, wskazać należy, iż Sąd co do zasady nie ma obowiązku informowania strony o tym, na jakim etapie rozpoznania znajduje się jej sprawa. Nie musi jej również wyjaśniać powodów wyznaczenia sprawy na określony dzień. Ponadto nie wszystkie zapadłe w toku postępowania decyzje procesowe (zarządzenia) podlegają doręczeniu stronie. Orzeczenia lub zarządzenia doręcza się jedynie wtedy, gdy ustawa tak stanowi (wnioskodawcy należało doręczyć jedynie odpis postanowienia w przedmiocie połączenia spraw, co też Sąd Okręgowy uczynił). Ponadto Sąd doręczył Prokuratorowi odpis wniosku skarżącego zarządzeniem z dnia 23 stycznia 2012 r. Jak dotąd Prokurator nie wniósł odpowiedzi na wniosek, co jednak nie stanowi przeszkody do jej rozpoznania. Co zaś się tyczy pisma skarżącego z dnia 6 lutego 2012 r., to Sąd Okręgowy powinien odnieść się do twierdzeń w nim podnoszonych podczas rozpoznania sprawy w dniu 15 marca 2012 r.

Mając to wszystko na względzie, orzeczono jak na wstępie.

O zwrocie opłaty, orzeczono na podstawie art. 17 ust.3 ustawy o skardze.