Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 czerwca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 5 czerwca 2013 r. w Krakowie

sprawy z wniosku W. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w K.

o emeryturę

na skutek apelacji wnioskodawcy W. P.

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie Wydziału VII Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 18 października 2012 r. sygn. akt VII U 29/12

o d d a l a apelację.

Sygn. akt. III AUa 1665/12

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 18 października 2012 r. Sąd Okręgowy w Krakowie oddalił odwołanie W. P. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K. z dnia 21 listopada 2011 r., którą odmówiono mu prawa do emerytury.

Bezsporne jest, że W. P. w dacie złożenia wniosku o emeryturę tj. 6 października 2011 r. pozostawał w zatrudnieniu, kontynuując je również w dacie zamknięcia rozprawy 18 października 2012 r.

Sąd pierwszej instancji, powołując się na treść przepisów art. 184 ust. 1 i 2, art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2009 r. Nr 153 poz. 1227 ze zm.) oraz art. 32 ust. 4 ustawy w związku z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43), stwierdził, że wnioskodawca nie spełnił koniecznej przesłanki z art. 184 powołanej ustawy, albowiem w dacie złożenia wniosku oraz zamknięcia rozprawy pozostawał w zatrudnieniu. Jeżeli ubezpieczony nie rozwiązał stosunku pracy na dzień złożenia wniosku o emeryturę na podstawie art. 184 ustawy, a nadto nie udokumentował przed organem rentowym spełniania warunku posiadania co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze na dzień 1 stycznia 1999 r., sąd rozpoznający odwołanie od decyzji odmawiającej przyznania prawa do emerytury po ustaleniu, że ubezpieczony nie rozwiązał stosunku pracy, nie ma obowiązku prowadzenia postępowania celem ustalenia spełnienia pozostałych przesłanek przyznania świadczenia (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 11 marca 2010 r., III AUa 19/10). Z uwagi na przedmiot zaskarżonej decyzji, sentencja wyroku powinna przyznać prawo do emerytury, albo oddalić odwołanie. Skoro wnioskodawca nie rozwiązał stosunku pracy, to brak było podstawy do zmiany decyzji. Zgłaszanie wniosków dowodowych w celu wykazania okresów pracy w szczególnych warunkach nie mogło odnieść pozytywnego skutku w sytuacji pozostawania wnioskodawcy w zatrudnieniu. Mając na uwadze powyższe, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł wnioskodawca, zaskarżając go w całości. Zarzucając naruszenie przepisu art. 328 § 2 k.p.c. poprzez błędne, niejasne i niepełne sporządzenie uzasadnienia wyroku oraz pominięcie oceny wszystkich przeprowadzonych dowodów, jak również brak wszechstronnego rozważenia okoliczności sprawy oraz naruszenie zasady ochrony zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa, wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez przyznanie mu prawa do emerytury począwszy od dnia wskazanego we wniosku lub o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

W ocenie skarżącego, Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku jedynie w części odniósł się do zakresu odwołania, albowiem w ogóle nie rozważył tych elementów decyzji organu, które dotyczyły udokumentowania co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Organ rentowy nie uznał bowiem okresu jego zatrudnienia w szczególnych warunkach od 12 maja 1976 r. do 12 maja 1987 r. i w okresie od 1 sierpnia 1987 r. do 30 września 1996 r. Sąd nie odniósł się także do przeprowadzonego postępowania dowodowego, w szczególności zeznań świadków. Nie dokonując oceny tych dowodów, Sąd nie wskazał, czy w tym zakresie odwołanie było zasadne. Ponieważ były to okoliczności sporne i kwestionowane przez organ rentowy, od oceny powołanych dowodów zależało, czy odwołanie zostanie uwzględnione. Skarżący nie jest więc w stanie stwierdzić, czy wskazane przez niego dowody były w niniejszym postępowaniu wystarczające i w konsekwencji – gdyby nie fakt pozostawania przez niego w stosunku pracy – czy sąd rozstrzygnąłby odwołanie na jego korzyść. Tym samym sąd dopuścił się naruszenia przepisu art. 328 § 2 k.p.c., gdyż nie wskazał wszystkich faktów, które uznał za udowodnione, dowodów, na których oparł się wydając orzeczenie, a przede wszystkim nie dokonał oceny przeprowadzonych dowodów. W konsekwencji uzasadnienie wyroku jest błędne, niejasne i niepełne. Powołane w uzasadnieniu orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 11 marca 2010 r. nie znajduje zastosowania, albowiem Sąd dopuścił i przeprowadził wszystkie wnioskowane przez skarżącego dowody, wiedząc iż pozostaje on w stosunku pracy. Ponadto, Sąd nie wziął pod uwagę wszystkich okoliczności sprawy, takich jak fakt, iż skarżący wskazywał, że ma świadomość konieczności rozwiązania umowy o pracę i poczynił w tym celu starania, jednakże z uwagi na reorganizację w jego zakładzie pracy, na dzień orzekania umowa nie mogła być wypowiedziana. Tym samym, wydając orzeczenie sąd naruszył zasadę ochrony zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa. Skarżący podniósł dodatkowo, iż złożył wypowiedzenie umowy o pracę i po jego upływie nie będzie pozostawał w stosunku pracy, a zatem spełnione zostaną wszystkie przesłanki wymagane przez art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227 z późn. zm.).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna.

W niniejszej sprawie rozstrzygnięcia wymagało, czy wnioskodawca spełnia przesłanki nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym na podstawie art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227 z późn. zm. w brzmieniu sprzed nowelizacji z dnia 1 stycznia 2013 r.) i w zw. z § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Poza sporem pozostaje, że nie spełnia on jednej z tych przesłanek, albowiem w dniu wydania zaskarżonej decyzji, będąc pracownikiem, nie rozwiązał stosunku pracy. Organ rentowy zakwestionował dodatkowo spełnienie przez wnioskodawcę wymogu legitymowania się piętnastoletnim okresem zatrudnienia w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Wobec powyższego Sąd pierwszej instancji słusznie uznał, że wnioskodawca nie uzyskał prawa do emerytury, czego sam zainteresowany zresztą nie kwestionował. Podkreślenia wymaga, że przedmiotem postępowania dowodowego przed sądem są wyłącznie te fakty, które mają dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.), czyli takie, które bezpośrednio wpływają na zasadność lub niezasadność dochodzonego roszczenia. Jeżeli więc przedmiotem postępowania jest ustalenie, czy wnioskodawcy przysługuje określone prawo, a prawo to jest uzależnione od spełnienia kumulatywnie kilku przesłanek, to stwierdzenie, iż jedna z nich nie została spełniona, jest już wystarczające do przyjęcia bezzasadności całego żądania. Ustalenie, czy ziściły się pozostałe warunki dochodzonego prawa, staje się tym samym zbędne dla rozstrzygnięcia i w konsekwencji prowadzenie w tym zakresie postępowania dowodowego nie jest wymagane, a wręcz sprzeciwia się dyspozycji art. 227 k.p.c.

Skoro w niniejszej sprawie bezsporne było, iż wnioskodawca nie spełnia jednego z warunków nabycia prawa do emerytury, to konstatacja ta była wystarczająca celem jednoznacznej oceny, iż świadczenie to mu nie przysługuje. Dla rozstrzygnięcia sprawy nie miało już znaczenia, czy spełnia on pozostałe wymagane przepisami przesłanki. Sąd pierwszej instancji przeprowadził zatem zbędne postępowanie dowodowe na okoliczność legitymowania się przez skarżącego piętnastoletnim okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach. Okoliczność ta nie miała bowiem żadnego wpływu na rozstrzygnięcie. Sąd Okręgowy dał temu wyraz, pomijając w uzasadnieniu zarówno ocenę dopuszczonych dowodów jak i wyniki postępowania dowodowego. Jednakże, wbrew zarzutom apelacji, przeprowadzenie zbędnego postępowania dowodowego nie rodzi konieczności dokonywania na tej podstawie jakichkolwiek ustaleń faktycznych, gdyż również one byłyby zbyteczne. Co prawda, Sąd Okręgowy wykazał w ten sposób niekonsekwencję, jednakże ostatecznie prawidłowo rozstrzygnął sprawę i zawarł w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wszystkie niezbędne elementy, w szczególności te okoliczności, które przesądziły o nieuwzględnieniu odwołania.

Należy podkreślić, iż postępowanie sądowe w sprawie toczącej się na skutek odwołania od decyzji organu rentowego o odmowie przyznania świadczenia z ubezpieczenia społecznego nie może służyć wyłącznie dokonywaniu ustalenia przesłanek nabycia prawa do świadczenia na przyszłość. Jak bowiem wynika z utrwalonego orzecznictwa, nie ma interesu prawnego w rozumieniu art. 189 k.p.c. strona domagająca się ustalenia stosunku prawnego lub faktów prawotwórczych, od których zależy jej prawo do świadczeń z zakresu ubezpieczeń społecznych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2001 r., II UKN 295/00). W sytuacji, gdy roszczenie nie może zostać uwzględnione, niedopuszczalne jest zatem rozstrzyganie przez sąd o spełnieniu poszczególnych przesłanek dochodzonego świadczenia, tak jak się tego domagał skarżący.

W niniejszej sprawie nie miało również znaczenia, że wnioskodawca na etapie postępowania sądowego podjął starania o rozwiązanie stosunku pracy, a więc o dopełnienie warunku uzyskania prawa do emerytury, gdyż w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych co do zasady podstawą rozstrzygnięcia jest stan faktyczny i prawny istniejący w dniu wydania decyzji przez organ rentowy. W dacie tej wnioskodawca pozostawał natomiast pracownikiem.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd Apelacyjny uznał apelację za bezzasadną i na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji.