Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 marca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, II Wydział Karny, w składzie:

przy udziale K. G., Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej w Łodzi

po rozpoznaniu w dniu 21 marca 2013 r.

sprawy

1.  Ł. S.

oskarżonego z art. 280 §2 kk; art. 13 §1 kk w zw. z art. 280 §1 kk

2.  M. A.

oskarżonego z art. 280 §2 kk w zw. z art. 64 §1 kk; art. 282 kk w zw. z art. 12 kk w zw. z art. 64 §1 kk; art. 13 §1 kk w zw. z art. 280 §1 kk w zw. z art. 64 §1 kk

na skutek apelacji wniesionych przez prokuratora w odniesieniu do oskarżonego Ł. S. oraz obrońców oskarżonych

od wyroku Sądu Okręgowego w Płocku

z dnia 4 grudnia 2012 r., sygn. akt II K 72/12

na podstawie art. 437 §1 i 2 kpk i art. 438 pkt 2 kpk

1)  uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Płocku;

2)  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. T. T. oraz adw. A. K. kwoty po 738 (siedemset trzydzieści osiem) złotych, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonym z urzędu w postępowaniu przed sądem drugiej instancji.

Sygn. akt II AKa 29/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 4 grudnia 2012r. wydanym w sprawie II K 72/12 Sąd Okręgowy w Płocku uznał oskarżonych M. A. i Ł. S. za winnych popełnienia ciągu przestępstw, na które składały się dwa rozboje kwalifikowane popełnione 30 maja 2012r. oraz 16 czerwca 2012r. na szkodę S. W. z tym, iż oskarżony M. A. działał w warunkach recydywy podstawowej (art. 64§1 k.k.). Za przypisany ciąg przestępstw sąd meriti wymierzył oskarżonemu M. A. karę 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, zaś oskarżonemu Ł. S. – przy zastosowaniu nadzwyczajnego złagodzenia – karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności. Ponadto sąd meriti uznał obu oskarżonych za winnych popełnienia przestępstwa usiłowania rozboju na szkodę K. C. z tym, iż oskarżony M. A. działał w warunkach recydywy podstawowej (art. 64§1 k.k.) i wymierzył M. A. karę 4 lat pozbawienia wolności, natomiast Ł. S. – przy zastosowaniu nadzwyczajnego złagodzenia – karę roku i 8 miesięcy pozbawienia wolności. Niezależnie od tego sąd I instancji uznał oskarżonego M. A. za winnego popełnienia przestępstwa wyczerpującego dyspozycję art. 282 k.k. w zw. z art. 12 k.k. oraz w zw. z art. 64§1 k.k. i za przypisane przestępstwo orzekł wobec oskarżonego karę 2 lat pozbawienia wolności. Orzekając w przedmiocie kary łącznej sąd okręgowy wymierzył oskarżonemu M. A. 6 lat pozbawienia wolności, zaś oskarżonemu Ł. S. 2 lata i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Apelacje od niniejszego wyroku w ustawowym terminie wnieśli prokurator oraz obrońcy obu oskarżonych.

Prokurator Rejonowy w S. zaskarżył wyrok sądu I instancji w części dotyczącej oskarżonego Ł. S. – w zakresie dotyczącym orzeczenia o karze. Podnosząc zarzut błędu w ustaleniach faktycznych oraz rażącej niewspółmierności orzeczonej kary, oskarżyciel publiczny wnosił o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy w tym zakresie do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Płocku (zobacz szerzej zarzuty oraz wniosek apelacyjny k. 496-497).

Obrońca oskarżonego M. A. zaskarżył wyrok sądu I instancji w całości na korzyść oskarżonego, podnosząc zarzuty dotyczące obrazy przepisów postępowania. W konkluzji autor apelacji wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez przyjęcie:

1)  co do czynu zarzuconego oskarżonemu w pkt 1 i 3 aktu oskarżenia, iż stanowią konstrukcję czynu ciągłego oraz wyeliminowanie z opisu czynu posługiwanie się nożem;

2)  co do czynu zarzuconego w pkt 4 aktu oskarżenia, iż zachowanie oskarżonego wyczerpywało dyspozycję art. 289§3 k.k.

Niezależnie od powyższych zmian obrońca oskarżonego M. A. wnosił o uniewinnienie oskarżonego od popełnienia czynu zarzucanego mu w pkt 2 aktu oskarżenia, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w zakresie dotyczącym w/wym. oskarżonego w całości i przekazanie sprawy w tej części do ponownego rozpoznania sądowi I instancji (zobacz szerzej zarzuty i wnioski apelacyjne k. 502-503).

Również obrońca oskarżonego Ł. S. zaskarżył wyrok sądu meriti w części dotyczącej w/wym. oskarżonego, na jego korzyść. Podnosząc zarzuty obrazy przepisów postępowania, błędu w ustaleniach faktycznych oraz rażącej niewspółmierności orzeczonej kary, wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez przyjęcie, iż czyny przypisane oskarżonemu w pkt 1a i b wyroku należy zakwalifikować jako ciąg przestępstw z art. 280§1 k.k. i wymierzenie oskarżonemu łagodniejszej kary, jak i również łagodniejszej łącznej kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, ewentualnie obrońca wnosił o uchylenie wyroku sądu meriti w zaskarżonej części i przekazanie sprawy w tym zakresie sądowi I instancji do ponownego rozpoznania (zobacz szerzej zarzuty i wnioski apelacyjne k. 488- 489).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Wniesione apelacje skutkować musiały uchyleniem zaskarżonego wyroku w całości i przekazaniem niniejszej sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Płocku.

Patrząc na przedmiotową sprawę poprzez pryzmat apelacji obrońców obu oskarżonych, w pierwszej kolejności odnotować należy, iż sąd meriti ustalając przebieg zdarzenia jakie miało miejsce w dniu 30 maja 2012r., zawarł ustalenie, którego treść jednoznacznie sugeruje działanie oskarżonych w wykonaniu z góry powziętego zamiaru (art. 12 k.k.). Warto bowiem przypomnieć, iż sąd meriti ustalił, iż oskarżony A. po zabraniu pieniędzy pokrzywdzonemu polecił przygotować mu następną ratę i samemu „zameldować się” z pieniędzmi, gdyż inaczej sam go znajdzie (k. 471). Takie ustalenie wymagało szerszych rozważań sądu, zwłaszcza iż w efekcie sąd meriti co do obu rozbojów dokonanych przez oskarżonych A. i S. na szkodę S. W. nie przyjął konstrukcji przestępstwa ciągłego (art. 12 k.k.), lecz konstrukcję ciągu przestępstw (art. 91§1 k.k.), uzasadniając tę kwestię bardzo ogólnikowo, a mianowicie iż oskarżeni nie mieli z góry powziętego zamiaru, zaś zamiar popełnienia rozboju w dniu 16 czerwca 2012r. był zupełnie nowym zamiarem, nie wskazując na okoliczności, które zdaniem sądu meriti miały uzasadniać wyciągnięcie takiego wniosku (zobacz k. 475 odw.). Pobieżność uzasadnienia tej kwestii przez sąd I instancji, pozbawiła sąd apelacyjny możliwości dokonania rzetelnej kontroli instancyjnej zaskarżonego wyroku.

Nie przesądzając ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy stwierdzić należy, iż sąd meriti przyjmując, iż oskarżeni M. A. i Ł. S. dopuścili się przestępstwa usiłowania rozboju na osobie K. C., wprawdzie odniósł się do kwestii dlaczego nie przyjął, iż oskarżeni nie działali z zamiarem krótkotrwałego użycia pojazdu mechanicznego na szkodę K. C. (art. 289§3 k.k.), to jednak rozważania te nie uwzględniają w sposób należyty realiów sprawy i wszystkich istotnych okoliczności, co powoduje, iż ustalenia tak dokonane mają charakter dowolny. Słusznie podnosił obrońca oskarżonego M. A., iż przeciętny obywatel nie odróżnia zaboru w celu krótkotrwałego użycia od zaboru w celu przywłaszczenia. W tym stanie rzeczy fakt, iż sprawca zwerbalizował swoje zachowanie jako dokonanie kradzieży nie może mieć decydującego znaczenia, albowiem przy ustalaniu zamiaru jakim kierowali się sprawcy, należy brać pod uwag całokształt okoliczności sprawy. Przy ustaleniu zamiaru należało bowiem nie tylko ograniczyć się do stwierdzenia, iż oskarżeni nie próbowali zaprzeczyć, iż towarzyszył im zamiar kradzieży samochodu, chociaż jak podkreślał to sąd meriti mieli pełną swobodę wypowiedzi, to jednak żaden z oskarżonych nie podjął się argumentowania, że chcieli tylko przejechać się samochodem, by następnie porzucić pojazd (zobacz k. 473 odw.). Należało wziąć jednak także pod uwagę m. in. takie okoliczności jak: a) oskarżeni przyszli do S. pieszo i jak wynika z wyjaśnień Ł. S. (k. 98) nie mieli przy sobie pieniędzy, a przed nimi była droga powrotna do domu, byli zmęczeni i nie chciało się im już iść; b) okoliczności zdarzenia sprzyjały zaborowi samochodu, gdyż znajdowała się w nim właścicielka z kluczykami, co eliminowało ewentualny kłopot z uruchomieniem pojazdu; c) przewód sądowy nie wykazał, aby oskarżeni po dokonaniu zaboru samochodu mieli zamiar postępować z nim jak właściciele (np. ukryć go, a potem sprzedać na części lub w całości). Nie należy także zapominać o tym, iż zgodnie z zasadą in dubio pro reo ewentualne wątpliwości przy ustalaniu stanu faktycznego, których nie można usunąć, rozstrzyga się na korzyść oskarżonych (art. 5§2 k.p.k.).

Jak wskazuje lektura uzasadnienia zaskarżonego wyroku, sąd meriti stan faktyczny odnośnie przestępstwa wymuszenia rozbójniczego popełnionego w ramach przestępstwa ciągłego na szkodę S. W., a przypisanego oskarżonemu M. A. (art. 282 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i art. 64§1 k.k.), ustalił w sposób bardzo pobieżny, który w żadnym wypadku nie odpowiada wymogom stawianym przez przepis art. 424 k.p.k. Dostrzec należy bowiem, iż ustalając stan faktyczny odnośnie tego czynu sąd meriti w ogóle pominął ustalenie tak istotnych okoliczności jak czas i miejsce działania sprawców. Brak jest także w stanie faktycznym dokładnego opisu sposobu działania sprawcy (zobacz uzasadnienie k. 471 odw.). Uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie zwiera również wystarczających rozważań sądu meriti, uzasadniających przyjęcie, iż oskarżony A. w okresie od 1 do 10 czerwca 2012r. w P. i J., działając w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, trzykrotnie doprowadził S. W. do niekorzystnego rozporządzenia własnym mieniem, które to okoliczności wynikają z opisu czynu przypisanego oskarżonemu. Wspomniane powyżej wady uzasadnienia sprawiają, iż sąd apelacyjny pozbawiony był możliwości dokonania rzetelnej kontroli instancyjnej zaskarżonego wyroku.

Odnosząc się natomiast do apelacji oskarżyciela publicznego, przyznać należy rację skarżącemu, iż sąd meriti bardzo dużego znaczenia nadał okolicznościom łagodzącym, których wystąpienie po stronie oskarżonego Ł. S. zostały stwierdzone przez sąd meriti. Dostrzec należy jednak, iż przyznanie faktów dotyczących przebiegu zdarzeń przez w/wym. oskarżonego nie było pełne (np. nie potwierdził tego, iż podczas rozboju M. A. posługiwał się nożem). Bardzo istotną okolicznością, której w realiach niniejszej sprawy orzekając o karze wobec oskarżonego Ł. S. należało nadać właściwe znaczenie, jest fakt, iż mimo młodego wieku był on aż trzykrotnie karany. Znamienne jest także to, iż zarzucanych w przedmiotowym postępowaniu przestępstw oskarżony miał dopuścić się w okresie próby, co niewątpliwie powinno być rozważone przez sąd meriti w kontekście ewentualnej demoralizacji oskarżonego i konieczności bardziej stanowczego oddziaływania na niego.

Rozpoznając ponownie niniejszą sprawę sąd meriti ustrzeże się od popełnienia wskazanych w treści przedmiotowego uzasadnienia uchybień, a w przypadku złożenia wniosku o sporządzenia pisemnych motywów wyroku, stanowisko swoje uzasadni w sposób odpowiadający wymogom przepisu art. 424 k.p.k.

Na podstawie § 14 ust.1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2002 r., Nr 163, poz. 1348 ze zm.), sąd apelacyjny zasądził od Skarbu Państwa na rzecz obrońców z urzędu kwoty po 738 zł. wraz z podatkiem VAT, tytułem nieopłaconych kosztów związanych z obroną z urzędu udzieloną oskarżonym w postępowaniu odwoławczym.