Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 27 marca 2013 roku

Sąd Apelacyjny w Krakowie w II Wydziale Karnym w składzie:

przy udziale Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej Barbary Jasińskiej

po rozpoznaniu w sprawie przeciwko

M. B.

oskarżonemu o przestępstwo z art. 148 § 1 k.k.

na skutek zażalenia oskarżonego na postanowienie Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 26 lutego 2013 roku sygn. akt III K 2/12

w przedmiocie dalszego stosowania tymczasowego aresztowania do dnia 26 kwietnia 2013 roku

na zasadzie art. 437 § 1 kpk

p o s t a n a w i a

I. zaskarżone postanowienie zmienić w ten sposób, że z jego podstawy prawnej wyeliminować przesłankę szczególną z art. 258 § 1 pkt 2 kpk oraz przepis art. 344 kpk,

II. w pozostałym zakresie zaskarżone postanowienie utrzymać w mocy.

UZASADNIENIE

Wyżej powołanym postanowieniem Sąd Okręgowy w Kielcach orzekł o stosowaniu w dalszym ciągu na czas dwóch miesięcy, tj. do dnia 26 kwietnia 2013r. wobec M. B. środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania zastosowanego postanowieniem Sądu Rejonowego w Ostrowcu Świętokrzyskim z dnia 27 lutego 2010 r. w sprawie sygn. akt II Kp 98/10. Podstawą prawną tego rozstrzygnięcia były przepisy art. 344 kpk, art. 249 § 1 kpk, art. 258 § 1 pkt 2 kpk i art. 258 § 2 kpk.

Przedmiotowe postanowienie zaskarżone zostało zażaleniem przez oskarżonego, który zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych mający wpływ na jego treść polegający na przyjęciu, iż:

- zachodzi potrzeba zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania, jak i że zebrane dowody wskazują na duże prawdopodobieństwo popełnienia przez niego zarzucanego mu przestępstwa,

- zachodzi obawa nakłaniania R. G. do składania fałszywych zeznań, podczas, gdy materiał dowodowy akt sprawy jednoznacznie dowodzi, iż pomawiającego świadek chcąc uniknąć odpowiedzialności karnej, zeznaje niezgodnie z prawną, na co istnieją dowody.

Skarżący zarzucił nadto obrazę przepisów prawa procesowego, tj. art. 4 kpk, art. 5 § 1 kpk, art. 253 kpk, art. 249 § 1 kpk, art. 258 § 2 kpk oraz art. 257 kpk polegającą na zastosowaniu najsurowszego środka zapobiegawczego w okolicznościach, gdy nie ma takiej potrzeby, a wystarczającym byłoby zastosowanie środka zapobiegawczego typu nieizolacyjnego.

W uzasadnieniu zażalenia skarżący podniósł nadto, iż po opuszczeniu aresztu chciałby otoczyć opieką oraz niezbędną pomocą swoją cierpiącą na wiele schorzeń matkę, która z uwagi na bardzo uciążliwą chorobę kręgosłupa, wymaga stałej opieki i pomocy nawet w wykonaniu podstawowych czynności życia codziennego. Chciałby nadto wzmocnić więzy rodzicielsko – emocjonalne z małoletnimi dziećmi, osłabione osadzeniem go w areszcie śledczym.

Podnosząc powyższe skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia i zastosowanie środków zapobiegawczych o charakterze wolnościowym, tj. dozoru Policji w połączeniu z zakazem opuszczania kraju.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie oskarżonego okazało się być o tyle zasadne, iż skutkowało wyeliminowaniem z podstawy prawnej zaskarżonego postanowienia treści przepisu art. 344 kpk oraz przesłanki szczególnej z art. 258 § 1 pkt 2 kpk. W pozostałym zakresie zażalenie nie wskazuje na tego rodzaju okoliczności, w obliczu których dalsze tymczasowe aresztowanie oskarżonego uznać należałoby za nieuzasadnione i zbędne z punktu widzenia potrzeb toczącego się z jego udziałem postępowania przed Sądem Okręgowym.

Pamiętać trzeba, że na etapie stosowania środków zapobiegawczych Sąd nie jest zobligowany dokonywać szczegółowej analizy zgromadzonych w sprawie dowodów bowiem celem tego postępowania nie jest merytoryczna ich ocena i ustalenie, czy oskarżony dopuścił się zarzucanego mu czynu, a jedynie rozważenie, czy dowody te stwarzają stan prawdopodobieństwa, o jakim mowa w art. 249 § 1 k.p.k. Kontrola instancyjna stwierdza, iż wbrew zarzutowi oskarżonego, zgromadzone w sprawie dowody, szczegółowo wymienione w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, wskazują na to, że uprawdopodobnione zostało w wysokim stopniu popełnienie przez oskarżonego zarzucanej mu zbrodni. Wobec powyższego spełniona jest przesłanka ogólna z art. 249 § 1 kpk stosowania środków zapobiegawczych dla zapewnienia prawidłowego toku postępowania.

Oczywistym jest, że ogólna przesłanka nie jest tożsama ze stwierdzeniem, iż oskarżony swoim zachowaniem wyczerpał znamiona zarzucanego mu czynu, bo jednoznaczne ustalenie powyższego na obecnym etapie postępowania nie jest możliwe. Zgromadzone dotychczas dowody nadal są weryfikowane w kierunku prezentowanej przez oskarżonego linii obrony. Dlatego też przepis mówi jedynie o dużym prawdopodobieństwie, a nie o pewności co do popełnienia czynu.

Co zaś tyczy się kolejnego zarzutu skarżącego oskarżonego, to wskazać należy, iż w stosowaniu tymczasowego aresztowania zasada domniemania niewinności, podobnie jak zasada prawy i obiektywizmu, doznaje ograniczenia z przyczyn pragmatycznych. Gdyby bowiem aresztowania nie stosować, wtedy nie dałoby się rozstrzygnąć kwestii fundamentalnej dla procesu, a to zasadności stawianego zarzutu. Oskarżeni mogliby wszak bezkarnie i dowolnie blokować przebieg procesu, czemu aresztowanie ma zapobiegać.

Kontrola instancyjna stwierdza, iż wbrew temu co przyjął Sąd Okręgowy, na obecnym etapie sprawy przesłanka szczególna z art. 258 § 1 pkt 2 kpk straciła rację bytu. Kontrola odwoławcza zauważa bowiem, iż w dniu 17 października 2012r. doszło do przesłuchania na rozprawie najistotniejszego świadka oskarżenia, tj. R. G. (k. 1105 – 1109). Brak jest zatem podstaw do twierdzenia, iż oskarżony w dalszym ciągu mógłby wpływać na niego bezprawnie, by zmienił obciążające go zeznania. W związku z powyższym należało przesłankę z art. 258 § 1 pkt 2 kpk wyeliminować z podstawy prawnej zaskarżonego postanowienia.

W sprawie spełniona jest natomiast przesłanka szczególna z art. 258 § 2 kpk. Podkreślić w tym zakresie trzeba, iż oskarżonemu zarzuca się popełnienie zbrodni z art. 148 § 1 k.k., która zagrożona jest karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności. Już samo to wskazuje na realność wymierzenia oskarżonemu, na wypadek skazania, surowej - w świetle art. 258 § 2 kpk - kary.

Zważyć należy, iż z przesłanką z art. 258 § 2 kpk związane jest domniemanie prawne, że grożąca surowa kara może skłaniać oskarżonego do podejmowania działań zmierzających do zakłócenia prawidłowego toku postępowania. Perspektywa bowiem odbycia surowej kary stymuluje zwykle zagrożone nią osoby do utrudniania postępowania. Uwypuklić trzeba, że przesłanką stosowania tymczasowego aresztowania, określoną art. 258 § 2 k.p.k., nie jest to, czy oskarżony podjął już próbę nakłonienia do składania fałszywych zeznań, czy w inny bezprawny sposób wpływał na bieg toczącego się postępowania. Nie ma także wymogu wykazywania, że na pewno działania takie podejmie. W przepisie art. 258 § 2 k.p.k. ustawodawca zawarł domniemanie prawne, iż zagrożenie surową karą może skłaniać oskarżonego do utrudniania postępowania, zatem zachodzi potrzeba stosowania tymczasowego aresztowania.

Co również istotne, przesłanka stosowania tymczasowego aresztowania, określona w art. 258 § 2 k.p.k., stanowi samodzielną i wystarczającą podstawę stosowania tego izolacyjnego środka zapobiegawczego.

Tym samym prawidłowo uznał Sąd Okręgowy, iż na obecnym etapie sprawy jedynie tymczasowe aresztowanie M. B. jest w stanie prawidłowo zabezpieczyć tok postępowania sądowego, zaś środki o charakterze wolnościowym, w tym dozór Policji oraz zakaz opuszczania kraju zadania tego nie spełnią skutecznie. W sprawie nie doszło zatem do naruszenia treści przepisu art. 257 § 1 kpk. Podobnie nie doszło do naruszenia treści przepisu art. 253 § 1 kpk.

W sprawie brak jest przesłanek negatywnych opisanych w art. 259 kpk, które przemawiałyby za uchyleniem względem oskarżonego tymczasowego aresztowania.

Podnoszone przez oskarżonego okoliczności, tj. niemożność niesienia pomocy schorowanej matce oraz chęć zacieśnienia więzi rodzinnych z dziećmi nie mogą zostać uznane za „wyjątkowo ciężkie” skutki, o jakich mowa w tym przepisie. Zajęcie odmiennego stanowiska skutkowałoby generalnie niemożnością stosowania tego środka zapobiegawczego wobec osób posiadających rodzinę. Jeśli matka oskarżonego nie może liczyć na pomoc najbliższej rodziny w wykonywaniu codziennych czynności, może zwrócić się o jej udzielenie do Pomocy Społecznej.

W sytuacji, kiedy przedmiotem decyzji Sądu było kolejne przedłużenie tymczasowego aresztowania w ramach toczącego się procesu, nie zaś podjęcie decyzji w kwestii stosowania tego środka zaraz po wpływie aktu oskarżenia do sądu, nieuprawnionym było powołanie w podstawie prawnej zaskarżonego postanowienia przepisu art. 344 kpk, który mając na uwadze powyższe, wyeliminowano z podstawy prawnej zaskarżonego postanowienia.

W pozostałym zaskarżonym zakresie zaskarżone postanowienie utrzymano w mocy.