Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 26 lutego 2013 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 lutego 2013 roku w S.

sprawy z wniosku I. G.

z udziałem L. M., Z. M. (1), J. M. (1), R. M. (1), M. M. (1), M. M. (2), J. G., I. Ł., D. Z., E. W.

o stwierdzenie nabycia spadku po D. J.

na skutek apelacji wniesionej przez wnioskodawczynię

od postanowienia Sądu Rejonowego w Myśliborzu

z dnia 25 maja 2012 r., sygn. akt I Ns 189/12

1.  zmienia zaskarżone orzeczenie w punkcie I w ten sposób, że stwierdza, iż spadek po D. J. zmarłej w dniu 2 listopada 2010r. w M., ostatnio stale zamieszkałej w M. na podstawie testamentu z dnia 05 października 2009 roku, otwartego i ogłoszonego w Sądzie Rejonowym w Myśliborzu dnia 25 maja 2012 roku nabyła w całości I. G.;

2.  ustala, że każdy uczestnik ponosi koszty postępowania apelacyjnego związane ze swoim udziałem w sprawie.

II Ca 1017/12

UZASADNIENIE

I. G. wniosła w dniu 10 kwietnia 2012 r. o stwierdzenie nabycia spadku po D. J. zmarłej dnia 2 listopada 2010 r., w M. na podstawie testamentu z dnia 5 października 2009 r., przez wnioskodawczynię.

W uzasadnieniu wniosku podała, że spadkodawczyni zmarła, jako bezdzietna wdowa, jej rodzice zmarli przed nią. Z rodzeństwa spadkodawcy żyje brat L. M., a pozostałe rodzeństwo spadkodawcy: S. M., W. M., R. M. (2) i J. M. (2) zmarło. S. i J. M. (2) zmarli nie pozostawiwszy po sobie następców prawnych. R. M. (2) zmarł przed spadkodawczynią i pozostawił po sobie dzieci: J. G., I. Ł., Z. M. (1), J. M. (1), Z. M. (2), który zmarł bezpotomnie. W. M. zmarł przed spadkodawczynią i pozostawił po sobie dzieci: D. Z., E. W., R. M. (1), K. M., który zmarł i pozostawił po sobie synów: M. M. (1) i M. M. (2).

Nadto wnioskodawczyni podała, że spadkodawczyni pozostawiła po sobie dwa testamenty holograficzne z dnia 19 sierpnia 2001 r. i z dnia 5 października 2009 r. Testamentem z dnia 5 października 2009 r., do spadku powołała I. G..

Uczestnicy postępowania nie sprzeciwili się wnioskowi, a na rozprawie w dniu 25 maja 2012 r., poparli go.

Postanowieniem z 25 maja 2012 r., Sąd Rejonowy w Myśliborzu, w sprawie I Ns 189/12 stwierdził, że spadek po D. J., zmarłej 2 listopada 2012 r., w M., ostatnio stale zamieszkałej w M., na podstawie testamentu z 19 sierpnia 2001 r., otwartego i ogłoszonego w Sądzie Rejonowym w Myśliborzu, 25 maja 2012 r., nabyła w całości bratanica J. G..

Powyższe postanowienie Sąd I instancji wydał w oparciu o następujące ustalenia w sprawie poczynione.

W dniu 19 sierpnia 2001 r., D. J. sporządziła odręcznie testament, którym do całości spadku powołała swego męża M. J., a gdyby Ten nie chciał lub nie mógł dziedziczyć, powołała do spadku J. G.. Testament został opatrzony datą 19 sierpnia 2001 r., i czytelnym podpisem D. J..

W dniu 5 października 2009 r., D. J., w obecności J. G., sporządziła odręcznie kolejny testament, w którym cały swój majątek darowała wnuczce I. G. - córce J. G.. Testament został opatrzony datą 5 października 2009 i czytelnym podpisem D. J..

D. J. zmarła 2 listopada 2010 r., w M., gdzie stale do śmierci zamieszkiwała. W chwili śmierci była wdową. Nie posiadała żadnych dzieci. Jej rodzice zmarli przed nią. Miała rodzeństwo: L. M., S. M., który zmarł 28 grudnia 1952 r., J. M. (2), który zmarł 22 października 1976 r., W. M., który zmarł 1 listopada 1994 r., R. M. (2), który zmarł 30 maja 1994 r.

W. M. pozostawił po sobie dzieci: J. G., I. Ł., J. M. (1), Z. M. (1), Z. M. (2), który zmarł 7 sierpnia 1982 r. bezpotomnie.

R. M. (2) pozostawił po sobie dzieci; D. Z., E. W., R. M. (1), K. M., który zmarł 23 maja 1983 r., i pozostawił po sobie synów M. M. (1) i M. M. (2).

Spadkobiercy nie składali oświadczeń o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku po D. J., ani nie zawierali z nią umów o zrzeczenie się dziedziczenia.

Stan faktyczny Sąd I instancji ustalił w oparciu o: dowód z zeznań uczestniczki postępowania J. G., zapewnienie spadkowe złożone Przez uczestniczkę E. W., odpisu aktów stanu cywilnego, testamenty. Dowodom tym, Sąd dał wiarę w całości a odpisy aktów stanu cywilnego, jako dowody z dokumentów urzędowych ocenił zgodnie z art. 244 § 1 k.p.c.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego, Sąd I instancji poczynił następujące rozważania. W pierwszej kolejności Sąd stwierdził, że nie przedstawiono w sprawie żadnych dowodów, co do okoliczności braku zdolności spadkodawczyni do czynności prawnych, a testamenty sporządzone przez nią dotyczą wyłącznie rozporządzenia majątkiem na wypadek jej śmierci.

Żadna ze stron postępowania nie zgłosiła jakichkolwiek zarzutów przeciwko ważności obu testamentów spadkodawczyni, każdy z testamentów spełnia wymogi formy przewidzianej dla tego rodzaju czynności wynikające z art. 949 § 1 i 2 k.c.

W okolicznościach niniejszej sprawy, po ustaleniu przesłanek ważności obu testamentów istotnym było, zdaniem Sądu wskazanie, który z nich stanowi podstawę powołania do dziedziczenia i oceny ich wzajemnego stosunku do siebie albowiem spadkodawczyni testamentem z 2009 r. nie wskazała, czy i w jakim zakresie odwołuje testament z 2001 r. Do oceny tego zagadnienia, Sąd I instancji zastosował następujące przepisy: art. 946 k.c., art. 943 k.c., art. 947 k.c. i art. 957 § 1 i 2 k.c. Ostatecznie stwierdził, że przy ocenie skuteczności powołania do dziedziczenia I. G., na podstawie testamentu z 5 października 2009 r., błędnie zastosował art. 957 § 1 i 2 k.c. Skutkowało to uznaniem bezskuteczności powołania do dziedziczenia I. G. i spowodowało błędne rozstrzygnięcie w sprawie.

Powyższe postanowienie zaskarżyła apelacją wnioskodawczyni.

Jedynym zarzutem apelacyjnym okazał się zarzut naruszenia art. 957 k.c., poprzez jego zastosowanie w niniejszej sprawie, mimo, że w sprawie przedstawiono i powoływano się na testament, do którego ważności obecność bądź nie świadków, w rozumieniu niniejszego przepisu nie na żadnego znaczenia.

W związku z powyższym, skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia i stwierdzenie, że spadek po D. J., zmarłej 2 listopada 2012 r., w M., ostatnio stale zamieszkałej w M. na podstawie testamentu z dnia 5 października 2009 r., otwartego i ogłoszonego w Sądzie Rejonowym w Myśliborzu, 25 maja 2012 r., nabyła w całości I. G..

Sad Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się zasadna.

Jedynym zarzutem apelacji było naruszenie przepisu art. 957 k.c., poprzez jego zastosowanie, mimo że w sprawie mamy do czynienia z testamentem allograficznym, do którego ważności obecność bądź nie, świadków, w rozumieniu tego przepisu, nie ma żadnego znaczenia.

Powołanie do dziedziczenia może wynikać z ustawy albo z testamentu, przy czym może ono być powołaniem częściowym, o czym stanowi art. 926 k.c. Z kolei zgodnie z dyspozycją art. art. 941, 942, 944 k.c. testament jest formą oświadczenia woli jednego spadkodawcy, mającego pełną zdolność do czynności prawnych zawierającym rozporządzenie majątkowe na wypadek jego śmierci.

W niniejszej sprawie spadkodawczyni D. J. sporządziła dwa testamenty, które dotyczą wyłącznie rozporządzenia na wypadek śmierci. Spełniają one wymogi ustawowe, co do ich ważności.

Stwierdzając ważność obu testamentów istotnym było wskazanie, który z nich stanowił podstawę powołania do dziedziczenia i oceny ich wzajemnego stosunku do siebie albowiem spadkodawczyni, w testamencie z 5 października 2009 r., nie wskazała, czy i w jakim zakresie odwołuje poprzedni ujawniony testament. Wywody Sądu I instancji w oparciu o art. 946 i 943 k.c. oraz zastosowaną regułę z art. 947 k.c. doprowadziły do wniosku, iż testamentem z 5 października 2009 r., spadkodawczyni D. J. darowała cały swój majątek wnuczce I. G.. W związku z powyższym postanowienia testamentu z 19 sierpnia 2001 r., sprzeczne co do treści z postanowieniami testamentu z 5 października 2009 r., należy uznać za postanowienia odwołane późniejszym testamentem.

Sąd I instancji przyznał, że przy ocenie skuteczności powołania do dziedziczenia na postawie testamentu z 5 października 2009 r., błędnie zastosował art. 957 k.c., co w konsekwencji doprowadziło do przyjęcia, iż spadek nabyła w całości bratanica J. G., podczas gdy należało orzec o powołaniu do całości spadku I. G. i to na podstawie późniejszego testamentu.

Sąd Odwoławczy podzielił stanowisko Sądu I instancji w tej kwestii, a tym samym uznał racje skarżącej, podniesione w apelacji od postanowienia Sądu I instancji. Skoro testament nie był sporządzony w formie ustnej, w obecności świadków, stosownie do regulacji art. 952 k.c., nie miała wpływu na jego ważność okoliczność, że J. G. – matka spadkobierczyni wymienionej w testamencie, była obecna podczas sporządzania testamentu. Tym samym w sprawie nie znalazł zastosowania art. 957 k.c.

Mając na uwadze powyższe przy uwzględnieniu powołanych przepisów ustawy należało uznać, że spadek po D. J. zmarłej w dniu 2 listopada 2010 r. w M., ostatnio stale zamieszkałej w M. na podstawie testamentu z dnia 5 października 2009 r. otwartego i ogłoszonego w Sądzie Rejonowym w Myśliborzu dnia 25 maja 2012 r. nabyła w całości I. G..

Z tych względów i na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzeczono jak w sentencji postanowienia. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 520 k.p.c.