Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 kwietnia 2013r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie w II Wydziale Karnym w składzie:

przy udziale Anny Utnik-Wójtowicz prokuratora Prokuratury Apelacyjnej w Lublinie

po rozpoznaniu w dniu 11 kwietnia 2013 r.

sprawy R. P. oskarżonego z art. 65 § 1 k.k.s. i in.

z powodu apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 21 grudnia 2012 r., sygn. akt IV K 247/12

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że uchyla:

1)  ustalenie, iż R. P. skazany został prawomocnie na grzywnę w wysokości 500 (pięćset) stawek dziennych;

2)  rozstrzygnięcie opisane w punkcie II wyroku o określeniu R. P. wysokości stawki dziennej grzywny na kwotę 44 (czterdzieści cztery) zł;

II.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III.  ustala, iż wydatki poniesione w postępowaniu odwoławczym ponosi Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Odniesienie się do apelacji obrońcy oskarżonego wymaga przedstawienia pokrótce sytuacji procesowej, w której orzekał Sąd Apelacyjny w niniejszym składzie.

I tak wyrokiem z dnia 27 maja 2011r., wydanym w sprawie IV K 37/11, Sąd Okręgowy w Lublinie uznał R. P. za winnego dokonania czynu z art. 258 § 1 k.k. i za to przestępstwo wymierzył mu karę 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz czynu z art. 65 § 1 k.k.s. w zb. z art. 91 § 3 k.k.s. w zw. z art. 7 § 1 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. w zw. z art. 37 § 1 pkt 1,2 i 5 k.k.s., za który na podstawie art. 65 § 1 k.k.s. w zw. z art. 7 § 2 k.k.s. i art. 60 § 2 pkt 2 k.k. skazał go na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności i grzywnę w wysokości 500 stawek dziennych, przyjmując wysokość dziennej stawki na kwotę 20 złotych. Na zasadzie art. 85 k.k. i art. 39 § 1 i 2 k.k.s. orzeczone jednostkowe kary pozbawienia wolności połączył i wymierzył oskarżonemu karę łączną 1 roku i 2 miesięcy pozbawienia wolności, której wykonanie na podstawie art. 69 § 1 i 2 i art. 70 § 1 pkt 1 warunkowo zawiesił na okres 4 lat.

Wyrok ten nie został zaskarżony przez strony i uprawomocnił się z dniem 13 czerwca 2011r. Od powyższego orzeczenia, w trybie art. 113 § 1 k.k.s. w zw. z art. 521 § 1 k.p.k., kasację wniósł Prokurator Generalny, który zaskarżył wyrok na niekorzyść oskarżonego R. P. w części dotyczącej rozstrzygnięcia o karze grzywny. Skarżący sformułował zarzut rażącego i mającego istotny wpływ na treść wyroku naruszenia art. 23 § 3 k.k.s., polegającego na wymierzeniu oskarżonemu kary grzywny przy ustaleniu wysokości jednej stawki dziennej poniżej jej ustawowej wysokości, bowiem zgodnie z wymienionym przepisem stawka taka nie może być niższa od jednej trzydziestej części minimalnego wynagrodzenia, a tym samym w przypadku oskarżonego R. P. nie może być niższa od kwoty 43,90 zł oraz wniósł o uchylenie orzeczenia w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Uznając kasację za zasadną Sąd Najwyższy, wyrokiem z dnia 28 czerwca 2012r., w sprawie III K 397/11, uchylił wskazany na wstępie wyrok w zaskarżonej części i w tym zakresie przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Lublinie. W pisemnych motywach swojego rozstrzygnięcia wskazał na potrzebę określenia na nowo wysokości stawki dziennej grzywny wymierzonej oskarżonemu.

W wyniku ponownego rozpoznania sprawy Sąd Okręgowy w Lublinie zaskarżonym wyrokiem z dnia 21 grudnia 2012r., wskazując na prawomocność rozstrzygnięcia odnoszącego się do wymiaru kary pozbawienia wolności oraz ilości dziennych stawek grzywny orzeczonych wobec oskarżonego R. P., na podstawie art. 23 § 3 k.k.s., określił wysokość stawki dziennej grzywny na kwotę 44 zł.

Na tle wyżej opisanego stanu faktycznego, należało odpowiedzieć na pytanie, czy uchylenie orzeczenia w wyniku wniesionej kasacji skutkowało prawomocnością w zakresie rozstrzygnięcia co do ilości zasądzonych stawek grzywny, jak to przyjął sąd pierwszej instancji. Inaczej mówiąc jaki był zakres zaskarżenia wyroku z dnia 27 maja 2011r. Rozstrzygnięcie tego zagadnienia jak się okazało przysporzyło Sądowi Okręgowemu trudności. Klucza do rozwiązania wątpliwości interpretacyjnych należy poszukiwać w treści dwóch przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 425 § 2 i 3 k.p.k. i art. 447 § 1 i 2 k.p.k.

Zaskarżenie orzeczenia „w części” oznacza bądź to zaskarżenie odnośnie niektórych objętych orzeczeniem oskarżonych ( granice podmiotowe ), bądź co do niektórych rozstrzygnięć odnośnie danego oskarżonego. Przepis art. 425 § 2 k.p.k. zdanie pierwsze nie precyzuje dokładnie o jakie części orzeczenia chodzi, tyle tylko, że zdanie pierwsze § 2 art. 425 k.p.k. należy interpretować w ścisłym powiązaniu z art. 425 § 3 k.p.k., który sankcjonuje istnienie po stronie oskarżonego gravamen. Z pola rozważań nie może umknąć art. 427 § 1 k.p.k., który wskazuje, co powinna zawierać treść środka odwoławczego.

Z tych dwóch przepisów można a contrario wysnuć wniosek co do tego jaki jest najmniejszy podstawowy element orzeczenia nadający się do samodzielnego zaskarżenia pod względem przedmiotowym. Tym elementem jest rozstrzygnięcie. Rozstrzygnięcie przybiera postać uznania za winnego lub niewinnego danego przestępstwa, a w szczególności wskazanie kwalifikacji prawnej oraz ustalenie stanu faktycznego, skazanie na karę, wymierzenie środka karnego.

Łatwo zauważyć, że w istocie rozstrzygnięcie merytoryczne mieści w sobie kilka rozstrzygnięć cząstkowych, takich jak rozstrzygnięcie co do kwalifikacji prawnej bądź orzeczonych kar, a mówiąc precyzyjniej – rozstrzygnięcie merytoryczne o uznaniu za winnego jest rozstrzygnięciem kolejno co do kwalifikacji prawnej czynu, kar ( sankcji karnej ). Każde z tych cząstkowych rozstrzygnięć można kwestionować samodzielnie w apelacji i podnosić pod jego adresem konkretne uchybienia. Natomiast takie dzielenie rozstrzygnięcia merytorycznego nie prowadzi wprost do rozdrobnienia przedmiotowego zakresu zaskarżenia, który należy ustalać przy uwzględnieniu przepisu art. 447 § 2 k.p.k. Właśnie prawidłowe określenie przedmiotowego zakresu zaskarżenia możliwe jest przy ścisłej łącznej wykładni art. 425 § 1 i 2 k.p.k. oraz art. 447 § 1 i 2 k.p.k.

Rozstrzygnięcie to też ta część orzeczenia pod względem formalnym i merytorycznym samodzielna, a więc jej zmiana ( korekta ) nie skutkuje zmianą pozostałych części orzeczenia. A contrario, jeśli pewne fragmentaryczne rozstrzygnięcie rzutuje wprost na inny fragment tego rozstrzygnięcia, które łącznie tworzą strukturalną całość podlegającą zaskarżeniu w oparciu o treść art. 447 § 2 k.p.k., to nie można dowodzić prawomocności tylko jednego z tych elementów i uznawać nieprawomocności innego elementu, skoro oba fragmenty rozstrzygnięcia tworzą jego kształt ostateczny.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy należy podważyć tezę, że zarówno ilość jednostkowych stawek dziennych, jak i ich jednostkowa wysokość są to samodzielne rozstrzygnięcia w rozumieniu art. 447 § 2 k.p.k. Wymierzenie kary grzywny poprzedzone jest dwuetapowym tokiem rozumowania, na który składają się ilość jednostkowych stawek dziennych i ich stawka dzienna. Te elementy łącznie tworzą rozstrzygnięcie w zakresie kary grzywny. W związku z powyższym orzeczenie ilości jednostkowych stawek dziennych w jednym wyroku oraz ustalenie jednej stawki dziennej w kolejnym wyroku uchybia przepisowi art. 447 § 2 k.p.k.

Pamiętać należy o tym i przyjąć za słuszne takie rozwiązanie, które zakłada, że podnoszone w apelacji zarzuty nie stanowią odrębnego, samodzielnego członu, decydującego o zakresie granic apelacji, mogą one ułatwić i skonkretyzować sądowi ad quem kontrolę zaskarżonego orzeczenia. W wielu wypadkach zakres zarzutów nie pokrywa się w całości z przedmiotowym zakresem zaskarżenia, jest bowiem węższy. Zakres zaskarżenia nie ogranicza się do rozważań powołanych w treści zarzutu, który wskazuje na jakieś konkretne szczegółowe uchybienie rzutujące na całość rozstrzygnięcia. Reasumując przy określaniu przedmiotowego zakresu zaskarżenia decydujące znaczenia ma art. 447 § 1 i 2 k.p.k. Przepis ten zawiera ustawową wykładnię zakresu zaskarżenia, o którym mowa w art. 425 § 2 k.p.k. Norma wskazana w art. 447 § 1 i 2 k.p.k. jest normą bezwzględnie obowiązującą ( ius cogens ). Stąd wniosek o konieczności postępowania zgodnie z wytyczną zawartą w tej normie. Mówiąc wprost, zarzut wypływający z apelacji wcale nie zacieśnia zakresu zaskarżenia w świetle art. 447 § 1 i 2 k.p.k. Jest tak dlatego, gdyż z mocy ustawy granice zaskarżenia są szersze. Orzeczenie o innym elemencie orzeczenia z powodu uchybienia niepokrywającego się wprost z zarzutem, a będącego tylko jego konsekwencją, nie oznacza wyjścia poza granice zaskarżenia.

Zważywszy na kierunek zaskarżenia determinujący ograniczenie sądu odwoławczego w związku z regułą zakazu reformationis in peius, Sąd Apelacyjny uchylił rozstrzygnięcie o określeniu R. P. wysokości dziennej stawki grzywny.

Sąd Apelacyjny dostrzegając wyłaniające się zagadnienie stosowania ewentualnie przepisu art. 435 k.p.k. nie zdecydował się na wprowadzenie rozwiązania określonego w tym przepisie zważywszy, iż wobec pozostałych oskarżonych za zmianą orzeczenia nie przemawiają te same względy, lecz względy takie same.

Z tych powodów Sąd Apelacyjny orzekł jak wyżej.