Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 kwietnia 2013r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący- Sędzia SO Urszula Kubowska-Pieniążek Sędzia SO Marek Kurkowski

Sędzia SR del. Tomasz Klimko (spr.)

Protokolant: Elżbieta Biała

po rozpoznaniu w dniu 9 kwietnia 2013r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa Z. G.

przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (...) we W.

o nakazanie

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Krzyków we Wrocławiu

z dnia 7 sierpnia 2012r.

sygn. akt VI C 690/12

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że nakazuje pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) we W., aby wydała powódce Z. G. zaświadczenie o przysługującym jej spółdzielczym, własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego nr (...) we W. przy ulicy (...), jego powierzchni i położeniu oraz zasądza od pozwanego na rzecz powódki 30 zł kosztów procesu;

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki 90 zł kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt II Ca 1319/12

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 7 sierpnia 2012r. w sprawie VI C 690/12 Sąd Rejonowy dla Wrocławia - Krzyków we Wrocławiu oddalił powództwo Z. G. przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (...) we W. o nakazanie pozwanej Spółdzielni sporządzenia i wydania powódce zaświadczenia o powierzchni i położeniu spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego we W. przy ul. (...).

Rozstrzygnięcie swoje oparł Sąd Rejonowy na następujących ustaleniach faktycznych :

Prawomocnym wyrokiem z dnia 26.07.2000r. w sprawie XI C 329/98 Sąd Okręgowy we Wrocławiu nakazał Spółdzielni Mieszkaniowej (...) we W. przyjęcie w poczet członków Spółdzielni (...) i przydzielenie jej lokalu mieszkalnego nr (...) położonego przy ul. (...) we W. na warunkach spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego. Uchwałą Spółdzielni Mieszkaniowej (...) we W. nr (...) z dnia 18 czerwca 2003r. Z. G. została przyjęta w poczet jej członków. Pismami nadanymi w placówce pocztowej w dniach 21 sierpnia 2003r., 26 września 2003r. oraz pismami datowanymi na dzień 23.10.2003r. i 7.12.2004r. Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) we W., wskazując datę i godzinę stawiennictwa ewentualnie po uzgodnieniu telefonicznym innego dowolnego terminu, wzywała Z. G. do zawarcia umowy o ustanowieniu spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego we W. przy ul. (...). Z. G. nie podjęła czynności w celu zawarcia wskazywanej w pismach umowy.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał powództwo za niezasadne opierając swe rozstrzygnięcie o treść art. 17 ¹ ustawy z dnia 15 grudnia 2000r. o spółdzielniach mieszkaniowych i wskazując, iż obowiązujące w dacie wydania orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 29 kwietnia 2003r., będącego orzeczeniem o charakterze reformatoryjnym, dla powstania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego wymagały zawarcia umowy w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Powyższe w ocenie Sądu wykluczało powstanie takiego prawa poprze czynności konkludentne oparte na fakcie posiadania członkostwa i zamieszkiwania w lokalu.

Wskazał Sąd Rejonowy, iż powódce przysługiwało więc roszczenie o zawarcie umowy ustanowienia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w okresie od dnia 29.04.2003r. do dnia 31.07.2007r. kiedy to, stosownie do treści art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 14 czerwca 2007r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw spółdzielnia mieszkaniowa nie mogła już ustanawiać spółdzielczych własnościowych praw do lokali mieszkalnych.

Wobec powyższego uznał Sąd Rejonowy, że skoro w okresie od wydania przez Sąd Najwyższy wyroku z dnia 29.04.2003r. do dnia 31.07.2007r. przepisy ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych wymagały dla powstania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego zawarcia umowy w formie pisemnej, a obecnie spółdzielnia nie może juz ustanawiać tego typu praw do lokali to powódka nie może żądać od strony pozwanej aby ta wydała jej zaświadczenie, iż powódce prawo takowe przysługuje. W ocenie Sądu I Instancji brzmienie uchylonych przepisów art. 17 ¹ ust. 1-5 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych nie pozwalało nie przyjęcie, iż wyroku Sądu okręgowego we Wrocławiu z dnia 26.07.2000r. ustanawiał na rzecz powódki przedmiotowe prawo. Wniosku takiego nie można było, w ocenie Sądu Rejonowego wysnuć, w szczególności z treści wyroku Sądu Okręgowego we

Wrocławiu, który nie został wydany w sprawie o nakazanie Spółdzielni złożenia oświadczenia woli o ustanowieniu spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu na rzecz powódki. Zdaniem Sądu Rejonowego nałożony na pozwaną obowiązek przydzielenia powódce lokalu na warunkach własnościowego spółdzielczego prawa tworzyć mógł po stronie powódki co najwyżej ekspektatywę ustanowienia tego prawa.

Apelację od powyższego wyroku wniosła powódka.

Zaskarżając wyrok Sądu Rejonowego w całości powódka wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania przy uwzględnieniu kosztów postępowania odwoławczego, ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości i nakazanie pozwanemu sporządzenie zaświadczenia o powierzchni i położeniu spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w budynku przy ul. (...) we W. i wydania go powódce Z. G. i zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów procesu według norm przepisanych za I i II instancję.

Zaskarżonemu wyrokowi powódka zarzuciła :

-

naruszenie przepisu art. 397 pkt. 5 k.p.c. poprzez pozbawienie powódki możliwości obrony swych praw, a to na skutek funkcjonowania w obrocie prawnych dwóch uzasadnień zaskarżonego wyroku o różnej treści sporządzonych przez sędziego referenta i doręczonych powódce co doprowadziło w konsekwencji do tego, iż powódce nie było wiadome, które z otrzymanych uzasadnień było faktycznym uzasadnieniem w rozumieniu przepisów prawa, a co miało wpływ na sformułowanie zarzutów apelacji oraz zapoznanie się z motywami jakimi kierował się Sąd wydając zaskarżone orzeczenie;

-

naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci art. 64 k.c. poprzez błędne przyjęcie, iż treść pkt I wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 26.07.2000r. nakazującego pozwanej Spółdzielni przyjęcie powódki w poczet członków i przydzielenie jej lokalu nr (...) położonego we W. przy ul. (...) na warunkach spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego nie zastępuje oświadczenia woli pozwanej w tym zakresie;

-

naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci art. 64 k.c. w zw. z art. 125 § 1 k.c. poprzez błędne przyjęcie, iż powódce przysługiwało jedynie roszczenie o zawarcie umowy ustanowienia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz, że roszczenie to było ograniczone czasowo i przysługiwało powódce w okresie od 29.04.2003r. do 31.07.2007r. podczas gdy roszczenie wynikające z treści wyroku nakazującego złożenie oświadczenia woli nie ulega przedawnieniu;

-

naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci art. 213 § 3 ustawy z dnia 16 września 1982r. prawo spółdzielcze (Dz.U. z 1995, Nr 54, poz. 288) w brzmieniu obowiązującym w dacie wydania Sądu Okręgowego z dnia 26 lipca 2000r. w sprawie o sygn. XI C 329/98 poprzez jego niezastosowanie mimo, iż z treści tego przepisu wprost wynika, że przydzielenie lokalu na zasadach spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu jest oświadczeniem woli spółdzielni, a więc o formie ustanawiania tego prawa rozstrzyga ustawa, a pojęcie „przydzielenia" ma charakter normatywny;

-

naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci art. 17 ¹ ustawy z dnia 15 grudnia 2000r. o spółdzielniach mieszkaniowych poprzez jego błędne zastosowanie i przyjęcie, że powódce przysługiwało roszczenie o zawarcie umowy o ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego mimo, iż przepis ten nie obowiązywał w dacie wydania wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 26.07.2000r. w sprawie XI C 329/98, a zatem nie mógł on stanowić podstawy prawnej rozstrzygnięcia czemu wprost dał wyraz Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29.04.2003r. sygn. V CKN 161/01 rozpoznając kasację powódki;

-

naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci art. 7 ust 1 ustawy z dnia 14 czerwca 2007r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. 2007, Nr 125, poz. 873 ze zm.) poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i

przyjęcie, że powódce przysługiwało roszczenie o zawarcie umowy o ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w okresie 29.04.2003r do 31.07.2007r. albowiem przepis ten nie obowiązywał w dacie wydania wyroku Sądu Okręgowego z dnia 26.07.2000r.;

-

naruszenie prawa materialnego w postaci art. 26 ust. 2 w zw. z art. 24 ust 3 i w zw. z art. 24 ¹ ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U. 2001, Nr 124, poz. 1361 z późn. zm.) w zw. z § 30 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17.09.200lr. w sprawie prowadzenia ksiąg wieczystych i zbiorów dokumentów (Dz.U. 2001, Nr 102, poz. 1122 z późn. zm.) poprzez ich niezastosowanie pomimo, iż powództwo dotyczyło sporządzenia i wydania powódce zaświadczenia po położeniu i powierzchni spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego stosownie to tych przepisów.

-

naruszenie przepisów prawa procesowego w postaci art. 328 § 1 k.p.c. poprzez sporządzenie przez sędziego referenta dwóch różnych uzasadnień zaskarżonego wyroku;

-

naruszenie przepisów prawa procesowego w postaci art. 328 § 2 k.p.c. poprzez pominięciu w treści uzasadnienia wyroku ustaleń w zakresie tego czy pozwana sporządziła i wydała powódce żądane zaświadczenie, co prowadzi do uznania, iż Sąd nie rozpoznał sprawy co do istoty;

-

naruszenie przepisów prawa procesowego w postaci art. 398 (17) k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie albowiem wbrew twierdzeniu Sądu Rejonowego wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 kwietnia 2003r. nie zapadł w trybie wymienionego przepisu;

-

naruszenie przepisów prawa procesowego w postaci art. 398 (16) k.p.c. w zw. z art. 316 k.p.c. poprzez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie i w konsekwencji przyjęcie, że Sąd Najwyższy orzekając reformatoryjnie, a więc co do istoty sprawy, orzeka według stanu prawnego obowiązującego w chwili orzekania przez niego, a więc, że podstawą orzeczenia Sądu Najwyższego był przepis art. 17' ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, podczas gdy z treści uzasadnienia orzeczenia Sądu Najwyższego wyraźnie wynika, iż podstawą rozważań co do zasadności kasacji powódki były przepisy ustawy z dnia 16.09.1982r. prawo spółdzielcze nie zaś ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, która to ustawa weszła w życie po dacie orzeczenia Sądu Okręgowego i nie mogła mieć zastosowania do oceny relacji między powódką a pozwaną spółdzielnią;

-

naruszenie przepisów prawa procesowego w postaci art. 365 § 1 k.p.c. poprzez jego nie zastosowanie i dokonanie przez Sąd własnych ustaleń w przedmiocie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego do lokalu nr (...) położonego we W. przy ul. (...) wbrew treści pkt I wyroku Sądu Okręgowego z dnia 26.07.2000r. podczas gdy przepis ten ma charakter bezwzględnie obowiązujący i Sąd był obligowany do jego zastosowania;

-

naruszenie przepisów prawa procesowego w postaci art. 352 k.p.c. poprzez jego naruszenie i dokonanie przez Sąd Rejonowy wykładni wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 26.07.2000r. w sprawie o sygn. XI C 329/98 do czego Sąd Rejonowy nie był uprawniony;

-

naruszenie przepisów prawa procesowego w postaci art. 1047 § 1 k.p.c. poprzez jego nie zastosowanie i błędne przyjęcie, iż treść pkt I wyroku Sądu Okręgowego z dnia 26 lipca 2000r. nie zastępuje oświadczenia woli Spółdzielni w przedmiocie przyjęcia jej w poczet członków i przydzielenia jej lokalu mieszkalnego przy ul. (...) na prawach spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego i jest wykonalne;

-

naruszenie przepisów prawa procesowego w postaci art. 299 k.p.c, 302 k.p.c, i 304 k.p.c. poprzez nieprawdziwe twierdzenie, iż doszło do przesłuchania powódki albowiem dowodu takiego w ocenie skarżącej nie przeprowadzono;

- naruszenie przepisów prawa procesowego 233 k.p.c poprzez nie dokonanie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i nie rozpatrzenie wszystkich wniosków dowodowych powód, w szczególności dowodu z przesłuchania stron;

- błąd w ustaleniach faktycznych polegający na nie uwzględnieniu w stanie faktycznym sprawy, iz powódce przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego prawo do lokalu mieszkalnego przy ul. (...), nie uwzględnieniu w stanie faktycznym, iż pozwana spółdzielnia nie sporządziła i nie wydała powódce zaświadczenia o powierzchni i położeniu wymienionego lokalu oraz błędnym ustaleniu, iż przyjęcie powódki w poczet członków pozwanej spółdzielni nastąpiło w drodze uchwały z dnia 18 czerwca 2003r.

Na rozprawie w dniu 9 kwietnia 2013r. Prezes Zarządu pozwanej Spółdzielni oraz członek zarządu tejże Spółdzielni wnieśli o oddalenie apelacji w całości podtrzymując zarzuty i argumentację prezentowaną w odpowiedzi na pozew.

Sąd Okręgowy zważył:

Apelacje uznać należało za zasadną.

Odnosząc się w pierwszej kolejności, że najdalej idącego zarzutu nieważności postępowania, wskazać należy, iż zarzut tej w ocenie Sądu uznać należało za niezasadny. Jak wynika z akt niniejszej sprawy w aktach tych znajduje się jedno tylko uzasadnienie zaskarżonego wyroku. Stąd zarzut powódki sporządzenia dwóch uzasadnień nie ma oparcia w realiach niniejszej sprawy. Ponieważ natomiast powódka skutecznie wywiodła apelację błędne doręczenie jej jako uzasadnienia niewłaściwie opieczętowanego projektu uzasadnienia nie wpłynęło w żaden sposób na możliwość skutecznej obrony jej praw.

Sad Okręgowy rozpoznający apelację kontynuuje postępowanie merytoryczne, a zatem jest obowiązany poczynić własne ustalenia faktyczne, a strona może aż do zamknięcia rozprawy przytaczać zarzuty apelacyjne. Ani jednak sam apelujący, ani Sąd Odwoławczy nie jest związany treścią zarzutów apelacyjnych. Sąd związany jest jedynie granicami apelacji, a więc w istocie granicami zaskarżenia apelacją wyroku Sądu I instancji.

Stąd dochodząc do przekonania, że apelująca słusznie zarzuciła niewyjaśnienie wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy Sąd Okręgowy podzielając dokonane przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne dodatkowo ustala, że do daty orzekania pozwana Spółdzielnia nie wydała powódce ani nie sporządziła zaświadczenia o położeniu i powierzchni spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego położonego we W. przy ul. (...) (okoliczność bezsporna).

Zgodnie z treścią art. 26 ust 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U. 2001, Nr 124, poz. 1361 z późn. zm.) postawą oznaczenia lokalu w księdze wieczystej jest zaświadczenie o położeniu i powierzchni lokalu, wydane przez spółdzielnię mieszkaniową. Z kolei zgodnie z § 30 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17.09.200lr. w sprawie prowadzenia ksiąg wieczystych i zbiorów dokumentów (Dz.U. 2001, Nr 102, poz. 1122 z późn. zm.) podstawą oznaczenia lokalu, do którego przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu jest zaświadczenie o powierzchni i położeniu lokalu wydane przez spółdzielnię mieszkaniową z oznaczeniem nieruchomości, z która lokal jest związany.

Powyższe przepisy nie regulują wprawdzie kwestii legitymacji do żądania od spółdzielni mieszkaniowej wydania stosownego zaświadczenia to jednak oczywistym jest, że warunkiem jego wydania jest istnienie spółdzielczego własnościowego prawa do takiego lokalu. Stąd słusznie Sąd Rejonowy skupił się w pierwszej kolejności na ocenie skutków orzeczenia Sądu Okręgowego we Wrocławiu w postaci wyroku z dnia 26.07.2000r. w sprawie XI C 329/98 oraz wyroku Sądu Najwyższego z dnia 29.04.2003r. sygn. V CKN 161/01 dla bytu tego prawa i przysługiwania jej powódce.

Oceny tej jednakże w ocenie Sądu Okręgowego nie sposób podzielić.

Uszło uwadze Sądu Rejonowego, iż w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 29.04.2003r. sygn. V CKN 161/01, Sąd ten wyraźnie zaznaczył, że rozważania co do zasadności żądania powódki w przedmiocie przyjęcia jej w poczet członków pozwanej spółdzielni i przydzielenia jej lokalu mieszkalnego położonego we W. przy ul (...)

30/3 na prawach spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego opierać się będą na regulacji zawartej w przepisach ustawy z dnia 16 września 1982r. prawo spółdzielcze w brzemieniu obowiązującym przed ich nowelizacją dokonaną na mocy przepisów ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, która to ustawa weszła w życie z dniem 24 kwietnia 2011r., a więc już po wydaniu wyroku Sądu Okręgowego i odnosi się do skutków istniejących po dniu jej wejścia w życie.

Podzielając wyżej wskazany pogląd Sądu Najwyższego wskazać dodatkowo należy, iż nie sposób zaakceptować sytuacji by powódka utraciła przysługującej jej w dacie orzeczenia Sądu I instancji w sprawie XI C 329/98 prawo jedynie na skutek późniejszej zmiany przepisów prawa spółdzielczego oraz wejścia w życie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych.

Wobec powyższego dla oceny bytu spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu położonego we W. przy ul. (...) winny mieć zastosowanie przepisy obowiązujące w dacie orzeczenia Sądu Okręgowego w sprawie XI C 329/98 tj treści art. 213 § 3 prawa spółdzielczego zgodnie z którym spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego powstaje z chwilą przydziału lokalu, zaś oświadczenie spółdzielni w tym przedmiocie powinno być złożone w formie pisemnej.

Z powyższego wynika, iż powstanie i nabycie spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego w dacie orzekania przez Sąd w sprawie XI C 329/98 odbywało się na podstawie oświadczenia woli spółdzielni mieszkaniowej składanego w formie pisemnej określanego przez ustawodawcą mianem „przydziału".

Wyrok Sądu Okręgowego z dnia 26 lipca 2000r. nakazywał pozwanej spółdzielni aby ta przyjęła między innymi powódkę w poczet członków i przydzielenie jej lokalu mieszkalnego nr (...) we W. przy ul. (...) na prawach spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Taka treść orzeczenia Sądu okręgowego w konfrontacji z treścią art. 213 § 3 prawa spółdzielczego stanowi wyraźnie, iż intencją Sądu było nakazanie pozwanej spółdzielni dokonanie na rzecz powódki „przydziału" wymienionego lokalu na warunkach spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, a orzeczenie to w myśl art. 64 k.c. zastąpiło oświadczenie woli spółdzielni w tym przedmiocie. Tym samym powódka uzyskała spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego położonego we W. przy ul. (...).

Orzeczenie Sądu Okręgowego w tym przedmiocie korzysta z powagi rzeczy osądzonej i wiąże co do dokonanej w nim oceny stosunków prawnych między stronami. Tym samym Sąd Rejonowy nie był uprawniony do innej oceny tego wyroku i uznania, iż orzeczenie to spowodowało powstanie po stronie powódki powstanie roszczenia o zawarcie umowy w przedmiocie ustanowienia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego wbrew wyraźnej treści orzeczenia Sądu Okręgowego z dnia 26.07.2000r. Późniejsza zmiana regulacji prawnych nie mogła skutkować odmienną oceną stosunku prawnego łączącego strony na co słusznie wskazał Sąd Najwyższy rozpoznając kasację.

W związku z tym za zasadne uznać należało zarzuty apelującej odnoszące się do naruszenia przez Sąd I instancji przepisów prawa materialnego w postaci art. 64 k.c, art. 213 § 3 prawa spółdzielczego poprzez ich niezastosowanie i błędne zastosowanie art. 17 ¹ ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz nie zastosowanie przepisu art., 26 ust 2 ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz naruszenie przepisów prawa procesowego poprzez błędne zastosowanie art. 365 § 1 k.p.c.

Powyższe skutkowało zmianą zaskarżonego wyroku i orzeczeniem zgodnym z żądaniem pozwu na podstawie art. 386 § 1 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sad Okręgowy orzekł w oparciu o zasadę wynikającą z treści art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.