Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 marca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący: SSA Przemysław Strach

Sędziowie: SSA Urszula Duczmal

SSO del. do SA Jarema Sawiński ( spr.)

Protokolant: st. sekr. sądowy Magdalena Ziembiewicz

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręg. del. do Prok. Apel. Józefa Ryndy

po rozpoznaniu w dniu 26 marca 2013 r.

sprawy S. M.

oskarżonego z art. 291 § 1kk

z powodu apelacji wniesionej przez prokuratora

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 12 grudnia 2012 r. sygn. akt XVI K 259/12

1.  Zmienia zaskarżony wyrok w punkcie III. w ten sposób, że jako podstawę wymiaru kary grzywny wskazuje art. 33 § 2 kk;

2.  W pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

3.  Zwalnia oskarżonego od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych za II instancję, w tym od opłaty.

Jarema Sawiński Przemysław Strach Urszula Duczmal

UZASADNIENIE

S. M. zostało oskarżony o to, że:

w dniu 20 maja 2012 r. w Ś. i P., gmina T., pomagał T. L. w zbyciu, a następnie ukryciu, mającego pochodzić z dokonanego na szkodę R. K. – przez nie ustalonych sprawców – zaboru w celu przywłaszczenia samochodu osobowego marki V. (...) o numerze rejestracyjnym (...) o wartości co najmniej 9 tysięcy złotych, tj o przestępstwo z art. 291 § 1 k.k.

Sąd Okręgowy w Poznaniu wyrokiem z dnia 12 grudnia 2012r. Uznał oskarżonego S. M. za winnego popełnienia występku z art. 291 § 1 k.k. w sposób wyżej opisany w zarzucie aktu oskarżenia i za to na podstawie art. 291 § 1 k.k., wymierzył mu karę 1 (jednego) roku pozbawienie wolności.

Na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. i art. 70 § 1 pkt. 1 k.k. wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności warunkowo zawieszono na okres 2 (dwóch) lat próby, nadto na podstawie art. 71 § 1 k.k. wymierzono oskarżonemu karę 40 stawek dziennych grzywny ustalając wysokości jednej stawki na kwotę 20zł i zwolniono oskarżonego na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. w całości od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych.

Apelację od powyższego wyroku na niekorzyść oskarżonego w części dotyczącej orzeczenia o karze i kosztach sądowych wniósł prokurator, zarzucając wyrokowi: obrazę przepisów prawa materialnego polegającą na wadliwym zastosowaniu przepisu art. 71 § 1 k.k. i orzeczeniu na tej podstawie kary grzywny, podczas gdy zaistniała przesłanka do jej wymierzenia w oparciu o przepis artykułu 33 § 2 k.k. z uwagi na fakt, iż oskarżony dopuścił się czynu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Nadto prokurator zarzucił mającą wpływ na treść wyroku obrazę przepisów postępowania, polegającą na wadliwym zastosowaniu przepisu artykułu 624 § 1 k.p.k. i w konsekwencji zwolnieniu oskarżonego w całości od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych, pomimo, iż w świetle poczynionych w sprawie ustaleń brak jest jakichkolwiek podstaw do uznania, iż uiszczenie ich przez S. M. byłoby dla niego zbyt uciążliwe ze względu na sytuacje rodzinną, majątkową i wysokość dochodów, a nadto iż za takim rozstrzygnięciem przemawiają względy słuszności.

W konsekwencji stawianych zarzutów prokurator wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w części dotyczącej rozstrzygnięcia w pkt III w zakresie podstawy prawnej orzeczonej wobec oskarżonego S. M. grzywny i orzeczenie tej kary w wysokości 40 stawek dziennych po 20 zł każda na podstawie art. 33 § 2k k.k., oraz o zmianę zaskarżonego wyroku w części dotyczącej rozstrzygnięcia w pkt IV poprzez zasądzenie od oskarżonego S. M. na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych, w tym również i opłaty.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje

Apelacja prokuratora okazała się oczywiście zasadna w części dotyczącej zarzutu przyjęcia błędnej podstawy prawnej wymiaru kary grzywny. Nie ulega wątpliwości, że przestępstwo z art. 291 § 1 k.k. jest przestępstwem popełnionym w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Zastosowana przez Sąd I instancji podstawa prawna wymierzonej wobec oskarżonego kary grzywny z art. 71 § 1 k.k. pozwala na orzeczenie takiej kary tylko wówczas, gdy nie jest to możliwe na innej podstawie prawnej. W konsekwencji jeżeli orzeczenie kary grzywny może nastąpić na innej podstawie prawnej, to wówczas nie uzasadnione jest zastosowanie podstawy prawnej z art. 71 § 1 k.k. Jak wyżej wspomniano przy przestępstwie z art. 291 § 1 k.k. jako popełnionemu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej dopuszczalne jest wymierzenie kary grzywny wyłącznie na podstawie art. 33 § 2 k.k. i tylko taką podstawę powinien wskazać Sąd I instancji w swoim orzeczeniu. Rozróżnienie takie pomimo fakultatywności orzeczenia grzywny obok kary pozbawienia wolności zarówno na jednej jak i na drugiej omawianej podstawie ma także doniosłość praktyczną. Dotyczy to chociażby wymiaru opłaty na podstawie ustawy o opłatach w sprawach karnych. Przy grzywnie orzekanej na podstawie art. 33 § 2 opłata wynosi bowiem 20% jej wysokości, natomiast w przypadku grzywny wymierzanej na podstawie art. 71 § 1 k.k. wynosi 10 % wysokości orzeczonej kary. Obowiązkiem Sądu jest wskazanie w wyroku właściwej podstawy prawnej podejmowanych rozstrzygnięć, a tym samym zmiana orzeczenia, której żądał oskarżyciel jest niezbędna pomimo, że nie ma wpływu na realną zmianę wymiaru kary. Podkreślenia wymaga fakt, że Sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku dostrzegł wyeksponowaną w apelacji prokuratora pomyłkę i przyznał, że w tym zakresie w procesie wyrokowania popełnił błąd. Zgodzić się również należy z tezą oskarżyciela publicznego, iż tego rodzaju pomyłka nie należy do kręgu takich, które podlegają sprostowaniu, jako oczywista pomyłka pisarska w ramach instytucji przewidzianych w art. 105 § 1 k.p.k. Sąd Najwyższy wypowiedział się na ten temat w wyroku z dnia 3 lipca 2007 r. sygnatura IIIKK467/06, nr LEX 323669. Rozważania Sądu Najwyższego dotyczyły co prawda błędnego oznaczenia podstawy prawnej skazania, ale z całą pewnością również błędna podstawa prawna wymiaru kary w orzeczeniu nie może być prostowana w trybie art. 105 § 1 k.p.k.

Sąd Apelacyjny nie podzielił natomiast stanowiska prokuratora w zakresie konieczności obciążenia oskarżonego kosztami procesu. Prawdą jest, co obszernie uzasadnia oskarżyciel, że podstawową zasadą postępowania karnego jest obciążenie sprawcy kosztami procesu i opłatą w sytuacji, gdy stwierdzono jego winę i za przypisany czyn wymierzono karę. Należy jednak podkreślić, że sprawa niniejsza ma charakter wyjątkowy i to w kilku aspektach. Przede wszystkim na etapie postępowania przygotowawczego prowadzona była przeciwko dwóm oskarżonym, z czego czynności prowadzone przeciwko S. M. miały charakter marginalny. Głównym podejrzanym był bowiem inny mężczyzna, wobec którego postawiono zarzuty najcięższych zbrodni m.in. z art. 148 § 2 k.k. i 280 § 2 k.k. Również zdecydowana większość prowadzonych czynności procesowych na etapie śledztwa nie dotyczyła oskarżonego S. M.. Ponadto na rozprawie w dniu 12 grudnia 2012 r. obrońca oskarżonego wystąpił z wnioskiem o dobrowolne poddanie się karze przez oskarżonego S. M. na podstawie art. 387 § 1 i 2 k.p.k. Prokurator w pełni przystał na zaproponowany przez obrońcę i oskarżonego wymiar kary i w tym samym dniu doszło do wydania wyroku w sprawie oskarżonego S. M.. Nie bez znaczenia dla sprawy współoskarżonego była taka postawa oskarżonego M.. Pozwoliła bowiem dodatkowo na wzmocnienie materiału dowodowego w o wiele bardziej doniosłej z punktu widzenia prawnego i społecznego sprawie. Dobrowolne poddanie się karze w tym konkretnym przypadku ograniczyło również w sposób znaczący koszty postępowania co do osoby samego S. M.. Oskarżony ten nie osiągnął żadnych realnych korzyści z popełnionego przestępstwa, wymierzono mu natomiast obok kary pozbawienia wolności karę grzywny, która przy wysokości jego dochodów stanowi bardzo realny uszczerbek majątkowy. Dochody na poziomie 2300 zł miesięcznie w sytuacji gdy oskarżony ma na utrzymaniu dziecko, wbrew stanowisku prokuratora uznać należy za niskie. Nie jest to nawet dochód stanowiący średnią krajową, a ze społecznego punktu widzenia o wiele korzystniejszym będzie odstąpienie od zasądzania na rzecz Skarbu Państwa kosztów postępowania, jeżeli może to stanowić element wdrożenia sprawcy do przestrzegania porządku prawnego. Cała postawa oskarżonego S. M. w niniejszym procesie wskazuje na to, że jest to sprawca incydentalny, wobec którego pozytywna prognoza kryminologiczna jest szczególnie uzasadniona. W tym stanie rzeczy nie uwzględniono drugiego z zarzutów apelacji prokuratorskiej. Poza wspomnianymi argumentami orzekając o zwolnieniu oskarżonego S. M. od obowiązku zapłaty Skarbowi Państwa kosztów procesu za postępowanie odwoławcze Sąd Apelacyjny podnosi, że było ono wywołane ewidentnym błędem Sądu a quo, za który nie powinno się obciążać oskarżonego.