Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 lipca 2013 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu – Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSR del. Ewa Rudkowska – Ząbczyk

Protokolant: Marcin Guzik

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 lipca 2013 r. we W.

sprawy z powództwa B. O.

przeciwko Województwu (...)

o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli

I.  nakazuje stronie pozwanej Województwu (...) reprezentowanemu przez (...) Służbę Dróg i Kolei złożenie oświadczenia woli o treści: „Województwo (...) reprezentowane przez (...) Służbę Dróg i Kolei kupuje od powódki B. O. nieruchomość gruntową położoną w obrębie M., gmina D., woj. (...), stanowiącą działkę gruntu oznaczoną numerem ewidencyjnym (...), o powierzchni 0,4063 ha, dla której Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Krzyków we Wrocławiu prowadzi księgę wieczystą o nr (...) za cenę 102 000,00 zł (sto dwa tysiące złotych 00/100)”;

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od powódki B. O. na rzecz strony pozwanej Województwa (...) kwotę 5 216,60 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania;

IV.  nakazuje stronie pozwanej Województwu (...) uiścić na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy we Wrocławiu) kwotę 5 358,00 zł tytułem brakujących kosztów sądowych.

UZASADNIENIE

Powódka B. O. w pozwie wniesionym w dniu 1 kwietnia 2011 r. i sprecyzowanym w piśmie procesowym z dnia 11 tycznia 2012 r. (k. 162) domagała się nakazania stronie pozwanej Województwu (...) Służbie Dróg i Kolei we W. złożenia oświadczenia woli o treści: „Województwo (...), reprezentowane przez (...) Służbę Dróg i Kolei kupuje od powódki B. O. nieruchomość gruntową położona w obrębie M., Gmina D., Województwo (...), stanowiącą działkę gruntu oznaczoną numerem ewidencyjnym (...) o powierzchni 0,4063 ha, dla której Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Krzyków we Wrocławiu prowadzi księgę wieczystą o nr (...), za cenę w kwocie 471 308,00 zł (słownie: czterysta siedemdziesiąt jeden tysięcy trzysta osiem złotych i 00/100)”. Ponadto powódka domagała się zasądzenia kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powyższego żądania powódka podniosła, że była właścicielem nieruchomości gruntowej położonej w obrębie M., Gmina D., Województwo (...), stanowiącej działkę gruntu oznaczoną numerem ewidencyjnym (...). Na mocy postanowienia Wójta Gminy D. o nr (...) z dnia 3 września 2007 r. należąca do niej działka została podzielona na działki oznaczone nr ewidencyjnymi (...). Na mocy decyzji Wojewody (...) z dnia 10 marca 2009 r. o nr (...) (...) wydanej w przedmiocie ustalenia lokalizacji dla inwestycji polegającej na budowie drogi wojewódzkiej B. – Ł. – D., etap III, odcinek od 13 +200 do km 17 + 919, należąca do niej działka oznaczona nr ewidencyjnym (...) weszła w pas drogi wojewódzkiej, została wywłaszczona i przeszła na własność Skarbu Państwa. Zlokalizowanie opisanej inwestycji na działce oznaczonej nr ewidencyjnym (...) w konsekwencji doprowadziło do uniemożliwienia jakiegokolwiek dojazdu na działkę oznaczoną nr ewidencyjnym (...), albowiem dojazd na działkę z innych stron był ograniczony torami kolejowymi biegnącymi prostopadle, rzeką płynącą równolegle do działki oraz zlokalizowanej na sąsiedniej działce (...) drogą wojewódzką. Zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego wsi M., zatwierdzonego uchwałą Rady Gminy D. o nr (...) z dnia 28 kwietnia 2005 r. przedmiotowa nieruchomość gruntowa położona jest w obszarze oznaczonym symbolem (...) tj. teren komunikacji publicznej z dopuszczeniem zieleni niskiej. Wobec powyższego powódka twierdziła, że należąca do niej nieruchomość oznaczona nr ewidencyjnym (...) nie nadaje się do prawidłowego wykorzystania przez nią na jakikolwiek cel. Dalej wskazała, że w dniu 27 maja 2010 r. wezwała stronę pozwaną do wykupu nieruchomości gruntowej oznaczonej nr ewidencyjnym (...) za kwotę 471 308,00 zł (cena za metr kwadratowy na poziomie 116,00 zł, która to cena wynikała z operatu szacunkowego sporządzonego na potrzeby wywłaszczenia nieruchomości oznaczonej nr ewidencyjnym (...)). Strona pozwana odmówiła nabycia nieruchomość za wskazaną kwotę, proponując nabycie tej nieruchomości za kwotę 100 000,00 zł.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powyższego stanowiska strona pozwana podniosła, że powódka nie udowodniła przesłanki wnikającej z art. 113 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Powódka twierdziła bowiem, że z uwagi na wywłaszczenie działki o nr (...) pozostała część nieruchomości, tj. działka nr (...) straciła dla niej swoją przydatność z uwagi na brak możliwości jej wykorzystania na dotychczasowe cele. Podniosła, że poza ograniczeniami natury technicznej – brak dojazdu – dodatkowe ograniczenie w zakresie możliwości korzystania z nieruchomości w ocenie powódki, stanowi jej przeznaczenie w obowiązującym od 2005 r. planie zagospodarowania przestrzennego (teren przeznaczony pod komunikację publiczną z dopuszczeniem zieleni niskiej). Dodała, że strona pozwana do dnia dzisiejszego nie rozpoczęła realizacji zamierzonej inwestycji. W szczególności strona pozwana nie utrudnia powódce dostępu do działki nr (...) przez wywłaszczoną działkę (...). Nie istnieją zatem faktyczne przeszkody do prawidłowego wykorzystania spornej działki na dotychczasowe cele. Dodała, że to na powódce zgodnie z art. 6 k.c. spoczywa obowiązek udowodnienia, że działka nr (...) nie nadaje się do prawidłowego wykorzystania na dotychczasowe cele. Zakwestionowała również wskazaną przez powódkę cenę działki (...), gdyż do jej ustalenia przyjęto wartość metra kwadratowego działki przeznaczonej pod budowę drogi publicznej, a sporna działka takiego przeznaczenia nie ma.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powódce B. O. przysługiwała własność nieruchomości rolnej o powierzchni 2 ha 50 a i 95 m ², stanowiącej działkę gruntu oznaczoną numerem ewidencyjnym (...), położoną w obrębie M., Gmina D., Województwo (...), dla której Sąd Rejonowy w Oleśnicy prowadzi księgę wieczystą nr (...).

(dowód: umowa zamiany z dnia 15 stycznia 2003 r. zawarta w formie aktu notarialnego przed notariuszem K. K., rep. A. nr (...), k. 16-17; odpis zwykły księgi wieczystej nr (...), k. 20-23)

Na mocy postanowienia Wójta Gminy D. o nr (...) z dnia 3 września 2007 r. działka oznaczona nr ewidencyjnym (...) została podzielona na działki oznaczone nr ewidencyjnymi (...).

(dowód: postanowienie Wójta Gminy D. z dnia 3 września 2007 r., k 33-34, decyzja nr (...) o ustaleniu lokalizacji drogi z dnia 10 marca 2009 r., k, 84-100; wniosek o wydanie decyzji o ustalenie lokalizacji drogi z dnia 11 lipca 2008 r., k 101-106)

Decyzją Wojewody (...) z dnia 10 marca 2009 r. o nr (...) znak (...) (...) o ustaleniu lokalizacji drogi dla inwestycji polegającej na budowie drogi wojewódzkiej B. – Ł. – D., etap III, odcinek od 13 +200 do km 17 + 919, działka oznaczona nr ewidencyjnym (...) o pow. 1,0084 ha weszła w pas drogi wojewódzkiej i stała się własnością Województwa (...). Powódce przyznane zostało z tego tytułu odszkodowanie.

(dowód: decyzja Wojewody (...) z 14 maja 2010 r., k 18-19, operat szacunkowy działki gruntowej sporządzony przez B. P. z dnia 10 grudnia 2009 r., k. 6-15)

Na skutek wywłaszczenia działki oznaczonej nr ewidencyjnym (...) powódka została pozbawiona faktycznego dostępu do działki oznaczonej nr ewidencyjnym (...). Działka nr (...) graniczy bowiem z jednej strony wywłaszczoną pod budowę drogi wojewódzkiej działką nr (...), z drugiej strony graniczy z rzeką T., z trzeciej strony graniczy z torami kolejowymi. Działka pozbawiona została dostępu do drogi publicznej.

(dowód: uchwała nr (...) Rady Gminy D. z dnia 28 kwietnia 2005 r., k 35-63; przesłuchanie powódki, e – protokół z dnia 19 lipca 2013 r. 3 min 2 sek.-8 min 56 sek.)

Do chwili wywłaszczenia działki nr (...), działka nr (...) o pow. 0,4063 ha, wykorzystywana była przez powódkę jako pastwisko do wypasania koni i służyła pozyskiwaniu siana, paszy dla zwierząt. Obecnie, z powodu braku dostępu, działka ta nie jest w ogóle wykorzystywana przez powódkę, leży odłogiem.

(dowód: przesłuchanie powódki, e – protokół z dnia 19 lipca 2013 r. 3 min 2 sek.-8 min 56 sek.)

Zgodnie z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi M., zatwierdzonego uchwałą Rady Gminy D. o nr (...) z dnia 28 kwietnia 2005 r. działka nr (...) położona jest w obszarze oznaczonym symbolem (...), tj. teren komunikacji publicznej z dopuszczeniem zieleni niskiej.

(dowód: przesłuchanie powódki, e – protokół z dnia 19 lipca 2013 r. 3 min 2 sek.-8 min 56 sek.)

Na wywłaszczonej działce nr (...) nie rozpoczęto jeszcze prac związanych z budową drogi. Działka ta nie jest ogrodzona.

(dowód: przesłuchanie powódki, e – protokół z dnia 19 lipca 2013 r. 3 min 2 sek.-8 min 56 sek.)

Powódka wzywała stronę pozwaną do wykupu nieruchomości gruntowej oznaczonej nr ewidencyjnym (...) za kwotę 471 308,00 zł. Cenę wykupu powódka określiła na podstawie operatu szacunkowego sporządzonego na potrzeby wywłaszczenia pod drogę wojewódzką nieruchomości oznaczonej nr ewidencyjnym (...).

(dowód: pismo powódki z dnia 5 października 2010 r., k. 25; pismo powódki z dnia 17 sierpnia 2010 r., k. 27; pismo powódki z dnia 27 maja 2010 r., k. 30; pismo powódki z dnia 29 listopada 2010 r., k. 32)

Strona pozwana odmówiła nabycia spornej nieruchomości za wskazaną kwotę, twierdząc, że kwota ta nie jest adekwatna do przeznaczenia działki. Strona pozwana proponowała nabycie tej nieruchomości za kwotę 100 000,00 zł.

(dowód: pismo strony pozwanej z dnia 12 listopada 2010 r., k. 24; pismo strony pozwanej z dnia 14 września 2010 r., k. 26; pismo strony pozwanej z dnia 3 sierpnia 2010 r., k. 28; pismo strony pozwanej z dnia 20 grudnia 2010 r., k. 31)

Wartość rynkowa prawa własności nieruchomości gruntowej stanowiącej działkę nr (...) o pow. 0,4063 ha, obręb M., Gmina D., dla której Sąd Rejonowy w Oleśnicy prowadzi księgę wieczystą (...), z uwzględnieniem przeznaczenia tej działki według stanu i poziomu cen aktualnych wynosi 102 000,00 zł.

(dowód: opinia biegłego sądowego J. Ś. z dnia 31 grudnia 2012 r., k. 237-271; opinia uzupełniająca biegłego sądowego J. Ś. z dnia 3 maja 2013, k. 307-312)

Sąd zważył co następuje:

Powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Z poczynionych przez Sąd ustaleń faktycznych wynika, że świadczenie strony pozwanej, którego spełnienia domaga się powódka, stanowi złożenie oświadczenia woli o treści: „Województwo (...), reprezentowane przez (...) Służbę Dróg i Kolei kupuje od powódki B. O. nieruchomość gruntową położona w obrębie M., Gmina D., Województwo (...), stanowiącą działkę gruntu oznaczoną numerem ewidencyjnym (...) o powierzchni 0,4063 ha , dla której Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Krzyków we Wrocławiu prowadzi księgę wieczystą o nr (...), za cenę w kwocie 471 308,00 zł (słownie: czterysta siedemdziesiąt jeden tysięcy trzysta osiem złotych i 00/100)”.

Zgodnie z art. 113 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz. U. z 2010 r., Nr 102, poz. 651 ze zm.) wywłaszczeniem może być objęta cała nieruchomość albo jej część. Jeżeli wywłaszczeniem jest objęta część nieruchomości, a pozostała część nie nadaje się do prawidłowego wykorzystywania na dotychczasowe cele, na żądanie właściciela lub użytkownika wieczystego nieruchomości nabywa się tę część w drodze umowy na rzecz Skarbu Państwa lub na rzecz jednostki samorządu terytorialnego, w zależności od tego, na czyją rzecz następuje wywłaszczenie.

W niniejszej sprawie powódka domagała się nabycia od niej przez stronę pozwaną działki nr (...) wobec jej nieprzydatności do wykorzystania na dotychczasowe cele. W świetle materiału dowodowego zebranego w niniejszym postępowaniu Sądu uznał, że wskutek wywłaszczenia sąsiadującej działki nr (...) powódka utraciła dostęp do działki nr (...), a tym samym nie może być wykorzystywana do prowadzenia na niej działalności rolniczej. Działka ta dotychczas wykorzystywana była przez powódkę jako pastwisko do wypasania koni i służyła pozyskiwaniu siana i paszy dla zwierząt, przy czym do chwili wywłaszczenia działki nr (...) powódka miała dostęp do niej jedynie od strony działki wywłaszczonej. Dostęp z pozostałych stron był zaś wyłączony przez przebiegające tory kolejowe z jednej strony oraz przez wody płynące rzeki T. z drugiej strony.

Wskutek wywłaszczenia działki nr (...) powódka utraciła zatem swobodny dostęp do działki nr (...). Nie można bowiem oczekiwać od powódki, aby w dostępie do swojej działki nadal korzystała z działki nr (...), skoro nie jest jej już właścicielem. Za nieuzasadnione należało tym samym uznać zarzuty strony pozwanej, że na wywłaszczonej części nieruchomości obecnie nie jest jeszcze prowadzona inwestycja związana z budową drogi wojewódzkiej, w szczególności teren ten nie jest ogrodzony. Powódce nie przysługuje bowiem skuteczne wobec strony pozwanej prawo korzystania z działki nr (...) (np. z tytułu służebności), co oznacza, że każdorazowe przejście, czy przejechanie przez powódkę przez nieruchomość strony pozwanej będzie w istocie stanowiło bezprawne naruszenie jej prawa własności. Nie można zatem uznać, aby powódka mogła nadal wykorzystywać działkę nr (...) na pastwisko dla koni albowiem brak jest obecnie możliwości faktycznego i zgodnego z prawem dotarcia na sporną nieruchomość.

Zgodzić się przy tym należy ze stroną pozwaną, że dla oceny zasadności roszczenia powódki bez znaczenia pozostawał fakt przeznaczenia działki (...) w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego wsi M. na teren komunikacji publicznej z dopuszczeniem zieleni niskiej. Jak bowiem wynika z powołanego art. 113 ust 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami jedynym kryterium oceny pozostaje przydatność części nieruchomości pozostałej po wywłaszczeniu do wykorzystywania na cele, którym służyła przed wywłaszczeniem, a nie tym, którym hipotetycznie mogłaby służyć w przyszłości.

Sąd, uznając powództwo za uzasadnione co do zasady, nie podzielił jednak stanowiska powódki odnośnie wartości spornej nieruchomości, która określona przez nią została na kwotę 471 308,00 zł. Za miarodajną w tym względzie Sąd uznał pisemną opinię biegłego z zakresu wyceny nieruchomości wraz z pisemną opinią uzupełniającą, z której wynikało, że sporna działka nr (...) o powierzchni 0,4063 ha, obręb M., Gmina D., dla której Sąd Rejonowy w Oleśnicy prowadzi księgę wieczystą (...), przy uwzględnieniu przeznaczenia tej działki, ma wartość rynkową równą 102 000,00 zł. Zdaniem Sądu opinia biegłego sporządzona w niniejszej sprawie spełniała wszelkie wymogi w zakresie rzetelności i fachowości. W szczególności biegły należycie ustosunkował się do wszystkich zarzutów podniesionych przez stronę powodową co do treści opinii i w sposób jasny i logiczny uzasadnił swoje stanowisko. Z powyższych względów Sąd w całości podzielił wnioski tej opinii, wykorzystując je przy dokonywaniu ustaleń faktycznych w sprawie.

Mając powyższe na uwadze Sąd nakazał więc stronie pozwanej złożenie oświadczenia woli o treści: „Województwo (...) reprezentowane przez (...) Służbę Dróg i Kolei kupuje od powódki B. O. nieruchomość gruntową położoną w obrębie M., gmina D., woj. (...), stanowiącą działkę gruntu oznaczoną numerem ewidencyjnym (...), o powierzchni 0,4063 ha, dla której Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Krzyków we Wrocławiu prowadzi księgę wieczystą o nr (...) za cenę 102 000,00 zł (sto dwa tysiące złotych 00/100)”. Sąd oddalił powództwo w pozostałym zakresie, tj. w części żądanej ceny zakupu nieruchomości, stanowiącej element nakazanego pozwanej oświadczenia woli, ponad kwotę ustaloną przez biegłego.

Zgodnie z art. 64 k.c. prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek danej osoby do złożenia oznaczonego oświadczenia woli, zastępuje to oświadczenie. Zastępcza funkcja orzeczenia sądu wydanego na podstawie art. 64 k.c. spełnia się ex lege z chwilą uprawomocnienia się tego orzeczenia (art. 1047 § 1 k.p.c.).

Rozstrzygnięcie o kosztach znajduje uzasadnienie w art. 100 zd. 1 k.p.c., zgodnie z którym w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Wobec tego, że powódka utrzymała się ze swoim żądaniem w około 20%, Sąd stosunkowo rozdzielił koszty poniesione przez obie strony, uwzględniając koszty poniesione przez stronę powodową w łącznej wysokości 7217,00 zł (koszty zastępstwa procesowego wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa) oraz koszty poniesione przez stronę pozwaną w łącznej wysokości 7200,00 zł (koszty zastępstwa procesowego). Wysokość kosztów zastępstwa prawnego Sąd ustalił stosownie do wartości przedmiotu sprawy, na podstawie § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 490). Z powyższego wynika, że żądanie zwrotu kosztów postępowania po stronie powódki zasadne pozostaje co do kwoty 543,40 zł, a po stronie pozwanej co do kwoty 5760,00 zł. Dokonując wzajemnego rozliczenia powyższych kosztów Sąd zasądził od powódki na rzecz strony pozwanej kwotę 5216,60 zł, stanowiącą różnicę powyższych kwot.

Ponadto, na podstawie art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd nakazał stronie pozwanej, aby uiściła na rzecz Skarbu Państwa kwotę 5358,00 zł tytułem kosztów sądowych, na które składała się brakująca opłata sądowa od pozwu (23 566,00 zł) oraz wydatki związane z przeprowadzeniem w sprawie dowodu z opinii biegłego (3223,88 zł) – w części, w jakiej strona pozwana utrzymała się ze swoimi żądaniami, tj. 20%.

Z/

1.  odnotować;

2.  odpis doręczyć:

-

pełnomocnikowi powódki;

-

pełnomocnikowi strony pozwanej;

3.  kal. 14 dni.

12 sierpnia 2013 r.