Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 czerwca 2013 r.

Sąd Okręgowy w Tarnowie – Wydział I Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 27 czerwca 2013 r. w Tarnowie

na rozprawie

sprawy z powództwa S. K.

przeciwko I. H., M. G. i W. G.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Tarnowie

z dnia 22 stycznia 2013 r., sygn. akt I C 983/12

1.  oddala apelację;

2.  przyznaje od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Tarnowie na rzecz adwokata J. K. kwotę 738 zł tytułem wynagrodzenia za udzielenie powodowi pomocy prawnej z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I Ca 146/13

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie z dnia 27 czerwca 2013 roku

W ostatecznie sprecyzowanym żądaniu powód S. K.wniósł o zasądzenie na jego rzecz solidarnie od pozwanych I. H., M. G. oraz W. G. kwoty 8.342,02 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 7 września 2010 r. do dnia zapłaty, w tym: od kwoty 79,22 zł od dnia 5 października 2010 r. do dnia zapłaty, od kwoty 79,22 zł od dnia 5 listopada 2010 r. do dnia zapłaty, od kwoty 79,22 zł od dnia 5 grudnia 2010 r. do dnia zapłaty, od kwoty 79,22 zł od dnia 5 stycznia 2011 r. do dnia zapłaty, od kwoty 79,22 zł od dnia 5 lutego 2011 r. do dnia zapłaty, od kwoty 2.660,11 zł od dnia 5 marca 2011 r. do dnia zapłaty, od kwoty 2,95 zł od dnia 24 sierpnia 2011 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 1.279,50 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Na kwotę żądania składała się dochodzona wcześniej kwota 6 762,35 zł powiększona o kwotę 1.187,67 zł zasądzoną od powoda nakazem zapłaty Sądu Rejonowego w Tarnowie z dnia 14 września 2012 r., sygn. akt I Nc 3278/12 oraz o kwotę 204,50 zł tytułem kosztów aktu postępowania.

Powód uzasadnił, że w dniu 21 czerwca 2004 r. Centrum (...) w Polsce zawarło z Biurem (...) w T. umowę najmu lokalu mieszkalnego położonego przy ulicy (...) w T.. Powód S. K.jako uprawniony do zajmowania powyższego lokalu oraz z racji pobieranego przez niego stałego dochodu w postaci zasiłku zawarł na swoje nazwisko umowę na dostawę energii elektrycznej z firmą (...). Mimo to nigdy nie zamieszkiwał we wspomnianym lokalu, a powyższą umowę zawarł w imieniu pozwanych ze względu na posiadanie stałego źródła dochodu. Jednocześnie powód uzasadnił, iż do 2010 r. pozwani rozliczali się z nim z pobieranej energii elektrycznej. Po jakimś czasie pojawiły się zaległości, w wyniku których dostawca rozwiązał umowę, zdjął liczniki oraz wniósł do sądu przeciwko S. K.powództwo o zapłatę. Dalej, Sąd Rejonowy dla Krakowa – Podgórza w Krakowie Wydział I Cywilny w dniu 11 października 2011 r. wydał przeciwko niemu nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, obejmujący obowiązek zapłaty kwoty głównej w wysokości 5.482,85 zł wraz z ustawowymi odsetkami i kosztami procesu w wysokości 1.279,50 zł. Ponadto, na skutek kolejnego pozwu, wniesionego przez (...) Sp. z o.o. Sąd Rejonowy w Tarnowie w dniu 14 września 2012 r. wydał przeciwko niemu kolejny nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym obejmujący obowiązek zapłaty kwoty głównej w wysokości 1.187,67 zł wraz z ustawowymi odsetkami i kosztami procesu w wysokości 204,50 zł.

Powód wywiódł zatem, że pozwani uzyskali jego kosztem znaczną korzyść majątkową, stąd zasadne jest domaganie się jej zwrotu na podst. art. 405 i nast. k.c.

Pozwani M. G. oraz W. G. wnosili o oddalenie powództwa. Pozwana I. H. nie zajęła w tej sprawie żadnego stanowiska.

W dniu 22 stycznia 2013 roku Sąd Rejonowy w Tarnowie wydał wyrok w sprawie, którym powództwo w całości oddalił.

Powyższe rozstrzygnięcie oparł Sąd Rejonowy na następujących ustaleniach faktycznych.

Centrum (...) w Polsce zawarło w dniu 21 czerwca 2004 r. z Biurem (...) w T. umowę najmu lokalu mieszkalnego położonego przy ulicy (...) w T.. Na mocy § 17 tej umowy, osobami uprawnionymi do zajmowania tegoż lokalu byli S. K., I. P. (obecnie H.) oraz D. H.. Powód S. K.z racji stałego dochodu, jakim był pobierany przez niego zasiłek, zawarł z firmą (...) (obecnie (...) Sp. z o.o.) dnia 22 września 2004 r. umowę na dostawę energii elektrycznej do wspomnianego lokalu.

W okresie trwania umowy najmu, w lokalu przy ulicy (...) zamieszkiwali pozwani I. H. z mężem i dziećmi oraz M. i W. G.. Na początku powód S. K.przez krótki okres czasu mieszkał we wspomnianym lokalu, jednakże jakiś czas później przeniósł się na ulicę (...). Ze względu na znajomość z pozwanymi, powód okazjonalnie ich odwiedzał w lokalu położonym przy ulicy (...).

Od 2004 r. do 2010 r. powód zameldowany był na pobyt czasowy w lokalu przy ulicy (...) w T., natomiast od 2006 r. do 2011 r. zameldowany był na pobyt stały przy ulicy (...) w T.. Obecnie od października 2010 r. powód zamieszkuje w K..

Powód zawarł z pozwanymi ustną umowę, na mocy której pozwani zobowiązali się do uiszczania wszelkich opłat związanych z pobieraniem przez nich energii elektrycznej w lokalu przy ulicy (...), przy czym wyłączanie oni z energii tej korzystali. Przez kilka lat pozwani wywiązywali się z tego obowiązku, jednakże od września 2010 r. zaprzestali regulowania płatności za prąd. W związku z powyższym (...) sp. z o.o. jako dostawca energii elektrycznej zdemontował liczniki we wspomnianym lokalu, wypowiedział umowę zawartą przez powoda, oraz skierował przeciwko niemu dwa powództwa o zapłatę.

W wyniku przeprowadzonych postępowań, najpierw Sąd Rejonowy dla Krakowa – Podgórza w Krakowie w dniu 11 października 2011 roku w sprawie z powództwa (...) Sp. z o.o. przeciwko S. K.wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym (sygn. akt. I Nc 9574/11/P) obejmujący obowiązek zapłaty należności głównej w wysokości 5.482,85 zł wraz z ustawowymi odsetkami i kosztami procesu w wysokości 1.279,50 zł, a następnie Sąd Rejonowy w Tarnowie Wydział I Cywilny w dniu 14 września 2012 r. w sprawie z powództwa (...) Sp. z o.o. przeciwko S. K.wydał kolejny nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym (sygn. akt. I Nc 3278/12) obejmujący obowiązek zapłaty należności głównej w wysokości 1.187,67 zł wraz z ustawowymi odsetkami i kosztami procesu w wysokości 204,50 zł.

Powód S. K.nie uiścił na rzecz (...) Sp. z o.o. żadnej z wyżej wymienionych zasądzonych kwot.

Sąd Rejonowy zaaprobował wszystkie przeprowadzone dowody z dokumentów, zarówno urzędowych jak i prywatnych, a ponadto oparł się na dowodach z zeznań świadków: A. H., M. H., M. W.oraz K. D. uznając je za całkowicie wiarygodne. Zeznania świadka B. T. oraz dowód z przesłuchania powoda zaakceptował Sąd I instancji w części, wskazując, że nie dał im wiary w zakresie, w jakim polegały one na twierdzeniu, że powód nigdy nie zamieszkiwał w lokalu przy ulicy (...) w T., albowiem z zeznań wymienionych powyżej świadków wynikało, że pomieszkiwał tam przez pewien czas.

Zeznania świadka I. M. Sąd Rejonowy zaaprobował jedynie w części odnoszącej się do faktu czasowego zamieszkiwania powoda w lokalu przy ulicy (...). W zakresie w jakim świadek zeznawała o tym, że pozwani przez cały czas mieszkali na ulicy (...) w T., a następnie wyprowadzili się bezpośrednio stamtąd na ulicę (...) zeznania świadka uznał Sąd I instancji za niewiarygodne jako wewnętrznie sprzeczne oraz niezgodne z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym.

W rozważaniach prawnych Sąd Rejonowy wskazał, że w niniejszej sprawie bezsporne było, że powód zawarł z (...) sp. z o.o. umowę o dostarczanie energii elektrycznej do lokalu położonego przy ulicy (...) w T.. Ponadto poza sporem pozostawało, że powód ustalił z pozwanymi: I. H., M. G. oraz W. G., iż to oni zobowiązują się do uiszczania opłat za pobieraną energię elektryczną. Jednocześnie, w sytuacji kiedy pozwani przestali wywiązywać się z nałożonego na nich obowiązku przeciwko powodowi jako stronie umowy o dostarczanie energii elektrycznej zostały wydane nakazy zapłaty z dnia 11 października 2011 r. oraz 14 września 2012 r.

Dalej wywodził Sąd I instancji, że analiza przepisu art. 405 k.c. dotyczącego bezpodstawnego wzbogacenia, na którym opierał powód swoje roszczenie, wskazuje na to, że wzbogacenie o którym w nim mowa, może przybierać różne formy, ale jednocześnie musi ono prowadzić do zubożenia drugiej osoby. Pomiędzy wzbogaceniem a zubożeniem musi zachodzić współzależność, wyrażająca się w tym, że zarówno korzyść, jak i uszczerbek są wynikiem tego samego zdarzenia (wyr. SN z 18.12.1968 r., I CR 448/68, Legalis).

W oparciu o powyższe Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, że w analizowanej sprawie powodowi nie przysługuje ochrona. Powód nie zapłacił na rzecz (...) Sp. z o.o. żadnej z kwot orzeczonej nakazami zapłaty. Fakt ten powoduje zatem sytuację, w której to nie doszło do uszczuplenia majątku powoda, a on sam nie stał się przez to zubożonym. Mając to na względzie Sąd I instancji powództwo oddalił jako przedwczesne.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód zaskarżając go w całości i zarzucając mu:

1.  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu I instancji z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, wskutek wyrażenia nietrafnej oceny, że powód przez jakiś czas zamieszkiwał wraz z pozwanymi w lokalu przy ulicy (...) w T. oraz, że dotychczas nie został zubożony, pomimo, że ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w postaci dokumentów i zeznań świadków: B. T., A. H., M. H., K. D.oraz samego powoda wynikało, że zamieszkiwał gdzie indziej – a to przy ulicy (...) w T. i co najwyżej odwiedzał pozwanych w lokalu przy ulicy (...), nie korzystał z energii elektrycznej w tym lokalu, którą pobierali wyłącznie pozwani, a której kosztami został obciążony na mocy prawomocnych orzeczeń i co spowodowało jego zubożenie przy jednoczesnym wzbogaceniu pozwanych;

2.  obrazę prawa materialnego, a mianowicie art. 405 k.c. wskutek jego niewłaściwej wykładni.

Na uzasadnienie swojego stanowiska wskazał, że powód nigdy nie zamieszkiwał w lokalu przy ulicy (...) w T., a co za tym idzie nie korzystał z energii elektrycznej w tym lokalu. Bywał tam jedynie okazjonalnie, odwiedzając pozwanych.

Skarżący podniósł również, że w analizowanej sprawie niewątpliwie doszło do wzbogacenia po stronie pozwanych, które to jest najważniejszą przesłanką konstrukcji bezpodstawnego wzbogacenia, a zatem wyrok Sądu I instancji oddalający powództwo jest niesłuszny. Stąd apelujący wniósł o jego zmianę poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów procesu za instancję odwoławczą bądź uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach.

Sąd Okręgowy rozważył, co następuje.

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Zaskarżonemu orzeczeniu powód zarzucał m. in. błąd polegający na sprzeczności ustaleń faktycznych z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, polegający na nietrafnym ustaleniu, że powód przez pewien czas zamieszkiwał w lokalu przy ulicy (...) w T.. Zarzut ten nie mógł się ostać. Ustalenia powyższe Sąd Rejonowy wyprowadził przeprowadzonych przez siebie dowodów w postaci zeznań świadków A. H., M. H., M. W., K. D. i I. M., które w tym zakresie uznał za całkowicie wiarygodne.

Skuteczne postawienie tak sformułowanego zarzutu wymagałoby wykazania, że przeprowadzona przez Sąd Rejonowy w analizowanej sprawie ocena dowodów była sprzeczna z zasadami wyrażonymi w art. 233 § 1 k.p.c., stanowiącym, że sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Przytoczony przepis nakłada na sąd obowiązek dokonywania oceny dowodów w sposób logiczny, zgodnie z ustawą i własnym przekonaniem sędziego. Oznacza to, że sąd może negatywnie oceniać zaoferowane dowody, ale nie może wyciągać z nich wniosków, do których nie uprawniają. Dokonywana przezeń ocena powinna być oparta na wszechstronnym rozważaniu całego materiału dowodowego, polegającym na jego uprzednim uporządkowaniu, a następnie odniesieniu się do poszczególnych przeprowadzanych dowodów.

Sąd Rejonowy w analizowanej sprawie takiej właśnie oceny dowodów dokonał i wyprowadził z niej prawidłowe wnioski. W uzasadnieniu wydanego orzeczenia w sposób rzetelny i drobiazgowy wskazał z jakich przyczyn dowody te uznał za wiarygodne. Motywy te Sąd Okręgowy w pełni podzielił. Z zeznań świadków A. H.,M. H., M. W., K. D. i I. M. wynikało, że powód we wzmiankowanym lokalu zamieszkiwał przez pewien okres, nocował tam, korzystał z posiłków i urządzeń gospodarstwa domowego. Jego pobyt nie miał charakteru stałego, jednakże w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy nie sposób było kategorycznie stwierdzić, że S. K.wyłącznie okazjonalnie odwiedzał w tym lokalu pozwanych. Tych zaś swoich twierdzeń w żaden sposób nie wykazał i można było słusznie wywodzić, że wersja prezentowana przez powoda stanowi wynik jego obawy przed stwierdzeniem, że mieszkając w rzeczonym lokalu korzystał z dostarczanej tam energii elektrycznej, a zatem był zobowiązany do częściowego uiszczania związanych z tym opłat, do czego w żaden sposób się nie poczuwał. Sad Okręgowy uznał zatem za całkowicie prawidłowe ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji.

Wskazać jednak należy, że okoliczność związana z charakterem pobytu powoda w lokalu przy ulicy (...) była irrelewantna dla podjęcia przez Sąd Rejonowy rozstrzygnięcia w sprawie. Powództwo zostało bowiem oddalone nie z tej przyczyny, że powód miał w rzeczonym lokalu mieszkać, będąc zobowiązanym do ponoszenia opłat z tytułu jego użytkowania, ale dlatego, że nie uiszczając zasądzonych od niego na rzecz dostawcy energii należności nie został zubożony w rozumieniu przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu, na które się powoływał w pozwie.

W opinii Sądu odwoławczego również prawidłowo Sąd Rejonowy zastosował w niniejszej sprawie prawo materialne i trafnie doszedł do przekonania, że powodowi nie przysługuje ochrona z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia. Podzielając w pełni rozważania Sądu I instancji dotyczące form w jakich może dojść do opisanego w art. 405 k.c. wzbogacenia, mogącego mieć postać zarówno bezpodstawnego nabycia, powiększenia aktywów, umocnienia prawa, używania praw, korzystania z usług, zmniejszenia pasywów lub zniesienia zobowiązań prawnorzeczowych, należy również podkreślić, że w pełni słuszność miał Sąd Rejonowy wskazując, że w analizowanej sprawie do bezpodstawnego wzbogacenia nie doszło, z uwagi na brak zubożenia po stronie powoda. Jak to trafnie Sąd I instancji wywodził, zgodnie z konstrukcją bezpodstawnego wzbogacenia – wzbogacenie jednego podmiotu musi być skutkiem zubożenia drugiego podmiotu, zaś oba te zdarzenia muszą wynikać z tej samej przyczyny. Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynikało natomiast, że powód wprawdzie został zobowiązany wydanymi przeciwko niemu nakazami zapłaty do uiszczenia określonych kwot na rzecz dostawcy energii, ale żadnej z tych kwot nie zapłacił. Wprawdzie pozwani niewątpliwie zostali wzbogaceni – nie są zobowiązani do uiszczania opłat za egerię elektryczną, z której przez dłuższy okres korzystali, ale po stronie S. K.poza powstaniem zobowiązania do uiszczenia powyższych należności nie doszło do innego zdarzenia które bezpośrednio wpłynęłoby na uszczuplenie jego majątku. Z jego majątku nie wyszły żadne środki, które w sposób bezpodstawny mogłyby zasilić majątek pozwanych. W sytuacji gdy zająć odmienne stanowisko mogłoby dojść do sytuacji, że to powód byłby bezpodstawnie wzbogacony. Gdyby bowiem uzyskał od pozwanych żądaną kwotę i nadal nie uregulował należności na rzecz dostawcy energii to po jego stronie znajdowałyby się nienależne mu aktywa.

Z powyższego wynika zatem, że żaden z zarzutów apelacji nie okazał się trafiony, a zatem apelację należało oddalić na mocy art. 385 k.p.c.

Jednocześnie, w oparciu o § 2 ust. 1 i 3 i § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz.U. z 2013r. Nr 461) orzekł o przyznaniu na rzecz adw. J. K. od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Tarnowie kwotę 738 zł tytułem zwrotu kosztów pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu, które nie zostały uiszczone w żadnej części.