Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 października 2013 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Aneta Fiałkowska - Sobczyk

Protokolant: Aneta Łokaj

po rozpoznaniu w dniu 15 października 2013 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa D. K.

przeciwko Skarbowi Państwa - (...) w W.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  nie obciąża powoda kosztami procesu za I instancję.

Na oryginale właściwy podpis.

Sygn. akt IC 1286/13

UZASADNIENIE

Powód D. K. w pozwie ponownie wniesionym po zwrocie w dniu 03.12.2012 r . wniósł o zasądzenie od strony pozwanej Skarbu Państwa - (...) w W. kwoty 90 000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu powód wskazał, że podstawę jego żądania stanowią przepisy art. 23 k.c. w zw. z art. 24 k.c. i art. 417 k.c. oraz art. 448 k.c., jak też Konstytucja RP i Konwencja o Ochronie Praw Człowieka.

Powód podał, że w okresie od 27.02.2007 r. do 22.05.2009 r. odbywał karę pozbawienia wolności w (...) w W. i przez cały ten okres przebywał w celach, w których powierzchnia na jednego skazanego była mniejsza niż 3 m ², a panujące tam warunki dodatkowo naruszały godność powoda i pozbawiały go prywatności i intymności.

W odpowiedzi na pozew pozwany Skarb Państwa – (...) w W. wniósł o oddalenie powództwa.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew, pozwany podniósł przede wszystkim zarzut przedawnienia roszczenia powoda, a nadto zarzut powagi rzeczy osądzonej, bowiem przed Sądem Okręgowym we Wrocławiu pod sygnaturą I C 534/09 toczyła się już sprawa z powództwa powoda przeciwko stronie pozwanej i została zakończona prawomocnym wyrokiem oddalającym powództwo.

Z ostrożności procesowej strona pozwana jednoczenie wskazała, iż nie jest prawdą, aby w okresie przebywania powoda w (...) w W. warunki odbywania kary pozbawienia wolności – były niehumanitarne.

Cele mieszkalne były należycie wyposażone w odpowiedni sprzęt kwaterunkowy, każdy osadzony otrzymywał bieliznę do spania oraz środki czystości. W placówce znajduje się duża biblioteka, organizowane są zajęcia kulturalno – oświatowe dla osadzonych. (...) posiada dużą świetlicę, która pełni także rolę sali gimnastycznej. Na każdym spacerniku znajdują się boiska i siłownie. W każdej celi osadzeni mają dostęp do telewizji publicznej. W celach są umywalki, a toaleta odgrodzona jest drzwiami. Osadzeni korzystają z cotygodniowej łaźni, a dla osób ubogich, (...) posiada darmowe środki czystości. Kantyna dla skazanych jest należycie zaopatrzona w artykuły żywnościowe i higieniczne. (...) zapewnia należyta opiekę medyczną oraz umożliwia kontakty z osobami bliskimi.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód D. K. odbywał karę pozbawienia wolności w (...) w W. między innymi w okresie od 27.02.2007 r. do 22.05.2009 r.

(okoliczność bezsporna);

Przed Sądem Okręgowy we Wrocławiu toczyła się sprawa z powództwa D. K. przeciwko Skarbowi Państwa – (...) w W. o zasądzenie kwoty 80 000 z tytułu naruszenia dóbr osobistych powoda w związku z odbywaniem przez powoda kary pozbawienia wolności w pozwanym (...) w okresie od 3 marca 2007 r. do 24 października 2007 r. .

Prawomocnym wyrokiem z dnia 18.05.2010 r. powództwo zostało oddalone.

( dowód: akta tut. Sądu I C 534/09).

Sąd zważył, co następuje:

.

Powód domagał się zasądzenia od strony pozwanej kwoty 90 000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, której źródłem powstania było bezprawne, w ocenie powoda, zachowanie ze strony administracji (...) w W., polegające na naruszeniu prawa powoda do zapewnienia w celi warunków bytowych nieurągających godności człowieka i zgodnych z obowiązującymi normami prawnymi, w czasie odbywania przez powoda kary pozbawienia wolność w tym (...) w okresie od 27.02.2007 r. do 22.05.2009 r.

Podstawę materialnoprawną żądania powoda stanowił zatem przepis art. 417 k.c., oraz art. 23 k.c. w zw. z art. 24 k.c. w zw. z art. 448 k.c.

Zgodnie z art. 417 k.c., za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Komentowany przepis art. 417 k.c. przewiduje odpowiedzialność odszkodowawczą za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym, zdefiniowanym jako "niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej". Stanowi więc on ogólną podstawę odpowiedzialności władz publicznych za ich władcze zachowanie.

Na marginesie można w tym miejscu podkreślić, iż Kodeks cywilny przed nowelizacją z 2004 r. określał odpowiedzialność państwa i jednostek samorządu terytorialnego za zachowania funkcjonariuszy państwowych i samorządowych (za cudze czyny). Przepis art. 417 k.c. w obecnym brzmieniu przewiduje odpowiedzialność odszkodowawczą władzy publicznej za jej własne działania i zaniechania. Przy określeniu zasady odpowiedzialności podstawowe znaczenie ma treść art. 77 ust. 1 Konstytucji RP, zgodnie z którym odpowiedzialność za niezgodne z prawem działania organów władzy publicznej nie wymaga zawinienia sprawcy szkody. Tę regułę przejął przepis art. 417 k.c., który również uniezależnia od winy władz publicznych przypisanie im obowiązku naprawienia szkody. W piśmiennictwie, przypisanie odpowiedzialności za sam skutek bezprawnego zachowania, a więc niezależnie od oceny strony podmiotowej, określane jest mianem odpowiedzialności na zasadzie ryzyka albo odpowiedzialności na zasadzie bezprawności. Jeżeli niezgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej wyrządziło uszczerbek w dobrach osobistych, ale nie stanowi deliktu ujętego w przepisie art. 445 k.c. (np. naruszające godność, niehumanitarne warunki stworzone osobie pozbawionej wolności lub tymczasowo aresztowanej), nie jest konieczne ustalenie winy podmiotu, dla przypisania mu odpowiedzialności na podstawie art. 417 k.c. w zw. z art. 448 k.c. Przeciwne stanowisko, uwzględniające przesłankę winy, nie zapewnia minimalnego standardu ochrony określonego w art. 77 ust. 1 Konstytucji RP, który wskazuje jedynie przesłankę bezprawności i nie różnicuje postaci szkody.

Przesłanką odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkodę jest zatem przede wszystkim bezprawność, którą należy rozumieć jako niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie.

W tym jednak momencie wskazać należy, że strona pozwana podniosła zarzut przedawnienia roszczenia powoda objętego żądanie pozwu.

Przedawnienie roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym podlega ogólnym regułom przedawnienia ustanowionym w przepisach art. 117 i n. k.c., z modyfikacjami określonymi w art. 442 ¹ k.c., dotyczącymi terminów przedawnienia tych roszczeń i ich biegu. Przepisy te regulują przedawnienie wszelkich roszczeń majątkowych w zakresie odpowiedzialności deliktowej, a więc roszczeń o naprawienie szkody majątkowej oraz roszczeń o pieniężne zadośćuczynienie krzywdzie.

W art. 442 ¹ § 1 k.c. ustawodawca sformułował ogólne reguły określające termin przedawnienia roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym: przedawnienie następuje z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia (termin a tempore scientiae), jednakże termin ten nie może być dłuższy niż 10 lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę (termin a tempore facti). Jednocześnie ustawodawca określił dwa istotne odstępstwa od tych reguł: dla przedawnienia roszczeń deliktowych, jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku (art. 442 ¹ § 2 k.c.), oraz dla roszczeń o naprawienie szkód na osobie (art. 442 ¹ § 3 k.c.). Z uwagi na podniesione w pozwie zarzuty naruszenia dóbr osobistych powoda, należy stwierdzić, iż w/w odstępstwa od reguły nie mają jednak zastosowania w niniejszej sprawie.

Przepis art. 442 ¹ k.c. wprowadzony został do kodeksu cywilnego ustawą z 16 lutego 2007 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 80, poz. 538), ze skutkiem od dnia 10 sierpnia 2007 r. Dokonana zmiana polegała na uchyleniu wcześniej obowiązującego przepisu art. 442 i wprowadzeniu nowej regulacji prawnej, ujętej w postaci art. 442 ¹ . Przepis art. 442 ¹ k.c. stosuje się jednak nie tylko do roszczeń powstałych po nowelizacji kodeksu cywilnego, ale także do wcześniej powstałych roszczeń z tytułu czynów niedozwolonych i nieprzedawnionych w dniu wejścia w życie ustawy nowelizującej kodeks cywilny, a więc w dniu 10 sierpnia 2007 r. Natomiast komentowany przepis nie znajdzie zastosowania do roszczeń deliktowych, które na podstawie wcześniej obowiązującej regulacji prawnej uległy przed tym terminem przedawnieniu (por. art. 2 powołanej wyżej ustawy z 16 lutego 2007 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny, Dz. U. Nr 80, poz. 538).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawie, należy stwierdzić, iż w chwili wejścia w życie nowej regulacji (10 sierpnia 2007 r.) roszczenie powoda nie było jeszcze przedawnione. W sprawie ma zatem zastosowanie nowa regulacja przedawnienia roszczeń odszkodowawczych z tytułu czynów niedozwolonych.

Powód wniósł pozew w niniejszej sprawie w dniu 3 grudnia 2012 r. (po uprzednim zwrocie pozwu zarządzeniem z dnia 6 listopada 2012 r.), a jego zarzuty dotyczą przebywania powoda jako osadzonego w (...) w W. w okresie od dnia 27.02.2007 r. do dnia 22.05.2009 r. Stosując przepis art. 442 ^{( 1)} k.c. należy stwierdzić, iż roszczenie powoda o zadośćuczynienie z tytułu czynu niedozwolonego jakim miało być naruszenie dóbr osobistych powoda przez stronę pozwaną, przedawniło się wraz z upływem dnia 22 maja 2012 r. Poczucie krzywdy powoda wywołanej naruszeniem norm prawnych przez wskazany w pozwie (...) w W., mogło bowiem dotyczyć jedynie okresu faktycznego przebywania we wskazanej w pozwie placówce. Wraz z jej opuszczeniem rozpoczął bieg termin przedawnienia roszczenia powoda w stosunku do wymienionej jednostki penitencjarnej. Termin ten, z uwagi na od początku istniejącą po stronie powoda D. K. wiedzę o sprawcy jego krzywdy, wynosi 3 lata i zakończył swój bieg w maju
2012 r.

Słusznie zarzucił więc pełnomocnik strony pozwanej, iż w chwili wniesienia pozwu w niniejszej sprawie (grudzień 2012 r.) roszczenie powoda było przedawnione.

W tych okolicznościach uzasadnione stało się pominięcie zgłoszonych przez pełnomocnika strony pozwanej wniosków dowodowych i pominięcie dowodu z przesłuchania stron.

Konkludując, wobec skutecznie podniesionego przez stronę pozwaną zarzuty przedawnienia, oddalono powództwo w punkcie I sentencji wyroku.

Orzeczenie o kosztach w punkcie II sentencji wyroku Sąd wydał kierując się normą art. 102 k.p.c., według którego w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.

Sąd uznał, iż w rozpoznawanej sprawie nie badano czy istotnie doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda, a powództwo oddalono z uwagi na przedawnienie roszczeń z tego tytułu, stąd z przyczyn słusznościowych obciążanie powoda kosztami procesu nie było uzasadnione.