Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 października 2013 r.

Sąd Okręgowy w Toruniu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Wojciech Modrzyński

Ławnicy : -------------

Protokolant: : st. sekr. sądowy Monika Falkiewicz

po rozpoznaniu w dniu 16 października 2013 r. w Toruniu

sprawy z powództwa A. K.

przeciwko (...) Spółka Akcyjna V. (...) w W.

o zapłatę

1.  Oddala powództwo;

2.  nie obciąża powódki zwrotem kosztów postępowania w sprawie pozwanej.

I C 1260/13

UZASADNIENIE

Do Sądu Okręgowego w Toruniu wpłynął pozew A. K. przeciwko (...) S.A. V. (...) w W. o zapłatę kwoty 80.000 zł wraz z odsetkami od 9 marca 2013 roku do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c. oraz zasądzenia na rzecz powódki zwrotu kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu swego żądania pełnomocnik powódki wskazał, iż w wyniku wypadku z dnia 19 października 2007 roku zginął mąż powódki. Winnym spowodowania wypadku uznany został kierujący samochodem osobowym marki A. o nr rej. (...) A. H.. A. H. miał wykupione obowiązkowe ubezpieczenie OC w towarzystwie ubezpieczeniowym pozwanego. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 2012 roku przepis art. 34.1 ustawy z dnia 22 maja 2003 o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. nr 124, poz. 1152 ze zmianami) w brzmieniu sprzed 11 lutego 2012 roku nie wyłączał z zakresu ochrony ubezpieczeniowej zadośćuczynienia za krzywdę osoby, wobec której ubezpieczony ponosił odpowiedzialność na podstawie art. 448 k.c. Spowodowanie śmierci osoby najbliższej może stanowić naruszenie dóbr osobistych członków rodziny zmarłego i uzasadniać przyznanie im zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c. Powódka do dnia dzisiejszego odczuwa ból po stracie męża. Poznała go w wieku 18 lat. Dwa lata później powódka zawarła związek małżeński z J. K.. Powódka z mężem stanowiła zgodną, szczęśliwą rodzinę. Wychowali czwórkę wspólnych dzieci. Powódka mogła zawsze liczyć na męża i miała w nim wsparcie. Po śmierci męża życie powódki diametralnie się zmieniło. Powódka czuje się samotna, nikt nie jest w stanie zastąpić jej męża. Tęsknota nasila się szczególnie w okresie świat czy uroczystości rodzinnych. W ocenie strony powodowej zasądzenie 80.000 zł tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych jest całkowicie uzasadnione.

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie na jej zwrotu kosztów postępowania. Pozwana potwierdza, iż w dniu 19.10.2007 roku w wyniku wypadku spowodowanego przez A. H. zginął J. K.. Pozwana przyznała także, iż sprawowała opiekę ubezpieczeniową nad sprawcą wypadku w związku z obowiązkowym ubezpieczeniem OC posiadaczy samochodów osobowych. Pozwana odmówiła wypłaty zadośćuczynienia powódce w oparciu o art. 448 k.c. z uwagi na niewskazanie przez pokrzywdzoną dobra osobistego, które zostało naruszone. Zdaniem pełnomocnika pozwanego zasadą wynikająca z kodeksu cywilnego jest, że odszkodowanie z tytułu szkód wyrządzonych w następstwie czynu niedozwolonego przysługuje wyłącznie poszkodowanemu tj. osobie przeciwko której czyn ten był skierowany. Oznacza to, iż zadośćuczynienie przysługuje wyłącznie pokrzywdzonemu. Wyjątki od tej zasady przyznające odszkodowanie czy zadośćuczynienie osobie trzeciej, a nie bezpośrednio poszkodowanym muszą wynikać wprost z ustawy. Takim przepisem jest art. 446 k.c. regulujący w sposób enumeratywny i wyczerpujący roszczenia wynikające ze śmierci najbliższego członka rodziny. Przepis ten (w brzmieniu z chwili wypadku) nie przewidywał możliwości żądania przez osoby bliskie poszkodowanemu wypłaty zadośćuczynienia za własną szkodę niemajątkową. W niniejszej sprawie delikt sprawcy skierowany był przeciwko dobrom poszkodowanego w wypadku tj. życiu J. K., a nie dobrom powódki. Pozwany przyznał, iż w najnowszym orzecznictwie Sądów przyjmują się, iż szczególna więź emocjonalna między członkami rodziny pozostaje pod ochroną przewidzianą w art. 23 i 24 k.c. zgodnie z powołaną w pozwie uchwałą SN z dnia 22.10.2010r. najbliższemu członkowi rodziny zmarłego przysługuje na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24§1 k.c. zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu, który miał miejsce przed dniem 3 sierpnia 2008 roku. nie mniej warunkiem przyznania zadośćuczynienia jest wskazanie konkretnego dobra osobistego, które zostało naruszone niedozwolonym, bezprawnym działaniem sprawcy. Ponadto osoba, której dobro osobiste zostało naruszone zobowiązana jest do wykazania, że naprawienie tego dobra wymaga przyznania świadczenia pieniężnego w formie zindywidualizowanego zadośćuczynienia. To na stronie powodowej spoczywa ciężar dowodu wykazania szczególnej więzi emocjonalnej między nią a poszkodowanym. W ocenie pozwanego powódka nie wykazała, aby po śmierci J. K. przeżyła szczególną traumę, która wpływałaby na jej zdolność wykonywania codziennych czynności lub wskazywała iż jej żałoba odbiegała od normalnie przeżywanej żałoby. Z ostrożności procesowej pozwany zaprzeczył dacie wymagalności roszczenia powódki na 9 marca 2013 roku i naliczaniu odsetek od tej daty. Wskazał, iż zadośćuczynienie jest ustalane w wyroku i dopiero od dnia wyrokowania możliwe jest naliczanie odsetek.

W piśmie z dnia 9 września 2013 roku pełnomocnik pozwanego podniósł zarzut powagi rzeczy ugodzonej. Wskazał, iż w dniu 18 czerwca 2009 roku powódka zawarła z ubezpieczycielem ugodę pozasądową w której otrzymała kwotę 25.000 zł na zaspokojenie wszelkich roszczeń z tytułu szkody z art. 446§3 k.c. jak i wszelkich należności ubocznych i zrzekła się na przyszłość wszystkich roszczeń wynikających ze szkody będącej przedmiotem ugody.

Na rozprawie strony podtrzymały swoje stanowiska.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 19 października 2007 roku w Ł. gmina K. kierujący samochodem osobowym marki A. nr rej. (...) A. H. nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa ruchu drogowego, nie zachowując szczególnej ostrożności i nie dostosowując prędkości do panujących warunków ruchowo drogowych, prowadził pojazd błędną techniką i niewłaściwie obserwował drogę przez co uderzył w tył roweru, którym poruszał się po jezdni J. K.. W następstwie tego zdarzenia pokrzywdzony doznał rozległych wielonarządowych obrażeń ciała, które spowodowały jego zgon. Za spowodowanie powyższego wypadku A. H. został skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w W. z dnia 28 stycznia 2009 roku na karę 2 lat pozbawienia wolności w zawieszeniu na okres próby wynoszący 5 lat.

Dowód: wyrok karny w sprawie II K 5/08 k 32 akt.

Sprawca szkody był ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej w pozwanym towarzystwie ubezpieczeniowym.

Dowód: okoliczność bezsporna

Po wypadku sprawca szkody A. H. dokonał zgłoszenia wypadku w (...) S.A. V. (...) w W.. Na podstawie zgłoszenia wszczęte zostało postępowanie likwidacyjne. Ubezpieczyciel wypłacił w ramach tego postępowania m.in. zwrot kosztów pogrzebu pokrzywdzonego J. K.. W dniu 25 marca 2009 roku działający w imieniu A. T. S. wystąpił o wypłatę odszkodowania na rzecz powódki w kwocie 50.000 zł i zasądzenia na jej rzecz pełnego zwrotu poniesionych kosztów pogrzebu w kwocie 7826,30 zł. W dniu 18 czerwca 2009 roku powódka zawarła z pozwanym towarzystwem ubezpieczeniowym ugodę w wyniku, której strony ustaliły, iż przedmiotem ugody jest kwota odszkodowania (art. 446§3 k.c.) należna poszkodowanej w związku ze szkodą z dnia 19 października 2007 roku. W celu zakończenia postępowania likwidacyjnego strony ustaliły należne odszkodowanie na kwotę 25.000 zł. W §2pkt 2 ugody poszkodowana A. K. stwierdziła, iż powyższa suma stanowi zaspokojenie wszelkich roszczeń z tytułu szkody z dnia 19 października 2007 roku jak i wszelkich należności ubocznych i zrzeka się na przyszłość wszelkich roszczeń wynikających ze szkody będącej przedmiotem ugody.

Dowód: akta szkodowe nr 71023/1/124 oraz ugoda z dnia 18.06.2009 k 60 akt

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie dokumentów złożonych do akt sprawy i był w zasadzie bezsporny między stronami. Żadna ze stron nie kwestionowała prawdziwości złożonych dokumentów i nie podważała ich treści. Sąd uznał złożone dokumenty za w pełni wiarygodne. Nie budzi wątpliwości, iż w dniu 19 października 2007 roku A. H. naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym i doprowadził do wypadku w wyniku którego zmarł J. K.. W toku postępowania likwidacyjnego A. K. zawarła z pozwanym towarzystwem ubezpieczeniowym ugodę. W postępowaniu tym była reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika.

W niniejszej sprawie powódka wystąpiła z żądaniem wypłaty zadośćuczynienia w związku z tragiczną śmiercią jej męża. W jej ocenie sprawca wypadku, w wyniku którego śmierć poniósł J. K. naruszył jej dobra osobiste w postaci zerwania więzi rodzinnej.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa podnosząc m.in. zarzut powagi rzeczy ugodzonej.

W ocenie Sądu zarzut powagi rzeczy ugodzonej jest zasadny. Zawarcie przez powódkę w dniu 18 czerwca 2009 roku ugody obejmującej wszelkie roszczenia związane z wypadkiem J. K. z dnia 17.10.2007 roku i zrzeczenie się przez nią wszelkich roszczeń na przyszłość uniemożliwia zasądzenia dochodzonego roszczenia.

Zgodnie z art. 917 k.c. przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać. Ugoda jest umową, która umożliwia likwidowanie konfliktów na drodze kompromisu, bez konieczności odwoływania się i angażowania osób trzecich (sąd, arbitraż), bez konieczności prowadzenia, zwykle żmudnego, kosztownego oraz sformalizowanego postępowania, również dowodowego. Taki sposób rozwiązywania sporów należy uznać ze wszech miar za pożądany i przynoszący stronom wymierne korzyści. Przywraca on ponadto zaufanie między stronami i odbudowuje wiarę w możliwość umownego układania wzajemnych między nimi relacji. Możliwość zawarcia umowy ugody jest jednak w każdym razie uzależniona od gotowości do zawierania kompromisów, ustępstw i rezygnacji ze swoich mniej lub bardziej prawdopodobnych racji na rzecz partnera stosunku prawnego. Nie ma przy tym ograniczeń w zakresie eliminowania jakiejkolwiek grupy podmiotów, która byłaby pozbawiona możliwości załatwiania swoich spraw na drodze ugody. Uzasadnieniem dla zawarcia ugody jest istnienie, niepewność co do powstania lub potencjalnie przynajmniej możliwość powstania między stronami sporu co do roszczeń wynikających ze stosunku prawnego. Obojętne jest przy tym, czy niepewność ta rzeczywiście istnieje, czy istnieje tylko według wyobrażenia stron. Ugoda może zatem dotyczyć także stosunku prawnego, w rzeczywistości nieistniejącego między stronami (Tak: Zdzisław Gawlik Komentarz do Kodeksu cywilnego – uwagi do art. 917 k.c. LEX 2010). Istotą ugody jest czynienie sobie wzajemnie ustępstw w zakresie oczekiwanych rezultatów stosunku prawnego, które należy zaliczyć do przedmiotowo istotnych elementów ugody (wyrok SN z 24 lipca 2002 r., I CKN 915/00, LEX nr 56895). Rozmiar i rodzaje ustępstw pozostają jedynie w gestii zainteresowanych podmiotów stosunku. Mogą one być bardzo różne i obiektywnie rzecz biorąc nie muszą one być też jednakowo ważne. Wzajemne ustępstwa czynione sobie przez strony ugody nie muszą być ponadto expressis verbis wymienione w treści ugody. O kwalifikacji ustępstw przesądza ich porównanie do rozumienia przez każdą z nich treści stosunku prawnego i przekonanie o rodzaju oraz wielkości roszczeń z niego wynikających (wyrok SN z 7 lutego 2006 r., IV CK 393/05, LEX nr 180811). Ustępstwa te mogą polegać na zrzeczeniu się zarzutów, na uznaniu praw drugiej strony, na zaciągnięciu nowego zobowiązania, na zmodyfikowaniu wysokości czy nawet rodzaju świadczeń, do jakich zobowiązane są strony, na rozszerzeniu istniejących czy ustanowieniu nowych zabezpieczeń, na zmianie parametrów, którymi winien kierować się dłużnik w wykonaniu zobowiązania w zakresie terminu, miejsca czy jakości przedmiotu świadczenia (wyrok SN z 16 lutego 2005 r., IV CK 502/04, LEX nr 177277; wyrok SN z 22 września 2005 r., IV CK 94/05, LEX nr 187118- Tak: Zdzisław Gawlik Komentarz do Kodeksu cywilnego – uwagi do art. 917 k.c. LEX 2010).

Przenosząc powyższe rozważania prawne na grunt omawianej sprawy wskazać należy, iż strony skutecznie zawarły ugodę w dniu 18 czerwca 2009 roku regulującą ich wzajemne roszczenia i uprawnienia w związku z wypadkiem z dnia 19 października 2007 roku w wyniku którego śmierć poniósł J. K.. W wyniku zawartej ugody powódka otrzymała wskazaną kwotę pieniężną z tytułu rozliczenia jej roszczeń odszkodowawczych i zwrotu kosztów pogrzebu w związku z tragiczną śmiercią męża. W§2.2 ugody zrzekła się ona wszelkich roszczeń wynikających ze szkody związanej ze śmiertelnym wypadkiem J. K. z dnia 19 października 2007 roku. Zawarcie ugody o wskazanej treści uniemożliwia powódce skuteczne żądanie wypłaty zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych związanych z zerwaniem więzi rodzinnych w niniejszej sprawie. Nie budzi wątpliwości, iż żądanie zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych pozostaje w ścisłym związku ze szkodą związaną z wypadkiem J. K. z dnia 19 października 2007 roku. Nie sposób zgodzić się ze stanowiskiem pełnomocnika powódki wskazującym, iż roszczenie wypłaty zadośćuczynienia za naruszenie dobra osobistego w postaci zerwanych więzi rodzinnych nie jest objęte ugodą. Literalna wykładania treści ugody wprost wskazuje, iż powódka zrzekła się dochodzenia wszelkich roszczeń związanych z wypadkiem, w którym tragicznie zginął jej mąż. Nie budzi wątpliwości, iż roszczenia te obejmują także roszczenie o wypłatę zadośćuczynienia w związku z naruszeniem dóbr osobistych powódki.

W związku z uwzględnieniem zarzutu powagi rzeczy ugodzonej Sąd pominął wnioski o przeprowadzenie dowodu z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy karnej II K 5/08 oraz wniosku o przesłuchanie świadka i dopuszczenie dowodu z opinii biegłego na podstawie art. 217§3 k.p.c. W ocenie Sądu wnioski te w nieuzasadniony sposób zmierzały do przewlekłości postępowania.

Mając powyższe okoliczności na uwadze Sąd zgodnie z powołanymi wyżej przepisami orzekł jak w sentencji orzeczenia. O kosztach orzeczono w myśl art. 102 k.p.c. W ocenie Sądu odstąpienie od reguły obciążenia kosztami postępowania strony przegrywającej proces jest podyktowane sytuacją materialną powódki. Powódka jest osobą samotną, utrzymującą się z niewielkiej renty w kwocie 693 zł miesięcznie. Na marginesie wskazać należy, iż nie sposób nie oprzeć się wrażeniu, iż powódka sama do końca nie rozumiała z jakimi roszczeniami wystąpiła do Sądu. Jedyną okolicznością na jaką się powoływała było zawarcie umowy z reprezentującą ją firmą (...) – Kancelaria (...), z której wynikało, iż jest ona zobowiązana do przekazania kancelarii wynagrodzenia w kwocie 35% zasądzonego świadczenia powiększoną o należną stawkę podatku VAT – 23% (k-81 akt).