Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 grudnia 2013 r.

Sąd Okręgowy w Kielcach II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Beata Piwko

Sędziowie: SO Magdalena Bajor-Nadolska

SO Sławomir Buras (spr.)

Protokolant: protokolant sądowy Iwona Cierpikowska

po rozpoznaniu w dniu 5 grudnia 2013 r. w Kielcach

na rozprawie

sprawy z powództwa B. G.

przeciwko (...) S.A. w S.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Kielcach

z dnia 14 maja 2013 r., sygn. I C 524/12

I.  zmienia zaskarżony wyrok:

1.  w punkcie II (drugim) w ten sposób, że zasądza od (...) S.A.w S.na rzecz B. G.kwotę 25 000 (dwadzieścia pięć tysięcy) złotych z ustawowymi odsetkami: od kwoty 15000 (piętnaście tysięcy) złotych od 27 czerwca 2012 roku, od kwoty 10 000 (dziesięć tysięcy) złotych od dnia 26 marca 2013 roku;

2.  w punkcie III (trzecim) w całości i zasądza od (...) S.A.w S.na rzecz B. G.kwotę 3617 (trzy tysiące sześćset siedemnaście) złotych tytułem kosztów procesu;

II.  oddala apelację w pozostałej części ;

III.  zasądza od (...) S.A. w S. na rzecz B. G. kwotę 1200 (jeden tysiąc dwieście) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

IV.  nakazuje pobrać od (...) S.A. w S. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Kielcach kwotę 1250 (jeden tysiąc dwieście pięćdziesiąt) złotych tytułem kosztów sądowych.

  Sygn. akt II Ca 1164/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 14 maja 2013 r. Sąd Rejonowy w Kielcach zasądził od pozwanego (...) S.A. w S. na rzecz powoda B. G. kwotę 39.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi w wysokości 13% od dnia 27 czerwca 2012 r. do dnia 14 maja 2013 r. i dalszymi każdorazowymi odsetkami ustawowymi od dnia 15 maja 2013 r. do dnia zapłaty, oddalił powództwo z pozostałym zakresie, zniósł wzajemnie między stronami koszty procesu oraz orzekł o nieuiszczonych kosztach sądowych.

Sąd Rejonowy ustalił, że w wyniku wypadku samochodowego jaki miał miejsce w dniu 26 marca 2011 r. powód doznał obrażeń ciała w postaci wstrząśnienia mózgu, pęknięcia wątroby i śledziony, rozerwania krezki jelita cienkiego, uszkodzenia jelita grubego, krwiaku zaotrzewnowego, złamania 3 lewych żeber z podejrzeniem złamań przymostkowych, 5 prawych ze stłuczeniem płuc, krwiakiem i odmą lewej jamy opłucnowej, wysiękiem w prawej jamie, złamania trzonu kręgu L1, złamania obustronnego wyrostków poprzecznych L1 i po prawej L2, zwichnięcia lewego stawu barkowego. Leczenie polegało na odprowadzeniu zwichniętego barku, drenażu obu jam opłucnowych , dwukrotnej laparotomii (otwarcie jamy brzusznej), sekcji jelita cienkiego na przestrzeni 50 cm, skoagulowania pękniętej wątroby , śledziony , unieruchomienia kręgosłupa lędźwiowego gorsetem ortopedycznym. Powyższe uszkodzenia spowodowały cierpienia fizyczne znacznego stopnia (trudności i bolesność podczas oddychania, duszność, bolesność pooperacyjna powłok jamy brzusznej powodująca konieczność zażywania leków przeciwbólowych, trudności w poruszaniu się i konieczność leżenia w łóżku), które trwały około 2 miesięcy, następnie miernego stopnia (pobolewania podczas chodzenia) i długotrwałego stopnia, konieczność noszenia gorsetu ortopedycznego przez okres 3 miesięcy, a nieznaczne (pobolewania kręgosłupa podczas stania i chodzenia oraz klatki piersiowej podczas zmian pogody) mogą istnieć nadal. Powód przez okres 2 miesięcy po opuszczeniu szpitala wymagał pomocy osób drugich po 2 godziny dziennie. Trwały uszczerbek na zdrowiu w związku z w/w wypadkiem wynosi łącznie 54 %. Przez okres 2 miesięcy powód wymagał specjalnego odżywiania ze względu na częściową resekcję jelita cienkiego. W dniu 28 kwietnia 2011 roku powód w stanie ogólnym dobrym został skierowany do dalszego leczenia ambulatoryjnego. W dniu 26 marca 2012 r. powód został uznany za zdolnego do pracy. U powoda nadał występują zaburzenia adaptacyjne, o czym świadczą: odczucie przygnębienia, lęki i obawy odnośnie powrotu do pełnej sprawności fizycznej, zaburzenia snu, brak apetytu. Powyższe zaburzenia mają związek z przebytym urazem, bólem, operacjami, rehabilitacją długotrwałym pobytem na zwolnieniu lekarskim, brakiem pracy, trudnościami w adaptacji do nowej sytuacji. Zaburzenia te nie wymagały i nie wymagają aktualnie hospitalizacji psychiatrycznej. Powyższe zaburzenia kwalifikują się jako 10 % długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Prognozy co do stanu psychicznego zdrowia powoda ocenione zostały pomyślnie. Obecnie powód ma wyznaczone kolejne wizyty u psychologa, psychiatry. W tej chwili powód przyjmuje leki, przy czym obecnie w mniejszej dawce. W związku z zaistniałą szkodą na osobie ubezpieczyciel wypłacił powodowi kwotę 36.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wynikającą z uszkodzenia ciała i rozstroju zdrowia spowodowanego cierpieniem fizycznym oraz negatywnymi odczuciami psychicznymi będącymi następstwem w/w zdarzenia.

W tych okolicznościach faktycznych Sąd Rejonowy uznał powództwo za uzasadnione w świetle art.445§1 k.c, lecz wygórowane.

Sąd dokonując całościowej oceny następstw jakie w życiu powoda wyrządził wypadek opierał się na opinii chirurgiczno-ortopedycznej sporządzonej przez biegłego sądowego R. L.oraz opinii sądowo – psychiatrycznej sporządzonej przez biegłego sądowego M. Ć.. Sąd uznał te opinie za rzetelne i w pełni podzielił zawarte w nich ustalenia, m in., że trwały uszczerbek na zdrowiu w związku z wypadkiem wynosi łącznie 54 % a występujące u powoda zaburzenia adaptacyjne, kwalifikują się jako 10 % długotrwały uszczerbek na zdrowiu. Sąd uznał, że krzywda doznana przez powoda wskutek zdarzenia z dnia 26 marca 2011 roku jest na tyle dotkliwa, że przyznana mu przed rozpoczęciem procesu kwota w wysokości 36 000 zł nie rekompensuje jej w całości. W ocenie Sądu w pełni uzasadnione jest roszczenie powoda o zadośćuczynienie w kwocie 39.000 zł, bowiem żądanie (już po rozszerzeniu powództwa) kwoty 75 000 zł jest wygórowane. Zdaniem Sądu kwota 39 000 zł zrekompensuje powodowi przebyte cierpienia związane z wypadkiem mającym miejsce z jego udziałem. Łączna kwota zadośćuczynienia 75.000 zł ( przy uwzględnieniu wypłaconej w postępowaniu likwidacyjnym kwoty 36.000 zł ) jest według Sądu adekwatna do przeżytych przez powoda cierpień. O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 zd. pierwsze k.p.c.

Apelację od tego wyroku wniósł powód zaskarżając go w części oddalającej powództwo oraz w zakresie orzeczenia o kosztach procesu. Zarzucił:

- sprzeczność istotnych ustaleń Sądu Rejonowego z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, na skutek naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, tj, art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie oceny dowodów w sposób niewszechstronny, skutkujący ustaleniem, że trwały uszczerbek na zdrowiu powoda w związku z wypadkiem, któremu uległ w dniu 26 marca 2011 r., wynosi łacznie 54% , podczas gdy przeprowadzone w niniejszej sprawie i uznane za w pełni wiarygodne opinie dwóch biegłych specjalistów, chirurga – ortopedy i psychiatry jednoznacznie wskazują, że trwały uszczerbek na zdrowiu powoda wynosi łącznie 64%;

-naruszenie prawa materialnego w postaci art. 445 § I k.c. poprzez jego błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu, że zasądzona na rzecz powoda kwota 39.000 zł w połączeniu z wypłaconą uprzednio przez pozwanego na jego rzecz kwotą 36.000 zł (łącznie 75.000 zł) stanowi odpowiednią sumę zadośćuczynienia za dotkliwą krzywdę spowodowaną uszkodzeniami ciała doznanymi w poważnym wypadku samochodowym, powodującymi bezpośrednie zagrożenie życia powoda i trwający do dnia dzisiejszego rozstrój zdrowia.

W oparciu o powyższe zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda dalszej kwoty 36.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty; zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania sądowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego za I instancję; zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Ustalenia faktyczne istotne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy poczynione przez Sąd Rejonowy są prawidłowe, Sąd Okręgowy przyjmuje je za własne. Podniesiony przez apelującego zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. opiera się nie tyle o argumentację zmierzającą do zakwestionowania przeprowadzonej oceny dowodów, ile dotyka ustalenia faktycznego w przedmiocie wysokości doznanego przez powoda trwałego uszczerbku na zdrowiu.

Wbrew zapatrywaniu skarżącego nie można jednak przyjąć, by wynosił on łącznie 64 %. Z opinii biegłego psychiatry M. Ć. wynika, że zaburzenia adaptacyjne do których doszło u powoda kwalifikują sie jako 10% długotrwały uszczerbek na zdrowiu. Biegły w ustnej opinii wskazał, że określił przedmiotowy uszczerbek jako długotrwały, gdyż zaburzenia te trwają u powoda około dwóch lat, nie został on natomiast określony jako uszczerbek stały, bowiem może on ulec zmianie przy pomyślnym leczeniu. Skarżący niezasadnie zatem utożsamia pojęcie uszczerbku trwałego (ten został określony przez biegłego R. L. na 54%) z uszczerbkiem długotrwałym, który ma charakter odwracalny i u powoda został określony na 10%. Ponadto w tym miejscu należy podnieść, że zadośćuczynienie nie może być mechanicznie mierzone przy zastosowaniu stwierdzonego procentu uszczerbku na zdrowiu. Procentowo określony uszczerbek służy tylko jako pomocniczy środek ustalania rozmiaru odpowiedniego zadośćuczynienia na co zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 5 października 2005 roku zapadłym w sprawie I PK 47/05 . Nieuzasadnione jest zatem odwoływanie się przez skarżącego do wysokości zadośćuczynienia przyznanego przez sądy w innych sprawach przy określonej wysokości stałego uszczerbku na zdrowiu doznanego przez poszkodowanego.

Odnośnie zarzutu naruszenia art.445 §1 k.c i błędnej oceny prawnej tj. wyważenia i określenia rozmiaru doznanej przez powoda krzywdy i należnego mu zadośćuczynienia, Sąd Okręgowy zgadza się, że zasądzone na rzecz powoda zadośćuczynienie jest za niskie w stosunku do cierpień fizycznych i psychicznych jakich doznał w następstwie wypadku z dnia 26 marca 2011 r.

Ustalenie wysokości zadośćuczynienia wymaga uwzględnienia zwłaszcza rodzaju i rozmiaru doznanych obrażeń, czasokresu, uciążliwości procesu leczenia i dostosowawczej rehabilitacji, długotrwałości nasilenia dolegliwości bólowych, konieczności korzystania z opieki i wsparcia innych osób oraz jej zakresu, trwałych następstw tych obrażeń w sferze fizycznej i psychicznej oraz ograniczeń, jakie wywołują w dotychczasowym życiu, w tym potrzeby stałej rehabilitacji, zażywania środków farmakologicznych, zmiany charakteru zatrudnienia, trybu życia, przyzwyczajeń, sposobu spędzania wolnego czasu, szans na przyszłość oraz innych podobnych czynników. Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, że powód w wyniku wypadku z dnia doznał bardzo poważnych i rozległych urazów wewnętrznych i zewnętrznych m.in. pęknięcia wątroby, śledziony, wstrząśnienia mózgu, złamania obustronnego 10 żeber , krwiaków w jamie opłucnej, stłuczenia płuca, złamania kręgosłupa lędźwiowego, uszkodzenia jelita cienkiego i grubego (ustna opinia biegłych k.120). Powód w szpitalu spędził około miesiąc czasu. Poddany był m.in. dwukrotnej laparotomii ( operacyjne otwarcie jamy brzusznej), resekcji jelita cienkiego drenażu obu jam opłucnowych, unieruchomiono mu kręgosłup lędźwiowy gorsetem ortopedycznym J., który nosił przez okres 3 miesięcy. Zważyć należy na okres cierpień fizycznych znacznego stopnia, który trwał dwa miesiące, przez taki też okres czasu powód był na specjalistycznej diecie i po opuszczeniu szpitala wymagał pomocy innych osób przy codziennej egzystencji. Znaczny rozmiar urazów obrazuje fakt, że wypadek skutkował trwałym uszczerbkiem na zdrowiu wynoszącym 54%. Ponadto zauważenia wymaga ,że powód oprócz cierpień fizycznych cierpi na zaburzenia adaptacyjne. W wyniku wypadku został zwolniony z pracy, podczas gdy to na jego barkach spoczywał ciężar utrzymania rodziny. Powód do chwili obecnej odczuwa lęk, cierpi na zaburzenia snu, przygnębienie , ma trudności w adaptacji do nowej sytuacji, nie pracuje. Powyższe urazy jakich doznał powód były rozległe, powodujące znaczny ból i dyskomfort psychiczny . Uzasadnia to przyjęcie, że krzywda jakiej doznał powód jest znaczna i w ocenie Sądu Okręgowego winno ją rekompensować zadośćuczynienie w łącznej kwocie 100.000 złotych.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy na podstawie art.386§1 k.p.c zmienił zaskarżony wyrok w punkcie II (drugim) ten sposób, że zasądził od (...) S.A. w S. na rzecz B. G. kwotę 25.000 zł. Z racji, że powód w pozwie z dnia 27 czerwca 2012 r. domagał się zadośćuczynienia w kwocie 54.000 zł, zaś w piśmie procesowym z dnia 1 marca 2013 r. rozszerzył powództwo do kwoty 75.000 zł i domagał się zasądzenia odsetek ustawowych od rozszerzonej części powództwa od 26 marca 2013 r. t.j. rozprawy na której był obecny pełnomocnik pozwanego, Sąd Okręgowy na podstawie art.481 k.c. odsetki ustawowe od kwoty 15.000 zł zasądził od dnia wniesienia pozwu t.j. 27 czerwca 2012 r. , zaś od kwoty 10.000 zł od dnia 26 marca 2013 r.

Orzeczenie reformatoryjne co do istoty sprawy skutkowało koniecznością modyfikacji rozstrzygnięcia o poniesionych przez strony kosztach postępowania pierwszoinstancyjnego. Sąd Okręgowy o kosztach procesu orzekł na podstawie art.100 k.p.c zdanie drugie, stosownie do którego sąd może włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania albo gdy określenie należnej mu sumy zależało od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu. W niniejszej sprawie oba te warunki zachodziły. Żądanie powoda zostało w znaczącej części uwzględnione ( ostatecznie zasądzona przez Sąd kwota z tytułu zadośćuczynienia wyniosła 64.000 zł (39.000 zł + 25.000 zł ), podczas gdy powód domagał się 75.000 zł ), zaś ostateczna wysokość zadośćuczynienia zależała od oceny Sądu.

Sąd Okręgowy zatem na mocy art. 386§1 k.pc. zmienił zaskarżone orzeczenie w punkcie III (trzecim) w całości w ten sposób, że zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 3617 zł, którą stanowią koszty wynagrodzenia reprezentującego powoda przed Sądem Rejonowym fachowego pełnomocnika w wysokości wynikającej z §6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r . w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( Dz.U.2013.461 j.t).

Apelacja dalej idąca nie zasługuje na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego zadośćuczynienie w łącznej wysokości 100.000 zł ( uwzględniające wypłacenie przez ubezpieczyciela kwoty 36.000 zł ) stanowi sumę odpowiednią do doznanej przez powoda krzywdy. Podkreślić należy, że choć wypadek spowodował trwały uszczerbek na zdrowiu powoda w wysokości 54%, nie skutkował kalectwem. Pozwany wrócił do pełnej sprawności motorycznej, został uznany za całkowicie zdolnego od pracy, nie ma przeszkód by pracował w wyuczonym zawodzie (maszynista kopiarki). Istnieje także pomyślna prognoza co do występujących u niego zaburzeń adaptacyjnych.

Z powyższych przyczyn apelację w tej części Sąd Okręgowy oddalił na podstawie art.385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art.100 zd. drugie k.p.c mając na uwadze, że apelacja jedynie w nieznacznej części została oddalona, a ostateczna wysokość kwoty zadośćuczynienia była kwestią ocenną.

Sąd Okręgowy zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1200 zł tytułem kosztów postępowania apelacyjnego, stanowiących wynagrodzenie pełnomocnika powoda ustalone w oparciu § 6 pkt 5 w zw. z §13 ust.1 pkt w/w rozporządzenia (pkt III wyroku).

Nieuiszczonymi kosztami sądowymi stanowiącymi opłatę od apelacji w kwocie 1250 zł od części w jakiej została uwzględniona ( 5% z 25.000 zł ) Sąd Okręgowy na mocy art.113 ust.1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art.98 k.p.c obciążył pozwanego (pkt IV wyroku).

SSO M.Bajor - Nadolska SSO B.Piwko SSO Sł. Buras