Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 grudnia 2013r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący - Sędzia SO Beata Stachowiak

Sędzia SO Jolanta Burdukiewicz-Krawczyk

Sędzia SO Dorota Stawicka-Moryc (spr.)

Protokolant: Izabela Grecka-Janik

po rozpoznaniu w dniu 5 grudnia 2013r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa B. Z.

przeciwko Towarzystwu (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Krzyków we Wrocławiu

z dnia 14 czerwca 2013r.

sygn. akt I C 818/11

I.  z urzędu prostuje oznaczenie strony pozwanej w ten sposób, że zamiast nazwy (...) S.A. we W. wpisuje Towarzystwo (...) S.A. z siedzibą w W.,

II.  zmienia zaskarżony wyrok w pkt II w ten sposób, że zasądza od strony pozwanej na rzecz powódki dalszą kwotę 3500 zł (trzy tysiące pięćset zł) z ustawowymi odsetkami od dnia 4 stycznia 2013r. do dnia zapłaty oraz dalsze odsetki ustawowe od kwoty 5500 zł od dnia 5 lipca 2011r. do dnia 13 czerwca 2013r.; zmienia go także w pkt III w ten sposób, że zasądza od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 2472 zł kosztów procesu oraz nakazuje stronie pozwanej, aby uiściła na rzecz Skarbu Państwa- Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Krzyków we Wrocławiu kwotę 111, 55 zł tytułem zwrotu wydatków,

III.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 475 zł kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt II Ca 1006/13

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 14 czerwca 2013 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Krzyków we Wrocławiu zasądził od pozwanego (...) SA we W. na rzecz powódki B. Z. kwotę 5 500 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 14 czerwca 2013 r. do dnia zapłaty (punkt I), w pozostałym zakresie powództwo oddalił (punkt II) oraz na podstawie art. 100 k.p.c. stosunkowo rozdzielił koszty procesu szczegółowe rozstrzygniecie w tym zakresie pozostawiając referendarzowi sądowemu.

Rozstrzygnięcie to Sąd Rejonowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych:

W dniu 18 stycznia 2011 r. B. z.uczestniczyła w kolizji drogowej w następstwie czego doznała obrażeń ciała. Odpowiedzialność za szkodę przyjęła (...) SA z siedzibą w W.. Po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego ubezpieczyciel wypłacił powódce kwotę 6.000 zł tytułem zadośćuczynienia. Po wypadku powódka przez ponad dwa miesiące przebywała na zwolnieniu lekarskim. W okresie tym powódka nosiła kołnierz ortopedyczny. Powódka odczuwała bóle różnych części ciała, w szczególności głowy. Nie miała apetytu. Pojawiły się stany lękowe. Powódka konsultowała się z neurologiem, psychiatrą i psychologiem. Zażywała leki uspokajające i przeciwbólowe. Powódka była rehabilitowana. Do chwili obecnej boi się jeździć samochodem, nie wykonuje cięższych prac domowych. Odczuwa niekiedy bóle rąk i kręgosłupa. Przed wypadkiem, powódka mająca obecnie 51 lat, była w pełni sprawna, nie miała problemów z wykonywaniem prac domowych. W następstwie przedmiotowego wypadku powódka doznała urazu bezwładnościowego kręgosłupa szyjnego z uszkodzeniem aparatu torebkowo-więzadłowego z ograniczeniem biernych ruchów rotacyjnych głowy z zespołem bólowym przeciążeniowym, bez objawów ubytkowych i korzeniowych w badaniu neurologicznym. Trwały uszczerbek na zdrowiu powódki wynosi 10%. Odczuwane przez powódkę dolegliwości bólowe karku nie są obecnie zbyt silne i nie powinny mieć w przyszłości, poza dokuczliwością, istotnego wpływu na zdolność do pracy, pełnienie obowiązków rodzinnych oraz wypełnianie funkcji społecznych.

Apelację od wyroku wywiodła powódka.

Zaskarżając wyrok w części tj. w punkcie II i III wniosła o jego zmianę poprzez zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kwoty 9000 zł tytułem dalszego zadośćuczynienia wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od kwoty 5.500 zł od dnia 5 lipca 2013 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 3.500 zł od dnia 4 stycznia 2013 r. do dnia zapłaty, a nadto o zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie III poprzez zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania w całości. Apelująca wniosła również o zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzuciła naruszenie prawa materialnego poprzez jego błędną wykładnię, a to art. 445 k.c. poprzez uznanie, że zasądzona na rzecz powódki kwota 5.500 zł, przy uwzględnieniu wypłaconej na etapie postępowania likwidacyjnego kwoty 6.000 zł, stanowi kwotę odpowiednią z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, ból i cierpienie w związku z wypadkiem, jakiemu powódka uległa w dniu 3 października 2011 r. podczas, gdy w świetle całokształtu okoliczności ujawnionych w sprawie wynika, że uzasadnione było zasądzenie na rzecz powódki dalszej kwoty w wysokości 9.000 zł z tego tytułu. Wskazała również, że doszło do naruszenia prawa materialnego poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, a to art. 481 § 1 k.c. w zw. z 455 k.c. i art. 817 § 1 k.c. poprzez zasądzenie na rzecz powódki odsetek ustawowych od kwoty pierwotnego żądania pozwu od daty wyrokowania tj. od dnia 14 czerwca 2013 r. podczas, gdy odsetki ustawowe od daty pierwotnego żądania pozwu winny być zasadzone od dnia następującego po dniu ostatecznego zajęcia stanowiska w sprawie przez stronę pozwaną tj. od dnia 5 lipca 2011 r. zwłaszcza, że powódka już na etapie postępowania likwidacyjnego sprecyzowała kwotę swojego roszczenia, strona pozwana natomiast winna była wypłacić powódce żądaną kwotę w terminie nie później niż 30 dni licząc od dnia zawiadomienia o szkodzie. Podniosła, że konsekwencją powyższych zarzutów jest również zaskarżenie wyroku w części dotyczącej orzeczenia o kosztach postępowania, albowiem wydanie przez Sąd I instancji prawidłowego orzeczenia w niniejszej sprawie, spowodowałby zasądzenie na rzecz powódki kosztów postępowania w całości.

W odpowiedzi na apelację, pozwana wniosła o oddalenie apelacji w całości oraz o zasądzenie od powódki na jej rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Odwoławczy zważył co następuje:

Apelacja powódki zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Odwoławczy mając obowiązek rozważenia na nowo całego zebranego w sprawie materiału, dokonał jego własnej, samodzielnej i swobodnej oceny. Sąd I instancji poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, które Sąd II instancji przyjął za własne oraz poprawnie określił istotę sprawy. Wskazać jednak należy, że z części zgromadzonych w sprawie dowodów wyciągnął nieuprawnione wnioski, czym naruszył przepis art. 233 § 1 k.p.c., co w konsekwencji doprowadziło do wydania rozstrzygnięcia wymagającego częściowej weryfikacji.

Na podstawie materiału dowodowego zebranego w sprawie, Sąd Rejonowy żądanie zadośćuczynienia w kwocie 15 000 zł uznał za wygórowane. Wskazał, że jakkolwiek powódka w następstwie wypadku doznała cierpień fizycznych i psychicznych oraz musiała ograniczyć swoją aktywność to jednak dolegliwości jakich doznała nie były szczególnie dotkliwe. Podkreślił również, iż wysokość procentowa doznanego uszczerbku na zdrowiu nie ma charakteru decydującego dla określenia wysokości zadośćuczynienia, lecz stanowi jeden z elementów, branych przez Sąd pod uwagę.

O rozmiarze zadośćuczynienia należnego na podstawie art. 445 § 1 k.c. decyduje rozmiar doznanej krzywdy tj. stopień cierpień fizycznych i psychicznych, ich intensywność, czas trwania, nieodwracalność następstw i inne okoliczności, których nie sposób wymienić wyczerpująco, a które w każdym wypadku mają charakter indywidualny. Niewymierny i ocenny charakter kryteriów mających wpływ na ustalenie wysokości zadośćuczynienia sprawia, że sąd przy orzekaniu ma pewną swobodę i w ramach tej swobody orzeka, jaka kwota zadośćuczynienia będzie w danych okolicznościach odpowiednia.

Zarzut zaniżenia lub zawyżenia zadośćuczynienia pieniężnego może być uwzględniony przez sąd odwoławczy w razie oczywistego naruszenia kryteriów oceny mających wpływ na ustalenie wysokości zadośćuczynienia (np. pominięcie określonych skutków wypadku, błędne określenie trwałości następstw, itp.) albo oczywistego zaniżenia lub zawyżenia kwoty zadośćuczynienia (naruszenia zasady kompensacyjnego charakteru świadczenia) przy prawidłowo ustalonych skutkach zdarzenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z 9 lipca 1970 r., III PRN 39/70, OSNCP 1971/3/53; z 7 stycznia 2000 r., II CKN 651/98, Lex nr 51063; oraz z 18 listopada 2004 r., I CK 219/04, LEX nr 146356). Uwzględnienie zarzutu naruszenia art. 445 § 1 k.c. może nastąpić także wtedy, gdyby sąd wadliwie uczynił jedno z wielu kryteriów decydujących o wysokości zadośćuczynienia elementem dominującym i przede wszystkim w oparciu o nie określił wysokość takiego zadośćuczynienia (por. wyrok Sądu Najwyższego z 26 września 2002 r., III CKN 1037/00, LEX nr 56905).

Kwestionując wysokość zadośćuczynienia ustaloną przez Sąd I instancji, apelująca zarzuciła, że jest ono zaniżone biorąc pod uwagę skutki i następstwa urazu oraz zakres trwałego procentowego uszczerbku na zdrowiu, ustalonego przez powołanych w sprawie biegłych.

Z analizy akt sprawy wynika, iż Sąd Rejonowy oddalił żądanie zasądzenia dodatkowej kwoty 3.500 zł z którym powódka wystąpiła po ustaleniu przez biegłych sądowych wysokości trwałego uszczerbku na zdrowiu na 10% z pozycji 89-a w zw. z § 8 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania. W opinii lekarskiej sporządzonej na zalecenie pozwanego w dniu 20 czerwca 2011 r. przez lek. med. J. K., uszczerbek na zdrowiu z powyższej pozycji został określony jedynie na 4% (opinia w aktach szkody). Biegli sądowi, poza skręceniem szyjnym odcinka kręgosłupa, stwierdzili bowiem, iż przebyty uraz bezwładnościowy kręgosłupa szyjnego nastąpił z uszkodzeniem aparatu torebkowo-więzadłowego z ograniczeniem biernych ruchów rotacyjnych głowy (do 40 stopni) z zespołem bólowym przeciążeniowym. Zwiększenie stopnia uszczerbku - czego nie wziął pod uwagę Sąd Rejonowy - było zatem związane z ujawnieniem poważniejszych schorzeń o charakterze trwałym o których powódka nie posiadała uprzednio wiedzy, a które mają wpływ na rozmiar doznanej krzywdy, w tym stopień dokuczliwości odczuwanych przy wykonywaniu pracy, pełnieniu obowiązków rodzinnych i wypełnianiu funkcji społecznych. W okolicznościach przedmiotowej sprawy, rozszerzenie żądania pozwu nie świadczy zatem o mechanicznym zmierzeniu zadośćuczynienia przy zastosowaniu wartości określonego przez biegłych sądowych uszczerbku, który w dalszym ciągu pozostał jedynie pomocniczym środkiem ustalenia rozmiaru odpowiedniego świadczenia. W szczególności zwiększenie dochodzonego roszczenia w świetle opinii biegłego nie oznacza, że nowe żądanie powódki nie może zostać ocenione przez Sąd jako znajdujące odzwierciedlenie w okolicznościach sprawy.

Sąd Odwoławczy, biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności mając wpływ na rozmiar doznanej krzywdy, w tym rozmiar doznanych cierpień fizycznych, a więc ból, okres przebywania na zwolnieniu lekarskim i długotrwałość leczenia oraz inne dolegliwości, a także cierpienia psychiczne, czyli negatywne uczucia przeżywane przez powódkę w związku z doznanymi cierpieniami fizycznymi (stany lękowe), wiek poszkodowanej i skutki uszkodzenia ciała w zakresie ogólnej zdolności do normalnego funkcjonowania (wpływ rozmiaru trwałego uszczerbku na codzienne funkcjonowanie) - za uzasadnione uznał zadośćuczynienie w łącznej kwocie 16.000 zł.

Za trafny, Sąd Odwoławczy uznał również zarzut skarżącej dotyczący przyjęcia błędnej daty początkowej należnych powódce odsetek od kwoty przyznanego zadośćuczynienia. Zgodnie z art. 817 § 1 k.c., jeżeli nie umówiono się inaczej, zakład ubezpieczeń obowiązany jest spełnić świadczenie w terminie dni trzydziestu, licząc od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku. Podobną regulację zawiera przepis art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. nr 124, poz. 1152 z późn. zm.), zgodnie z którym zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie. Roszczenie o zapłatę zadośćuczynienia jest roszczeniem pieniężny, którego wymagalność zależy (zgodnie z art. 455 k.c.) od dnia wskazanego w wezwaniu do zapłaty, przy czym termin ten modyfikowany jest w/w przepisami. W przedmiotowej sprawie, okoliczności wskazujące na rozmiar krzywdy poszkodowanej nie miały charakteru dynamicznego, a proces leczenia został w zasadniczym zakresie zakończony. Z uwagi na powyższe, w realiach niniejszej sprawy na uwzględnienie zasługiwało żądanie zapłaty odsetek ustawowych od kwoty 5.500 zł od dnia 5 lipca 2011 r., będącego dniem następnym po dniu zajęcia przez pozwanego ostatecznego stanowiska w toku postępowania likwidacyjnego. Cezurą czasową od której należą się odsetki od dalszej kwoty 3.500 zł jest data 4 stycznia 2013 r., wskazująca dzień następny po zajęciu przez pozwanego ostatecznego stanowiska co do rozszerzonej części żądania pozwu pismem z dnia 3 stycznia 2013 r. (k. 119).

Mając powyższe na uwadze, Sąd Odwoławczy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzekł jak w punkcie II sentencji. Orzeczenie o kosztach procesu poniesionych w postępowaniu w pierwszej instancji znajduje uzasadnienie w treści art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Wobec powyższego Sąd zasądził od strony pozwanej jako strony która przegrała sprawę kwotę 2.472 zł tytułem zwrotu kosztów procesu powódce. Na koszty te składa się opłata sądowa od pozwu w wysokości 450 zł, opłata sądowa od zażalenia w wysokości 55, opłata tymczasowa w wysokości 150 zł, koszty opłaty skarbowej od udzielonego przez powódkę pełnomocnictwa procesowego w wysokości 17 zł, koszty zastępstwa procesowego powódki w wysokości 1200 zł oraz zaliczka na biegłego sądowego w wysokości 600 zł. Orzeczenie o poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa wydatkach ma uzasadnienie w treści art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 u.k.s.c. Na koszty te składa się wynagrodzenie biegłego w kwocie 74,55 zł oraz zwrot kosztów podróży świadka w kwocie 37 zł.

Orzeczenie zawarte w punkcie III wyroku ma podstawę w art. 98 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 3 oraz 13 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu z dnia 28 września 2002 r. (Dz.U. Nr 163, poz. 1348).

Na podstawie art. 350 § 1 i 3 k.p.c. Sąd w punkcie I wyroku sprostował oznaczenie strony pozwanej, wskazując jego następcę prawnego (k. 122v).