Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 lutego 2014 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący – SSO Przemysław Majkowski

Protokolant: sekr. sąd. Jolanta Grelińska

po rozpoznaniu w dniu 17 lutego 2014 r. w Sieradzu

na rozprawie sprawy

z powództwa S. Z.

przeciwko R. M.

o przywrócenie stanu poprzedniego

1.  oddala powództwo;

2.  nie obciąża powódki kosztami postępowania.

Sygn. akt I C 257/13

UZASADNIENIE

W pozwie skierowanym do tut. Sądu w dniu 04 listopada 2013 roku powódka S. Z. domagała się od pozwanego R. Z. Prezesa (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w S. wydania mieszkania położonego w S. przy ul. (...). W uzasadnieniu wskazała, że wyrządzono jej krzywdę pozbawiając własności tego mieszkania.

Pozwany nie uznał powództwa i wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Powódce S. Z. przysługiwało prawo do spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w (...) Spółdzielni Mieszkaniowej położonego w S. przy ul. (...) oznaczonego numerem (...), (dowód: akt notarialny – k.44-45, zawiadomienie z (...) k.46, 47).

Począwszy od 2000 roku powódka nie regulowała systematycznie opłat na rzecz spółdzielni mieszkaniowej związanych z przysługującym jej prawem do lokalu i za poszczególne okresy płatności dochodziło do wydawania przez Sąd Rejonowy w Sieradzu nakazów zapłaty i tak:

-

w dniu 21 września 2004 roku w sprawie VII Nc 551/04 na mocy, którego Sąd nakazał pozwanej S. Z. zapłacić na rzecz powoda kwotę 4 798,65 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 26 sierpnia 2004 roku do dnia zapłaty wraz z kosztami procesu;

-

w dniu 11 maja 2005 roku w sprawie VII Nc 187/05 na mocy, którego Sąd nakazał pozwanej S. Z. zapłacić na rzecz powoda kwotę 2 025,50 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 22 kwietnia 2005 roku do dnia zapłaty wraz z kosztami procesu;

-

w dniu 24 września 2007 roku w sprawie VII Nc 619/07 na mocy, którego Sąd nakazał pozwanej S. Z. zapłacić na rzecz powoda kwotę 2 194,18 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 17 września 2007 roku do dnia zapłaty wraz z kosztami procesu;

-

w dniu 04 listopada 2008 roku w sprawie VII Nc 829/08 na mocy, którego Sąd nakazał pozwanej S. Z. zapłacić na rzecz powoda kwotę 1 470,54 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 30 września 2008 roku do dnia zapłaty wraz z kosztami procesu,

(dowód: informacja – 48-49; pismo z (...) k.50,54,58,63,67,72; ugoda – k.52; wezwanie ostateczne do zapłaty – 53,60; nakaz zapłaty – k.55,62,66,71,73,84; przesądowe wezwanie do zapłaty – k.65,70).

Łącznie S. Z. została obciążona obowiązkiem zapłaty z tego tytułu w kwocie 10.489,49 złotych, (niesporne).

W dniu 25 lipca 2008 roku wobec wszczęcia na wniosek (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w S. egzekucji komorniczej w celu wyegzekwowania powyższych należności, S. Z. została zawiadomiona o wszczęciu egzekucji i wezwana do zapłaty długu (dowód: wniosek o wszczęcie egzekucji – k.75,77; zawiadomienie o wszczęciu egzekucji – k.81; rozszerzenie wniosku o wszczęcie egzekucji – k.83).

W dniu 15 lutego 2011 roku odbyła się publiczna licytacja, do której przystąpił jako jedyny nabywca wpłacający wadium – J. K., uzyskując prawo do lokalu za cenę 46.875 złotych. W tym samym dniu Sąd Rejonowy w Sieradzu wydał postanowienie o udzieleniu przybicia, które uprawomocniło się wobec braku zaskarżenia ze strony dłużniczki, obecnej na licytacji (niesporne).

Po uiszczeniu przez nabywcę licytacyjnego reszty ceny Sąd Rejonowy w Sieradzu postanowieniem z dnia 1 kwietnia 2011 roku przysądził własność spółdzielczego własnościowego prawa do przedmiotowego lokalu mieszkalnego na rzecz J. K., stwierdzając jednocześnie o obowiązku dłużniczki w zakresie wydania nabywcy lokalu. Zażalenie dłużniczki na powyższe orzeczenie zostało prawomocnie odrzucone (dowód: postanowienie z dnia 01 kwietnia 2011 roku Sądu Rejonowego w Sieradzu w sprawie Co 2891/10- k.104; zawiadomienie o prawomocności – k.105, postanowienie Sądu Rejonowego w Sieradzu z dnia 09 maja 2011 roku – o odrzuceniu zażalenia – k.106).

Pomimo obowiązku wydania lokalu, S. Z. nie uczyniła dobrowolnie zadość temu zobowiązaniu. W listopadzie 2011 roku J. K. wystąpił z pozwem o eksmisję z przedmiotowego lokalu powódki, a po otrzymaniu orzeczenia w tym przedmiocie został wprowadzony w posiadanie lokalu w ramach postępowania komorniczego - w końcu 2011 r. Od tego czasu powódka nie korzysta z mieszkania, ale mimo tego podejmuje próby uiszczania bieżących opłat czynszowych z nim związanych, których (...) Spółdzielnia Mieszkaniowa nie przyjmuje, przekazując je do depozytu sądowego (dowód: postanowienie Sądu Rejonowego w Sieradzu – k. 117; 129v,131).

Pozwany R. M. jest Z. Prezesa (...) Spółdzielni Mieszkaniowej. W ramach swoich powinności pozwany podejmował działania zmierzające do wyegzekwowania od powódki jej zadłużenia wobec (...) Spółdzielni Mieszkaniowej, (dowód: zeznania pozwanego k. 41 w zw. z k. 40v).

Powódka S. Z. ma 40 lat, nie ma własnej rodziny, z zawodu jest szwaczką. Nie ma stałej pracy i utrzymuje się z pracy dorywczej, otrzymując z tego tytułu wynagrodzenie miesięczne na poziomie około 500,00 złotych. Nie ma innych dochodów, ani majątku (dowód: zeznania powódki k. 41).

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Przed merytorycznym rozstrzygnięciem zasadności zgłoszonego powództwa należało w pierwszej kolejności rozstrzygnąć kwestię posiadania przez S. Z. legitymacji czynnej do wystąpienia z niniejszym powództwem oraz legitymacji biernej po stronie pozwanej, albowiem ma to dla sprawy istotne i pierwszorzędne znaczenie, warunkujące jej dalszą analizę.

Legitymacja materialna, a więc posiadanie prawa podmiotowego lub interesu prawnego do wytoczenia powództwa stanowi przesłankę materialną powództwa, a jej brak stoi na przeszkodzie udzieleniu ochrony prawnej. Brak legitymacji materialnej (czynnej lub biernej) skutkuje co do zasady oddaleniem powództwa. W sytuacji, gdy legitymacja materialna i procesowa zespalają się, oddalenie powództwa następuje w istocie z braku legitymacji materialnej, którego rezultatem jest także brak legitymacji procesowej, będący wtórną przyczyną oddalenia powództwa. W odróżnieniu od zdolności sądowej i zdolności procesowej Kodeks postępowania cywilnego nie zawiera definicji legalnej legitymacji procesowej. W nauce prawa postępowania cywilnego, jak i w praktyce sądowej przyjmuje się jednak na ogół, że legitymacja procesowa jest właściwością podmiotu, w stosunku do którego sąd może rozstrzygnąć o istnieniu albo nieistnieniu indywidualno – konkretnej normy prawnej przytoczonej w powództwie. Podmiotami posiadającymi legitymację procesową są np. podmioty posiadające interes prawny w ustaleniu istnienia albo nieistnienia prawa lub stosunku prawnego, którego nie są podmiotem. Legitymacja procesowa jest więc zawsze powiązana z normami prawa materialnego. Sąd dokonuje oceny istnienia legitymacji procesowej strony w chwili orzekania co do istoty sprawy a stwierdziwszy brak legitymacji procesowej (zarówno czynnej, jak i biernej), zamyka rozprawę i wydaje wyrok oddalający powództwo.

W ocenie Sądu w realiach przedmiotowej sprawy uznać należało, iż powódka S. Z. nie posiada legitymacji czynnej do wystąpienia z powództwem przeciwko R. Z. Prezesa (...) Spółdzielni Mieszkaniowej. Powódka przyznała, iż była dłużnikiem (...) Spółdzielni Mieszkaniowej. Przyznała, iż nie płaciła za czynsz, ciepłą wodę i w związku z tym zostało wszczęte postępowanie egzekucyjne. Jak wynika z dokumentów przedstawionych przez stronę pozwaną, nieruchomość, której wydania domaga się powódka, została sprzedana w toku postępowania egzekucyjnego, zaś cena sprzedaży częściowo przeznaczona została na pokrycie długu powódki wobec S. a reszta przekazana do depozytu sądowego. W konsekwencji powództwo o wydanie nieruchomości nie zasługuje na uwzględnienie. Powódka nie jest już bowiem właścicielem nieruchomości, której wydania domaga się, gdyż w toku postępowania egzekucyjnego nieruchomość została sprzedana innej osobie, której przysądzono własność tej nieruchomości. Nie przysługuje jej zatem roszczenie o wydanie nieruchomości z art. 222 § 1 k.c. Treścią przewidzianego w tym przepisie roszczenia windykacyjnego, zwanego także roszczeniem wydobywczym, jest przyznane właścicielowi żądania wydania oznaczonej rzeczy przez osobę, która włada jego rzeczą. Służy przywróceniu właścicielowi władztwa nad rzeczą, więc ochronie jednego z podstawowych atrybutów prawa własności, dlatego określa się je jako roszczenie nieposiadającego właściciela przeciwko posiadającemu niewłaścicielowi. Przepis powyższy ma zastosowanie również do wydania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, bowiem zgodnie z art. 251 k.c. do ochrony praw rzeczowych ograniczonych stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie własności. Jednakże, aby w ogóle można było mówić o roszczeniu windykacyjnym, to treścią roszczenia musi być żądanie wydania rzeczy, które wynika z prawa własności. Legitymowanym do wystąpienia z takim roszczeniem windykacyjnym jest właściciel rzeczy, na którym - w myśl art. 6 k.c. - spoczywa ciężar udowodnienia, że przysługuje mu prawo własności. Biernie legitymowana jest natomiast osoba, która faktycznie włada cudzą rzeczą bez podstawy prawnej - a zatem zarówno posiadacz, jak i osoba władająca nią w cudzym imieniu, czyli dzierżyciel, przy czym to znowu na właścicielu spoczywa obowiązek udowodnienia, że pozwany włada rzeczą, bowiem fizyczne władanie rzeczą przez pozwanego stanowi przesłankę skutecznego pozwania w procesie windykacyjnym (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 2009 r., sygn. akt IV CSK 437/08, LEX nr 492159).

W świetle powyższego ustalenia co do tego kto jest obecnie właścicielem spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu położonego w S. przy ul. (...) oznaczonego numerem (...) którego wydania powódka żąda ma znaczenie pierwszorzędne w niniejszej sprawie i to na powódce spoczywał ciężar dowodu w tym przedmiocie. Tymczasem w postępowaniu dowodowym nie tylko nie potwierdziły się twierdzenia powódki, że jest ona nadal właścicielką spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu położonego w S. przy ul. (...) oznaczonego numerem(...), ale również to, że pozwany – Z. Prezesa (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w S. faktycznie włada tą nieruchomością. Z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie jednoznacznie wynika, że powódka będąc właścicielem spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu objętego pozwem doprowadziła do poważnej zaległości w opłatach eksploatacyjnych, w związku z czym (...) Spółdzielnia Mieszkaniowa w S. uzyskała przeciwko powódce tytuły wykonawcze. Pomimo wezwań i prowadzonej egzekucji powódka nie uregulowała długu. Spółdzielnia - jako wierzyciel wszczęła postępowanie egzekucyjne i określiła sposób egzekucji do spółdzielczego prawa do lokalu. W oparciu o złożone tytuły wykonawcze Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w SieradzuA. J.w sprawie o sygn. akt KM 1715/08 prowadził czynności egzekucyjne zgodnie z żądaniem wierzyciela. Egzekucja prowadzona była pod nadzorem Sądu Rejonowego w Sieradzu w sprawie o sygn. akt Co 2891/10. W tej też sprawie Sąd Rejonowy prawomocnie przysądził własność wymienionego prawa rzeczowego na rzecz nabywcy J. K.. Zatem z chwilą uprawomocnienia się postanowienia Sądu Rejonowego w Sieradzu z dnia 01 kwietnia 2011 roku wydanego w sprawie o sygn. akt I Co 2891/10 o przysądzeniu własności ww. prawa rzeczowego— powódka S. Z. utraciła przymiot właściciela i stał się nim wówczas nabywca tego prawa. Zatem obecnie S. Z. nie przysługuje roszczenie o wydanie przedmiotowej nieruchomości na podstawie art. 222 § 1 k.c. (innej podstawy prawnej powódka nie ma), gdyż nie jest już jej właścicielem. Nie posiada zatem legitymacji czynnej do wystąpienia z rozpoznawanym powództwem. Ponadto, pozwany R. Z. Prezesa (...) Spółdzielni Mieszkaniowej nie włada przedmiotową nieruchomością, a zatem nie ma legitymacji biernej w tej sprawie. Przesłanka skutecznego pozwania w procesie windykacyjnym jest bowiem fizyczne władanie rzeczą przez pozwanego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 września 1992 r., II CRN 99/92, LEX nr 9086, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 marca 2004 r., II CK 102/03, LEX nr 303343, uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 30 września 2004 r., IV CK 21/04, LEX nr 143170, uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 2009 r., IV CSK 437/08, LEX nr 492159). Ponieważ posiadanie przez strony legitymacji czynnej i biernej w procesie jest przesłanką zasadniczą, od której istnienia uzależniona jest możliwość uwzględnienia powództwa, a jej brak, zarówno w postaci czynnej jak i biernej, prowadzi do wydania wyroku oddalającego powództwo należało orzec jak w sentencji. Podkreślenia jeszcze wymaga, iż Sąd zobowiązany jest oceniać istnienie legitymacji procesowej z urzędu orzekając co do istoty sprawy. Nieistnienie natomiast legitymacji procesowej prowadzi do oddalenia powództwa z tych też względów rozważanie dalszych zarzutów podniesionych przez powódkę nie miało znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 102 k.p.c. i nie obciążył powódki tymi kosztami. Cytowany przepis daje taką możliwość przy uznaniu zaistnienia wypadku szczególnie uzasadnionego po stronie przegrywającej. Dla oceny istnienia przesłanek zastosowania normy art. 102 k.p.c. istotne jest uwzględnienie całokształtu okoliczności sprawy. Chodzi tu nie tylko o okoliczności związane ze stanem majątkowym stron i ich sytuacją życiową ale także dotyczące przebiegu procesu. Te właśnie okoliczności należy zestawiać z płaszczyzną zasad współżycia społecznego. Powódka jest osobą samotną, borykającą się z problemami finansowymi, mającą miesięcznie jedynie 500,00 złotych dochodu. Wytoczenie przez nią przedmiotowego powództwa wynika zaś bardziej z braku możliwości zrozumienia istoty jej sytuacji prawnej, niż złej woli. Zresztą cały proces zakończył się na jednej rozprawie. Dlatego należy uznać, że zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony jako podstawa do odstąpienia obciążenia jej kosztami procesu mimo przegrania sprawy.