Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 23 stycznia 2014 r.

Sąd Rejonowy w Legnicy I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 23 stycznia 2014 r. w Legnicy na posiedzeniu jawnym

sprawy z wniosku M. G.

o zatwierdzenie uchylenia się od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia spadkowego

odmawia zatwierdzenia uchylenia się od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku po zmarłym Z. G..

Sygn. akt I Ns 1434/13

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni M. G., domagała się zatwierdzenia przez Sąd uchylenia się od skutków prawnych nie złożenia w terminie oświadczenia spadkowego po Z. G. i przyjęcia oświadczenia o odrzuceniu spadku po zmarłym.

W uzasadnieniu wniosku podała, że była przekonana o tym, iż odrzucić spadek po ojcu Z. G. będzie mogła na rozprawie w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku. Wniosek swój umotywowała tym, że pracuje jako pilot wycieczek, w związku z czym podróżuje po całym świecie i de facto czas na przeprowadzenie tej sprawy w jej przypadku znacznie uległ skróceniu zważywszy na ilość dni, w których przebywała w Polsce.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 9 maja 2013 r. w L. zmarł Z. G., ostatnio stale zamieszkały w L..

Wnioskodawczyni M. G. jest córką spadkodawcy i jako jedyna spadkobierczyni ustawowa nabyła spadek po Z. G. postanowieniem tut. Sądu z dnia 26 listopada 2013 r.

dowód: akta Sądu Rejonowego w Legnicy, sygn. akt I Ns 1298/13.

Wnioskodawczyni utrzymywała stały kontakt ze swoim ojcem Z. G.. Wiedziała, że posiadał on zadłużenie w kilku bankach z tytułu 4-5 kredytów, z tym że nie znała wielkości tego zadłużenia.

dowód: zaznania wnioskodawczyni M. G., k. 12.

Sąd zważył:

Wniosek nie zasługuje na uwzględnienie.

Na podstawie art. 1019 § 1 i § 2 k.c., jeżeli oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku zostało złożone pod wpływem błędu lub groźby, stosuje się przepisy o wadach oświadczeń woli, ze zmianami wynikającymi z cytowanego artykułu, w szczególności polegającymi na tym, że uchylenie się od skutków prawnych takiego oświadczenia woli musi odbyć się przed sądem, który dokonuje jego zatwierdzenia.

Wnioskodawczyni M. G. domagając się zatwierdzenia przez Sąd uchylenia się od skutków prawnych nie złożenia w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku, powoływała się na okoliczności związane z nieznajomością prawa w zakresie sposobu, formy i terminu złożenia oświadczenia spadkowego. Twierdziła też, że ze względu na charakter wykonywanej pracy miała de facto mniej czasu na złożenie wymaganego oświadczenia.

W ocenie Sądu powyższa argumentacja nie spełnia warunków z art. 1019 k.c. Dzieje się tak dlatego, że nieznajomość prawa nie jest błędem, o którym mowa w tym przepisie.

Błąd w prawie cywilnym jest wadą oświadczenia woli, która polega na mylnym wyobrażeniu o rzeczywistym stanie rzeczy (lub równoważny z takim mylnym wyobrażeniem brak wyobrażenia o tym stanie) – tzw. błąd sensu stricto lub mylnym wyobrażeniu o treści złożonego oświadczenia woli – tzw. pomyłka.

Błąd, z którym prawo cywilne łączy skutek w postaci możliwości uchylenia się od skutków prawnych czynności dokonanej pod wpływem błędu, musi dotyczyć treści czynności prawnej (art. 84 § 1 k.c.) oraz być istotny (art. 84 § 2 k.c.). Błędem dotyczącym treści oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku jest m.in. błąd co do osoby spadkodawcy, co do tytułu powołania lub co do przedmiotu spadku. W tej ostatniej sytuacji chodzi o brak wiedzy o rzeczywistym stanie majątku spadkowego, z tym jednak zastrzeżeniem, że nie jest on wynikiem braku staranności po stronie spadkodawcy. Natomiast nie jest możliwe uchylenie się od skutków oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, gdy spadkobierca był w błędzie co do skutków prawnych określonych zdarzeń (tzw. błąd co do prawa). Dzieje się tak dlatego, że zasadą jest, iż nieznajomość prawa szkodzi, co oznacza, że powoływanie się na brak znajomości przepisów cywilnego prawa spadkowego, regulujących ustawowy porządek dziedziczenia, czy też współistniejących z tymi przepisami regulacji proceduralnych, nikogo nie usprawiedliwia i nie może prowadzić do zatwierdzenia uchylenia się od skutków prawnych bezczynności takiej osoby w zakresie uregulowania jej statusu jako spadkobiercy.

Z powyższego wynika, że uchylić się od skutków prawnych oświadczenia woli można tylko wyjątkowo, co ma zapobiegać sytuacji składania oświadczeń woli pochopnie, w sposób nieprzemyślany. Błąd to zawsze wynik pewnej anormalnej sytuacji motywacyjnej, która doprowadziła do wyrażenia woli niezgodnej z rzeczywistą intencją.

W cenie Sądu okoliczności rozpoznawanej sprawy nie pozwalają na stwierdzenie, że M. G. działała w warunkach takiej właśnie anormalnej sytuacji motywacyjnej, która doprowadziła do nie złożenia oświadczenia spadkowego w terminie.

Z zeznań wnioskodawczyni wynika, że miała świadomość istnienia zadłużeń po stronie spadkodawcy, jednocześnie pomimo tego, że nie znała ich wysokości, obawiała się konsekwencji związanych z przejściem na nią tych zobowiązań w wyniku spadkobrania. Jak twierdziła, spodziewała się, że zobowiązania te mogą być znaczne. Dlatego już za życia ojca nosiła się z zamiarem podjęcia działań wyłączających ją od dziedziczenia po nim. Pomimo tego nie zasięgnęła porady profesjonalisty odnośnie przysługujących jej instrumentów prawnych, bazowała jedynie na radzie znajomych, którzy byli w podobnej sytuacji. Wiedziała, że ma 6 miesięcy na odrzucenie spadku, jednak błędnie liczyła ten termin w związku z datą rozprawy w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku. Ostatecznie też wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po Z. G. złożyła w tut. Sądzie w dniu 30 października 2013 r., tj. na 10 dni przed upływem terminu z art. 1015 § 1 k.c., liczonego od momentu dowiedzenia się spadkobiercy o tytule swego powołania (w przypadku wnioskodawczyni jako córki spadkodawcy termin ten liczony jest od momentu dowiedzenia się o śmierci spadkodawcy, co zbiegło się faktycznie z datą jego śmierci). We wniosku nie zaznaczyła, że spadek zamierza odrzucić, przeciwnie sposób jego sformułowania sugerował, że jest zainteresowana dziedziczeniem po ojcu jako jedyna spadkobierczyni. Wyznaczenie terminu rozprawy w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku obyło się zgodnie z art. 149 § 2 k.p.c. W międzyczasie, tj. w dniu 9 listopada 2013 r., wnioskodawczyni upłynął termin na złożenie oświadczenia spadkowego po Z. G.. Pomimo stosownych pouczeń, wnioskodawczyni nie złożyła przed wydaniem postanowienia w sprawie I Ns 1298/13 wniosku o zatwierdzenie uchylenia się od skutków prawnych nie złożenia w terminie oświadczenia spadkowego.

W tych okolicznościach należy stwierdzić, że przyczyną uchybienia terminu do złożenia oświadczenia spadkowego po Z. G. była bezczynność wnioskodawczyni wynikając z niedostatecznej znajomości prawa, w tym zaniedbań w poznaniu i właściwym zinterpretowaniu swojej sytuacji prawnej jako spadkobierczyni ustawowej po ojcu.

Brak błędu doniosłego prawnie w znaczeniu omówionym wyżej, wyklucza zatwierdzenie uchylenia się przez wnioskodawczynię od skutków nie złożenia w terminie oświadczenia spadkowego. Dlatego nie ma znaczenia argumentacja, iż wnioskodawczyni miała mniej czasu na odrzucenie spadku po ojcu ze względu na charakter wykonywanej pracy. Niezależnie od tego wnioskodawczyni nie udowodniła, że w ciągu sześciu miesięcy od chwili śmierci ojca nie było jej w kraju i nie miała możliwości złożyć oświadczenia spadkowego czy to w sądzie czy przed notariuszem, co jest niewiarygodne zwłaszcza w kontekście znanej wnioskodawczyni sytuacji odnoście długów spadkowych.

Mając powyższe na uwadze należało orzec jak w punkcie I sentencji.