Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 lutego 2014 r.

Sąd Okręgowy w Elblągu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Aleksandra Ratkowska

Sędziowie: SO Teresa Zawistowska /spr./

SO Krzysztof Nowaczyński

Protokolant: st. sekr. sąd. Danuta Gołębiewska

po rozpoznaniu w dniu 19 lutego 2014 r. w Elblągu

na rozprawie

sprawy z powództwa S. O. i J. O.

przeciwko D. S.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Iławie

z dnia 17 września 2013 r., sygn. akt I C 748/13

1.  zmienia zaskarżony wyrok i oddala powództwo;

2.  zasądza od powodów S. O. i J. O. solidarnie na rzecz pozwanej D. S. kwotę 30 zł (trzydzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu za drugą instancję.

Sygn. akt I Ca 22/14

UZASADNIENIE

Powodowie S. O. i J. O. wnieśli o zasądzenie od pozwanej D. S. na ich rzecz solidarnie kwoty 308,73 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uniesienia pozwu do dnia zapłaty wraz z kosztami procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazali, iż są właścicielami nieruchomości położonej w I. przy ul. (...) zabudowanej domem mieszkalnym o 4 izbach i kubaturze 707 m ³ waz z klatką schodową, objętej księgą wieczystą (...). Z tej klatki schodowej korzystała pozwana, która jest właścicielem jednego z lokali wraz z właścicielami innych lokali. Powodowie podpisali w dniu 19 grudnia 2012 r. z. (...) (...) umowę o utrzymaniu czystości i porządku w budynku i na przynależnym chodniku. Koszty wynagrodzenia zostały ustalone na kwotę 246 zł miesięcznie. Powodowie od stycznia 2013 r. do 8 maja 2013 r. ponieśli z tego tytułu koszty wysokości 984 zł. Ponadto celem rozliczenia opłat za energię elektryczna, zamontowali oddzielny licznik, za co zapłacili kwotę 250,92 zł. Z uwagi na to, iż z klatki schodowej korzystają właściciele 4 lokali mieszkalnych, powodowie podzielili przedmiotowe koszty na 4 części.

Sąd Rejonowy w Iławie nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 18 czerwca 2013 r. uwzględnił całość roszczenia powodów wraz z ustawowymi odsetkami oraz kosztami procesu.

Od tego nakazu wniosła sprzeciw pozwana, żądając oddalenia powództwa u całości oraz zasądzenia od powodów na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu. Pozwana podniosła, iż w mieszkaniu przy ul. (...) w domu typu nigdy nie mieszkała. Zatem w ocenie pozwanej nie korzysta ona bezumownie z klatki schodowej. Ponadto pozwana wskazała na błędy zawarte w akcie notarialnym, z którego wynika, iż. powodowie nie nabyli własności klatki schodowej.

Wyrokiem z dnia 17 września 2013 r. Sąd Rejonowy w Iławie zasądził od pozwanej D. S. na rzecz S. O. i J. O. kwotę 308,73 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 17 czerwca 2013 r. do dnia zapłaty, nadto zasądził od pozwanej na rzecz powodów kwotę 107 zł tytułem zwrotów kosztów procesu.

Rozstrzygnięcie było wynikiem następujących ustaleń i wynikających z nich wniosków:

Powodowie na podstawie umowy oddania terenu w użytkowanie wieczyste oraz sprzedaży budynku mieszkalnego w formie aktu notarialnego z dnia 6 październik 1977 r. nabyli od Skarbu Państwa nieruchomość położoną w I. przy ul. (...), składającą się z działki gruntu o powierzchni 56 m ², zabudowanej domem mieszkalnym typu szeregowego o 4 izbach i kubaturze 707 m ³. W umowie zostało zawarte stwierdzenie, iż nabywany dom ma wspólne wejście i klatkę schodową z domem sąsiadującym od strony prawej. Do dnia 6 października 1977 r. w budynku szeregowym położonym przy ul. (...) segmenty I i II posiadały wspólna klatkę schodową. Podczas sprzedaży II-go segmentu powodom, w umowie została wpisana cała powierzchnia 56 m ² obejmująca także klatkę schodową. Z przedmiotowej klatki schodowej korzystają oprócz powodów oraz pozwanej właściciele lokalu nr (...) - E. M. oraz lokalu nr (...) - W. S..

Powodowie zajmują się utrzymaniem czystości i porządku na klatce schodowej oraz przynależnym chodniku. W tym celu zawarli w dniu 19 grudnia 2012 r. z Zakładem Usługowo- Handlowym (...) w I. umowę ustalając cenę usługi na kwotę 246 zł . W okresie od l stycznia 2013 r. do 8 maja 2013 r. powodowie z tego tytułu ponieśli koszty w kwocie 984 zł. Ponadto zamontowali licznik pomiaru energii elektrycznej, za który wraz kosztami robocizny zapłacili 250, 92 zł.

Sąd Rejonowy wskazał, iż pozwana ostatecznie wyraziła zgodę na pokrycie kosztów utrzymania porządku na klatce schodowej oraz przynależnym chodniku, a także montażu licznika pomiaru energii elektryczne w 1/6 części. Pozwana nie kwestionowała wysokości ustalonego wynagrodzenia w umowie z dnia 19 grudnia 2012 r. oraz wysokości kosztów montażu licznika energii elektrycznej. Nie godziła się z ponoszeniem kosztów w wysokości 1/4 części.

Podkreślono, że Sąd Rejonowy w Iławie wyrokiem z dnia 10 września 2003 r. w sprawie I C (...)przesądził obowiązek ponoszenia tych kosztów przez współkorzystających z klatki schodowej. Z tych przyczyn, Sąd pierwszej instancji uznał, że sprawą wymagającą rozstrzygnięcia jest kwestia ustalenia wysokości partycypacji poszczególnych właścicieli lokali mieszkalnych w kosztach utrzymania klatki schodowej. Jednocześnie stwierdził, że sposób zaproponowany przez powodów, rozdziału w równych częściach na czterech właścicieli lokali korzystających z klatki schodowej, jest najprostszy i nie wymagający prowadzenia dodatkowych ustaleń oraz dowodów w zakresie ustalenia innych udziałów przez, współkorzystających z klatki schodowej, przykładowo odpowiednio do powierzchni zajmowanych lokali mieszkalnych. W ocenie Sądu pierwszej instancji ustalenie takiego sposobu udziału w kosztach utrzymania klatki schodowej wymagałoby przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego. Podkreślił, iż inicjatywa dowodowa w tym zakresie obciążała stronę pozwaną, która kwestionowała sposób ustalenia wysokości tych kosztów przez powodów. Zdaniem Sądu pierwszej instancji pozwana w żaden sposób nie wykazała dlaczego winna pokrywać te koszty w 1/6 części.

Wskazano, że pozwana nie posiada do przedmiotowej klatki schodowej tytułu prawnego, zatem korzysta z tego pomieszczenia w szerokim rozumieniu tego pojęcia w sposób bezprawny (bez odpowiedniego tytułu prawnego). Pozwana korzystała z rzeczy stanowiącej własność powodów, nic pokrywając żadnych kosztów związanych z utrzymaniem tej rzeczy w należytym stanem, ale także kosztów związanych z utrzymaniem ładu i porządku na klatce schodowej. Takie zachowanie pozwanej Sąd pierwszej instancji uznał za naganne, wywołujące po stronie powodów szkodę wynikającą z konieczności pokrywania kosztów utrzymania klatki schodowej oraz przynależnego chodnika w całości, gdy winny one obciążać wszystkich korzystających z przedmiotowej klatki. Dlatego też Sąd pierwszej instancji w oparciu o art. 415 k. c. orzekł jak w wyroku. O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 k.c., uwzględniając, że pozwana została wezwana do zapłaty dochodzonej kwoty pismem z dnia 9 kwietnia 2013 r., które otrzymała w dniu 17 kwietnia 2013 r. O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § l i 3 k.p.c.

W apelacji pozwana D. S. zaskarżyła powyższy wyrok w całości, zarzucając mu:

1.obrazę przepisu art. 6 k.c., poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, polegające na niezasadnym przyjęciu przez Sąd pierwszej instancji, iż to na pozwanej ciążył obowiązek wykazania, w jakiej wysokości i w jakiej części miałaby zapłacić powodom wynagrodzenie za korzystanie z klatki schodowej, skoro to powodowie twierdzili, iż udział pozwanej powinien wynosić 1/4 wykazywanych kosztów;

2. obrazę przepisu art. 415 k.c., poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, polegające na zasądzeniu od pozwanej na rzecz powodów należności z tytułu wyrządzonej szkody, podczas gdy powodowie wnosili o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z ich klatki schodowej i w żaden sposób nie wykazali, iż pozwana wyrządziła w ich mieniu szkodę i w jakiej wysokości, a która pozostawałaby w związku przyczynowym z zachowaniem pozwanej;

3. naruszenie przepisu art. 3 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali poprzez jego niezastosowanie do obliczenia ewentualnego udziału pozwanej w kosztach korzystania z klatki schodowej powodów;

4. nierozpoznanie przez Sąd pierwszej instancji istoty sprawy, w której powodowie dochodzili należności z tytułu bezumownego korzystania przez pozwaną z ich własności, a nie wykazali, iż jakiekolwiek korzystanie przez pozwaną miało miejsce.

Wskazując na powyższe pozwana wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie powództwa, a nadto o zasądzenie od powodów solidarnie na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych.

Motywując swe stanowisko wskazała, że Sąd pierwszej instancji dopuścił się błędnej wykładni i niewłaściwego zastosowania przepisu art. 6 k.c., uznając, że to na niej spoczywał ciężar wykazania, w jakiej wysokości i w jakiej części miałaby zapłacić powodom wynagrodzenie za korzystanie z klatki schodowej. Niezależnie od powyższego skarżąca podniosła, że Sąd pierwszej instancji błędnie przyjął, że roszczenie powodów znajduje oparcie w przepisie art. 415 k.c. Podkreśliła, że powodowie od początku utrzymywali, iż dochodzą wynagrodzenia za korzystanie przez nią z ich klatki schodowej, którego to korzystania nie udowodnili. Z ostrożności pozwana podniosła, iż w sytuacji, gdyby rozpoczęła korzystanie z klatki schodowej zasadny byłby podział kosztów zgodnie z art. 3 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali. Wyliczenie udziałów we wskazany w tych przepisach sposób nie wymagałoby powoływania biegłego. Dalej skarżąca podkreśliła, że z wydanego wcześniej pomiędzy stronami wyroku w sprawie o sygn. akt I C (...) wynika jej obowiązek partycypowania w kosztach utrzymania klatki schodowej, z której korzysta przy użytkowaniu swojego mieszkania. Powodowie nie przedstawili jednak żadnych dowodów, w jakim zakresie i czy w ogóle korzysta ona z klatki schodowej. Pozwana czuje się pokrzywdzona, że, według wyroku, musi ponosić koszty utrzymania czegoś z czego w rzeczywistości nie korzystała i nie korzysta. Zauważyła przy tym należy, iż dopuszczałaby swój obowiązek partycypacji w kosztach utrzymania klatki schodowej powodów, ale jedynie w okoliczności rzeczywistego z niej korzystania - co nigdy nie miało miejsca.

W odpowiedzi powodowie S. O. i J. O. wnieśli o oddalenie apelacji i zasądzenie od pozwanej zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej D. S. okazała się zasadna.

Słusznie podnosi skarżąca, że podstawę prawną żądania powodów stanowiły przepisy nakładające na posiadacza rzeczy będącego w złej wierze obowiązek wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, a zatem przepisy art. 225 k.c. w zw. z art. 224 § 2 k.c. Przysługujące na mocy tych przepisów od posiadacza wynagrodzenie za korzystanie nie jest naprawieniem szkody wyrządzonej właścicielowi lecz wynagrodzeniem zapłaty za korzystanie z jego rzeczy, którą posiadacz musiałby uiścić właścicielowi, gdyby jego posiadanie oparte było na istniejącej podstawie prawnej. Roszczenie o zapłatę wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy nie jest roszczeniem mającym charakter deliktu, stąd przepis art. 415 k.c. nie miał w niniejszej sprawie zastosowania.

Skoro zatem powodowie domagali się zasądzenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z klatki schodowej, stanowiącej ich własność, to przede wszystkim winni byli wykazać, że pozwana faktycznie z niej korzystała w okresie, którego dotyczy roszczenie. Podkreślić przy tym należy, że zasadniczo bez większego znaczenia dla zasadności ustalenia należnego wynagrodzenia pozostaje to jak często posiadacz korzysta z rzeczy, bowiem nawet sporadyczne ingerowanie w cudzą własność uzasadnia przyznanie stosownego wynagrodzenia (porównaj: wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 28 marca 2013 r., I A Ca 2/13, Lex 1353824).

Pozwana już w sprzeciwie od nakazu zapłaty twierdziła, że nie mieszka w lokalu położonym przy ulicy (...) w związku z czym nie korzysta z klatki schodowej budynku, w którym lokal ten się znajduje. Na tą okoliczność przedłożyła umowę z dnia 24 stycznia 2011 r. na zakup i odbiór energii elektrycznej, gdzie jako adres zamieszkania pozwanej podano lokal przy ul. (...), a nadto fakturę VAT wystawioną przez (...) S.A., z której wynika, że w okresie od dnia 30 września 2012 r. do dnia 25 marca 2013 r. zużycie energii elektrycznej w lokalu położonym przy ul. (...) wyniosło 0 kWh. Podkreślić należy, że podczas rozprawy apelacyjnej z dnia 19 lutego 2014 r. pozwana zaprzeczyła twierdzeniom zawartym w odpowiedzi na apelację, że przychodzi odbierać korespondencję, sprawdzić czy w lokalu tym nie doszło do awarii, czy nie nastąpiło włamanie do tego lokalu. Oświadczyła, że nie korzysta z tego lokalu w żadnym zakresie, w ogóle do niego nie przychodzi. Powodowie, na których ciążył w tym zakresie obowiązek dowodowy, nie wykazali, aby stan rzeczy przedstawiał się odmiennie.

Co istotne, z wykazania tej okoliczności nie zwalniał powodów fakt, iż prawomocnym wyrokiem z dnia 10 września 2003 r. wydanym w sprawie I C (...) Sąd Rejonowy w Iławie ustalił, że pozwani E. M.i D. K.(obecnie S.) zobowiązani są do partycypowania w kosztach utrzymania klatki schodowej z której korzystają przy użytkowaniu swoich mieszkań, a należącej do powoda S. O.. Zgodnie z art. 365 k.p.c., orzeczenie prawomocne wiąże strony i sąd, który je wydał, jak również inne sądy i organy państwowe. Moc wiążąca orzeczenia określona w art. 365 § 1 k.p.c. w odniesieniu do sądów oznacza, że podmioty te muszą przyjmować, iż dana kwestia prawna kształtuje się tak, jak stwierdzono to w prawomocnym orzeczeniu (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 4 kwietnia 2007 r., I A Ca 107/07, Lex 446219). W powołanym wyżej wyroku Sądu Rejonowego w Iławie w szczególności nie wskazuje się lokalu, którego ustalenie dotyczy, a nawet w sytuacji przyjęcia, że dotyczy to lokalu położonego w I.przy ul. (...)ustalono obowiązek ponoszenia kosztów utrzymania klatki schodowej jedynie w sytuacji korzystania z niej przy użytkowaniu swojego mieszkania. Zatem w niniejszej sprawie tę ostatnią okoliczność powodowie oczywiście winni byli wykazać, przy twierdzeniach przeciwnych pozwanej. Skoro – jak wskazano wyżej – nie wykazali, to żądanie zasądzenia kwoty żądanej pozwem tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z rzeczy należało uznać co do zasady za niesłuszne. Powyższe zwalniało Sąd odwoławczy od oceny zarzutu naruszenia art. 3 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali, zmierzającego do zakwestionowania wysokości roszczenia objętego żądaniem pozwu, uwzględnionego przez Sąd pierwszej instancji.

Z tych przyczyn Sąd Okręgowy, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i oddalił powództwo. O kosztach procesu za drugą instancję orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. Powodowie przegrali sprawę, zatem obowiązani są zwrócić pozwanej poniesione przez nią koszty procesu, które w postępowaniu apelacyjnym ograniczały do opłaty od apelacji w kwocie 30 zł.