Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 18 marca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Kielcach Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Monika Kośka (spr.)

Sędziowie: SSO Teresa Strojnowska

SSR del. Grzegorz Mrówka

Protokolant: protokolant sądowy Beata Wodecka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 marca 2014 r. sprawy

z wniosku E. N.

z udziałem (...) S.A. w L.

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek apelacji uczestnika

od postanowienia Sądu Rejonowego w Jędrzejowie

z dnia 1 sierpnia 2013 r. sygn. akt VI Ns 34/13

postanawia: oddalić apelację.

II Ca 1361/13

UZASADNIENIE

Postanowieniem z 1 VIII 2013r Sąd Rejonowy w Jędrzejowie VI Zamiejscowy Wydział Cywilny z siedzibą we Włoszczowie ustanowił na nieruchomości położonej w K., gmina K., oznaczonej numerem ewidencyjnym (...), stanowiącej własność E. N., dla której w Sądzie Rejonowym w Jędrzejowie prowadzona jest księga wieczysta (...)na rzecz (...) S.A.służebność przesyłu polegającą na eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych – napowietrznych linii elektroenergetycznych średniego napięcia pasem gruntu o powierzchni 0,0433 ha oznaczonym jako linia numer (...) przedstawionym na mapie sporządzonej przez geodetę J. S., przyjętej do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego w (...) Ośrodku (...)we W.w dniu 7 czerwca 2013 roku za numerem (...)- (...)oraz na prawie swobodnego dostępu i dojazdu do tych urządzeń w celu kontroli, konserwacji, modernizacji, naprawy oraz wymiany opisanych urządzeń, zasądził tytułem jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności od (...) S.A.na rzecz E. N.kwotę 37.052,00zł z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się postanowienia do dnia zapłaty; orzekł o kosztach sądowych i kosztach postępowania, ustalając, co następuje:

Nieruchomość oznaczona numerem ewidencyjnym działki (...) położona w K. stanowi własność E. N..

Południowo- zachodnia część działki jest zabudowana budynkiem mieszkalnym i zabudowaniami gospodarczymi. Południowo- wschodnia część działki jest niezabudowana. Na nieruchomości usytuowane są dwie linie elektroenergetyczne średniego napięcia – I5kV, linia numer (...)–zachodnia oraz wybudowana w latach 90- tych XX wieku linia numer (...). Zabudowana część działki jest ogrodzona. Sąsiedztwo nieruchomości od strony wschodniej i zachodniej stanowi zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna, od strony północnej- tereny rolnicze niezabudowane, od strony południowej — droga dojazdowa i zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna. Działka jest uzbrojona w sieć energetyczną, wodociągową i kanalizacyjną.

Linia elektroenergetyczna zachodnia została wybudowana na podstawie decyzji Naczelnika Gminy K.z dnia 26 lipca 1980 roku (znak (...)). W latach 1990-91 Zakład (...)wybudował na nieruchomości oznaczonej jako działka m (...)drugą linię elektroenergetyczną rozpiętą na jednym słupie pojedynczym i jednym słupie podwójnym. Zasięg linii średniego napięcia numer(...) (wschodniej, posadowionej w 1990roku) wynosi 0,0433 ha.

Teren, na którym znajduje się nieruchomość oznaczona numerem ewidencyjnym działki (...)położona w K.objęty jest ustaleniami aktualnego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy K., zatwierdzonym Uchwałą Rady Gminy K.Nr (...)z dnia 13 maja 2011 r.

Działka (...) to tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej i z usługami.

Z usytuowaną linią elektroenergetyczną numer (...), zajęta przez nią część nieruchomości może być wykorzystana jedynie jako ogród przydomowy. Działka z usytuowaną jedynie linią zachodnią mogłaby zostać zabudowana w dowolny sposób w części wschodniej. Wschodnia część działki bez linii nr (...) mogłaby zostać wydzielona jako samodzielna działka budowlana przeznaczona pod zabudowę mieszkaniową jednorodzinną.

Wysokość jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu wynosi 37.052,00 zł. Na powyższą kwotę składa się 30.512 zł. rekompensaty z tytułu obniżenia wartości nieruchomości spowodowanej posadowieniem linii wschodniej (...) oraz 6.540 zł., która to kwota rekompensuje korzystanie z nieruchomości przez właściciela sieci z pasa terenu wzdłuż osi urządzenia niezbędnego do prawidłowej eksploatacji urządzenia przesyłowego.

Wniosek znajduje uzasadnienie w treści przepisów art. 305 ¹ oraz 305 ² § 2 kc.

Potrzeba ustanowienia służebności na nieruchomości stanowiącej własność wnioskodawczyni nie była w rozpoznawanej sprawie kwestionowana. Umiejscowienie urządzeń przesyłowych, sposób przebiegu służebności przesyłu oznaczony został na mapie sporządzonej przez biegłego geodetę J. S., według zasad obowiązujących przy oznaczaniu nieruchomości w księgach wieczystych. Spór dotyczył wysokości wynagrodzenia za ustanowienie służebności, uczestnik kwestionował wysokość żądanego ostatecznie przez wnioskodawcę wynagrodzenia. Wysokość należnego za ustanowienie służebności wynagrodzenia Sąd ustalił w oparciu opinię biegłego z zakresu wyceny nieruchomości A. N..

Ustawa nie określa żadnych bliższych kryteriów określenia wysokości wynagrodzenia za ustanowienie służebności. Zasadą jest odpłatne ustanowienie służebności przesyłu. Art.305 ²§ 2 kc przewiduje wprost wynagrodzenie jako świadczenie ekwiwalentne przedsiębiorcy na rzecz właściciela nieruchomości. Przyjmuje się, że celowe i uzasadnione jest sięganie do dorobku orzecznictwa i nauki prawa dotyczącego służebności gruntowych, w tym zwłaszcza służebności drogi koniecznej. Pojęcie wynagrodzenia jest szersze niż pojęcie odszkodowania. W razie powstania szkody fakt ten musi być brany pod uwagę przy określaniu wysokości należnego wynagrodzenia, choć należy się ono właścicielowi nieruchomości obciążonej także wtedy, gdy żadnej szkody nie poniósł. Płatne jednorazowo wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu powinno stanowić ekwiwalent wszystkich korzyści, których właściciel nieruchomości zostanie pozbawiony w związku z jej obciążeniem. Powinno też pokryć wszelkie niedogodności, które w przyszłości dotkną właściciela obciążonej nieruchomości z związku z ustanowieniem służebności. Punktem wyjścia przy ocenie niedogodności musi być rozważenie charakteru obciążonej nieruchomości- jej przeznaczenia w planie zagospodarowania przestrzennego, właściwość urządzeń posadowionych przez przedsiębiorcę na gruncie, uciążliwości wynikające z ich stałej obecności na nieruchomości. Wynagrodzenie za ustanowienie służebności musi być indywidualizowane, stosownie do doniosłych dla jego określenia okoliczności konkretnego przypadku. Brak jest podstaw do twierdzenia, że wynagrodzenie to nie może być obliczone na podstawie różnicy pomiędzy wartością nieruchomości bez obciążenia oraz wartością tej samej nieruchomości z obciążeniem spowodowanym ustanowieniem określonej służebności. Nie ma żadnych przeszkód, by wynagrodzenie za ustanowioną służebność, zarówno ustalone przez strony umownie, jak i określone orzeczeniem sądu, kompensowało właścicielowi uszczerbek jego majątku, który jest konsekwencją obniżenia się wartości nieruchomości jako składnika jego majątku w związku z jej obciążeniem służebności (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 lutego 2013 roku sygn. akt IV CSK 317/12). Podobne stanowisko opowiadające się za uwzględnieniem przy ustalaniu wysokości wynagrodzenia uszczerbku majątkowego właściciela nieruchomości obciążonej, w tym zmniejszenie wartości nieruchomości zajął Sąd Najwyższy m. in. w postanowieniu z dnia 20 wrzenia 2012 roku (sygn. akt IV CSK 56/12), postanowieniu z dnia 5 kwietnia 2012 roku (sygn., akt II CSK401/11), wyroku z dnia 3 lutego 2010 roku (sygn. akt II CSK 444/09). Każdorazowo górną, nieprzekraczalną granicą powinna być wartość zajętej nieruchomości (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 kwietnia 2012 roku, sygn. akt V CSK 190/11).

Sąd określił wysokość wynagrodzenia należnego właścicielowi nieruchomości obciążonej za ustanowienie służebności w oparciu o opinię biegłej A. N., która uwzględnia współczynnik zmniejszenia wartości nieruchomości służebnej w wyniku lokalizacji urządzenia infrastruktury technicznej oraz uwzględnia sposób korzystania z pasa gruntu, na którym znajdują się urządzenia infrastruktury technicznej. Wynagrodzenie określone przez biegłą uwzględnia okoliczność, iż należące do uczestnika urządzenia infrastruktury technicznej powodują trwałe ograniczenie korzystania z części działki o powierzchni 20 arów, która to część działki mogłaby być wydzielona jako działka budowlana i w sposób swobodny zagospodarowana zgodnie z ustaleniami planistycznymi.

Orzeczenie o kosztach postępowania zapadło w oparciu o przepis art. 520 § 2 kpc. Wnioskodawczyni została obciążona kosztami opracowania mapy, na której oznaczono przebieg służebności, zaś uczestnik – kosztami opinii biegłego z zakresu wyceny nieruchomości. W ocenie Sądu taki rozdział kosztów postępowania uwzględnia stopień zainteresowania w rozstrzygnięciu.

Apelację od tego postanowienia w części ustalającej wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu ponad kwotę 6.540,00 zł. wniósł uczestnik i domagał się zmiany orzeczenia poprzez oddalenie wniosku w tym zakresie, ewentualnie uchylenia postanowienia w zaskarżonej części i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji. Kwestionował co do zasady rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego, zarzucając naruszenie prawa procesowego – art. 2 § 3 Kpc poprzez rozpoznanie przez Sąd Rejonowy sprawy cywilnej należącej do właściwości innego organu.

W uzasadnieniu wskazał, że już w toku postępowania kwestionował zasadność żądania wnioskodawcy w zakresie rekompensaty za obniżenie wartości nieruchomości z uwagi na równolegle toczące się postępowanie administracyjne, w którym wnioskodawca skierował wobec uczestnika żądanie dotyczące zapłaty odszkodowania z tytułu zmniejszenia wartości działki (...)wskutek wybudowania na niej urządzeń elektroenergetycznych. W toku tego postępowania Starosta (...)decyzją z 12 listopada 2012 r. znak: (...)ustalił na rzecz wnioskodawcy odszkodowanie w wysokości 33.831,00zł. z tytułu zmniejszenia wartości działki (...)wskutek wybudowania na niej urządzeń elektroenergetycznych. Od decyzji tej uczestnik wniósł odwołanie do Wojewody (...), który decyzją z 10 stycznia 2013 r. znak: (...)(w aktach sprawy jako załącznik do pisma uczestnika datowanego 8 marca 2013 r.) utrzymał w mocy w/w decyzję Starosty (...). Na to rozstrzygnięcie uczestnik wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach, który wyrokiem z dnia 29 maja 2013r., sygn. akt II S.A./Ke 196/13 uchylił obie w/w decyzje. Od rozstrzygnięcia tego wnioskodawca wniósł skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie, która nie została na dzień złożenia niniejszej apelacji rozstrzygnięta. W istocie więc zasądzona przez Sąd Rejonowy kwota 30.512,00 zł. i kwota wskazana w decyzji administracyjnej będąca przedmiotem wcześniej wszczętego postępowania przed organem administracyjnym dotyczą tego samego tytułu, tj. obniżenia wartości nieruchomości. Zatem uwzględnienie przez Sąd Rejonowy w wynagrodzeniu za ustanowienie służebności przesyłu tego składnika stanowi naruszenie art.2 § 3 Kpc, zaś w przypadku korzystnego dla wnioskodawcy rozstrzygnięcia Naczelnego Sądu Administracyjnego spowoduje ponadto jego bezpodstawne wzbogacenie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna.

Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia, które to ustalenia Sąd Okręgowy w całości podziela i przyjmuje za własne.

Kwestionowana przez skarżącego kwota 30512zł została zasądzona w skarżonym orzeczeniu jako składnik wynagrodzenia należnego właścicielowi obciążonej nieruchomości z tytułu ustanowienia służebności przesyłu obejmującej linię nr (...). Jej wysokość została prawidłowo wyliczona, wobec niekwestionowanej okoliczności, że wschodnia część nieruchomości powódki na skutek istnienia tej linii utraciła swój charakter działki budowlanej (zgodny z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania) i obecnie może być wykorzystywana jedynie jako ogród przydomowy. Wysokość tej kwoty nie budzi żadnych zastrzeżeń wobec rzetelnej, fachowej opinii biegłej.

Nie jest zasadny zarzut, jakoby Sąd Rejonowy zasądzając sporną kwotę naruszył przepis art. 2§3kpc.

Otóż na nieruchomości wnioskodawczyni znajdują się dwie linie elektroenergetyczne należące do uczestnika: linia nr (...)wybudowana na podstawie decyzji Naczelnika Gminy K.z dnia 26 lipca 1980 roku (znak (...)) oraz linia nr (...) wybudowana bez tytułu prawnego.

Toczące się równolegle do niniejszej sprawy postępowanie administracyjne (którego wynik nota bene na chwilę obecną jest dla wnioskodawczyni niekorzystny) może dotyczyć tylko i dotyczy odszkodowania za wybudowanie linii nr (...), natomiast obecna sprawa dotyczy wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu w związku z wybudowaniem linii nr (...). Oba te postępowania w istocie dotyczą zatem czego innego.

W tej sprawie Sąd Rejonowy ustanowił służebność przesyłu jedynie w zakresie linii nr (...)i wyliczone wynagrodzenie dotyczy tylko tak określonej służebności, co wprost wynika z opinii biegłej (k 128, 129, 136). Nie zajmował się kwestią linii nr (...)nie ustanawiał służebności przesyłu w zakresie tej linii i nie zasądził wynagrodzenia, czy odszkodowania w zakresie przebiegu linii nr (...). Nie wkroczył tym samym Sąd Rejonowy w kwestie podlegające rozpoznaniu w równolegle toczącym się postępowaniu administracyjnym.

Zatem apelacja, jako pozbawiona uzasadnionych podstaw podlega oddaleniu, o czym Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 385kpc.

SSO. M. Kośka SSO T. Strojnowska SSR (del) G. Mrówka