Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 kwietnia 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku II Wydział Karny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Wojciech Andruszkiewicz

Sędziowie: SSA Grażyna Świderska - Wandor (spr.)

SSA Dorota Wróblewska

Protokolant: stażysta Michalina Adamonis

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Gdańsku del. do Prokuratury Apelacyjnej w Gdańsku Lilianny Stojek

po rozpoznaniu w dniu 24 kwietnia 2014 r.

sprawy

skazanego A. C.

o wydanie wyroku łącznego

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę skazanego

od wyroku łącznego Sądu Okręgowego w Gdańsku

z dnia 9 stycznia 2014 r., sygn. akt IV K 226/13

I.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok, uznając apelację za oczywiście bezzasadną;

II.  zwalnia skazanego od ponoszenia wydatków za postępowanie odwoławcze obciążając nimi Skarb Państwa;

III.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adwokata Ł. D. - Kancelaria Adwokacka w G. - kwotę 147,60 (sto czterdzieści siedem 60/100) złotych brutto tytułem nieopłaconych kosztów obrony z urzędu skazanego przed Sądem Apelacyjnym.

UZASADNIENIE

A. C. został skazany prawomocnymi wyrokami:

I. Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 29 kwietnia 2005 roku w sprawie sygnatura akt IV K 411/02, zmienionego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 18 września 2006 roku w sprawie sygnatura akt II AKa 117/06, za przestępstwa:

-

popełnione we wrześniu 2000 roku z art. 258 § 2 k.k. w zb. z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 252 § 1 k.k. w zb. z art. 282 k.k. w zw. z art. 11§ 2 k.k. na karę 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności i 20 (dwudziestu) stawek dziennych grzywny po 30 (trzydzieści) złotych każda,

-

popełnione w okresie od dnia 24 października 2000 roku do dnia 30 grudnia 2000 roku z art. 258 § 2 k.k. w zb. z art. 291 § 1 k.k. w zw. z. art. 294 § l k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. na karę l (jednego) roku i 10 (dziesięciu) miesięcy pozbawienia wolności i 20 (dwudziestu) stawek dziennych grzywny po 30 (trzydzieści) złotych każda,

-

popełnione w dniu 20 marca 2000 roku z art. 258 § 2 k.k. w zb. z art. 252 § 1 k.k. w zb. z art. 189 § 2 k.k. w zb. z art. 157 § 1 k.k. w zb. z art. 282 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. na karę 2 (dwóch) lat i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności i 50 (pięćdziesięciu) stawek dziennych grzywny po 30 (trzydzieści) złotych każda,

-

popełnione w okresie do marca 2001 roku z art. 18 §3 k.k. w zw. z art. 270 § 1 k.k. na karę 8 (ośmiu) miesięcy pozbawienia wolności; sąd orzekł karę łączną 5 (pięciu) lat pozbawienia wolności i 80 (osiemdziesiąt) stawek dziennych grzywny po 30 (trzydzieści) złotych każda; sąd zaliczył skazanemu na poczet kary pozbawienia wolności okres rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 17 grudnia 2001 roku do dnia 30 listopada 2004 roku;

II. Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 08 września 2009 roku w sprawie sygnatura akt IV K 117/09, zmienionego wyrokiem Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z dnia 25 lutego 2010 roku w sprawie sygnatura akt IV Ka 1119/09, za przestępstwo popełnione w maju 2001 roku z art. 291 § l k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. i art. 18 § 2 k.k. w zw. z art. 272 k.k. i art. 273 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. na karę l (jednego) roku pozbawienia wolności i 50 (pięćdziesięciu) stawek dziennych grzywny po 10 (dziesięć) złotych każda; sąd warunkowo zawiesił wykonanie kary pozbawienia wolności na okres próby lat 5 (pięciu); postanowieniem z dnia 23 października 2012 roku Sąd Rejonowy Gdańsk-Południe w Gdańsku w sprawie sygnatura akt XI Ko 1876/12, D 319/2010, zarządził wykonanie warunkowo zawieszonej kary l (jednego) roku pozbawienia wolności;

III. Sądu Rejonowego Gdańsk-Południe w Gdańsku z dnia 27 lipca 2010 roku w sprawie sygnatura akt II K 31/05, zmienionego wyrokiem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 19 grudnia 2011 roku w sprawie sygnatura akt V Ka 421/11, za przestępstwo popełnione w okresie od dnia 11 lipca 1996 roku do dnia 03 listopada 1997 roku z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z 12 k.k. na karę 3 (trzech) lat pozbawienia wolności i 200 (dwustu) stawek dziennych grzywny po 50 (pięćdziesiąt) złotych każda;

IV. Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 06 czerwca 2011 roku w sprawie sygnatura akt IV K 42/08, zmienionego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 22 maja 2012 roku w sprawie sygnatura akt II AKa 382/11 za przestępstwa:

-

popełnione w okresie do dnia 20 stycznia 2000 roku z art. 18§3 k.k. w zw. z art. 252§ l k.k. w zb. z art. 282 k.k. w zw. z art. 11 §2 k.k. na karę l (jednego) roku i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności i 40 (czterdziestu) stawek dziennych grzywny po 30 (trzydzieści) złotych każda,

-

popełnione w okresie do około czerwca 2000 roku z art. 18 §3 k.k. zw. z art. 252§ l k.k. w zw. z art. 282 k.k. w zw. z art. 11 §2 k.k. na karę l (jednego) roku i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności i 40 (czterdziestu) stawek dziennych grzywny po 30 (trzydzieści) złotych każda,

sąd orzekł karę łączną 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności i 60 (sześćdziesiąt) stawek dziennych grzywny po 30 (trzydzieści) złotych każda;

sąd zaliczył skazanemu na poczet kary pozbawienia wolności okres rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 03 listopada 2003 roku do dnia 16 maja 2005 roku;

V. Sądu Rejonowego w Malborku z dnia 15 lipca 2011 roku w sprawie sygnatura akt II K 756/10, utrzymanego wyrokiem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 14 marca 2012 roku w sprawie sygnatur akt XIII Ka 867/11, za ciąg przestępstw popełniony w dniu 09 listopada 2009 roku, w dniu 13 listopada 2009 roku, w dniu 17 listopada 2009 roku z art. 13§ 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 297 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 297 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. na karę 2 (dwóch) lat i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności i 40 (czterdziestu) stawek dziennych grzywny po 20 (dwadzieścia) złotych każda.

Sąd Okręgowy w Gdańsku wyrokiem łącznym z dnia 09 stycznia 2014 r., w sprawie o sygn. akt IV K 226/13:

1. na podstawie art. 569 § 1 k.p.k. w zw. z art. 85 k.k. w zw. z art. 86 § 1 i 2 k.k., w brzmieniu do dnia 07 czerwca 2010 roku, połączył skazanemu A. C. jednostkowe kary pozbawienia wolności i grzywny wymierzone prawomocnymi wyrokami:

-

Sądu Okręgowego w Gdańsku w sprawie sygnatura akt IV K 411/02,

-

Sądu Rejonowego w Bydgoszczy w sprawie sygnatura akt IV K 117/05,

-

Sądu Rejonowego Gdańsk-Południe w Gdańsku w sprawie sygnatura akt II K
31/05,

-

Sądu Okręgowego w Gdańsku w sprawie sygnatura akt IV K 42/08,

i orzekł A. C. karę łączną 10 (dziesięciu) lat pozbawienia wolności i 350 (trzystu pięćdziesięciu) stawek dziennych grzywny po 30 (trzydzieści) złotych każda;

2. na podstawie art. 577 k.p.k. na poczet wymierzonej kary łącznej pozbawienia wolności zaliczył skazanemu A. C. okresy rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 11 maja 1999 roku do dnia 07 czerwca 1999 roku, od dnia 17 grudnia 2001 roku do dnia 30 listopada 2004 roku i od dnia 29 kwietnia 2005 roku do dnia 16 maja 2007 roku;

3. na podstawie art. 572 k.p.k. umorzył postępowanie wobec skazanego A. C. o wydanie wyroku łącznego w sprawie Sądu Rejonowego w Malborku z dnia 15 lipca 2011 roku sygnatura akt II K 756/10, z uwagi na brak warunków do wydania wyroku łącznego;

4. na podstawie art. 29 ustęp l i 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1982 roku Prawo o adwokaturze, §14 punkt 5 i §19 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adwokata Ł. D. kwotę 147 (stu czterdziestu siedmiu) złotych 60 (sześćdziesięciu) groszy tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skazanemu z urzędu przez adwokata;

5. na podstawie art. 626 § l k.p.k. zwolnił skazanego A. C. od uiszczenia wydatków przejmując je na rachunek Skarbu Państwa.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł obrońca skazanego A. C., który na mocy art. 444 k.p.k. i art. 425 § 1 - 3 k.p.k. zaskarżył powyższy wyrok w całości. Na podstawie art. 438 pkt. 4 k.p.k. zarzucił rażącą niewspółmierność wymierzonych kar łącznych pozbawienia wolności oraz grzywny skutkującą tym, iż nie spełniają one swoich funkcji w zakresie prewencji ogólnej i szczególnej.

W uzasadnienie apelacji obrońca podniósł, że choć Sąd Okręgowy jako górną granicą kary łącznej przyjął 14 lat pozbawienia wolności, co wynika z sumy kar jednostkowych, to odbywanie przez skazanego poszczególnych wyroków bez rozerwania kar łącznych na jednostkowe spowodowałoby, że skazany miałby do odbycia nie 14 lat, lecz 11 lat pozbawienia wolności. Tym samym ewentualne, hipotetyczne wymierzenie skazanemu kary 14 lat pozbawienia wolności pogorszyłoby sytuację skazanego. Sąd Okręgowy, zdaniem skarżącego, przyjął zatem błędne kryterium wymiaru górnej granicy wyroku łącznego orzekając karę zbliżoną do zasady kumulacji, a nie asperacji. Skarżący wywodzi zakaz pogarszania sytuacji skazanego z zasady obiektywizmu wyrażonej w art. 4 k.p.k. wskazując, iż orzeczenie kary łącznej (także w wyroku łącznym), nie może wytwarzać skutków mniej korzystnych od tych, jakie pociągałoby dla skazanego oddzielne wykonanie kar wykształconych wcześniejszymi orzeczeniami. W ocenie skarżącego orzeczone przez Sąd meriti kary nie uwzględniają w stopniu dostatecznym prawidłowości przebiegu procesu resocjalizacyjnego skazanego A. C.. Sąd dostrzegł wprawdzie, iż skazany posiada pozytywną opinię z miejsca zamieszkania oraz poprawną z Zakładu Karnego w S., jednakże okoliczności powyższych nie uwzględnił przy określaniu wymiaru kary łącznej, uwypuklając dotychczasową karalność skazanego, a nawet podnosząc okoliczność, iż z akt sprawy wynika, że przeciwko skazanemu toczy się kolejne postępowanie (str. 9 uzasadnienia). Podniesienie okoliczności toczącego się postępowania na etapie przygotowawczym, jako okoliczności wskazującej na demoralizację skazanego, jest przedwczesne bez przytoczenia ewentualnych bezspornych faktów z akt tego postępowania, gdyby przykładowo skazany przyznawał się do stawianego zarzutu. W przeciwnym wypadku dochodzi do naruszenia zasady domniemania niewinności. Pomimo pozytywnych opinii przemawiających za uznaniem, iż proces resocjalizacji skazanego przebiega prawidłowo co przemawiało za zastosowaniem zasady pełnej absorpcji, Sąd zastosował zasadę zbliżoną do kumulacji kar podlegających łączeniu. W chwili obecnej proces resocjalizacji skazanego, który jest osobą schorowaną, przebiega prawidłowo, a silne więzi z rodziną, w tym determinacja skazanego w rehabilitacji wnuczki (opinia kuratora) wskazują, iż proces resocjalizacji skazanego będzie kontynuowany również po opuszczeniu przez niego zakładu karnego.

Mając powyższe na uwadze obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez znaczne złagodzenie kar łącznych pozbawienia wolności i grzywny wymierzonych skazanemu A. C. i orzeczenie ich na zasadzie pełnej absorpcji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

W ocenie Sądu Apelacyjnego zarzut podniesiony w skardze obrońcy nie zasługuje na uwzględnienie, dlatego apelację uznano za oczywiście bezzasadną.

Odnosząc się do zarzutu, dotyczącego wysokości orzeczonych kar łącznych pozbawienia wolności i grzywny (pkt I wyroku) wskazać należy, że wymiar kary łącznej zależy nie tylko od stopnia związku przedmiotowego i podmiotowego zbiegających się przestępstw. Decydujące znaczenie przy wymiarze kary łącznej, ma także wzgląd na prewencyjne oddziaływanie kary, w znaczeniu prewencji indywidualnej i ogólnej. Popełnienie dwóch lub więcej przestępstw jest istotnym czynnikiem prognostycznym przemawiającym za orzekaniem kary surowszej od wynikających z dyrektyw absorpcji.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, wymierzone wobec A. C. kary łączne pozbawienia wolności i grzywny (w pkt I zaskarżonego wyroku) nie przekraczają stopnia winy, uwzględniają stopień szkodliwości społecznej czynów, osiągną cele zapobiegawcze i wychowawcze, spowodują motywację do zmiany postępowania w przyszłości, skłonią do przestrzegania społecznie akceptowanych norm postępowania, jak również uwzględniają potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa, wpływając na przekonanie, że przestępstwo nie uchodzi bezkarnie, a przeciwnie spotyka się ze sprawiedliwą oceną.

Wskazać należy, iż Sąd Okręgowy w uzasadnieniu orzeczenia (na str. 7 -10) w sposób bardzo szczegółowy podał przesłanki jakimi kierował się, stosując przy jej wymiarze zasadę asperacji. Sąd Apelacyjny podziela w całości argumentację tam wskazaną i nie widząc potrzeby jej ponownego przytaczania w pełni się do niej odwołuje.

Wskazać również należy, iż apelujący nie przedstawił rzeczowej argumentacji, która mogłaby stanowić podstawę do zmiany zaskarżonego orzeczenia w kierunku przez niego postulowanym.

Odnosząc się szczegółowiej do zarzutu związanego z wymiarem kar łącznych w punkcie I zaskarżonego wyroku, zauważyć również należy, że kara łączna pozbawienia wolności wymierzona A. C. mogła być wymierzona w granicach od najwyższej z wymierzonych skazanemu kar tj. 3 lat pozbawienia wolności, do sumy kar pozbawienia wolności wymierzonych mu w tych wyrokach za przestępstwa pozostające w zbiegu realnym - tj. 14 lat pozbawienia wolności, natomiast kara łączna grzywny od 200 stawek dziennych grzywny do 420 stawek dziennych grzywny. Wymierzone skazanemu kary łączne w pkt I wyroku w wysokości 10 lat pozbawienia wolności i w wysokości 350 stawek dziennych grzywny po 30 zł każda - zostały ukształtowane przez Sąd a quo w oparciu o zasadę asperacji (częściowej absorpcji). Przy czym, co bardzo istotne, Sąd baczył, ażeby wymierzona skazanemu nowa kara łączna obejmująca jednostkowe kary pozbawienia wolności i grzywny orzeczone wyrokami w sprawach: IV K 411/02 i IV K 42/08 (obie Sądu Okręgowego w Gdańsku), IV K 117/09 (Sądu Rejonowego w Bydgoszczy) oraz II K 31/05 (Sądu Rejonowego Gdańsk-Południe) - nie przekroczyła sumy poprzednio orzeczonych kar łącznych pozbawienia wolności i grzywny w tychże wyrokach (tj. w sprawach IV K 42/08,IV K 411/08) wraz z orzeczonymi karami jednostkowymi pozbawienia wolności i grzywny (tj. w sprawach IV K 117/09, II K 31/05), czyli 11 lat pozbawienia wolności oraz 390 stawek dziennych grzywny, bowiem byłoby to orzeczenie niekorzystne dla skazanego. W związku z tym niemożliwe jest stawianie tak ukształtowanym karom łącznym jakichkolwiek zarzutów co do ich wysokości, skoro w zaskarżonym wyroku wymierzono skazanemu kary łączne 10 lat pozbawienia wolności i 350 stawek dziennych grzywny po 30 zł każda, a więc poniżej sumy kar łącznych pozbawienia wolności i grzywny wraz z karami jednostkowymi pozbawienia wolności i grzywny ukształtowanych w wyrokach podlegających łączeniu. Należy więc uznać, wbrew stanowisku skarżącego, że wymierzone w zaskarżonym wyroku A. C. kary łączne są dla niego korzystniejsze i to pomimo, iż organ a quo podzielił w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku od dawna ukształtowane w orzecznictwie stanowisko, iż „nie ma podstaw do twierdzenia, że wyrok łączny powinien zawsze powodować poprawę sytuacji skazanego, albowiem żaden przepis postępowania karnego nie nakazuje sądowi stosowanie zasady absorpcji przy wydawaniu wyroku łącznego” (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 16 marca 2010 roku, sygn. akt II AKa 57/10).

Kara łączna to szczególna kara wymierzana niejako „na nowo” i jako taka stanowić musi syntetyczną całościową ocenę zachowań sprawcy, będąc właściwą, celową z punktu widzenia prewencyjnego, reakcją na popełnione czyny i jako taka nie może i nie powinna być postrzegana jako instytucja mająca działać na korzyść skazanego, ale jako instytucja gwarantująca racjonalną politykę karania w stosunku do sprawcy wielości - pozostających w realnym zbiegu - przestępstw.

Bezsprzecznie Sąd I instancji ma ustawowo zagwarantowaną swobodę w ferowaniu wyroku, w tym kształtowania wymiaru kary. Rolą zaś Sądu odwoławczego w tym zakresie jest kontrola, czy granice swobodnego uznania sędziowskiego, stanowiącego zasadę sądowego wymiaru kary nie zostały przekroczone w rozmiarach nie dających się zaakceptować.

Ustawa traktuje jako podstawę odwoławczą tylko taką niewspółmierność kary, która ma charakter rażący ( art.438 pkt 4 k.p.k.), a która zachodzić może tylko wówczas, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności, które powinny mieć zasadniczy wpływ na wymiar kary, można byłoby przyjąć, iż zachodziłaby wyraźna różnica pomiędzy karą wymierzoną przez sąd pierwszej instancji, a karą jaką należałoby wymierzyć w instancji odwoławczej w następstwie prawidłowego zastosowania w sprawie dyrektyw wymiaru kary łącznej. Na gruncie art. 438 pkt 4 k.p.k. nie chodzi bowiem o każdą ewentualną różnicę w ocenach co do wymiaru kary, ale o różnicę ocen tak zasadniczej natury, iż karę dotychczasową nazwać można byłoby - również w potocznym znaczeniu tego słowa - „rażąco niewspółmierną”, to jest niewspółmierną w stopniu nie dającym się wręcz zaakceptować. Innymi słowy zarzut rażącej niewspółmierności kary, jako zarzut z kategorii ocen można zasadnie podnieść tylko wówczas, gdy orzeczona kara, jakkolwiek mieści się w granicach ustawowych, to jednak nie uwzględnia w sposób właściwy zasad związanych z wymiarem kary łącznej.

Należy też podnieść, iż organ a quo brał pod uwagę, iż w wyrokach podlegających łączeniu zachodził, pomiędzy przypisanymi tam przestępstwami, ścisły związek czasowy i rodzajowy. W sposób właściwy uwzględnił także dotychczasowy sposób życia skazanego A. C. wynikający z danych o karalności, z opinii Zakładu Karnego, ale także po części opinii kuratora sądowego. Z dokumentów tych w sposób jednoznaczny wynika, że skazany wielokrotnie dopuszczał się przestępstw, przede wszystkim przeciwko mieniu, ale też i wolności oraz porządkowi publicznemu, a zatem słusznie Sąd meriti wskazał na pogłębiające się u A. C. nieposzanowania dla zasad obowiązującego porządku prawnego. Należy też wskazać, iż skoro z dokumentów tych wynika także, iż przeciwko skazanemu aktualnie toczy się kolejne postępowanie karne - to trudno czynić zarzut Sądowi orzekającemu, iż okoliczność tę zasygnalizował w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, oceniając stopień demoralizacji A. C..

W kontekście powyższego akapitu całkowicie niezasadnie obrońca odwołuje się do naruszenia w tej sprawie przez Sąd a quo zasady bezstronności (art. 4 k.p.k.). Sąd Okręgowy badał okoliczności przemawiające zarówno na korzyść jak i niekorzyść skazanego A. C., co było zgodne z treścią art. 4 k.p.k. Do tego rodzaju wniosku prowadzi lektura akt sprawy, w tym protokołu rozprawy, jak też analiza części motywacyjnej zaskarżonego wyroku.

Zważywszy na powyższe, nie do zaakceptowania jest twierdzenie obrońcy skazanego, że orzeczone kary łączne pozbawienia wolności i grzywny rażą swoją surowością. Stąd też nie ma jakichkolwiek podstaw do uwzględnienia zarzutów podniesionych w apelacji, a tym samym zmiany wyroku w kierunku w niej postulowanym.

Kierując się powyższym, Sąd Apelacyjny utrzymał w mocy zaskarżony wyrok, uznając apelację obrońcy za oczywiście bezzasadną.

O wynagrodzeniu za obronę skazanego świadczoną z urzędu przed Sądem Apelacyjnym orzeczono na podstawie § 14 ust.5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. nr 163, poz. 1248 z późn. zm.).

O wydatkach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 634 k.p.k. w zw. z art. 624 § 1 k.p.k.