Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 kwietnia 2014 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Krzysztof Rudnicki

Protokolant: Błażej Łój

po rozpoznaniu w dniu 18.03.2014 r.

we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) w W. Oddziału Terenowego we W.

przeciwko J. W.

o zapłatę 300 000 zł

I. zasądza od pozwanego J. W. na rzecz powoda (...) w W. 300 000 zł (trzysta tysięcy złotych) z ograniczeniem odpowiedzialności pozwanego do nieruchomości rolnej z zabudowaniami położonej w N., gmina C., składającej się z działek gruntu nr (...), o łącznej pow. 10, 20 ha, objętej księgą wieczystą nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Złotoryi;

II. zasądza od pozwanego J. W. na rzecz powoda (...) w W. 22 200 zł kosztów procesu;

III. zasądza od pozwanego J. W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego we Wrocławiu 1 012, 71 zł nieopłaconych kosztów sądowych.

UZASADNIENIE

Powód – (...) w W. Oddział Terenowy we W. wniósł o zasądzenie od pozwanego J. W. 300 000 zł z ograniczeniem jego odpowiedzialności do nieruchomości położonej w N., gmina C., powiat (...) składającej się z działek o numerach (...), o łącznej powierzchni 10, 2 ha stanowiącej nieruchomość rolną z zabudowaniami, dla której Sąd Rejonowy w Złotoryi prowadzi księgę wieczystą nr (...), a także o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że K. M. zawarł za jego zgodą w dniu 07.02.2005 r. ze Z. W. jako dłużnikiem głównym powoda umowę przejęcia długu z tytułu wykupu majątku ruchomego przynależnego do nieruchomości będącej przedmiotem umowy dzierżawy nr (...) z dnia 21.07.1995 r. W § 9 umowy K. M. zobowiązał się do przedłożenia aktu notarialnego ustanowienia hipoteki kaucyjnej do kwoty 300 000 zł na nieruchomości położonej w N. o łącznej powierzchni 10, 2 ha celem zabezpieczenia spłaty przejętego długu. Aktem notarialnym z dnia 11.02.2005 r., nr rep. A (...), powyższa hipoteka kaucyjna została ustanowiona. Ze względu na fakt, iż przejmujący dług K. M. nie realizował w terminie obowiązku zapłaty zobowiązań wynikających z umowy przejęcia długu, strony w dniu 02.08.2007 r. zawarły porozumienie ustalające nowe zasady i warunki spłaty zobowiązań wynikających z umowy wykupu majątku ruchomego w związku z umową przejęcia długu. Wysokość zadłużenia została określona w § 3 porozumienia, zadłużenie miało zostać spłacone w okresie od 31.05.2007 r. do 31.10.2008 r. w terminach i wysokości wskazanych w § 5 ust. 1-5 porozumienia. Zgodnie z § 5 ust. 6 porozumienia opóźnienie w płatności którejkolwiek z rat skutkuje tym, że w momencie zapłaty dłużnik zobowiązany jest także do zapłaty odsetek ustawowych w wysokości przypadającej do zapłaty w dacie płatności opóźnionej raty z tytułu zawartego porozumienia. W dniu 29.09.2008 r. pozwany J. W. zawarł z K. M. warunkową umowę sprzedaży nieruchomości położonej w N. obciążonej hipoteką kaucyjną do kwoty 300 000 zł ustanowioną na rzecz powoda, a dnia 19.11.2008 r. została zawarta pomiędzy nimi umowa przeniesienia prawa własności tej nieruchomości. Ponieważ dłużnik K. M. nie uregulował zadłużenia, powód pismem z dnia 17.02.2011 r. wezwał pozwanego jako dłużnika rzeczowego do zapłaty zaległości. Powód dochodził także należności na drodze postępowania sądowego i uzyskał tytuł wykonawczy przeciwko K. M. – nakaz zapłaty z dnia 24.11.2009 r., I Nc 549/09, zaopatrzony w klauzulę wykonalności dnia 25.02.5010 r. Postępowanie egzekucyjne prowadzone przeciwko dłużnikowi zostało jednak umorzone z powodu bezskuteczności egzekucji. Powód podał, że na dzień wezwania pozwanego do zapłaty zadłużenie K. M. wynosiło 369 092, 07 zł, na które składały się następujące należności:

- rata z tytułu umowy sprzedaży płatna do dnia 30.09.2008 r. – 45 582, 18 zł,

- odsetki od kwoty 45 582, 18 zł liczone od dnia 01.10.2008 r. do dnia 17.02.2011 r. – 13 983, 74 zł,

- rata objęta porozumieniem z dnia 02.08.2007 r. przypadająca do zapłaty 31.10.2008 r. – 38 329, 44 zł,

- oprocentowanie w wysokości stopy referencyjnej ustalonej dla Polski przez Komisję Europejską płatne do 31.10.2008 r. – 1 334, 80 zł,

- odsetki od kwoty 30 000 zł liczone od dnia 01.11.2008 r. do dnia 17.02.2011 r. – 8 910, 41 zł,

- rata z tytułu umowy sprzedaży płatna do dnia 01.03.2009 r. – 27 894, 73 zł,

- odsetki od kwoty 27 894, 73 zł liczone od dnia 02.03.2009 r. do dnia 17.02.2011 r. – 7 133, 41 zł,

- pozostała niespłacona część kapitału w wysokości 3 636, 19 dt pszenicy przemnożona przez średnią cenę pszenicy za 2 ostatnie półrocza poprzedzające termin zapłaty, tj. 52, 55 zł, postawiona w stan wymagalności z dniem 23.09.2009 r. – 191 081, 78 zł,

- odsetki od kwoty 191 081, 78 zł od dnia 24.09.2008 r. do dnia 17.02.2011 r. – 34 841, 58 zł.

Podstawą żądania powoda jest art. 65 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, zgodnie z którym wierzyciel, którego wierzytelność jest zabezpieczona hipoteką, może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to czyją jest własnością. Z chwilą nabycia obciążonej nieruchomości nowy właściciel staje się z mocy prawa dłużnikiem hipotecznym, natomiast jego odpowiedzialność ogranicza się tylko do obciążonej nieruchomości. Hipoteka polega na tym, że w sytuacji niezaspokojenia roszczenia przez dłużnika osobistego, wierzyciel może uzyskać zaspokojenie od dłużnika rzeczowego – do wysokości hipoteki – pomimo tego, że żaden stosunek obligacyjny między nimi nie istnieje (wyrok SN z 25.08.2004 r. IV CSK 606/03). Ponieważ zobowiązany osobiście K. M. nie uiścił całości zobowiązania wynikającego z umowy przejęcia długu, pozwany, z chwilą nabycia nieruchomości obciążonej hipoteką, stał się dłużnikiem hipotecznym powoda odpowiedzialnym rzeczowo za spełnienie świadczenia wynikającego z wierzytelności, którą zabezpiecza hipoteka. Wobec powyższego konieczne jest wszczęcie egzekucji przeciwko dłużnikowi rzeczowemu, do czego konieczne jest uzyskanie tytułu wykonawczego przeciwko pozwanemu.

Pozwany J. W. w odpowiedzi na pozew z dnia 22.12.2011 r. wniósł o oddalenie

powództwa w całości.

Zarzucił, że K. M. przedstawiony został w pozwie w negatywnym świetle jako niesolidny dłużnik strony powodowej niepłacący swoich należności. Wyjaśnił, że w dniu 07.02.2005 r. K. M. w drodze cesji przejął dzierżawę gospodarstwa rolnego o pow. ok. 847 ha położonego w gminie Ś., a także szereg zobowiązań wobec (...) ciążących na poprzednim dzierżawcy. Stan przejętego gospodarstwa był fatalny, grunty były nieuprawiane, a zabudowania gospodarcze, przez lata nieremontowane, nadawały się do wyburzenia. Podkreślał, że pomimo stanu gospodarstwa (...) nie podjęła jakichkolwiek działań przeciwko poprzedniemu dzierżawcy, co obrazowało całkowicie lekceważący stosunek jej władz do swoich obowiązków w zakresie realizacji funkcji nadzoru właścicielskiego i należytego dbania o interes Skarbu Państwa. Odnosząc się do treści pozwu pozwany zaprzeczył, aby K. M. nie wykonał umowy przejęcia długu z dnia 07.02.2005 r. oraz zawartego później porozumienia z dnia 02.08.2007 r. Według jego wiedzy K. M. płatności na rzecz (...) realizował w terminach kwartalnych. W skład raty kwartalnej wchodził czynsz dzierżawny oraz spłaty przejętych wcześniej zobowiązań. Płatności te realizowane były od momentu przejęcia przez niego dzierżawy gospodarstwa rolnego. Podkreślił, że z pisma z (...) z dnia 03.04.2008 r. wynikało, że w dniach 27 i 28.03.2008 r. wpłacił on na jej rzecz jednorazowo łączną kwotę 350 000 zł na poczet istniejących zobowiązań, co spowodowało, że zobowiązania z tytułu umowy wykupu majątku ruchomego na dzień 03.04.2008 r. wynosiły 11 352, 01 zł. W tym stanie uznać należy, iż kwoty wynikające z umowy o przejęciu długu z dnia 07.02.2005 r., jak i kwoty wynikające z zawartego porozumienia z dnia 02.08.2007 r., zostały uregulowane. Pozwany zarzucił, że całkowicie nieprawidłowe jest wyliczenie zadłużenia K. M. przedstawione w pozwie. Obejmuje ono bowiem, wbrew ustaleniom stron, nie zobowiązania kwartalne, a okresy miesięczne, które zostały przez dłużnika zapłacone. Pozwany nie rozumie także, dlaczego z dniem 23.09.2009 r. postawiono w stan wymagalności niespłaconą część kapitału z wyliczeniem tego kapitału na kwotę 191 081, 78 zł i kto o tym zadecydował. Z rozliczenia nie wynikało również, co oznacza zwrot „niespłacona część kapitału" i jakich zobowiązań to dotyczy, a także, w jaki sposób zostały wyliczone odsetki od kwoty 191 081, 78 zł. Twierdził, że nie może odnieść się do zaproponowanego wyliczenia, ponieważ nie zostało ono udokumentowane. Pozwany wskazał dalej, że nie zna podstaw wydania przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu nakazu zapłaty na kwotę 186 504, 83 zł, tj. czy zobowiązania te dotyczyły umowy dzierżawy czy też umowy sprzedaży majątku okołodzierżawnego. Zwrócił także uwagę, że jeżeli (...) dochodziła należności w postaci niespłaconych rat z tytułu wykupu majątku okołodzierżawnego, powinna pozwać także żonę K. M. – R. M., ponieważ podpisała ona także umowę przejęcia długu z dnia 07.02.2005 r. Pozwany, w związku z prowadzonym postępowaniem egzekucyjnym, podkreślał także, że K. M., jako dzierżawca gospodarstwa rolnego o pow. 847 ha, osiągał określony dochód obejmujący zarówno dopłaty unijne, jak również przychody z realizowanych upraw. Dopłaty te wypłacane były przelewami na jego konto bankowe i sięgały kilkuset tysięcy złotych rocznie. Podobnej wielkości był również przychód z realizowanych upraw. Wierzyciel miał pełną wiedzę dotyczącą jego stanu majątkowego. Dlatego niezrozumiałe było wobec sygnalizowanych problemów przez komornika z wyegzekwowaniem należnej kwoty, zaniechanie wystąpienia do sądu o wyjawienie majątku przez K. i R. M.. Pozwany potwierdził, że jako właściciel nieruchomości, której księga wieczysta obciążona jest hipoteką kaucyjną do kwoty 300 000 zł stanowiącą zabezpieczenie spłaty wykupu majątku ruchomego na rzecz powoda, jest dłużnikiem rzeczowym do wysokości faktycznej istniejącego zobowiązania dłużnika osobistego, ale tylko do wysokości hipoteki kaucyjnej. Twierdził jednak, że wierzyciel może dochodzić swojego roszczenia z nieruchomości w sytuacji, kiedy dłużnik osobisty nie spłaca tego zobowiązania, a egzekucja jest bezskuteczna. Do tej pory Dyrektor (...) nie określił wysokości zobowiązania K. M. i R. M. dotyczącego niespłaconej części wykupu majątku ruchomego, a sąd nie wydał nakazu zapłaty odnoszącego się do tych zobowiązań i nie została przeprowadzona egzekucja tych należności. Zatem roszczenie powoda jest niesłuszne. Na koniec wskazał, że K. M. pod koniec 2008 r. posiadał zaległości w postaci niezapłaconych rat czynszu dzierżawnego, powód wykorzystując jego trudną sytuację, doprowadził do poddzierżawienia gospodarstwa firmie (...) sp. z o.o. We wrześniu 2009 r. K. M. odmówił jednak podpisania cesji przekazania dzierżawy gospodarstwa tej w spółce, ponieważ było to dla niego niekorzystne. W tej sytuacji powód jednostronnie zerwał umowę dzierżawy i przejął gospodarstwo. K. M. złożył do Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Fabrycznej pozew o ustalenie trwania umowy dzierżawy i uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne. Sprawa ta toczy się pod sygn. akt I C 232/10. K. M. deklaruje gotowość dalszego prowadzenia gospodarstwa, a także zapłaty wszelkich zaległych zobowiązań.

W piśmie z dnia 18.07.2011 r. powód podtrzymał wyrażone w pozwie stanowisko.

Podniósł, że postępowanie toczące się przed Sądem Rejonowym dla Wrocławia – Fabrycznej w sprawie I C 232/10 zostało zakończone oddaleniem powództwa. Zaprzeczył dalej, aby K. M. należycie wywiązywał się z umowy dzierżawy, szczególnie w zakresie prawidłowego gospodarowania, płatności czynszu dzierżawnego i ceny nabycia majątku okołodzierżawnego. Działania K. M. doprowadziły do rozwiązania umowy. Powód przyznał dalej, że K. M. kwestionował rozwiązanie umowy dzierżawy oraz, że toczyło się z jego inicjatywy postępowanie sądowe. Z ustaleń sądu wynikało jednak, że rozwiązanie umowy dzierżawy było w pełni uzasadnione, a K. M. posiada nieuregulowane zobowiązania wobec (...). Powód podtrzymał twierdzenie, że K. M. nie wywiązywał się z umowy przejęcia długu oraz warunków porozumienia zawartego w 2007 r., jak i dalej następujących płatności za majątek okołodzierżawny. Pozwany podnosząc, iż na dzień 03.04.2008 r. zobowiązania K. M. wynosiły 11 352, 01 zł, pominął bowiem okoliczność, że dalej istniejące należności były wymagalne w późniejszych terminach. Bezpodstawne były zarzuty co do terminów płatności jak i wysokości zadłużenia, tak samo jak zarzut, że K. M. w całości wywiązał się z umowy przejęcia długu i porozumienia z 2007 r. Powód wyjaśnił, że zobowiązania z tytułu umowy sprzedaży majątku okołodzierżawnego objęte umową przejęcia długu z dnia 07.02.2005 r. płatne były nie kwartalnie, a w pięciu ratach: 30 listopada i 30 kwietnia, począwszy od 30.11.2005 r. Spłata miała się zakończyć 30.11.2007 r. Raty płatne w oparciu o § 5 porozumienia stanowiły tylko zadłużenie przejęte przez K. M.. Poza ratami zadłużenia płatnego zgodnie z § 5 umowy przejęcia długu K. M. zobowiązany był do zapłaty należności bieżących z tytułu umowy sprzedaży majątku okołodzierżawnego w terminach 1 marca i 30 września. Powód podniósł, że pozwany był sukcesywnie zawiadamiany o stanie zobowiązań K. M. i wzywany do zapłaty. Zobowiązań tych jednak nie regulował, jednak kategorycznie zaprzeczył swojej odpowiedzialności za zobowiązania K. M. traktując to jako usiłowanie wyłudzenia. Powód podniósł także, że załączony do pozwu tytuł wykonawczy I Nc 549/09 oraz pisma Komornika Sądowego w sprawie KM 542/10 zostały powołane na okoliczność niewypłacalności K. M. oraz bezskuteczności kierowanej przeciwko niemu egzekucji. Przyznał przy tym, że wierzytelność objęta ww. tytułem dotyczy niezapłaconego przez K. M. czynszu dzierżawnego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie. K. M. był również wzywany do zapłaty zobowiązań z tytułu umowy sprzedaży majątku okołodzierżawnego, czego jednak nie uregulował. Powód podniósł, że wszelkie zarzuty pozwanego w okolicznościach sprawy są bezpodstawne. Bezsporne pozostaje bowiem, że pozwany jest jego dłużnikiem rzeczowym, a ustanawiając zabezpieczenie w postaci hipoteki musiał się liczyć z ryzykiem zaspokojenia wierzyciela na wypadek niewypłacalności jego dłużnika osobistego.

W piśmie z dnia 22.03.2012 r. pozwany odnosząc się do twierdzeń powoda podniósł, że z umowy sprzedaży majątku okołodzierżawnego z dnia 21.07.1995 r. wynikało, iż została ona zawarta na okres 9 lat, a wartość sprzedanego majątku określona została na kwotę 491 603, 44 zł. Wartość ta została zmieniona aneksem nr (...) (nie wiadomo, kiedy zawartym) na kwotę 518 208, 24 zł. Z. W. przy podpisaniu tej umowy wpłacił 10 % ceny sprzedaży (a więc 51 820 zł), a pozostałą część kwoty rozłożono na raty, z tym że raty te zamieniono na równowartość ceny zboża. Powód podkreślił przy tym, że jest to daleko idąca nieprawidłowość, bowiem spłata w ratach tego typu należności winna być wyliczona według określonych kwot z ewentualnym oprocentowaniem. Równowartość cen zbóż (żyta lub pszenicy) stosuje się w przypadkach płatności rat z tytułu wieloletnich umów dzierżaw gruntów rolnych. Tymczasem umowa ta zakończyła się w 2005 r. i nie jest wiadome, jakie kwoty z tytułu tej umowy Z. W. wpłacił (...) w okresie od 1996 r. do grudnia 2002 r. Z przedstawionego przez powoda dokumentu „rozliczenie umowy na dzień 12.01.2012 r.” wynika, iż Z. W. wpłacił w okresie od 31.12.2002 r. do 30.09.2004 r. łączną kwotę 484 103, 57 zł. Pozwany domniemywał, że być może jest to łączna kwota wpłat dokonana przez Z. W.. Wskazał dalej, że K. M., przejmując dzierżawę gospodarstwa rolnego, na żądanie (...) podpisał w dniu 07.02.2005 r. ze Z. W. umowę o przejęciu długu jako kontynuację umowy sprzedaży majątku z dnia 21.07.1995 r. Według (...) zobowiązania Z. W. na dzień 07.02.2005 r. (określone w § 2 tej umowy) wynosiły: 226 552, 22 zł z tytułu rat wymagalnych i raty niewymagalne – 16 rat (łącznie 8 311, 28 dt pszenicy). Nie było możliwe ustalenie, na jakiej podstawie wyliczono wysokość tych zobowiązań, a także, na jakiej podstawie doliczono kolejne 8 lat (16 rat) trwania umowy sprzedaży. Podkreślił także, iż wyliczenia zobowiązań Z. W. zawarte w § 3 pkt 7-14 wskazanej umowy sprzeczne są z przedstawionym przez powoda dokumentem „rozliczenie umowy na dzień 12.01.2012 r.”. Wobec tego istnieje daleko idące prawdopodobieństwo, iż K. M. w dniu 07.02.2005 r. obciążony został nieistniejącymi zobowiązaniami. Pozwany nie był w stanie wyliczyć, jakie faktycznie kwoty K. M. wpłacił na rzecz powoda z tytułu spłaty majątku okołodzierżawnego, tym bardziej, że wpłacone kwoty były przez powoda rozliczane wg własnego uznania. Posłużył się przykładem wpłaty kwoty 350 000 zł dokonanej w 2008 r. i sposobu jej rozliczenia. Z przedstawionych przez powoda wyliczeń wynikało, że równolegle rozliczał wartości wynikające z umowy sprzedaży z dnia 21.07.1995 r. (zakończonej w 2005 r.), umowy przejęcia długu z dnia 07.02.2005 r. oraz porozumienia z dnia 02.08.2007 r., co może tłumaczyć powstanie tak kuriozalnych wyliczeń. Dodał dalej, że z rozliczenia umowy na dzień 12.01.2012 r. wynikało także, że wartość majątku okołodzierżawnego sprzedanego w 1995 r. wyniosła 1 708 277, 11 zł, w tym do zapłaty pozostało 421 992, 44 zł, a zapłacono już 1 286 284, 67 zł. Nie było możliwe jednak ustalenie, jakie kwoty dotyczące majątku okołodzierżawnego zostały wpłacone powodowi w okresie od 21.07.1995 r. do grudnia 2002 r. Pozwany wskazał, że w trakcie wymiany korespondencji z powodem domagał się udzielenia odpowiedzi na pytania dotyczące wartości majątku okołodzierżawnego, zapłaconych przez K. M. kwot, oraz jaka wartość pozostaje do zapłaty. Powód nigdy jednak nie udzielił żądanych informacji. Obecnie znana jest wartość tego majątku, znana jest skala roszczeń powoda, a nie jest znana wysokość wpłaconych kwot. Jednakże z przedstawionych dokumentów wynikało, że dokonane wpłaty trzykrotnie przewyższały wartość majątku, przez co należy uznać należy, że roszczenie powoda jest całkowicie bezzasadne, a jego działania naruszają przepisy kodeksu karnego. Pozwany na koniec wskazał, że K. M., przejmując dzierżawę gospodarstwa rolnego w 2005 r., zawarł na żądanie powoda ze Z. W. w dniu 07.02.2005 r. umowę przejęcia długu z tytułu umowy dzierżawy. Wysokość zadłużenia przejętego przez K. M., określona w § 2 umowy wg wyliczeń powoda wynosiła: 243 093, 40 zł oraz czynsz dzierżawny za II półrocze 2004 r., płatny w terminie do 28.02.2005 r. Pozwany nie znał treści dokumentów stanowiących podstawę naliczenia zobowiązań z tytułu czynszu dzierżawnego, jednak zachodziło daleko idące prawdopodobieństwo, że zobowiązania te naliczane były w taki sam sposób, jak w przypadku spłaty majątku okołodzierżawnego. Wobec tego prawdopodobne było, że nakaz zapłaty wydany przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu dnia 24.11.2009 r. i prowadzona egzekucja dotyczyły nieistniejących faktycznie zobowiązań. Okoliczność ta może całkowicie zmienić sytuację prawną K. M., bowiem może okazać się, przy prawidłowym rozliczeniu i uwzględnieniu dokonanych płatności, że K. M. nie posiada żadnych zobowiązań. Pozwany podtrzymał także twierdzenie, że K. M. niezasadnie został przedstawiony przez powoda w bardzo niekorzystnym świetle jako osoba unikająca zapłaty swoich zobowiązań, tymczasem to za sprawą działań powoda utrudniono mu prawidłowe gospodarowanie, w szczególności w sprawie dotyczącej budynków.

W piśmie z dnia 19.06.2012 r. pozwany, przytaczając średnie krajowe ceny skupu pszenicy, wskazał, że z aneksu nr 1 umowy sprzedaży majątku okołodzierżawnego wynikało, że kwota 466 387, 58 zł, która pozostała do spłaty, przeliczona została na 18 700, 38 dt pszenicy (9 lat x 2 077, 82 dt rocznie). Jego zdaniem był to ogromny błąd, ponieważ nie było takiego przelicznika. Z przedstawionych przez niego średnich cen skupu pszenicy, stanowiących podstawę rozliczeń tego majątku, wynikało także, iż 18 700, 38 dt pszenicy w lipcu 1995 r. stanowiło równowartość kwoty 682 376, 86 zł. Bezprawne było zatem doliczenie kwoty 215 989, 28 zł do spłaty majątku okołodzierżawnego, którą dalej egzekwowano wraz z odsetkami. Wskazał, iż nieprawidłowo ustalona ilość dt pszenicy, przy różnych jej cenach w następnych latach, powodowała dalsze nieprawidłowości w rozliczaniu kolejnych płatności. Zwrócił także uwagę na fakt, iż bezpodstawnie naliczano odsetki od nieterminowo realizowanych płatności. Powołując się na § 4 umowy sprzedaży w brzmieniu: „Na podstawie art. 31 ustawy z dnia 19.10.1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw, nie pobiera się oprocentowania od niespłaconej należności w stosunku do ceny sprzedaży majątku obrotowego i ruchomych środków trwałych, wyrażonych w mierniku naturalnym". Oznaczało to jego zdaniem, że wartość majątku okołodzierżawnego przeliczona wg średniej krajowej ceny skupu pszenicy, wyrażona została w mierniku naturalnym a w tej sytuacji całkowicie bezzasadne było uregulowanie zawarte w art. 5 w/w umowy sprzedaży. Podsumował, że w 1995 r. nieprawidłowo przeliczono wartość majątku okołodzierżawnego i przez kolejne lata nieprawidłowo naliczano dzierżawcom kwoty z tytułu sprzedaży tego majątku. Dodał, że z informacji przez niego uzyskanych od dzierżawców gospodarstwa, czyli Z. W. i K. M. wynikało, że nie mieli oni wpływu na sposób rozliczania przez powoda wpłaconych kwot, jak również na sposób i wysokość naliczanych kwot. Na obecnym etapie sprawy nie jest także możliwe ustalenie, w jaki sposób powód rozliczał wpłacone przez nich kwoty. Podkreślił, że w przedstawionych przez powoda dokumentach istnieją znaczne sprzeczności co do kwot należnych do zapłaty, niektóre pozostają w sprzeczności ze średnią krajową ceną skupu pszenicy.

Sąd ustalił w sprawie następujący stan faktyczny.

W dniu 21.07.1995 r. (...) oraz Z. W. zawarli umowę nr (...). Na mocy tej umowy powód wydzierżawił Z. W. nieruchomości rolne położone w gminie Ś. o powierzchni 939, 2904 ha. Umowa została zawarta na 10 lat. Roczny czynsz dzierżawny został ustalony jako równowartość 1 333, 95 q pszenicy. Rata była płatna w dwóch transzach: do 30 września danego roku za pierwsze półrocze roku kalendarzowego oraz do 1 marca roku następnego za drugie półrocze roku kalendarzowego.

W tym samym dniu strony zawarły umowę nr (...). Przedmiotem tej umowy były należące do Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa przynależne do nieruchomości ruchome środki trwałe, inwentarz żywy, zapasy oraz produkcje w toku. Cena sprzedaży ustalona w § 2 umowy wynosiła 491 603, 44 zł. Miała zostać ona zapłacona w następujący sposób: pierwsza rata, wynosząca 10 % ceny, tj. 49 160, 34 zł, płatna była do dnia podpisania umowy, pozostała cześć należności w kwocie 442 444, 34 zł, stanowiąca równowartość 17 740, 30 dt pszenicy, miała zostać zapłacona w ciągu 9 lat po 1 971, 14 dt pszenicy rocznie w dwóch transzach po 985, 57 dt płatnych do 1 marca każdego roku (pierwsza rata) i 30 września każdego roku (druga rata). W § 3 pkt 3 zostało zastrzeżone, że cenę dt pszenicy stanowi średnia krajowa cena skupu dt pszenny publikowana przez GUS za półrocze roku kalendarzowego poprzedzającego termin płatności raty należnej.

Aneksem nr (...) do umowy sprzedaży strony ustaliły cenę za przedmiot sprzedaży majątku okołodzierżawnego na kwotę 518 208, 24 zł, a także nowe zasady spłaty zadłużenia. Pierwsza rata w wysokości 10 % ceny, tj. kwota 51 820, 82 zł, miała być zapłacona do dnia podpisania umowy, pozostałą część należności w kwocie 466 387, 58 zł kupujący miał zapłacić w ciągu 9 lat po 2 077, 82 dt pszenicy rocznie, poczynając od 1996 roku w dwóch

ratach półrocznych każda po 1 038, 91 dt pszenicy każda.

/ dowód: umowa dzierżawy nr (...) z dnia 21.07.1995 r. – k. 171-178;

umowa sprzedaży nr (...) z dnia 21.07.1995 r. – k. 90-92; wyliczenie

czynszu dzierżawnego – k. 170; aneks nr (...) – k. 93-94 /

Na wniosek Z. W. (...) w dniu 19.01.1998 r. wyraziła zgodę, by pozostałą do zapłaty należność o równowartości 14 544, 74 dt pszenicy rozłożyć na 28 rat po 519, 455 dt pszenicy płatnych do 1 marca i 30 września danego roku począwszy od 01.03.1998 r. Następnie, również na wniosek Z. W., (...) wyraziła zgodę na przeniesienie rat płatnych w 1998 r. na rok 2012 r. Ustalenia te miały bezpośredni związek z powodzią w 1997 r. i przyjęciem szczególnych rozwiązań pomocowych dla dzierżawców.

/ dowód: pismo z dnia 19.01.1998 r. – k. 155; pismo z dnia 30.01.1998 r. – k. 165 /

W dniu 07.02.2005 r. (...), K. M. oraz Z. W. zawarli umowę, na podstawie której K. M. uznał i przejął dług Z. W. wobec (...) z tytułu umowy nr (...) dotyczącej sprzedaży nieruchomości położnej w Ś. zawartej w dniu 21.07.1995 r. W § 2 opisano, że na zobowiązania Z. W. wobec (...), według stanu na dzień zawarcia umowy, składają się następujące kwoty: 199 508, 28 zł z tytułu należności głównej, 43 585, 12 zł z tytułu odsetek ustawowych (łącznie 243 093, 40 zł) oraz równowartość czynszu dzierżawnego za drugie półrocze 2004 r. za okres od 01.07.2004 r. do dnia podpisania cesji praw i obowiązków wynikających z umowy dzierżawy, płatnej wg ceny pszenicy obowiązującej w II półroczu 2004 r. w terminie do 28.02.2005 r. W § 5 umowy K. M. oświadczył, że przejmując zadłużenie zobowiązuje się spłacić je w następujący sposób: kwotę 199 508, 28 zł w ten sposób, że w dniu podpisania umowy miała nastąpić wpłata kwoty 24 508, 28 zł, natomiast kwota 165 000 zł miała być płatna w pięciu równych ratach po 33 000 zł w terminach 30.11.2005 r., 30.04.2006 r., 30.11.2006 r., 30.04.2007 r., 30.11.2007 r. Odsetki ustawowe w kwocie 43 585, 12 zł były płatne w pięciu równych ratach po 8 717, 12 zł w terminach 30.11.2005 r., 30.04.2006 r., 30.11.2006 r., 30.04.2007 r., 30.11.2007 r. Równowartość czynszu dzierżawnego za II półrocze 2004 r. za okres od 01.07.2004 r. do dnia podpisania cesji praw, płatna była na zasadach i w terminach opisanych w umowie dzierżawy. Niezapłacenie którejkolwiek z rat w terminach i na zasadach określonych w umowie miało spowodować postawienie całego dotychczas niespłaconego zadłużenia w stan natychmiastowej wymagalności oraz skierowanie sprawy na drogę postępowania sądowego. W § 9 wskazano, że jako zabezpieczenie spłaty przejętego zadłużenia K. M. zobowiązany był przedłożyć m.in. akt notarialny ustanowienia hipoteki kaucyjnej do kwoty 135 000 zł na nieruchomości stanowiącej własność K. i K. C. położonej w D., dla której Sad Rejonowy w Jaworze prowadzi księgę wieczystą nr (...) oraz cesję praw z polisy ubezpieczenia budynków.

W tym samym dniu (...), K. M. oraz Z. W. zawarli umowę, na podstawie której K. M. uznał i przejął dług Z. W. wobec (...) z tytułu umowy nr (...) dotyczącej wykupu majątku ruchowego przynależnego do nieruchomości rolnych położonych w gminie Ś. zawartej w dniu 21.07.1995 r. W § 2 opisano, że na zobowiązania Z. W. wobec (...) według stanu na dzień zawarcia umowy składają się: należności z tytułu rat wymagalnych w wysokości 226 552, 22 zł (186 370, 07 zł z tytułu należności głównej oraz 40 182, 15 zł z tytułu odsetek ustawowych) oraz należności z tytułu rat niewymagalnych, tj. 16 rat, każda po 519, 4550 dt, stanowiące równowartość w PLN 8 311, 28 dt pszenicy. W § 3 wyszczególniono, jakie kwoty składają się na kwotę należności głównej 186 370, 07 zł. W § 5 K. M. oświadczył, że przejmując zadłużenie zobowiązuje się spłacić je w następujący sposób: kwota 186 370, 07 zł w ten sposób, że w dniu podpisania umowy miała nastąpić wpłata kwoty 36 370, 07 zł, natomiast kwota 150 000 zł miała być płatna w pięciu równych ratach po 30 000 zł w terminach 30.11.2005 r., 30.04.2006 r., 30.11.2006 r., 30.04.2007 r., 30.11.2007 r. Odsetki ustawowe w kwocie 40 182, 15 zł były płatne w pięciu równych ratach po 8 036, 43 zł w terminach 30.11.2005 r., 30.04.2006 r., 30.11.2006 r., 30.04.2007 r., 30.11.2007 r. Zgodnie z § 6 raty niewymagalne przypadające do zapłaty od dnia 08.02.2005 r. do dnia 30.09.2012 r. K. M. miał zapłacić w terminach i na zasadach określonych w umowie wykupu. Niezapłacenie którejkolwiek z rat w terminach i na zasadach określonych w umowie miało spowodować postawienie całego dotychczas niespłaconego zadłużenia w stan natychmiastowej wymagalności oraz skierowanie sprawy na drogę postępowania sądowego. W § 9 wskazano, że jako zabezpieczenie spłaty przejętego zadłużenia, K. M. zobowiązany był przedłożyć akt notarialny ustanowienia hipoteki kaucyjnej do kwoty 300 000 zł na nieruchomości położnej w N. w Gminie C., oraz cesję praw z polisy ubezpieczenia budynków. Zabezpieczeniem umowy były także weksle in blanco poręczone przez T. K. oraz J. S. do kwoty 150 000 zł oraz umowa przewłaszczenia na rzecz (...) 5 ciągników na kwotę 90 000 zł.

/ dowód: umowa z dnia 07.02.2005 r. – k. 8-11; umowa z dnia 07.02.2005 r. – k. 44-47, aneks nr

5 – k. 38 /

W dniu 08.02.2005 r. Z. W., K. M. oraz (...) zawarli umowę, w której K. M. przejął zobowiązania Z. W. wynikające z umowy dzierżawy nr (...) zawartej w dniu 10.08.1999 r. Wysokość zadłużenia z tego tytułu na dzień 08.02.2005 r. stanowiła kwotę 3 760, 29 zł obejmującą należność główną w kwocie 3 166, 08 zł oraz odsetki ustawowe od niezapłaconych rat w kwocie 594, 21 zł, a także równowartość czynszu dzierżawnego za II półrocze 2004 r. za okres od 01.07.2004 r. do dnia podpisania cesji praw i obowiązków wynikających z umowy dzierżawy płatny według ceny pszenicy obowiązującej w II półroczu 2004 r. w terminie do 28.02.2005 r.

/ dowód: umowa z dnia 08.02.2005 r. – k. 41-43 /

W dniu 11.02.2005 r. K. M. w związku z zawarciem w dniu 07.02.2005 r. umowy o przejęciu zadłużenia Z. W. wobec (...) wynikającego z umowy wykupu majątku przynależnego do nieruchomości położonej w gminie Ś. ustanowił na nieruchomości położnej w N., o pow. 10, 20 ha, dla której Sąd Rejonowy w Złotoryi prowadzi księgę wieczystą nr (...), hipotekę kaucyjną do kwoty 300 000 zł dla zabezpieczenia wszelkich wierzytelności wynikających z umowy przejęcia długu z dnia 07.02.2005 r.

/ dowód: akt notarialny z dnia 11.02.2005 r. – k. 140-141 /

K. M. dokonywał wpłat na rzecz (...), ale zadłużenie nie zostało uregulowane.

/ dowód: zeznania świadka K. D. – e-protokół z dnia 08.03.2013 r. 00:01:37-

00:07:57 – k. 211-212 /

W dniu 02.08.2007 r. (...) Oddział Terenowy we W. zawarła z K. M. porozumienie, którego przedmiotem było ustalenie zasad i warunków spłat zobowiązań wynikających z umowy wykupu majątku ruchomego przynależnego do nieruchomości rolnych położonych w gminie Ś. objętych umową dzierżawy nr (...) oraz umowy przejęcia długu zawartej w dniu 07.02.2005 r.

W § 3 strony wskazały, że wierzytelność (...) na dzień 31.05.2007 r. wynosiła 124 864, 67 zł.

W § 5 strony przewidziały następujące zasady spłaty tego zadłużenia:

1) należność w kwocie 20 529, 37 zł została zapłacona w dniu 31.05.2007 r.,

2) należność w kwocie 40 266, 29 zł miała zostać zapłacona do dnia 31.10.2007 r.,

3) należność w kwocie 25 739, 57 zł miała zostać zapłacona do dnia 28.02.2008 r.,

4) należność w kwocie 24 992, 24 zł miała zostać zapłacona do dnia 31.10.2008 r.,

5) należność w kwocie 13 337, 20 zł wraz z oprocentowaniem w wysokości stopy referencyjnej ustalonej dla Polski przez Komisję Europejską (obecnie 5, 94 %) liczonym od kwoty wynikającej z przekroczenia dopuszczalnej pomocy publicznej de minimis dla sektora rolnego w wysokości 3 000 euro, miała zostać zapłacona do dnia 31.10.2008 r.,

opóźnienie w płatności którejkolwiek z rat skutkowało naliczaniem odsetek ustawowych.

W § 6 strony wskazały, że rozłożenie należności opisanej w § 3 na raty zgodnie z § 5 stanowi pomoc publiczną w ramach zasady de minimis dla sektora rolnego o wartości brutto 4 257, 04 zł, co stanowi równowartość 1 121, 16 euro.

Zgodnie z § 9 porozumienia niedotrzymanie warunków spłaty należności, nawet jeżeli

dotyczyło jednej raty, miało skutkować powstaniem po stronie (...) uprawnienia do wypowiedzenia porozumienia ze skutkiem natychmiastowym. Wypowiedzenie porozumienia było równoznaczne z wymagalnością zapłaty wszystkich należności.

W dniu 02.08.2007 r. (...) Oddział Terenowy we W. zawarła z K. M. porozumienie w sprawie ustalenia zasad i warunków spłat zobowiązań wynikających z umowy dzierżawy nieruchomości rolnych nr (...) oraz umowy przejęcia długu zawartej w dniu 07.02.2005 r. obejmującej należności z tytułu umowy nr (...) z dnia 21.07.1995 r.

W § 3 strony wskazały, że wierzytelność (...) na dzień 31.05.2007 r. wynosiła 163 049, 27 zł.

W § 5 strony przewidziały, że wskazana należność zostanie zapłacona w ratach do dnia 31.10.2008 r.

Zgodnie z § 9 porozumienia niedotrzymanie warunków spłaty należności, nawet jeżeli dotyczyło jednej raty, miało skutkować powstaniem po stronie (...) uprawnienia do wypowiedzenia porozumienia ze skutkiem natychmiastowym; wypowiedzenie porozumienia było równoznaczne z wymagalnością zapłaty wszystkich należności.

/ dowód: porozumienie – k. 12-14; porozumienie z dnia 02.08.2007 r. – k. 23-25 akt I Nc 549/09 /

W dniu 20.02.2008 r. w księdze wieczystej nieruchomości gruntowej położonej w

Niedźwiedzicach została wpisana hipoteka umowna kaucyjna w kwocie 300 000 zł na rzecz

(...) stanowiąca zabezpieczenie wierzytelności wynikającej z umowy przejęcia długu zawartej w dniu 07.02.2005 r. pomiędzy Z. W., zam. w G. nr (...), (...)-(...) Ś., zwanym w dalszej części umowy „dłużnikiem” a K. M., zam. (...) P. (...) zwanym „przejmującym dług” za zgodą (...).

/ dowód: odpis z KW nr (...) – k. 23-27 /

Pismem z dnia 03.04.2008 r. (...) Oddział Terenowy we W. poinformowała K. M., że jego zadłużenie na dzień 03.04.2008 r. z tytułu dzierżawy nieruchomości położonych w gminie Ś., na podstawie umowy dzierżawy nr (...) z dnia 21.07.1995 r. oraz umowy wykupu majątku ruchomego przynależnego do nieruchomości, po dokonaniu w dniu 27 i 28.03.2008 r. wpłat w wysokości 350 000 zł, wynosi 55 493, 61 zł. Na kwotę tę składały się następujące kwoty: 44 120, 44 zł z tytułu raty czynszu dzierżawnego za II półrocze 2007 r. przypadająca do zapłaty dnia 31.03.2008 r., 41, 70 zł odsetek od tej kwoty za okres od dnia 01.04.2008 r. do 03.04.2008 r., 11 352, 01 zł z tytułu części raty wykupu majątku ruchomego przypadająca do zapłaty do dnia 01.03.2008 r. oraz kwota 21, 46 zł z tytułu odsetek od tej kwoty za okres do 29.03.2008 r. do 03.04.2008 r.

/ dowód: pismo z dnia 03.04.2008 r. – k. 40 /

Umową zawartą dnia 19.11.2008 r. przed notariuszem W. Z. w P., nr rep. A (...) K. M. reprezentowany przez J. W. jako pełnomocnika na podstawie pełnomocnictwa zawartego w akcie notarialnym umowy sprzedaży warunkowej z dnia 29.09.2008 r. (nr rep. A (...)) przeniósł na pozwanego prawo własności nieruchomości położonej w N. oznaczonej jako działki gruntu nr (...) o łącznej powierzchni 10, 20 ha, za cenę 180 000 zł.

J. W., działając w imieniu K. M., oświadczył, że w dziale IV księgi

wieczystej prowadzonej dla opisanej wyżej nieruchomości wpisano hipotekę kaucyjną do kwoty 300 000 zł na rzecz (...) oraz hipotekę przymusową kaucyjną do kwoty 1 068, 80 zł na rzecz Skarbu Państwa (...) w L.. Oświadczył także, że nieruchomość jest także przedmiotem postępowania egzekucyjnego, na dowód czego przedłożył zawiadomienie o wszczęciu egzekucji z nieruchomości z dnia 20.10.2008 r.

/ dowód: akt notarialny z dnia 19.11.2008 r. – k. 15-20 /

W dniu 10.12.2008 r. (...) Placówka Terenowa w L., w związku ze spłatą zaległości 1 068, 80 zł z tytułu składek za ubezpieczenia społeczne, poinformowała K. M., ze zezwala na wykreślenie hipoteki przymusowej zabezpieczającej tą wierzytelność z księgi wieczystej nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Złotoryi dla nieruchomości położnej w N..

/ dowód: zaświadczenie o spłacie zadłużenia – k. 39 /

W dniu 21.01.2009 r. K. M. złożył u powoda wniosek, w którym wskazał (...)

sp. z o.o. w P. jako podmiot do przejęcia praw i obowiązków z umowy dzierżawy nr (...) (...) z dnia 21.07.1995 r.

W dniu 23.02.2009 r. (...) sp. z o.o. potwierdził, że jest zainteresowany prowadzeniem rozmów wynikających z przejęcia praw i obowiązków wynikających z umowy dzierżawy.

/ dowód: pismo z dnia 22.09.2009 r. z potwierdzeniem odbioru – k. 67-73; pismo z dnia

23.10.2009 r. – k. 74-78; uzasadnienie wyroku z dnia 17.10.2011 r., I C 232/10 – k. 80-

84; protokół rozprawy – k. 85-87 /

W dniu 06.03.2009 r. powód wezwał K. M. do zapłaty kwoty 115 751, 78 zł wynikającej z umowy wykupu majątku ruchomego przynależnego do nieruchomości położonych w gminie Ś.. Na kwotę zobowiązania składały się następujące należności:

- 45 582, 18 zł – rata przypadająca do zapłaty dnia 30.09.2008 r.,

- 2.408, 36 zł – odsetki ustawowe od kwoty 45.582,18 zł liczone za okres od 01.10.2008 r do 06.03.2009 r.,

- 38 329, 44 zł – rata objęta porozumieniem przypadająca do zapłaty 31.10.2008 r.,

- 195, 34 zł – oprocentowanie w wysokości stopy referencyjnej ustalonej dla Polski przez Komisje Europejską naliczone od kwoty 13 337, 20 zł przypadające do zapłaty 31.10.2008 r.,

- 1 292, 05 zł – odsetki ustawowe od kwoty 30 000 zł liczone za okres od 01.11.2008 r. do 06.3.2009 r.,

- 27 894, 73 zł – rata przypadająca do zapłaty dnia 01.03.2009 r.,

- 49, 68 zł – odsetki ustawowe od kwoty 27 894, 73 zł liczone za okres od 02.03.2009 r. do 06.03.2009 r.

W tym samym dniu (...) z pismem o tożsamej treści wystąpiła do pozwanego J. W. wskazując, że K. M. nie uregulował należności z tytułu umowy wykupu majątku ruchomego przynależnego do nieruchomości w gminie Ś.. Wezwała go jednocześnie, jako dłużnika hipotecznego, do zapłaty zadłużenia w kwocie 115 751, 78 zł.

W odpowiedzi, w piśmie z dnia 18.03.2008 r. J. W. stwierdził, że nie posiada wobec (...) żadnych zobowiązań oraz dodał, że wezwanie traktuje jako próbę wyłudzenia. Poinformował także, że obecnie trwa proces przekazania przez K. M. dzierżawy gospodarstwa na rzecz firmy (...), która zobowiązała się uregulować wszystkie zobowiązania.

W piśmie z dnia 06.04.2009 r. (...) sprecyzowała, że J. W., z tytułu hipoteki ustanowionej na jego nieruchomości na zabezpieczenie wykonania zobowiązania zaciągniętego przez K. M., jest jej dłużnikiem rzeczowym.

/ dowód: wezwanie z dnia 06.03.2009 r. – k. 48, 95, 100-101; wezwanie z dnia 06.03.2009 r. – k.

102; pismo z dnia 18.03.2008 r. – k. 49, 99; pismo z dnia 06.04.2009 r. – k. 50, 96 /

W dniu 21.09.2009 r. (...) sp. z o.o. podpisała wszystkie dokumenty związane z umową cesji. Czynności podpisania cesji odmówił K. M..

Pismem z dnia 22.09.2009 r. (...) oświadczyła, że mając na względzie sposób realizacji obowiązków wynikających z umowy dzierżawy, rozwiązuje umowę dzierżawy nr (...) ze skutkiem natychmiastowym. Dodała, że podstawą rozwiązania umowy jest niewywiązanie się dzierżawcy z obowiązków wynikających z umowy.

W piśmie tym (...) wskazała, że zadłużenie na dzień 21.09.2009 r. wynosiło 499 576, 54 zł, w tym:

- 183 701, 56 zł z tytułu zobowiązań wymagalnych,

- 315 307, 13 z tytułu umowy wykupu majątku ruchomego przynależnego do nieruchomości, z czego 124 225, 35 stanowiło zobowiązanie wymagalne oraz 191 081, 78 zł stanowiło zobowiązanie niewymagalne,

- 567, 85 zł z tytułu umowy poddzierżawy.

Pismo to zostało przez K. M. odebrane w dniu 01.10.2009 r.

Następnego dnia, tj. 23.09.2009 r., (...) oświadczyła, że w związku z nieuregulowaniem przez K. M. i R. M. należności z tytułu umowy sprzedaży majątku przynależnego do nieruchomości rolnych położonych w gminie Ś. na podstawie § 6 umowy sprzedaży oraz w związku z § 6 umowy przejęcia długu wypowiada z dniem 23.09.2009 r. postanowienia określone w § 3 w/w umowy sprzedaży.

W związku z powyższym wezwała K. M. także do zapłaty całej należności według następującego rozliczenia:

- 45 582, 18 zł – rata z tytułu umowy sprzedaży płatna do dnia 30.09.2008 r.,

- 5 671, 55 zł – odsetki od kwoty 45 582, 18 zł liczone za okres od 01.10.2008 r. do dnia 23.09.2009 r.,

- 38 329, 44 zł – rata objęta porozumieniem z dnia 02.08.2007 r. przypadająca do zapłaty 31.10.2008 r.,

- 1 334, 80 zł – oprocentowanie w wysokości stopy referencyjnej ustalonej dla Polski przez Komisję Europejską płatne do 31.10.2008 r.,

- 3 439, 73 zł – odsetki od kwoty 30 000 zł liczone za okres od 01.11.2008 r. do 23.09.2009 r.,

- 27 894, 73 zł – rata z tytułu umowy sprzedaży płatna do dnia 01.03.2009 r.,

- 2 046, 63 zł – odsetki od kwoty 27 894, 73 zł liczone za okres od 02.03.2009 r. do dnia 23.09.2009 r.,

- 191 081, 78 zł – pozostała niespłacona część kapitału w wysokości 3 636, 19 dt pszenicy przemnożona przez średnią cenę pszenicy za dwa ostatnie półrocza poprzedzające termin zapłaty, tj. 52, 55 zł.

Łączne zadłużenie wobec (...) z tytułu umowy na dzień 23.09.2009 r. wynosiło 315 380, 84 zł, które to zobowiązani mieli uiścić w terminie 1 miesiąca pod rygorem skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego.

Pismo to zostało doręczone K. M. w dniu 01.10.2009 r.

W tym samym dniu, tj. 23.09.2009 r., w piśmie adresowanym do pozwanego J. W., (...) wskazała, że w związku z hipoteką ustanowioną na jego nieruchomości objętej księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Złotoryi KW nr (...), stanowiącą zabezpieczenie zobowiązań K. M. z tytułu umowy sprzedaży majątku przynależnego do nieruchomości rolnych położonych w gminie Ś., objętych umową dzierżawy nr (...), zawartej dnia 21.07.1995 r. (zmienionej aneksem nr (...)) a także że K. M. nie wywiązuje się z zobowiązań.

(...) poinformowała pozwanego, że jego zadłużenie na dzień 23.09.2009 r. obejmuje kwotę 315 380, 84 zł, którą składają się następujące należności:

- 45 582, 18 zł – rata z tytułu umowy sprzedaży płatna do dnia 30.09.2008 r.,

- 5 671, 55 zł – odsetki od kwoty 45 582, 18 zł liczone za okres od 01.10.2008 r. do dnia 23.09.2009 r.,

- 38 329, 44 zł – rata objęta porozumieniem z dnia 02.08.2007 r. przypadająca do zapłaty 31.10.2008 r.,

- 1 334, 80 zł – oprocentowanie w wysokości stopy referencyjnej ustalonej dla Polski przez Komisję Europejską płatne do 31.10.2008 r.,

- 3 439, 73 zł – odsetki od kwoty 30 000 zł liczone za okres od 01.11.2008 r. do 23.09.2009 r.,

- 27 894, 73 zł – rata z tytułu umowy sprzedaży płatna do dnia 01.03.2009 r.,

- 2 046, 63 zł – odsetki od kwoty 27 894, 73 zł liczone za okres od 02.03.2009 r. do dnia 23.09.2009 r.,

- 191 081, 78 zł – pozostała niespłacona część kapitału w wysokości 3 636, 19 dt pszenicy

przemnożona przez średnią cenę pszenicy za dwa ostatnie półrocza poprzedzające termin zapłaty, tj. 52, 55 zł, postawiona w stan wymagalności z dniem 23.09.2009 r.

(...) wskazała, że w przypadku nieuregulowania zadłużenia przez K. M., podejmie czynności zmierzające do zaspokojenia swojej wierzytelności ze złożonego zabezpieczenia w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości pozwanego.

W piśmie z dnia 23.10.2009 r. adresowanym do K. M. powód podtrzymał wyrażone uprzednio stanowisko.

W dniu 16.11.2009 r. powód zawiadomił K. M. o uzupełnieniu weksla in blanco złożonego na zabezpieczenie wykonania umowy dotyczącej wykupu majątku okołodzierżawnego, a także wezwała go do zapłaty sumy wekslowej w wysokości 320 280, 25 zł. Na kwotę zadłużenia składały się następujące należności:

- 45 582, 18 zł – rata z tytułu umowy sprzedaży płatna do dnia 30.09.2008 r.,

- 6 840, 45 zł – odsetki od kwoty 45 582, 18 zł liczone za okres od 01.10.2008 r. do dnia 04.12.2009 r.,

- 38 329, 44 zł – rata objęta porozumieniem z dnia 02.08.2007 r. przypadająca do zapłaty 31.10.2008 r.,

- 1 334, 80 zł – oprocentowanie w wysokości stopy referencyjnej ustalonej dla Polski przez Komisję Europejską płatne do 31.10.2008 r.,

- 4 209, 04 zł – odsetki od kwoty 30.000,00 zł liczone za okres od 01.11.2008 r. do 04.12.2009 r.,

- 27 894, 73 zł – rata z tytułu umowy sprzedaży płatna do dnia 01.03.2009 r.,

- 2 761, 96 zł – odsetki od kwoty 27.894,73 zł liczone za okres od 02.03.2009 r. do dnia 04.12.2009 r.,

- 191 081, 78 zł – pozostała niespłacona część kapitału w wysokości 3 636, 19 dt pszenicy przemnożona przez średnią cenę pszenicy za dwa ostatnie półrocza poprzedzające termin zapłaty, tj. 52, 55 zł, postawiona w stan wymagalności z dniem 23.09.2009 r.,

- 2 245, 87 zł – odsetki ustawowe od kwoty 191 081, 78 zł liczone za okres od 02.11.2009 do 04.12.2009 r.

Pismo to zostało doręczone w dniu 23.11.2009 r.

/ dowód: pismo z dnia 22.09.2009 r. z potwierdzeniem odbioru – k. 67-73; oświadczenie o

wypowiedzeniu umowy z dnia 23.09.2009 r. z potwierdzeniem odbioru – k. 105-107;

pismo z dnia 23.10.2009 r. – k. 74-78; pismo z dnia 23.09.2009 r. z potwierdzeniem

odbioru – k. 97-98; pismo z dnia 16.11.2009 r. z potwierdzeniem odbioru – k. 103-104 /

K. M., mimo wielokrotnych wezwań do zapłaty, nie zapłacił należności wynikających z umowy dzierżawy gruntów w gminie Ś..

W dniu 23.11.2009 r. (...) wystąpiła do Sądu Okręgowego we Wrocławiu z pozwem o zapłatę 186 504, 83 zł wraz z odsetkami ustawowymi od kwoty 157 414, 98 zł od dnia 12.11.2009 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 29 089, 85 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. W uzasadnieniu pozwu wskazała, że roszczenie wynika z umowy dzierżawy z dnia 21.07.1995 r., nr (...), a także z umowy przejęcia zadłużenia z dnia 07.02.2005 r. oraz umowy cesji z dnia 07.02.2005 r.

W dniu 24.11.2009 r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym (sygn. akt I Nc 549/09) zgodnie z żądaniem pozwu.

(...) wszczęła przeciwko K. M. postępowanie egzekucyjne, jednak okazało się ono bezskuteczne. Postanowieniem z dnia 30.12.2010 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym Poznań Grunwald i Jeżyce w Poznaniu P. T. umorzył postępowanie egzekucyjne w sprawie KM 542/10.

/ dowód: nakaz zapłaty z dnia 24.11.2009 r. wraz z klauzulą – k. 28; zawiadomienie o

bezskutecznej egzekucji – k. 29; postanowienie o umorzeniu postępowania

egzekucyjnego z dnia 30.12.2010 r. – k. 30; akta sprawy I Nc 549/09 /

W dniu 13.05.2010 r. K. M. złożył w Sądzie Rejonowym dla Wrocławia –

Fabrycznej pozew o uznanie za bezskuteczne wypowiedzenia przez stronę pozwaną (...) Oddział Terenowy we W. umowy dzierżawy z dnia 21.07.1995 r., nr (...).

Wyrokiem z dnia 17.10.2011 r., I C 232/10, Sąd Rejonowy oddalił powództwo i zasądził od K. M. na rzecz (...) koszty procesu.

/ dowód: odpis wyroku z dnia 17.10.2011 r., I C 232/10, z uzasadnieniem – k. 80-84; protokół

rozprawy – k. 85-87; akta sprawy I C 232/10 /

Zadłużenie K. M. na dzień 25.05.2010 r. z tytułu umowy sprzedaży majątku przynależnego do nieruchomości rolnych położonych w gminie Ś. wynosiło 338 325 zł, na co składały się następujące kwoty 294 558, 69 zł należności głównej, 42 431, 51 zł z tytułu odsetek, 1 334, 80 zł z tytułu oprocentowania w wysokości stopy referencyjnej ustalonej dla

Polski przez Komisję Europejską płatne do dnia 31.10.2008 r.

/ dowód: pismo z dnia 25.05.2010 r. – k. 108 /

W dniu 17.02.2011 r. (...) poinformowała pozwanego J.

W., że K. M. nie wywiązał się ze swoich zobowiązań wobec (...) wynikających z umowy sprzedaży majątku przynależnego do nieruchomości rolnych położonych w gminie Ś., objętych umową dzierżawy nr (...), zawartej dnia 21.07.1995 r. (zmienionej aneksem nr (...)), której wykonanie było zabezpieczone hipoteką kaucyjną do kwoty 300 000 zł na nieruchomości położonej w obrębie N., objętej księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Złotoryi nr (...). Zadłużenie z tytułu ww. umów na dzień 17.02.2011 r. wynosiło 369 092, 07 zł. Na kwotę zadłużenia składały się następujące należności:

- 45 582, 18 zł – rata z tytułu umowy sprzedaży płatna do dnia 30.09.2008 r.,

- 13 983, 74 zł – odsetki od kwoty 45 582, 18 zł liczone za okres od 01.10.2008 r. do dnia 17.02.2011 r.,

- 38 329, 44 zł – rata objęta porozumieniem z dnia 02.08.2007 r. przypadająca do zapłaty 31.10.2008 r.,

- 1 334, 80 zł oprocentowanie w wysokości stopy referencyjnej ustalonej dla Polski przez Komisję Europejską płatne do 31.10.2008 r.,

- 8 910, 41 zł – odsetki od kwoty 30 000 zł liczone za okres od 01.11.2008 r. do 17.02.2011 r.,

- 27 894, 73 zł – rata z tytułu umowy sprzedaży płatna do dnia 01.03.2009 r.,

- 7 133, 41 zł – odsetki od kwoty 27 894, 73 zł liczone za okres od 02.03.2009 r. do dnia 17.02.2011 r.,

- 191 081, 78 zł – pozostała niespłacona część kapitału w wysokości 3.636,19 dt pszenicy przemnożona przez średnią cenę pszenicy za dwa ostatnie półrocza poprzedzające termin zapłaty, tj. 52, 55 zł, postawiona w stan wymagalności z dniem 23.09.2009 r.,

- 34 841, 58 zł - odsetki od kwoty 191 081, 78 zł naliczone za okres od 24.09.2008 r. do 17.02.2011 r.

(...) wskazała, że w związku z tym, iż hipoteka kaucyjna została ustanowiona do kwoty 300 000 zł, odpowiedzialność J. W. jako dłużnika rzeczowego ogranicza się do tej właśnie kwoty. Zwróciła się jednocześnie o przekazanie wymaganej kwoty zadłużenia na jej rachunek bankowy w terminie 14 dni pod rygorem skierowania sprawy na drogę postępowania cywilnego.

W odpowiedzi, w piśmie z dnia 14.03.2011 r. J. W. wskazał, że według jego informacji nie zostało należycie przeprowadzone postępowanie egzekucyjne wobec K. M., ponieważ jako dzierżawca gospodarstwa rolnego o powierzchni 847 ha od 2005 r. pobierał znaczne dopłaty unijne, a także osiągał dochód z prowadzonej działalności. Według pozwanego uzyskiwane środki pozwalają na pokrycie zobowiązań. Pozwany zarzucił, że Dyrektor (...) nie przyczynił się do należytego wyegzekwowania zobowiązania. Wskazał też, że żądanie od niego zapłaty należności jest przynajmniej przedwczesne i traktuje to jako próbę wyłudzenia. Zażądał także przedstawienia mu szczegółowych danych dotyczących wartości majątku okołodzierżawnego i wartości dokonanych przez K. M. spłat.

W piśmie z dnia 31.03.2011 r. (...) poinformowała pozwanego, że jej żądanie, w związku z ustanowieniem hipoteki na jego nieruchomości, jest całkowicie uzasadnione. Dodała, że wierzyciel ma prawo wyboru sposobu dochodzenia zaspokajania swojej wierzytelności oraz korzystania z ustanowionych zabezpieczeń i nie jest wymagane wyczerpanie egzekucyjnego sposobu dochodzenia zadłużenia. Powód wskazał, że wbrew twierdzeniom pozwanego, wystąpił na drogę postępowania egzekucyjnego, jednak okazało się ono całkowicie nieskuteczne.

W piśmie z dnia 08.04.2011 r. pozwany ponownie zwrócił się do (...) o wskazanie jaka była wartość majątku okołodzierżawnego oraz jaka wartość została przez dłużnika głównego spłacona i jaka pozostaje do spłaty. Był zdania, że hipoteka na nieruchomości była tylko dodatkowym zabezpieczeniem spłaty zobowiązania K. M.. Tłumaczył też, że pozostaje on w sporze z Dyrektorem (...) dotyczącym bezprawnego usunięcia go jako dzierżawcy z gospodarstwa rolnego w Ś.. Pozwany wnosił także o wstrzymanie czynności zmierzających do pozbawienia go prawa własności.

W piśmie z dnia 28.04.2011 r. powód podtrzymał swoje stanowisko.

Pozwany w piśmie z dnia 12.05.2011 r. wywodził podobne jak wcześniej.

Powód w odpowiedzi wskazał, że dwukrotnie wyraził już swojego stanowisko odnośnie podnoszonych przez niego okoliczności, wobec czego prowadzenie dalszej korespondencji pozostaje bez zmian.

Pozwany także w rozmowach telefonicznych kwestionował wyliczenie zobowiązania, postanowienia umowy sprzedaży, twierdził, że K. M. dokonał spłaty, ale nie przedstawiał żadnych potwierdzających to dokumentów.

/ dowód: wezwanie z dnia 17.02.2011 r. z potwierdzeniem nadania – k. 21-22, 51; pismo z dnia

14.03.2011 r. – k. 52; pismo z dnia 31.03.2011 r. – k. 53, pismo z dnia 08.04.2011 r. – k.

54; pismo z dnia 28.04.2011 r. – k. 55; pismo z dnia 12.05.2011 r. – k. 56-57; pismo z

dnia 16.06.2011 r. – k. 58; zeznania świadka K. D. – e-protokół z

dnia 08.03.2013 r. 00:01:37-00:07:57 – k. 211-212 /

Przeciętna cena skupu 1 decytony pszenicy ogłaszana przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego wynosiła:

- za II półrocze 1994 r. – 24, 52 zł,

- za I półrocze 1995 r. – 36, 49 zł,

- za II półrocze 1995 r. – 34, 65 zł,

- za I półrocze 1996 r. – 57, 65 zł,

- za II półrocze 1996 r. – 57, 38 zł,

- za I półrocze 2005 r. – 38, 95 zł,

- za II półrocze 2005 r. – 35, 51 zł,

- za I półrocze 2006 r. – 39, 56 zł,

- za II półrocze 2006 r. – 48, 17 zł,

- za I półrocze 2007 r. – 62, 35 zł,

- za II półrocze 2007 r. – 74, 04 zł,

- za I półrocze 2008 r. – 87, 75 zł,

- za II półrocze 2008 r. – 53, 70 zł,

- za I półrocze 2009 r. – 51, 39 zł.

/ dowód: opinia biegłego z zakresu rolnictwa A. R. – k. 249-259 /

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo zasługuje na uwzględnienie w całości.

Powód dochodzi od pozwanego należności przypadającej mu od pozwanego jako dłużnika rzeczowego z tytułu obciążenia hipotecznego nieruchomości położonej w N..

Zgodnie z art. 65 ust. 1 ustawy z dnia 16.09.1982 r. o księgach wieczystych i hipotece w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności wynikającej z określonego stosunku prawnego można nieruchomość obciążyć hipoteką, czyli prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości. Właściciel nieruchomości obciążonej hipotecznie staje się wówczas dłużnikiem rzeczowym

odpowiadającym wobec wierzyciela wyłącznie nieruchomością, a nie jakimikolwiek składnikami

swojego majątku. Właściciel nieruchomości może, ale nie musi, być przy tym dłużnikiem osobistym wierzyciela hipotecznego. Dłużnikiem rzeczowym będzie także osoba, która nabyła nieruchomość obciążoną hipoteką od pierwotnego dłużnika, który ustanowił hipotekę, oraz kolejni nabywcy nieruchomości.

Nieruchomość stanowiąca własność pozwanego J. W., nabyta przez niego od K. M. – dłużnika powodowej (...), obciążona jest

hipoteką kaucyjną na rzecz (...) do kwoty 300 000 zł.

Jako źródło wierzytelności zabezpieczonej rzeczowo na nieruchomości pozwanego w oświadczeniu o ustanowieniu tej hipoteki, a w konsekwencji w dziale IV księgi wieczystej, została wskazana umowa przejęcia długu z dnia 07.02.2005 r. zawarta pomiędzy Z. W. jako dłużnikiem a K. M. jako przejmującym dług za zgodą (...) jako wierzyciela.

Powód w celu uzyskania zaspokojenia swojego roszczenia wobec K. M. jako zobowiązanego z tytułu przejęcia długu Z. W. z nieruchomości obciążonej hipoteką zmuszony jest wystąpić na drogę sądową z powództwem o zapłatę skierowanym przeciwko pozwanemu jako dłużnikowi rzeczowemu.

Uwzględnienie tak skierowanego roszczenia wymaga potwierdzenia istnienia i wysokości zobowiązania dłużnika osobistego powoda, tj. K. M., tj. wymaga ustalenia, jaka była wysokość zobowiązania wynikająca z umowy przejęcia długu, a następnie porozumienia z dnia 02.08.2007 r. w sprawie ustalenia zasad i warunków tej spłaty.

W wezwaniu do zapłaty skierowanym do pozwanego z dnia 17.02.2011 r. powód wskazał, że zobowiązanie K. M. wynosiło 369 092, 07 zł i obejmowało następujące elementy:

- 45 582, 18 zł – rata z tytułu umowy sprzedaży płatna do dnia 30.09.2008 r.,

- 13 983, 74 zł – odsetki od kwoty 45 582, 18 zł liczone za okres od 01.10.2008 r. do dnia 17.02.2011 r.,

- 38 329, 44 zł – rata objęta porozumieniem z dnia 02.08.2007 r. przypadająca do zapłaty

31.10.2008 r.,

- 1 334, 80 zł oprocentowanie w wysokości stopy referencyjnej ustalonej dla Polski przez Komisję Europejską płatne do 31.10.2008 r.,

- 8 910, 41 zł – odsetki od kwoty 30 000, 00 zł liczone za okres od 01.11.2008 r. do 17.02.2011 r.,

- 27 894, 73 zł – rata z tytułu umowy sprzedaży płatna do dnia 01.03.2009 r.,

- 7 133, 41 zł – odsetki od kwoty 27 894, 73 zł liczone za okres od 02.03.2009 r. do dnia

17.02.2011 r.,

- 191 081, 78 zł – pozostała niespłacona część kapitału w wysokości 3 636, 19 dt pszenicy przemnożona przez średnią cenę pszenicy za dwa ostatnie półrocza poprzedzające termin zapłaty, tj. 52, 55 zł, postawiona w stan wymagalności z dniem 23.09.2009 r.,

- 34 841, 58 zł – odsetki od kwoty 191 081, 78 zł naliczone za okres od 24.09.2008 r. do 17.02.2011 r.

Pozwany kwestionował podawaną przez powoda wysokość zobowiązania, podnosząc, że w piśmie z dnia 03.04.2008 r. zobowiązanie zostało określone na 55 493, 61 zł.

Jednakże to stanowisko nie mogło zostać uznane za słuszne. Przywoływane pismo wskazywało bowiem na zaległość powstałą do tego dnia. Natomiast zobowiązanie K. M. obejmowało także dalsze należności, których terminy płatności przypadały pod tej dacie.

Powód wykazał podstawę do zgłoszenia objętej pozwem wierzytelności. Przedmiot i treść zobowiązania K. M. wyznaczają postanowienia porozumienia z dnia 02.08.2007 r. i poprzedzającej je umowy przejęcia długu z dnia 07.02.2005 r. oraz umowy zawartej przez (...) i Z. W. dnia 21.07.1995 r. nr (...) mającej za przedmiot wykup majątku ruchomego przynależnego do nieruchomości rolnych w Ś..

Na podstawie umowy sprzedaży z dnia 21.07.1995 r. Z. W. zobowiązany był do zapłaty na rzecz powoda pozostałej ceny nabycia mienia ruchomego okołodzierżawnego w kwocie 442 444, 34 zł, co do której strony umowy sprzedaży przewidziały, że stanowi ona równowartość 17 740, 30 dt pszenicy. Należność ta miała zostać spłacona w ciągu 9 lat w dwóch ratach półrocznych po 985, 57 dt pszenicy, płatnych do 01.03. oraz do 30.09. każdego roku. Strony ustaliły też, że cenę 1 dt pszenicy będzie stanowić średnia krajowa cena skupu 1 dt pszenicy publikowana przez GUS za półrocze roku kalendarzowego poprzedzające termin płatności raty. Następnie (...) i Z. W. zawarli aneks nr (...) do umowy sprzedaży, w którym ustalili, że pozostała do zapłaty cena sprzedaży majątku ruchomego wynosi 466 387, 58 zł i zostanie zapłacona w ciągu 9 lat po 2 077, 82 dt pszenicy rocznie w dwóch ratach

półrocznych po 1 038, 91 dt. W następnej kolejności (...) i Z. W. zmodyfikowali umowę poprzez rozłożenie należności na dłuższy okres i zmniejszenie wymiaru kolejnych rat o połowę, tj. do 519, 455 dt pszenicy. Termin spłaty został wydłużony ostatecznie do 30.09.2012 r.

W umowie przejęcia długu z dnia 07.02.2005 r. (...), Z. W. i K. M. ustalili, że zobowiązanie z tytułu wykupu wynosi 226 552, 22 zł z tytułu rat wymagalnych oraz należności z tytułu rat niewymagalnych po 519, 4550 dt, tj. razem równowartość w PLN 8 311, 28 dt pszenicy. K. M. zobowiązał się do zapłaty na rzecz (...) kwoty 150 000 zł w 5 ratach po 30 000 zł, odsetek ustawowych w kwocie 40 182, 15 zł w 5 ratach po 8 036, 43 zł, a także raty niewymagalne przypadające do zapłaty od dnia 08.02.2005 r. do dnia 30.09.2012 r. w terminach i na zasadach określonych w umowie wykupu.

Z kolei w porozumieniu z dnia 02.08.2007 r. (...) i K. M. postanowili, że na dzień 31.05.2007 r. wierzytelność (...) wynosiła 124 864, 67 zł, a także, że należność ta miała zostać spłacona w ratach:

- 40 266, 29 zł – do dnia 31.10.2007 r.,

- 25 739, 57 zł – do dnia 28.02.2008 r.,

- 24 992, 24 zł – do dnia 31.10.2008 r.,

- 13 337, 20 zł – do dnia 31.10.2008 r.

Opóźnienie w płatności miało skutkować zapłatą odsetek ustawowych.

Zarówno umowa przejęcia długu z dnia 07.02.2005 r. oraz porozumienie z dnia 02.08.2007

r. określały dwa składniki zobowiązań najpierw Z. W., potem K. M.: zobowiązanie przeterminowane (zaległe) powstałe i wymagalne do daty zawarcia umowy oraz zobowiązanie niewymagalne z terminami płatności przypadającymi po dacie zawarcia umowy.

Pozwany zarzucił, że powód nie przedstawił sposobu wyliczenia zobowiązania, w szczególności nie uwzględnił płatności dokonywanych na bieżąco przez K. M..

Zgodnie z art. 6 kc ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. W warstwie procesowej temu przepisowi odpowiada art. 232 kpc, zgodnie z którym strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne.

Ciężar wykonania zobowiązania zgodnie z jego przedmiotem i treścią (art. 354 kc) spoczywa zawsze na dłużniku. Pozwany zgłaszając zarzut spełnienia świadczenia w całości lub w części przez dłużnika osobistego powoda, tj. K. M., winien przedstawić dowody potwierdzające terminy i wysokości wpłat dokonywanych przez K. M. na rzecz (...) ze wskazaniem, że wpłaty te dotyczą realizacji umowy z dnia 07.02.2005 r. i porozumienia z dnia 02.08.2007 r. Pozwany takich dowodów nie przedstawił, ograniczając się do podważania prawidłowości wyliczeń dokonanych przez powoda i zarzucając także przedstawianie K. M. jako niesolidnego dłużnika. Powód wykazał, że dochodził należności od K. M., ale dochodzenie to było nieskuteczne.

Odpowiedzialność dłużnika rzeczowego z nieruchomości obciążonej hipotecznie nie jest uzależniona od wykazania przez wierzyciela wcześniejszej bezskuteczności egzekucji wobec dłużnika osobistego. Wierzyciel może wybrać źródło zaspokojenia swojej wierzytelności i może skierować roszczenie o przymusową realizację zobowiązania bezpośrednio do nieruchomości i dłużnika rzeczowego. Powód wykazał jednakże, przedstawiając dokumenty urzędowe w postaci zawiadomienia o bezskuteczności egzekucji oraz postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego, że egzekucja przeciwko K. M. okazała się bezskuteczna. Tym bardziej zatem uzasadnione jest skierowanie przez powoda żądania zapłaty wobec pozwanego jako dłużnika hipotecznego. Pozwany podniósł, że K. M. prowadzi działalność mającą przynosić dochody, które nie zostały wykorzystane. Jednakże, jeżeli taka sytuacja miałaby faktycznie miejsce, to sam dłużnik K. M. zobowiązany był do udzielenia komornikowi informacji o stanie majątku i wskazania mienia, z którego mogłaby zostać przeprowadzona egzekucja. Wierzyciel nie ma obowiązku występowania z wnioskiem o wyjawienie majątku dłużnika, jest to jedynie jego uprawnienie. Zaniechanie takiej czynności nie pozbawia ani nie ogranicza możliwości zaspokojenia z nieruchomości osoby trzeciej jako obciążonej hipoteką.

Nieuzasadnione były zarzuty pozwanego dotyczące przyjęcia przelicznika w postaci

równowartości ceny skupu decytony pszenicy. Zgodnie z art. 358 ¹ § 2 kc strony mogą zastrzec w umowie, że wysokość świadczenia pieniężnego zostanie ustalona według innego niż pieniądz miernika wartości – klauzula waloryzacyjna. Strony mogły w ramach swobody umów ułożyć treść stosunku prawnego według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego – art. 353 ¹ kc. Waloryzacja świadczenia pieniężnego służy zaktualizowaniu jego wartości, tak, aby utrzymać ekonomiczne uzasadnienie świadczenia i jego cel. Skoro strony umowy sprzedaży mienia okołodzierżawnego przewidziały, że płatność pozostałej nieziszczonej części ceny sprzedaży zostanie rozłożona na okres początkowo 9 lat, to posłużenie się klauzulą waloryzacyjną w celu aktualizowania wartości świadczenia było jak najbardziej uprawnione. Przyjęcie jako miernika waloryzacji równowartości decytony pszenicy ogłaszanej w drodze obwieszczenia prezesa GUS jest adekwatne do przedmiotu i charakteru umowy. W stosunkach z zakresu obrotu nieruchomościami rolnymi albo produktami rolnymi posługiwanie się wartością zboża lub innego płodu rolnego ma charakter powszechny i standardowy. Nie jest to w żadnym wypadku ani niedopuszczalne ani nieprawidłowe.

Pozwany zarzucał także błędne przeliczenie. W piśmie z dnia 19.06.2012 r. podniósł, że kwota 466 387, 58 zł, która pozostała do spłaty, przeliczona została na 18 700, 38 dt pszenicy (9 lat x 2 077, 82 dt rocznie). Jego zdaniem był to ogromny błąd, ponieważ nie było takiego przelicznika. Z przedstawionych przez niego średnich cen skupu pszenicy, stanowiących podstawę rozliczeń tego majątku, wynikało także, iż 18 700, 38 dt pszenicy w lipcu 1995 r. stanowiło równowartość

kwoty 682 376, 86 zł.

Według pierwotnej treści umowy sprzedaży pozostała do zapłaty cena 442 444 zł, 34 grosze miała stanowić równowartość 17 740, 30 dt pszenicy, co wskazywałoby na cenę 24, 94 zł za jedną decytonę. Z kolei według aneksu nr (...) do umowy sprzedaży pozostała do zapłaty cena 466 387, 82 zł miała zostać zapłacona przez 9 lat po 2 077, 82 dt rocznie, co wskazywałoby również na cenę 24, 94 zł za jedną decytonę. W I półroczu 1995 r., czyli bezpośrednio przed zawarciem umowy sprzedaży cena skupu pszenicy wynosiła 36, 49 zł, w II połroczu, czyli w okresie obejmującym datę zawarcia umowy 34, 65 zł. Można zatem dostrzec różnicę w wartości decytony pszenicy publikowanej urzędowo i wartości wynikającej z przeliczenia przewidzianego w umowie. Jednakże druga strona umowy, tj. Z. W., zaakceptowała to przeliczenie i nic nie wskazuje, aby kwestionował on przyjęcie ilości decyton pszenicy wskazanych w umowie. To zaś oznacza, że zobowiązanie pozostałe do uregulowania opiewało na 18 700, 38 dt pszenicy i ta ilość podlegała rozłożeniu na 18, a później 36 rat.

Powód wskazał, że porozumienie i umowa zawarte z K. M. zostały

postawione w stan wymagalności pismem z dnia 23.09.2009 r., co pozwany zakwestionował.

Stanowisko zajęte przez powodową (...) należy uznać za usprawiedliwione. Zarówno sama umowa sprzedaży mienia okołodzierżawnego, jak i umowa przejęcia długu przewidywały możliwość jej rozwiązania przez sprzedającego, czyli (...) w wypadku zalegania przez dłużnika z płatnością choćby jednej raty. Pozwany nie wykazał, aby nie było podstaw do złożenia przez powoda takiego oświadczenia, co wymagałoby przedstawienia przez pozwanego potwierdzeń wpłat ze strony K. M. dokonywanych na bieżąco, co jednakże nie nastąpiło.

Należności przypadające powodowi od K. M. na dzień wezwania do zapłaty skierowanego do pozwanego, datowanego na 17.20.2011 r., przedstawiały się następująco:

1) 45 582, 18 zł – rata z umowy sprzedaży płatna do 30.09.2008 r. – 519, 455 dt pszenicy x 87, 75 zł,

2) 13 983, 74 zł – odsetki od wskazanej raty:

- za okres od dnia 01.10.2008 r. do dnia 14.12.2008 r. – 75 dni – 11, 50 % = 1 077, 11 zł,

- za okres od dnia 15.12.2008 r. do dnia 17.02.2011 r. – 795 dni – 13 % = 12 906, 63 zł,

3) 38 329, 44 zł – rata objęta porozumieniem z dnia 02.08.2007 r. (24 992, 24 zł + 13 337, 20 zł) – płatna do dnia 31.10.2008 r.,

4) 27 894, 73 zł – rata z umowy sprzedaży płatna do 01.03.2009 r. – 519, 455 dt pszenicy x 53, 70 zł,

5) 7 133, 41 zł – odsetki od wskazanej raty za okres od dnia 02.03.2009 r. do dnia 17.02.2011

r. – 718 dni – 13 %,

6) 186 863, 54 zł – raty z umowy sprzedaży:

a) płatna do 30.09.2009 r. – 519, 455 dt pszenicy x 51, 39 zł,

b) płatna do 01.03.2010 r. – 519, 455 dt pszenicy x 51, 39 zł,

c) płatna do 30.09.2010 r. – 519, 455 dt pszenicy x 51, 39 zł,

d) płatna do 01.03.2011 r. – 519, 455 dt pszenicy x 51, 39 zł,

e) płatna do 30.09.2011 r. – 519, 455 dt pszenicy x 51, 39 zł,

f) płatna do 01.03.2012 r. – 519, 455 dt pszenicy x 51, 39 zł,

g) płatna do 30.09.2012 r. – 519, 455 dt pszenicy x 51, 39 zł,

czyli 7 x 519, 455 dt x 51, 39 zł = 186 863, 54 zł,

7) 34 075, 72 zł – odsetki od wskazanej kwoty za okres od dnia 24.09.2008 r. do dnia 17.02.2009 r. – 147 dni – 13 %,

8) 8 910, 32 zł – odsetki od kwoty 30 000 zł;

- za okres od dnia 01.11.2008 r. do dnia 14.12.2008 r. – 44 dni – 11, 50 % = 415, 80 zł,

- za okres od dnia 15.12.2008 r. do dnia 17.02.2011 r. – 795 dni – 13 % = 8 494, 52 zł.

Zatem łączna wysokość zobowiązania K. M. na dzień 17.02.2011 r. wynosiła 45 582, 18 zł + 13 983, 74 zł + 38 329, 44 zł + 27 894, 73 zł + 7 133, 41 zł + 186 868, 54 zł + 34 075, 72 zł + 1 334, 80 zł + 8 910, 32 zł = 362 778, 08 zł. Nie było podstaw do doliczania kwoty 1 334, 80 zł tytułem oprocentowania w wysokości stopy referencyjnej, gdyż zgodnie z porozumieniem oprocentowanie miało być liczone od kwoty przekraczającej 3 000 euro, zaś wartość pomocy została oznaczona na 1 121, 16 euro.

Na poczet zobowiązania wskazanego w wezwaniu do zapłaty po dniu 17.02.2011 r. nie zostały dokonane żadne wpłaty na rzecz powoda ani przez jego dłużnika osobistego – K. M. ani przez dłużnika rzeczowego – pozwanego J. W.. Kwota ta przekracza wysokość hipoteki obciążającej nieruchomość pozwanego.

Powód może zatem dochodzić od pozwanego zapłaty 300 000 z ograniczeniem odpowiedzialności pozwanego do nieruchomości rolnej z zabudowaniami położonej w N., gmina C., składającej się z działek gruntu nr (...), o łącznej pow. 10, 20 ha, objętej księgą wieczystą nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Złotoryi.

Sąd nie uwzględnił wniosku pozwanego o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność ustalenia wysokości należności. Dowód z opinii biegłego służy ustaleniu okoliczności wymagających wiadomości specjalnych. Natomiast ustalenie wysokości należności przypadającej stronie procesu należy do sądu, gdyż jest to rozstrzygnięcie o przedmiocie sprawy i zasadności zgłoszonego żądania. Obliczenie wysokości zobowiązania pozwanego następuje w wyniku dokonania przez sąd oceny materiału dowodowego obejmującego przede wszystkim treść czynności prawnej wskazywanej przez powoda jako źródło tego zobowiązania. Na tej podstawie faktycznej sąd ustala, czy powodowi przysługuje w ogóle wierzytelność oraz jaka jest jej wysokość, a wynik tych ustaleń umieszcza w rozstrzygnięciu co do istoty sprawy zawartym w orzeczeniu kończącym postępowanie. Nie było zatem podstawy do prowadzenia dowodu z opinii biegłego w zakresie wnioskowanym przez pozwanego.

Na rozprawie w dniu 08.03.2013 r. sąd przeprowadził dowód z przesłuchania świadka K. D. pomimo niestawiennictwa pozwanego, albowiem wprawdzie informował on telefonicznie o niemożności dotarcia na rozprawę z powodu wypadku drogowego, jednakże informacja ta nie mogła zostać w żaden sposób obiektywnie potwierdzona, a nadto uczestnicząc w sprawie sądowej poza miejscem zamieszkania strona procesu może ustanowić pełnomocnika procesowego czynnego w siedzibie sądu prowadzącego sprawę, a jeżeli bierze w niej udział samodzielnie, powinna zaplanować podróż do sądu z odpowiednim zapasem czasowym, aby czas jej trwania uwzględniał ewentualne opóźnienia czy utrudnienia na trasie przejazdu. Pozwany mógł zresztą zgłosić wniosek o powtórne przesłuchanie świadka K. D., czego jednakże nie uczynił. Można zauważyć, iż zeznania tego świadka nie wniosły Dos prawy istotnych okoliczności, gdyż wiedza świadka miała źródło w dokumentach pozostających w dyspozycji powoda, a podane fakty stanowiły powtórzenie treści dokumentów już złożonych do akt.

Zgodnie z art. 98 kpc powodowi jako wygrywającemu sprawę w całości przysługuje zwrot kosztów procesu obejmujących opłatę od pozwu – 15 000 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika ustalone według § 6.7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych – 7 200 zł, tj. łącznie 22 200 zł.

Nieopłacone koszty sądowe obejmujące nadwyżkę wynagrodzenia wypłaconego biegłemu nad zaliczką w kwocie 512, 71 zł również obciążają pozwanego.

Mając powyższe okoliczności na uwadze sąd podjął rozstrzygnięcia zawarte w sentencji wyroku.