Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 kwietnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Łodzi II Wydział Cywilny

W składzie następującym:

Przewodniczący : SSO Barbara Kubasik

Protokolant: staż. Marta Matysik

po rozpoznaniu w dniu 17 kwietnia 2014 roku w Łodzi

na rozprawie sprawy

z powództwa B. D.

przeciwko J. T. (1), T. T. (1)

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

1.  oddala powództwo,

2.  nie obciąża powoda kosztami sądowymi,

3.  zasądza od powoda B. D. na rzecz pozwanych J. T. (1), T. T. (1) w częściach równych kwotę 7.217 zł (siedem tysięcy dwieście siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygnatura akt II C 1607/13

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 18 listopada 2013 r. skierowanym przeciwko J. T. (1) i T. T. (1) powód - B. D. wniósł o:

1.  uznanie za bezskuteczną - w stosunku do niego - umowy kupna sprzedaży nieruchomości gruntowej niezabudowanej oznaczonej jako działka ewidencyjna nr (...) położonej we Wsi O., dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w Wejherowie V Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w Pucku prowadzi księgę wieczystą nr (...), zawartej dnia 18 listopada 2008 r. przez pozwanych J. i T. małżonków T. z dłużnikami I. i M. małżonkami S. z pokrzywdzeniem powoda, któremu przysługuje wierzytelność w wysokości 1.000.000 zł (słownie: jeden milion) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 23 października 2007 r. do dnia zapłaty ustalona wyrokiem zaocznym Sądu Okręgowego Warszawa- Praga w Warszawie z dnia 20 maja 2008 r., sygn. akt II C 1297/07;

2.  zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda, kosztów procesu według norm przepisanych. /pozew k. 2-3/

W uzasadnieniu swojego żądania powód wskazał, że posiada dwa prawomocne tytuły wykonawcze przysługujący mu wobec dłużników I. S. i M. S., którzy z jego pokrzywdzeniem zbyli pozwanym J. i T. małżonkom T. nieruchomość gruntową niezabudowaną położoną we wsi O. oznaczoną jako działka ewidencyjna nr (...). Powód podkreślił, iż dłużnicy małżonkowie S. wyzbywając się jedynego składnika ich majątku, działali z pokrzywdzeniem wierzyciela i doprowadzili do własnej niewypłacalności. Zdaniem powoda, także pozwani nabywając przedmiotową nieruchomość, byli świadomi nie tylko niewypłacalności małżonków S., ale także tego, że przyczynili się do niezaspokojenia powoda. Powód podkreślił przy tym, iż pozwani znali się osobiście z dłużnikami, a nadto nie bez znaczenia pozostaje fakt nabycia przez pozwanych tej nieruchomości poniżej jej wartości rynkowej. W ocenie B. D., pozwani dokonując tej czynności prawnej, działali z pełną świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a nadto nie dołożyli, zapewne celowo, należytej staranności przy przeprowadzaniu przedmiotowej transakcji. /pozew k. 9-16/

Pozwani w odpowiedzi na pozew wnieśli o „zwrot pozwu i odrzucenie powództwa” z powodu przekroczenia 5-letniego terminu do wniesienia powództwa art. 527 k.c., ewentualnie o oddalenie powództwa z powodu braku spełnienia wszystkich przesłanek art. 527 k.c. koniecznych do uwzględnienia powództwa, w tym:

- braku przedstawienia i precyzyjnego wskazania Sądowi w pozwie zaskarżonej czynności prawnej;

- braku po stronie pozwanych wiedzy oraz możliwości dowiedzenia się o możliwości pokrzywdzenia powoda poprzez zawarcie umowy, przy zachowaniu należytej staranności przez pozwanych.

Pozwani zażądali także zasądzenia od powoda na ich rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych

W uzasadnieniu strona pozwana podniosła, iż umowa sprzedaży nieruchomości nie została zawarta z nimi bezpośrednio przez dłużników tj. małżonków S., ale przez małżonków J. i R. M., którzy stanęli do zawarcia umowy jak pełnomocnicy właścicieli nieruchomości. W chwili zawierania umowy sprzedaży nieruchomości w księdze wieczystej nie było żadnych wpisów w jej dziale III, a w dziale IV była wpisana hipoteka na rzecz małżonków M.. Cena sprzedaży nieruchomości 200.000 zł zapłacona przez pozwanych jako kupujących zaspokajała dług I. S. wobec małżonków M., skutkiem czego małżonkowie wnioskowali wykreślenie hipoteki z księgi wieczystej, a pozwani nabyli nieruchomość bez jakichkolwiek obciążeń w dziale IV księgi, jak i ograniczeń, czy ostrzeżeń w dziale III księgi. Pozwani zaprzeczyli, aby nabywając nieruchomość posiadali wiedzę, czy świadomość o jakichkolwiek innych zobowiązaniach właścicieli jak tylko wobec małżonków M., których zaspokojenie mogło zostać udaremnione, bądź utrudnione wskutek kupna przez nich nieruchomości oraz, że dokonując tej czynności, pomagali dłużnikowi pozbyć się majątku i przyczynili się tym samym do niezaspokojenia wierzycieli.

Pozwani podkreślili, że nigdy osobiście nie poznali właścicieli nieruchomości. Cena nieruchomości została uzgodniona przez pozwanych i pełnomocników właścicieli w drodze negocjacji, natomiast potwierdzeniem, że odpowiadała ona wartości rynkowej nieruchomości w chwili jej sprzedaży, jest decyzja Naczelnika Urzędu Skarbowego w P..

Strona pozwana podniosła, że dochowała należytej staranności i przed przystąpieniem do umowy T. T. (1) zapoznał się z księgą wieczystą nieruchomości, uzyskał aktualny jej odpis oraz wykonał fotografię jej kart.

Nadto pozwani podkreślili, że wskutek zaskarżonej czynności prawnej dłużnik nie został wzbogacony, bowiem całe uzyskane przysporzenie majątkowe zostało wykorzystane na zaspokojenie wierzycieli dłużnika tj. małżonków M.. /odpowiedź na pozew k. 80-87/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 5 grudnia 2007r. w Kancelarii Notarialnej w W. przed notariuszem K. D. stawili się R. M., I. S. i M. S., celem podpisania umowy pożyczki oraz oświadczenia o poddaniu się egzekucji i ustanowieniu hipoteki.

Przedmiotową umową R. M. działający w imieniu własnym oraz jako pełnomocnik swojej żony J. M. udzielił I. S. pożyczki w kwocie 193.600 zł, a I. S. oświadczył, że pożyczkę przyjmuje i pokwitował jej odbiór.

Strony umowy ustaliły, że suma pożyczki miała być spłacona w terminie 3 miesięcy od daty jej zawarcia tj. najpóźniej w dniu 5 marca 2008 r.

Strony umówiły się, że w przypadku nie spłacenia tej pożyczki w terminie do dnia 5 marca 2008 r., od dnia 6 marca 2008 r. suma pożyczki będzie oprocentowana w stosunku rocznym odsetkami wynoszącymi czterokrotność wysokości stopy kredytu lombardowego NBP obowiązującego w dniu płatności, kapitalizującymi się.

W dalszej części aktu notarialnego M. i I. małżonkowie S. oświadczyli, że w księdze wieczystej nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Wejherowie Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w Pucku są wpisani jako właściciele na prawach wspólności ustawowej – niezabudowanej nieruchomości położonej we wsi O., stanowiącej działkę gruntu oznaczoną nr (...) o obszarze 8 arów i 3 m ^{( 2)}. Małżonkowie S. przedmiotowym aktem notarialnym ustanowili na należących do nich udziałach w tej nieruchomości hipoteki umowne w kwotach po 96.800 zł każdy z nich tytułem udzielonej I. S. pożyczki bez odsetek, na rzecz małżonków J. i R. M..

Strony podpisujące przedmiotowy akt notarialny wniosły do Sądu Rejonowego Wejherowie o dokonanie w księdze wieczystej nr (...) wpisów:

- w dziale II - o zmianę wpisu właścicieli I. i M. małżonków S. na prawach własności ustawowej i wpisanie ich jako współwłaścicieli do ½ każdy z nich;

- w dziale IV - hipoteki umownej zwykłej w kwocie 96.800 zł tytułem udzielonej pożyczki bez odsetek, płatnej do 5 marca 2008 r. na rzecz R. i J. małżonków M., obciążającej udział I. S. oraz hipoteki umownej zwykłej w kwocie 96.800 zł tytułem udzielonej pożyczki bez odsetek, płatnej do 5 marca 2008 r. na rzecz R. i J. małżonków M., obciążającej udział M. S.. /wypis aktu notarialnego z rep. (...) k. 95-98/

Tego samego dnia tj. 5 grudnia 2007 r. w Kancelarii Notarialnej w W. przed notariuszem K. D. małżonkowie M. i I. S. udzielili pełnomocnictwa J. i R. małżonkom M. do działania łącznego – do sprzedaży nieruchomości gruntowej niezabudowanej położone we wsi O. osobom, w tym również na rzecz upoważnionych za cenę i na warunkach według uznania pełnomocników, w przypadku nie spłacenia pożyczki w terminie, do odbioru zadatków i ceny oraz dokumentów, do kwitowania odbioru zadatków i ceny, do zawierania, rozwiązywania, zmian wszelkich umów, w tym umów przedwstępnych, do podpisywania umów i aktów notarialnych, do składania oświadczeń i wniosków, w tym wieczystoksięgowych, do poddawania się rygorowi egzekucji w trybie art. 777 § 1 k.p.c. co do wydania nieruchomości, w związku z tym do zastępowania i reprezentowania, a także działania w imieniu i na rzecz stawających wobec wszelkich władz, urzędów administracji państwowej i samorządowej, w tym urzędów skarbowych, sądów, osób fizycznych i prawnych, do odbioru i kwitowania odbioru dokumentów, korespondencji oraz do wszelkich innych czynności jeżeli okażą się niezbędne celem realizacji tego pełnomocnictwa.

Stawający oświadczyli, że pełnomocnictwo to ważne jest od dnia 6 marca 2008 r. i w chwili obecnej jest ono nieodwoływalne i zostanie odwołane po całkowitej spłacie zaciągniętej pożyczki udzielonej I. S. w dniu 5 grudnia 2007 r. przez J. i R. małżonków M.. /wypis z aktu notarialnego z rep. (...)k. 99-100 odw./

Małżonkowie M. posiadając wolne środki finansowe pożyczali innym (obcym) ludziom pieniądze, przy czym zabezpieczeniem tych umów były nieruchomości, które były sprzedawane w razie nie wywiązania się dłużnika z umowy. /zeznania świadków: R. M. k. 139 – 00:11:44; J. M. k. 139 – 00:32:31/

Przedmiotową umowę pożyczki z dnia 5 grudnia 2007 r. R. i J. M. zawarli, jako osoby fizyczne, jednakże kontakt z I. S. R. M. nawiązał w ramach prowadzonej od 20 –lat działalności lombardowej. R. i J. M. nie znali wcześniej małżonków S.. R. M. spotkał się z I. S. dwa do trzech razy. R. M. przystępując do umowy pożyczki, liczył, że I. S. nie wywiąże się z umowy, a tym samym będzie mógł zarobić na sprzedaży nieruchomości. Niestety ceny nieruchomości spadały w dół i wartość działki była coraz niższa. /zeznania świadków: R. M. k. 139 – 00:11:44; J. M. k. 139 – 00:32:31/

Wyrokami zaocznymi z dnia 20 maja 2008 r. i 14 stycznia 2011 r. Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie zasądził na rzecz powoda – B. D. od I. S. kwoty odpowiednio 1.000.000 zł i 5.000.000 zł. /wyrok zaoczny z dnia 20 maja 2008 r. sygn. akt . II C 1297/07 k. 22, wyrok zaoczny z dnia 14 stycznia 2011 r. sygn. akt. II C 1128/09 k. 20/

Postanowieniem z dnia 25 maja 2010 r. za sygn. akt II Co 32/09 Sąd nadał klauzulę wykonalności wyrokowi zaocznemu z dnia 20 maja 2008 r. wydanemu przez Sąd Okręgowy Warszawa-Praga przeciwko małżonce dłużnika M. S. z ograniczeniem jej odpowiedzialności do majątku wspólnego. /postanowienie z dnia 25 maja 2010 r. sygn. akt. II Co 32/09 k. 23/

Na podstawie tytułu wykonawczego - wyroku Sdu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie z dnia 20 maja 2008 r. (sygnatura II C 1297/07) zostało wszczęte z wniosku powoda B. D. przeciwko I. S. postępowanie egzekucyjne o sygn. MP KM 1183/08 przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy Pragi – Południe M. P.. W dniu 3 grudnia 2008 r. postępowanie to zostało umorzone na podstawie art. 824 §1 pkt 3 k.p.c. wobec jej bezskuteczności. /wysłuchanie wierzyciela k. 24; postanowienie k. 25/

Wobec niespłacenia przez I. S. w terminie pożyczki małżonkowie M. podjęli działania zmierzające do zbycia nieruchomości położonej we wsi O. działając w ramach pełnomocnictwa udzielonego im przez małżonków S.. /zeznania świadka R. M. k. 139 – 00:11:44/

R. M. zamieścił w Internecie informację o wystawieniu na sprzedaż niezabudowanej nieruchomości gruntowej położonej we wsi O.. Oferta sprzedaży działki była aktualna prawie przez rok. Przez ten czas nie było chętnych na zakup tej nieruchomości. /zeznania świadka R. M. k. 139 – 00:11:44/

W międzyczasie małżonkowie T. chcieli zakupić działkę i w tym celu poszukiwali odpowiedniej działki m.in. w Internecie. Małżonkowie mają troje dzieci i każdemu z nich mieli zamiar darować działkę. /zeznania świadka R. M. k. 139 – 00:11:44; przesłuchanie pozwanej J. T. (2) k. 139 - 00:57:33/

T. T. (1) nawiązał kontakt z R. M. i oznajmił, że interesuje go przedmiotowa działka. R. M. poinformował pozwanego, że właściciel działki nie spłacił zadłużenia, a zatem oni jako pełnomocnicy sprzedają ją. /zeznania świadka R. M. k. 139 – 00:11:44; przesłuchanie pozwanego T. T. (1) k. 139 - 00:52:27/

Przed przystąpieniem do umowy sprzedaży T. T. (1) konsultował się z prawnikiem, który zapewnił go, że wszystko jest w porządku i nie ma przeszkód prawnych w zakupie tej działki /przesłuchanie pozwanego T. T. (1) k. 139 - 00:52:27; przesłuchanie pozwanej J. T. (2) k. 139 - 00:57:33/

Przed przystąpieniem do umowy sprzedaży T. T. (1) pojechał do Sądu Rejonowego w Pucku do Wydziału Ksiąg Wieczystych, aby przejrzeć księgę wieczystą przedmiotowej nieruchomości. Sprawdził, że nie ma żadnych obciążeń na przedmiotowej nieruchomości, poza ustanowionymi na rzecz małżonków M.. Pozwany wykonał także fotokopię z księgi wieczystej i pobrał odpis tej księgi. /odpis k. 91; fotokopia księgi wieczystej k. 92-94 odw.; przesłuchanie pozwanej J. T. (2) k. 139 - 00:57:33/

Małżonkowie T. nie sprawdzali w Internecie opinii o małżonkach S., ani też o ich sytuacji majątkowej. Nie pomyśleli nawet o takiej możliwości. Nie wiedzieli, czy media interesowały się tymi osobami /przesłuchanie pozwanej J. T. (2) k. 139 - 00:57:33/

T. T. (1) przekazał R. M. zaliczkę na poczet ceny. T. T. (1) i R. M. zawarli umowę przedwstępną sprzedaży nieruchomości, a następnie małżonkowie T. i M. stanęli do podpisania w W. aktu notarialnego i zawarcia umowy sprzedaży. Wszystkie dokumenty konieczne do podpisania umowy sprzedaży przygotował i dostarczył notariuszowi R. M.. /zeznania świadka R. M. k. 139 – 00:11:44; przesłuchanie pozwanego T. T. (1) k. 139 - 00:52:27/

W dniu 18 listopada 2008 r. w Kancelarii Notarialnej w W. przed notariuszem E. K. stawili się J. i R. małżonkowie M. działający łącznie w imieniu M. i I. małżonków S. oraz J. i T. małżonkowie T., celem podpisania umowy sprzedaży nieruchomości niezabudowanej gruntowej stanowiącej własność małżonków S., położonej we wsi O. oznaczonej nr ewidencyjnym działki (...), dla której prowadzona jest przez Sąd Rejonowy w Wejherowie Wydział zamiejscowy w Pucku księga wieczysta nr (...).

I. i M. S. działając przez pełnomocników J. i R. M., sprzedali J. i T. T. (1) na mocy umowy sprzedaży sporządzonej w formie aktu notarialnego przez E. K. (Repertorium (...)) przedmiotową nieruchomość za cenę 200.000 zł. /wypis z aktu notarialnego z dnia 18 listopada 2008 r. — Rep (...)k. 101-104/

Małżonkowie M. działając jako pełnomocnicy małżonków S. oświadczyli w ich imieniu, m.in. że:

- poza dwiema hipotekami umownymi zwykłymi w kwocie po 96.800 zł każda ustawionymi na rzecz małżonków M. tytułem zabezpieczenia pożyczki udzielonej I. S. przez J. i R. M. w kwocie 193.600 zł, przedmiotowa nieruchomość nie jest obciążona żadnymi innymi długami, prawami lub roszczeniami osób trzecich ani ograniczeniami w rozporządzaniu w szczególności nie jest przedmiotem dzierżawy oraz nie toczy się żadne postępowanie sądowe ani administracyjne, które skutkowałoby egzekucją z przedmiotowej nieruchomości;

- poza wskazaną umową pożyczki udzieloną I. S. przez małżonków M. w kwocie 193.600 zł oraz oświadczeniem o poddaniu się egzekucji i ustanowieniem hipoteki z dnia 5 grudnia 2007 r. M. i I. małżonkowie S. nie zawierali żadnych innych umów, w których zobowiązali się do zbycia lub obciążenia przedmiotowej nieruchomości lub ją zbyli bądź obciążyli. /wypis z aktu notarialnego z dnia 18 listopada 2008 r. — Rep (...)k. 101-104/

J. i R. M. oświadczyli we własnym imieniu, że I. S. do chwili podpisania tego aktu nie zwrócił im pełnej kwoty pożyczki, to jest kwoty 193.600 zł. Strony przedmiotowej umowy sprzedaży postanowiły, że cena 200.000 zł zostanie przez J. i T. T. (1) zapłacona w dniu podpisania aktu przelewem na rachunek bankowy na wskazany przez J. i R. M. jako pełnomocników M. i I. S.. Nadto, małżonkowie M. wyrazili zgodę na wykreślenie z księgi wieczystej KW (...): hipoteki umownej zwykłej w kwocie 96.800 zł na udziale I. S. oraz hipoteki umownej zwykłej w kwocie 96.800 zł na udziale M. S., ustanowionych na ich rzecz tytułem udzielonej pożyczki. /wypis z aktu notarialnego z dnia 18 listopada 2008 r. — Rep (...)k. 101-104/

Strony przedmiotowej umowy sprzedaży z dnia 18 listopada 2008 r. wniosły do Sądu Rejonowego w Wejherowie Zamiejscowego Wydziału Ksiąg Wieczystych w Pucku o wpis w dziale II księgi wieczystej KW (...) J. T. (1) oraz jej męża T. T. (1) jako właścicieli objętą tą księgą wieczystą nieruchomości na zasadach wspólności ustawowej oraz o wykreślenie z działu IV księgi wieczystej KW nr (...) hipoteki umownej zwykłej w kwocie 96.800 zł na udziale I. S. oraz hipoteki umownej zwykłej w kwocie 96.800 zł na udziale M. S., ustanowionych na rzecz J. i R. M. tytułem udzielonej pożyczki. /wypis z aktu notarialnego z dnia 18 listopada 2008 r. — Rep (...) k. 101-104/

R. M. nie miał kontaktu z I. S.. Kontakt ten był utrudniony, a z czasem wręcz niemożliwy. R. M. nie poinformował małżonków S. o sprzedaży nieruchomości. Nie kontaktował się on z małżonkami S.. Pieniądze uzyskane ze sprzedaży nieruchomości R. M. zatrzymał na zaspokojenie wierzytelności przysługującej mu od I. S., wynikającej z umowy pożyczki z dnia 5 grudnia 2007 r. /zeznania świadka R. M. k. 139 – 00:11:44/

Małżonkowie T. i M. mieli ze sobą dwukrotny kontakt, za pierwszym razem przy podpisaniu umowy przedwstępnej, a drugim razem przy podpisaniu umowy sprzedaży. /zeznania świadka R. M. k. 139 – 00:11:44; przesłuchanie pozwanego T. T. (1) k. 139 - 00:52:27/

Małżonkowie T. nigdy nie spotkali się z I. S. ani z M. S.. Przed zawarciem umowy nie znali sytuacji majątkowej właścicieli nieruchomości, nie wiedzieli nic o tych osobach, także tego czym się zajmowali. /zeznania świadka R. M. k. 139 – 00:11:44; przesłuchanie pozwanego T. T. (1) k. 139 - 00:52:27; przesłuchanie pozwanej J. T. (1) k. 139 – 00:57:33/

T. T. (1) nie miał żadnej wiedzy o sytuacji majątkowej małżonków S.. /przesłuchanie pozwanego T. T. (1) k. 139 - 00:52:27/

Urząd Skarbowy nigdy nie zakwestionował ceny działki, jaką uiścili małżonkowie T.. /zeznania świadka R. M. k. 139 – 00:11:44; decyzja k. 90-90 odw./

Nigdy nikt nie występował do pozwanych z roszczeniami związanymi z przedmiotową działką. /przesłuchanie pozwanego T. T. (1) k. 139 - 00:52:27/

Dokonując ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie, Sąd oparł się na powołanych dowodach z dokumentów, zeznań świadków oraz pozwanych.

Spór sprowadził się do oceny prawnej zaistniałego stanu faktycznego, który w istotnej części wynikał z dokumentów urzędowych np. wyroków SO, wypisów z ksiąg wieczystych , aktów notarialnych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Powództwo okazało się bezzasadne.

Podstawy prawnej roszczenia należy szukać w art. 527 k.c. Zgodnie z §1 tego przepisu, gdy osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.

Stosownie do treści § 2 czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności. Zgodnie z powszechnie przyjętym poglądem doktryny i sądów powszechnych, niewypłacalność nie musi ulec powiększeniu o całą wartość przedmiotu zaskarżonej czynności prawnej, a cytowany przepis odnosi się do każdego istotnego pogłębienia stanu niewypłacalności w jakimkolwiek stopniu.

Skarga pauliańska jest zatem środkiem ochrony wierzyciela. Stanowi formę zabezpieczenia w przypadku nielojalnego zachowania dłużnika. Zapewnia skuteczne zaspokojenie z przedmiotów majątkowych, które wskutek czynności prawnej dokonanej z pokrzywdzeniem wierzyciela wyszły z majątku dłużnika albo do niego nie weszły.

Przedmiotem skargi pauliańskiej może być w zasadzie każda czynność prawna, rozporządzająca lub zobowiązująco – rozporządzająca dokonana zarówno wyraźnie jak i w sposób dorozumiany.

Ciężar udowodnienia wskazanych powyżej przesłanek skargi pauliańskiej spoczywa na wierzycielu. Niekiedy - ze względu na szczególne okoliczności - ulegają one złagodzeniu, co ułatwia wierzycielowi przeprowadzenie dowodu.

Jak wynika z treści §3 i §4 art. 527 k.c., jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli korzyść majątkową uzyskał przedsiębiorca pozostający z dłużnikiem w stałych stosunkach gospodarczych, albo osoba będąca w bliskim stosunku z dłużnikiem, domniemywa się, że było wiadome tej osobie, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Określenie, czy stosunek łączący daną osobę z dłużnikiem może być uznany za bliski, jest z natury rzeczy ocenne i wymaga indywidualizacji w ramach okoliczności faktycznych każdej sprawy.

Przechodząc na grunt niniejszej sprawy bezspornym jest, iż powód posiada w stosunku do M. i I. małżonków S. wierzytelność w kwocie przekraczającą znacznie kwotę objętą pozwem i próba wyegzekwowania jej na drodze egzekucji komorniczej okazała się jednak bezskuteczna, a ponadto w wyniku wyzbycia się przedmiotowej nieruchomości małżonkowie S. stali się niewypłacalni w jeszcze większym stopniu.

Odnosząc się natomiast do samego faktu pokrzywdzenia należy zauważyć, iż zbycie przedmiotowej nieruchomości nie spowodowało uszczuplenia majątku dłużników S., gdyż środki uzyskane ze sprzedaży zostały w całości przeznaczone na zaspokojenie innych wierzycieli, jakimi byli małżonkowie M., a zatem z jednej strony zmniejszyły się aktywa dłużników (sprzedana nieruchomość), ale z drugiej strony zmniejszyły się tez pasywa tego majątku (zmniejszenie zadłużenia). Czynność prawna powodująca zmniejszenie majątku dłużnika nie może zostać uznana za krzywdzącą wierzyciela wówczas, gdy dłużnik w zamian za swoje świadczenie uzyskał ekwiwalent, który znajduje się w jego majątku lub został wykorzystany do zaspokojenia wierzyciela (podobny pogląd wyraził Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 13 grudnia 2014 r. w sprawie I ACa 1078/13, Lex nr 1437960). Trudno jednocześnie dopatrywać się pozorności, czy złej woli po stronie małżonków M. czy I. S. podczas zawarcia umowy pożyczki, gdyż została zawarta w formie aktu notarialnego i w dacie jeszcze przed wydaniem wyroków, z których wynikają wierzytelności powoda.

Z poczynionych w sprawie ustaleń wynika, że do zbycia przedmiotowej nieruchomości doszło poprzez działanie małżonków M. jako pełnomocników właścicieli nieruchomości. Przedmiotowe pełnomocnictwo do sprzedania wskazanej działki zostało im udzielone prawie na rok przed zawarciem umowy sprzedaży i stanowiło ono formę zabezpieczenia wierzytelności przysługującej małżonkom M. od I. S.. Jak wynika z ustalonego stanu faktycznego, małżonkowie S. nie wiedzieli o dokonanej transakcji i nie interesowali się przedmiotową nieruchomością. Podpisując umowę pożyczki i udzielając pełnomocnictwa, musieli się liczyć, iż w razie nie wywiązania się z zobowiązania, dojdzie do zbycia tej działki przez małżonków M.. Takie działanie małżonków S. można byłoby ewentualnie traktować w kategorii działania ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela D., jednakże nie można tej świadomości przypisać pełnomocnikom czyli małżonkom M., a tym bardziej pozwanym – małżonkom T..

Zarówno R. M. jak i jego żona nie znali wcześniej małżonków S., nie łączyły ich żadne stałe stosunki gospodarcze. Była to jednorazowa transakcja pomiędzy tymi stronami. Jak przyznał świadek M., później ten kontakt z S. był utrudniony, a po zbyciu nieruchomości nigdy już się z nim nie kontaktował. Małżonkowie M. musieli mieć świadomość kłopotów finansowych małżonków S., gdyż sam fakt niespłacenia pożyczki w terminie świadczy już o zaprzestaniu regulowania swoich zobowiązań, co prowadzi do niewypłacalności, jednakże małżonkowie M. nie wiedzieli o rozmiarze zadłużenia i stanie niewypłacalności I. S..

Tym bardziej, małżonkowie T. nie mogli wiedzieć o kłopotach finansowych sprzedających, czy ich niewypłacalności. Nigdy z nimi się nie spotkali, nie mieli z nimi żadnego kontaktu nawet telefonicznego. Nie ma podstaw zatem do przyjęcia, aby łączyły ich jakiekolwiek stosunki bliskie, bądź stałe stosunki gospodarcze. Nie można zatem przyjąć, aby pozwani wiedzieli o tym, że dłużnicy S. działali z pokrzywdzeniem wierzycieli, jako że nie znali nie tylko ich sytuacji majątkowej, ale nawet nie wiedzieli jaka jest ich świadomość w tym zakresie i motywy działania.

Z ustalonego stanu faktycznego wynika też, że T. T. (1) dołożył należytą staranność, aby sprawdzić stan prawny przedmiotowej nieruchomości. W ocenie Sądu, zrobił on więcej niż przeciętny nabywca nieruchomości, gdyż oprócz skontrolowania wpisów w księdze wieczystej nieruchomości wykonał jej fotokopię i skonsultował się z prawnikiem na temat dopuszczalności zawarcia umowy sprzedaży przedmiotowej nieruchomości z właścicielami działającymi przez pełnomocników M.. Wobec pozytywnie zaopiniowania tej transakcji przez prawnika, pozwani stanęli do podpisania umowy sprzedaży, nie mając już żadnych wątpliwości.

Reasumując, okolicznością niewątpliwą jest fakt, że w chwili dokonywania zaskarżonej czynności, pozwani nie mieli świadomości pokrzywdzenia przez dłużników powoda i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogli się o tym dowiedzieć. Nie można jednocześnie stawiać pozwanym zarzutu, iż nie sprawdzili I. S. w Internecie, iż nie „wrzucili” tego nazwiska w wyszukiwarkę internetową i nie śledzili „kariery” medialnej tej osoby, co podnosi strona powodowa. Nie można pominąć przecież faktu, iż nazwisko takie może nosić wiele osób i sprawdzenie w Internecie nie oznaczałoby, iż stroną tej umowy jest ta sama osoba, o której czytali na stronach internetowych. Nie ukształtowała się jeszcze w społeczeństwie praktyka sprawdzania drugiej strony umowy w Internecie, szukania przysłowiowej sensacji, czy dana osoba nie jest aby aferzystą i nie ma długów, o których pisały gazety. Taka „zapobiegliwość” nie może być standardem i wyznacznikiem postępowania z uwagi na wątpliwą jakość i rzetelność internetowych źródeł informacji. Nie można zatem stawiać pozwanym zarzutu niedołożenia należytej staranności.

Mając na uwadze powyższe, z uwagi na niespełniene przesłanki z art. 527 k.c. dotyczącej świadomości pozwanych, co do działania dłużników z pokrzywdzeniem powoda, Sąd oddalił powództwo.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu zapadło w oparciu o zasadę wyrażoną w art. 98 k.p.c.

Na zasądzoną z tego tytułu od powoda na rzecz pozwanych w częściach równych kwotę 7.217 zł złożyły się opłata od pełnomocnictwa – 17 zł i koszt zastępstwa procesowego pozwanych w kwocie 7.200 zł, o czym Sąd orzekł na podstawie 6 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r., poz. 461)

Na podstawie art.. 102 k.p.c. Sąd nie obciążył powoda kosztami sądowymi , mając na uwadze jego trudną sytuację materialną, leżącą u podstaw zwolnienia go od kosztów sądowych postanowieniem z dnia 16 grudnia 2013 r.