Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 czerwca 2014 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny
w składzie:

Przewodniczący: SSO Aneta Fiałkowska – Sobczyk

Protokolant: Aneta Łokaj

po rozpoznaniu w dniu 13 maja 2014 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa D. L. i R. L.

przeciwko I. C.

o uznanie umów za bezskuteczne

I.  umarza postępowanie w przedmiocie uznania za bezskuteczne umów przewłaszczenia na zabezpieczenie nieruchomości – lokalu mieszkalnego położonego we W. przy ul. (...), nieruchomości położonej w W. gm. Ż. (działka nr (...)) oraz nieruchomości położonej we W. przy ul. (...);

II.  uznaje za bezskuteczną w stosunku do powodów D. L.i R. L.umowę przewłaszczenia nieruchomości położonej we W.przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Krzyków we Wrocławiu prowadzi księgę wieczystą kw nr (...)na zabezpieczenie umowy pożyczki zawartej w dniu 15 marca 2010 r. pomiędzy R. C., a pozwaną I. C.w Kancelarii Notarialnej we W.przed notariuszem J. T.(rep. A nr (...)), którym to powodom przysługuje wobec R. C.wierzytelność w wysokości 452 285 zł (czterysta pięćdziesiąt dwa tysiące dwieście osiemdziesiąt pięć zł) z ustawowymi odsetkami od dnia 18.02.2004 r. do dnia zapłaty, wynikająca z prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 28.09.2010 r. w sprawie I ACa 792/11;

III.  w pozostałej części powództwo oddala;

IV.  nie obciąża powodów obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanej.

Na oryginale właściwy podpis.

Sygn. akt I C 432/10

UZASADNIENIE

W sprawie toczącej się pod sygn. akt I C 483/10, z którą połączono sprawy o sygn. akt I C 484/10 i I C 485/10, powodowie D. L. i R. L. pozwami skierowanymi przeciwko I. C., wnieśli o:

- uznanie umowy przewłaszczenia nieruchomości – lokalu mieszkalnego nr (...)położonego we W.przy ul. (...), objętego księgą wieczystą KW nr (...)prowadzoną przez Sąd Rejonowy dla Wrocławia - Krzyków, stanowiącej uprzednio własność dłużnika R. C.- na zabezpieczenie udzielonej mu przez pozwaną I. C.pożyczki w kwocie 20.000 zł, zawartej w dniu 17 marca 2010 r., za bezskuteczną w stosunku do powodów,

- uznanie umowy przewłaszczenia nieruchomości położonej w W.(gm. Ż.), oznaczonej jako działka nr (...), objętej księgą wieczystą KW nr (...), prowadzoną przez Sąd Rejonowy dla Wrocławia - Krzyków, stanowiącej uprzednio własność dłużnika R. C.- na zabezpieczenie udzielonej mu przez pozwaną I. C.pożyczki w kwocie 30.000 zł, zawartej w dniu 17 marca 2010 r., za bezskuteczną w stosunku do powodów,

- uznanie umowy przewłaszczenia nieruchomości położonej we W.przy ul. (...), objętej księgą wieczystą KW nr (...), prowadzoną przez Sąd Rejonowy dla Wrocławia - Krzyków, stanowiącej własność dłużnika R. C.- na zabezpieczenie udzielonej mu przez pozwaną I. C.pożyczki w kwocie 25.000 zł, zawartej w dniu 17 marca 2010 r., za bezskuteczną w stosunku do powodów.

Jednocześnie powodowie w każdej z połączonych spraw wnosili o nakazanie pozwanej I. C. znoszenia egzekucji z wyżej wymienionych nieruchomości.

Pozwem z dnia 12 kwietnia 2010 r. w sprawie sygn. akt I C 432/10, powodowie D. L. i R. L. skierowanym przeciwko I. C. wnieśli o:

- uznanie umowy przewłaszczenia nieruchomości położonej we W.przy ul. (...), objętej księgą wieczystą KW nr (...)prowadzoną przez Sąd Rejonowy dla Wrocławia - Krzyków, stanowiącej własność dłużnika R. C.- na zabezpieczenie udzielonej mu przez pozwaną I. C.pożyczki w kwocie 80.000 zł, zawartej w dniu 15 marca 2010 r., za bezskuteczną w stosunku do powodów;

- nakazanie pozwanej I. C. znoszenia egzekucji z wyżej wymienionej nieruchomości.

Zarządzeniem z dnia 10 sierpnia 2010 r. sprawę o sygn. akt I C 483/10 połączono do łącznego rozpoznania z niniejszą sprawą o sygn. akt I C 432/10.

W uzasadnieniu pozwów powodowie wskazali, że wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 22 września 2009 r., w sprawie I C 800/07, zasądzono od R. C.na ich rzecz kwotę 7 458 626,67 zł z ustawowymi odsetkami od kwoty 1 588 815,07 zł od dnia 20 października 2007 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty
5 869 811,60 zł od dnia 22 września 2009 r. do dnia zapłaty, a także koszty zastępstwa procesowego w kwocie 7 717 zł. Od wskazanego wyroku R. C.wniósł apelację, którą Sąd Apelacyjny we Wrocławiu oddalił w całości wyrokiem z dnia 12 marca 2010 r., w sprawie I ACa 118/10, jako oczywiście bezzasadną. Wymienione orzeczenia zostały zaopatrzone w klauzulę wykonalności w dniu 15 marca 2010 r. W tym samym dniu powodowie złożyli wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego ze spornych nieruchomości, należących do R. C.. Okazało się jednak, że w dniach 15 i 17 marca 2010 r. R. C.zawarł w formie aktów notarialnych umowy przewłaszczenia nieruchomości na zabezpieczenie, których przedmiotem było zabezpieczenie udzielonych mu przez pozwaną I. C.pożyczek pieniężnych. Skutkiem zawartych umów R. C.wyzbył się więc składników swego majątku, które z uwagi na swoją wartość i wysokość zasądzonego roszczenia, pozwalały na realne zaspokojenie wierzytelności powodów.

R. C., jak też jego żona – pozwana I. C., zawierając umowy przewłaszczenia nieruchomości na zabezpieczenie już po zapadnięciu wskazanego wyżej prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego, mieli świadomość pokrzywdzenia powodów. Ponadto z uwagi na prawie trzyletni czas trwania postępowania sądowego i obecność dłużnika przy ogłoszeniu orzeczenia zarówno pierwszej, jak i drugiej instancji, R. C.nie może zasłaniać się niewiedzą o istnieniu wierzytelności powodów i jej wysokości. Musiał on mieć zatem pełną świadomość, a co najmniej przewidywać taki skutek, że po zbyciu spornych nieruchomości, stanie się niewypłacalny i egzekucja skierowana do pozostałych składników majątku nie może przynieść zaspokojenia wierzytelności powodów. W ocenie powodów R. C.uszczuplił swój majątek bez żadnego ekonomicznego uzasadnienia, świadomie doprowadzając do sytuacji, kiedy aktywa jego majątku stały się mniejsze niż pasywa.

W wyniku opisanych wyżej czynności dokonanych z pokrzywdzeniem powodów pozwana uzyskała korzyść majątkową w rozumieniu przepisu art. 527 § 1 k.c., tj. nabyła własność spornych nieruchomości z jednoczesnym umniejszeniem majątku R. C..

W niniejszej sprawie znajduje również zastosowanie domniemanie z art. 527 § 3 k.c., bowiem faktem bezspornym jest, że więź małżeńska pomiędzy pozwaną a dłużnikiem obiektywnie wskazuje, że istnieje między nimi bliski stosunek, o którym mowa w powyższym przepisie, tym bardziej, że pozwana brała aktywny udział w postępowaniu przed Sądem Okręgowym i w postępowaniu przed Sądem II instancji oraz w pełni zdawała sobie sprawę z treści zapadłych orzeczeń i wynikających z tego obowiązków dla R. C..

W odpowiedzi na pozew pozwana I. C. wniosła o oddalenie powództwa w całości z uwagi na jego bezzasadność.

Pozwana wskazała, że udzieliła R. C.pożyczek, których spłata została zabezpieczona przewłaszczeniem należących do niego nieruchomości, szczegółowo opisanych w każdej z umów. Przy czym pozwana nie została jeszcze wpisana prawomocnym postanowieniem sądu wieczystoksięgowego jako właściciel tych nieruchomości, a nadto czynności przeniesienia własności nieruchomości mają wyłącznie cel zabezpieczający spłatę pożyczonych przez R. C.kwot i do upływu terminu zwrotu tych pożyczek na pozwanej ciąży obowiązek zwrotnego przeniesienia prawa własności nieruchomości. Z uwagi na powyższe niniejsze powództwo jest co najmniej przedwczesne, a w przypadku zapadnięcia wyroku je uwzględniającego, pozwana zostałaby zobowiązana do określonego i niemożliwego do spełnienia zachowania.

Nadto pozwana zarzuciła, że charakter dokonanych przez nią w dniu 15 i 17 marca 2010 r. czynności nie uzasadnia żądania powodów opartego na treści art. 527 k.c. i następnych. Zawarte przez nią umowy przeniesienia własności są wyłącznie czynnościami zabezpieczającymi, nie skutkującymi powstaniem po stronie pozwanej korzyści majątkowej. Wygaśnięcie roszczenia R. C.– pożyczkobiorcy, o zwrotne przeniesienie własności spornych nieruchomości w przypadku niespłacenia pożyczonych kwot, również nie skutkuje powstaniem jakiejkolwiek korzyści majątkowej. Pożyczkodawca po zaspokojeniu się z przedmiotu przewłaszczenia, ma bowiem obowiązek dokonania rozliczenia z pożyczkobiorcą. Dlatego też twierdzenia powodów, że zawierając sporne umowy pozwana uzyskała korzyść majątkową uzasadniającą wszczęcie postępowania w oparciu o treść art. 527 k.c., stoi w sprzeczności z treścią tych umów.

Pozwana wskazała także, że powodowie nie udowodnili braku możliwości zaspokojenia się przez nich z majątku R. C., ani też bezskuteczności wszczętej przez nich egzekucji, na skutek czynności dokonanej z udziałem pozwanej w dniach 15 i 17 marca 2010 r. Przedmiotowe powództwo zostało ponadto wytoczone tuż po wszczęciu postępowań egzekucyjnych wobec R. C., bez oczekiwania na ich efekty.

Dodatkowo pozwana wskazała, że niezależnie od zawartych w dniach 15 i 17 marca 2010 r. umów, własność spornych nieruchomości przysługiwała jej w ramach małżeńskiej wspólności majątkowej. Nieruchomości te zostały bowiem nabyte przez jej małżonka R. C.do majątku wspólnego pozwanej i jej męża. W chwili nabywania tychże nieruchomości R. C.nie posiadał majątku osobistego. Rozdzielność majątkowa pomiędzy pozwaną i jej mężem nastąpiła dopiero na mocy umowy z dnia 4 sierpnia 2005 r., przy czym nie obejmowała ona majątku wspólnego nabytego przed zawarciem tej umowy. W związku z powyższym pozwana nie mogła uzyskać korzyści majątkowej z pokrzywdzeniem powodów, skoro jeszcze przed zawarciem umów pożyczek z dnia 15 i 17 marca 2010 r. była współwłaścicielem nieruchomości, których dotyczyły umowy przewłaszczenia.

Z uwagi na uchylenie przez Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 13 maja 2011 r., wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu w sprawie sygn. akt I ACa 792/11 i przekazanie temu Sądowi sprawy do ponownego rozpoznania, tutejszy Sąd postanowieniem z dnia 08 września 2011 r. zawiesił niniejsze postępowanie na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c.

W dniu 23 listopada 2012 r. postępowanie w sprawie zostało podjęte.

Na rozprawie w dniu 17 kwietnia 2014 r. pełnomocnik powodów cofnął pozew ze zrzeczeniem się roszczenia odnośnie żądania uznania za bezskuteczne umów przewłaszczenia na zabezpieczenie nieruchomości położonych: we W. przy ul. (...), we W. przy ul. (...) i w W. (gm. Ż.) oznaczonej jako działka nr (...).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Wyrokiem z dnia 22 września 2009 r. w sprawie I C 800/07 Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny zasądził od pozwanego R. C.solidarnie na rzecz D. L.i R. L.kwotę 7 458 626,67 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty 1 588 815,07 zł od dnia 20 października 2007 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 5 869 811,60 zł od dnia 22 września 2009 r. do dnia zapłaty, a także koszty zastępstwa procesowego w kwocie 7 717 zł.

R. C.wniósł od powyższego wyroku apelację, którą Sąd Apelacyjny we Wrocławiu wyrokiem z dnia 12 marca 2010 r. w sprawie sygn. akt I ACa 118/10 w całości oddalił.

Jednocześnie postanowieniem z dnia 16 czerwca 2010 r. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu wstrzymał wykonanie wyroków w sprawie sygn. akt I C 800/07 i I ACa 118/10 w całości do czasu ukończenia postępowania kasacyjnego.

Na skutek skargi kasacyjnej wniesionej przez R. C., Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 13 maja 2011 r. uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu i przekazał temu Sądowi sprawę do ponownego rozpoznania.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy, prawomocnym wyrokiem z dnia 28 września 2012 r. (sygn. akt I ACa 792/11), Sąd Apelacyjny we Wrocławiu zmienił wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 22 września 2009 r. w punkcie I w ten sposób, że zasądził od pozwanego R. C.solidarnie na rzecz powodów R. L.i D. L.kwotę 452 285 zł z ustawowymi odsetkami od 18 lutego 2004 r., a dalej idące powództwo oddalił.

Postanowieniem z dnia 21 lutego 2014 r. sygn. akt V CSK 243/13 Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia do rozpoznania skargi kasacyjnej od wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 28 września 2012 r. w sprawie I ACa 792/11.

(dowód: wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 22 września 2009 r. sygn. akt I C 800/07 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 12 marca 2010 r., k. 12; wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 28 września 2012 r. sygn. akt I ACa 792/11, k. 337-338; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2014 r. sygn.. akt V CSK 243/13, k. 494-495, postanowienie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 16 czerwca 2010 r. - akta postępowania egzekucyjnego komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia Fabrycznej T. K. Km 564/2010);

Po wydaniu wyroku z dnia z dnia 12 marca 2010 r. w sprawie sygn. akt I ACa 118/10 przez Sąd Apelacyjny we Wrocławiu powodowie złożyli u właściwych komorników sądowych wnioski o wszczęcie postępowania egzekucyjnego przeciwko dłużnikowi R. C..

(okoliczność bezsporna);

Postępowanie egzekucyjne prowadzone w sprawie KM 1978/10 przez komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia-Śródmieścia R. R., toczyło się z lokalu użytkowego nr (...)położonego we W.przy ulicy (...), opisanego w księdze wieczystej KW nr (...), prowadzonej przez Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Krzyków Wydział IV Ksiąg Wieczystych oraz z lokalu mieszkalnego nr (...)położonego we W.przy ulicy (...), opisanego w księdze wieczystej KW nr (...), prowadzonej przez Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Krzyków Wydział IV Ksiąg Wieczystych. Według stanu na dzień 18 marca 2010 r., właścicielem tych lokali ujawnionym w księgach wieczystych był R. C..

Postępowanie egzekucyjne z powyższych nieruchomości zostało umorzone ze względu na fakt, że R. C.zawarł umowy przewłaszczenia przedmiotowych nieruchomości na zabezpieczenie pożyczek udzielonych mu przez jego żonę I. C., w wyniku czego ich własność została przeniesiona na pozwaną.

(dowód: dokumenty znajdujące się w aktach postępowania egzekucyjnego komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia – Śródmieścia R. R. Km 1978/10);

W sprawie KM 1052/10 komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia-Krzyków W. O.prowadził postępowanie egzekucyjne z nieruchomości stanowiącej działkę nr (...), obręb P., o powierzchni 0,0353 ha, położonej we W.przy ulicy (...), objętej księgą wieczystą KW (...), prowadzonej przez Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Krzyków Wydział IV Ksiąg Wieczystych oraz z nieruchomości stanowiącej działkę nr (...), obręb W., gmina Ż., o powierzchni 0,1500 ha, opisanej w księdze wieczystej KW (...), prowadzonej przez Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Krzyków Wydział IV Ksiąg Wieczystych. Według stanu ujawnionego w księgach wieczystych na dzień 18 marca 2010 r., R. C.był właścicielem działki (...)obręb W.oraz użytkownikiem wieczystym gruntu i właścicielem budynku stanowiącego odrębną nieruchomość położonego przy ulicy (...)we W..

W toku postępowania egzekucyjnego prowadzonego w stosunku do powyższych nieruchomości komornik ustalił, że w dniu 17 marca 2010 r. R. C.zawarł umowy przewłaszczenia przedmiotowych nieruchomości na zabezpieczenie pożyczek udzielonych mu przez jego żonę I. C., w wyniku czego ich własność została przeniesiona na pozwaną.

(dowód: dokumenty znajdujące się w aktach postępowania egzekucyjnego komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia – Krzyków W. O. Km 1052/10);

W sprawie KM 564/10 postępowanie egzekucyjne z wniosku powodów prowadzone przez komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia-Fabrycznej T. K., toczyło się z nieruchomości należącej do R. C., położonej we W.przy ulicy (...), dla której Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Krzyków prowadzi księgę wieczystą KW (...)oraz z nieruchomości położonej przy ulicy (...), dla której Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Krzyków prowadzi księgę wieczystą KW (...).

W stosunku do nieruchomości położonej przy ulicy (...) we W., na wniosek komornika, w księdze wieczystej zostało wpisane ostrzeżenie o wszczęciu egzekucji z tejże nieruchomości.

Postanowieniem Sądu Rejonowego dla Wrocławia Krzyków we Wrocławiu IV Wydziału Ksiąg Wieczystych z dnia 22 marca 2011 r., oddalono wniosek powodów o wpis do księgi wieczystej (...)ostrzeżenia o wszczęciu postępowania egzekucyjnego z nieruchomości przy ulicy (...)we W.z uwagi na fakt, że w dniu 15 marca 2010 r. R. C.przeniósł jej własność na I. C..

Postępowanie egzekucyjne KM 564/10 zostało w całości umorzone postanowieniem komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia – Fabrycznej we Wrocławiu T. K. z dnia 21 czerwca 2011 r. z uwagi na uchylenie przez Sąd Najwyższy wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 12 marca 2010 r. w sprawie sygn. akt I ACa 118/10, stanowiącego wraz z wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 22 września 2009 r. sygn. akt I C 800/07 tytuł wykonawczy.

(dowód: dokumenty znajdujące się w aktach postępowania egzekucyjnego komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia Fabrycznej T. K. Km 564/2010);

Z wniosku powodów z dnia 4 stycznia 2013 r. toczy się także postępowanie egzekucyjne KM 44/13 prowadzone przez komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Wałbrzychu M. J.. Prowadzone ono jest z nieruchomości położonej w W. przy ulicy (...), co do której dłużnikowi przysługuje prawo użytkowania wieczystego gruntów oraz prawo własności budynków stanowiących odrębną własność nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w Wałbrzychu Wydział VII Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...). Zgodnie ze sporządzonym opisem i oszacowaniem powyższej nieruchomości, jej wartość rynkowa wynosi 347 800 zł. W dniu 17 marca 2014 r. odbyła się pierwsza licytacja, w wyniku której nie został wyłoniony nabywca.

(dowód: dokumenty znajdujące się w aktach postępowania egzekucyjnego komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Wałbrzychu M. J. Km 44/13);

Komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia-Krzyków G. M.prowadzi z wniosku powodów postępowanie egzekucyjne KM 4394/12 przeciwko dłużnikowi R. C., na podstawie tytułu wykonawczego- wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 28 września 2012 r. sygn. akt I ACa 792/11.

W toku prowadzonej egzekucji komornik sądowy zajął ruchomości znajdujące się w lokalu użytkowym przy ulicy (...)we W., będące we władaniu R. C.. Przeprowadzone licytacje komornicze powyższych ruchomości okazały się w przeważającym zakresie bezskuteczne, a wartość uzyskanych środków finansowych– w stosunku do wysokości wierzytelności przysługującej powodom - jest znikoma.

Z pisma Spółdzielni Mieszkaniowej (...)we W.komornik uzyskał natomiast informację, że w dniu 17 marca 2010 r. R. C.przekazał spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego na rzecz swojej żony I. C..

Wobec bezskuteczności działań, wskazane postępowanie egzekucyjne z wierzytelności i praw dłużnika zostało umorzone.

(dowód: dokumenty znajdujące się w aktach postępowania egzekucyjnego komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia-Krzyków G. M. Km 4394/12);

Na podstawie umowy majątkowej małżeńskiej zawartej w dniu
4 sierpnia 2005 r. w formie aktu notarialnego Repertorium A nr (...), pomiędzy pozwaną I. C.i jej mężem R. C.została ustanowiona rozdzielność majątkowa.

(dowód: akt notarialny z dnia 4 sierpnia 2005 r. Repertorium A nr(...), k. 42-43);

Pozwana I. C.i dłużnik R. C.w chwili zawierania umowy przewłaszczenia nieruchomości położonej we W.przy ulicy
(...)na zabezpieczenie umowy pożyczki z dnia 15 marca 2010 r., byli małżeństwem.

(okoliczność bezsporna);

W chwili obecnej zobowiązanie R. C.względem powodów, na które składa się należność główna zasądzona wyrokiem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 28 września 2012 r. w sprawie akt I ACa 792/11 wraz z należnymi odsetkami wynosi ponad 1 000 000 zł.

(okoliczność bezsporna).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności należy wskazać, że postępowanie podlegało umorzeniu stosownie do art. 355 § 1 k.p.c. w zw. z art. 203 § 1 k.p.c. w części, w której powodowie cofnęli pozew ze zrzeczeniem się roszczenia, tj. w przedmiocie uznania za bezskuteczne umów przewłaszczenia na zabezpieczenie nieruchomości – lokalu mieszkalnego położonego we W. przy ul. (...), nieruchomości położonej w W. gm. Ż. (działka (...)) oraz nieruchomości położonej we W. przy ul. (...), o czym Sąd orzekł w punkcie I sentencji wyroku.

W pozostałym zakresie powództwo podlegało uwzględnieniu odnośnie uznania za bezskuteczną umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie nieruchomości położonej we W. przy ulicy (...). W dalszej części okazało się natomiast bezprzedmiotowe.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o zebrane w sprawie dokumenty, w tym w szczególności w oparciu o odpisy wyroków w sprawie toczącej się z powództwa R. L.i D. L.przeciwko R. C.(sygn. akt I C 800/07, I ACa 118/10 i I ACa 792/11), a także dokumenty urzędowe zawarte w aktach spraw komorniczych: KM 1978/10, KM 1052/10, KM 564/10, KM 44/13 i KM 4394/12, które obrazowały przebieg postępowań egzekucyjnych toczących się wobec dłużnika. Dokumenty te nie były kwestionowane przez żadną ze stron i nie wzbudziły wątpliwości Sądu co do ich autentyczności. Sąd oparł się także na dowodzie z przesłuchania powodów, których zeznania są spójne oraz korespondują w pełni z dowodami z dokumentów.

Podstawę prawną dochodzonego roszczenia stanowi przepis art. 527 § 1 k.c., zgodnie z którym, gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. Z § 2 art. 527 k.c. wynika, że czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności.

Z kolei według art. 527 § 3 k.c. , jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Celem instytucji skargi pauliańskiej jest ochrona interesów wierzyciela na wypadek nielojalnego czy wręcz nieuczciwego postępowania dłużnika, który z pokrzywdzeniem wierzyciela wyzbywa się składników swego majątku na rzecz osób trzecich lub majątek ten obciąża, zaciągając kolejne zobowiązania i w ten sposób stwarza lub pogłębia stan swojej niewypłacalności.

Przesłankami warunkującymi możliwość skorzystania przez uprawnionego z ochrony pauliańskiej jest wykazanie przez powoda takich okoliczności jak: istnienia godnego ochrony interesu wierzyciela (powodów) w postaci wierzytelności, dokonanie przez dłużnika z osobą trzecią (pozwanym) czynności prawnej, dokonanie przez dłużnika czynności z pokrzywdzeniem wierzycieli i świadomością tego pokrzywdzenia, a zarazem dokonanie takiej czynności, z której osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową oraz działanie osoby trzeciej w złej wierze. Dla zastosowania skargi pauliańskiej wszystkie wymienione przesłanki muszą wystąpić kumulatywnie, a ciężar ich udowodnienia co do zasady – zgodnie z regułą dowodową wyrażoną w art. 6 k.c. - obciąża wierzyciela, który jest uprawniony do zaskarżenia czynności prawnej dłużnika.

Judykatura stoi na stanowisku, że wierzytelność chroniona skargą pauliańską powinna być skonkretyzowana. W wyroku z 27 listopada 2003 r. (III CKN 355/01, LEX nr 359441) Sąd Najwyższy stwierdził, że sprecyzowanie wierzytelności (obejmująca przynajmniej jej istnienie, tytuł prawny wierzytelności i wysokość) należy do wierzyciela, bowiem wierzyciel wyznacza w skardze z art. 527 k.c. przedmiot ochrony pauliańskiej. Jedną z przesłanek uznania czynności prawnej za bezskuteczną jest wykazanie, że przysługująca powodowi wobec określonego dłużnika wierzytelność jest realna i skonkretyzowana, a nie hipotetyczna.

W ocenie Sądu powodowie sprostali powyższemu obowiązkowi, gdyż przedstawili prawomocny wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 28 września 2012 r. w sprawie I ACa 792/11, którym zasądzono od R. C.na ich rzecz kwotę 452 285 zł z ustawowymi odsetkami od 18 lutego 2004 r. do dnia zapłaty.

Zaskarżeniu w ramach akcji pauliańskiej mogą podlegać w zasadzie wszelkie czynności prawne o charakterze rozporządzającym lub zobowiązująco – rozporządzającym, jednocześnie przysparzające korzyści osobie trzeciej i powodujące krzywdzące dla wierzycieli pomniejszenie majątku dłużnika. Mogą to być nie tylko czynności nieodpłatne, ale także odpłatne, a nawet ekwiwalentne.

Niewątpliwym jest, iż w niniejszej sprawie przedmiotem uznania za bezskuteczną jest umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie nieruchomości położonej we W.przy ulicy (...), zawarta w dniu 15 marca 2010 r. w formie aktu notarialnego pomiędzy R. C.i I. C., której przedmiotem było zabezpieczenie udzielonej R. C.przez pozwaną pożyczki pieniężnej w kwocie 80 000 zł.

W tym miejscu przypomnieć jeszcze należy, że wobec treści wskazanego wyżej wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 28 września 2012 r. i ostatecznej wysokości zasądzonego nim roszczenia, powodowie cofnęli powództwo odnośnie pozostałych umów przewłaszczenia na zabezpieczenie dotyczących nieruchomości przy ul. (...) we W. oraz działki nr (...), obręb W., gmina Ż..

W wyniku omawianej czynności prawnej, pozwana nabyła własność spornej nieruchomości. Umowa ta polega bowiem na bezwarunkowym przeniesieniu prawa własności rzeczy na wierzyciela, z równoczesnym zobowiązaniem go do powrotnego przeniesienia własności rzeczy na dłużnika, pod warunkiem uiszczenia w terminie przewidzianym w umowie zabezpieczonego długu. W wypadku, kiedy dłużnik w przewidzianym terminie nie uiści długu, traci uprawnienie do żądania powrotnego przeniesienia prawa własności przewłaszczonej rzeczy, wierzyciel zaś definitywnie nabywa jej własność. Tym samym za nietrafione Sąd uznał twierdzenia pozwanej, że wskutek zawartej umowy nie uzyskała ona korzyści majątkowej, gdyż umowa ta miała na celu jedynie zabezpieczenie spłaty pożyczki udzielonej przez nią R. C.. Z dokumentów zgromadzonych w aktach komorniczych wynika jednoznacznie, że to właśnie pozwana wpisana jest w księgach wieczystych prowadzonych dla poszczególnych nieruchomości (w tym spornej) jako właściciel.

Dalej wskazać trzeba, iż ochrona pauliańska przysługuje wtedy, gdy dłużnik dokonał czynności prawnej z pokrzywdzeniem wierzycieli. Biorąc pod uwagę, że przedmiotem zaskarżenia może być czynność prawna powodująca niewypłacalność dłużnika lub powiększenie jego niewypłacalności (co wynika wprost z art. 527 § 2 k.c.), w orzecznictwie sformułowano ogólną tezę, iż pokrzywdzenie wierzycieli powstaje na skutek takiego stanu faktycznego majątku dłużnika, który powoduje niemożność, utrudnienie lub odwleczenie zaspokojenia wierzyciela lub gdy zaspokojenie to można uzyskać z dodatkowym znacznym nakładem kosztów, czasu i ryzyka (por. wyrok Sądu Najwyższego z 28 listopada 2001 r., IV CKN 525/00, LEX nr 53110; wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 21 listopada 2012 r., I ACa 1057/12, LEX nr 1280309). „Pokrzywdzenie” wierzycieli należy ponadto rozumieć jako złą prognozę co do możliwości spełnienia przez dłużnika świadczenia, istniejącą tak w chwili wystąpienia ze skargą, jak i w chwili orzekania (por. M. Pyziak-Szafnicka, Ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika, s. 96 i nast., Warszawa 1995). Pomiędzy czynnością prawną dłużnika, jego niewypłacalnością oraz pokrzywdzeniem wierzyciela musi ponadto zachodzić określony związek przyczynowy. Nie chodzi przy tym o adekwatny związek przyczynowy, lecz o to, by dokonanie przez dłużnika czynności prawnej było warunkiem koniecznym (conditio sine qua non) powstania lub pogłębienia się jego niewypłacalności.

W postępowaniu ze skargi pauliańskiej wykazanie niewypłacalności dłużnika należy do skarżącego wierzyciela. Do zastosowania art. 527 k.c. nie jest jednak konieczne wszczęcie postępowania egzekucyjnego i przeprowadzenie nieskutecznej egzekucji, ani też ogłoszenie upadłości dłużnika (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 06 grudnia 1996 r., I ACr 853/96, Apel. W-wa 1997, nr 3, poz. 23; wyrok Sądu Najwyższego z 18 września 1998 r., III CKN 612/97, OSNC 1999, nr 3, poz. 56; wyrok Sądu Najwyższego z 24 stycznia 2000 r., III CKN 554/98, LEX nr 52736).

Przenosząc powyższe rozważania teoretyczne na grunt rozpoznawanej sprawy, wskazać należy, że w ocenie Sądu, z zebranego w sprawie materiału dowodowego w sposób niezbity wynika, że wskutek zawartej z pozwaną umowy przewłaszczenia, R. C.stał się niewypłacalny w większym stopniu. Z dokumentów zgromadzonych w aktach komorniczych wynika bowiem, że przeciwko dłużnikowi toczyły się trzy postępowanie egzekucyjne oraz obecnie prowadzone są jeszcze dwa – Km 44/13 i Km 4394/12. Żadna z prowadzonych wobec dłużnika egzekucji nie doprowadziła jednak do zaspokojenia powodów. Podkreślić należy, że większość tych postępowań toczyła się już od marca 2010 r. Jednak wskutek czynności podejmowanych przez R. C., w tym przede wszystkim polegających na przenoszeniu na jego żonę własności posiadanych nieruchomości czy praw, oraz utrudnianiu przez niego toczących się postępowań (brak kontaktu z komornikami, nagminne pisanie skarg na czynności komorników- najczęściej niezasadnych), okazywały się one bezskuteczne.

Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że dłużnik R. C.jest obecnie właścicielem nieruchomości położonej w W.przy ulicy (...)oraz we W.przy ulicy (...). Wskazać jednak trzeba, że w stosunku do pierwszej z nich został wprawdzie sporządzony opis i oszacowanie, jednak w wyniku pierwszej licytacji nie wyłoniono nabywcy. Jak wynika ponadto z zeznań powódki, R. C.złożył skargę na czynności komornika w sprawie Km 44/13, co dodatkowo wydłuży to postępowanie. Nie bez znaczenia jest również okoliczność, że wartość tejże nieruchomości została określona na 347 800 zł, a w trakcie kolejnej licytacji jej cena wywoławcza zostanie obniżona. Mając poza tym na uwadze, że powodom przysługuje w stosunku do dłużnika wierzytelność w wysokości ponad 1 000 000 zł (wliczając w to należność główną oraz wymagalne odsetki), kwota, która zostanie ewentualnie uzyskana ze sprzedaży nieruchomości w W., nie wystarczy na pokrycie całego długu R. C.. Z uwagi na powyższe oczywistym jest, że egzekucja prowadzona ze wskazanej nieruchomości zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego, nie będzie mogła przynieść zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej powodom przeciwko dłużnikowi. Dlatego też stan majątku R. C.w omawianym zakresie stanowi w ocenie Sądu o jego niewypłacalności w rozumieniu art. 527 k.c.

Jeśli chodzi natomiast o nieruchomość położoną we W. przy ul. (...), to w pierwszej kolejności należy podnieść, że wprawdzie w toku postępowania egzekucyjnego Km 564/10 w księdze wieczystej prowadzonej dla powyższej nieruchomości zostało wpisane ostrzeżenie o wszczęciu z niej egzekucji, to jednak zgromadzony materiał dowodowy, w tym akta komornicze, nie pozwoliły Sądowi na ustalenie wartości tejże nieruchomości. Nie ma więc pewności, czy wierzytelność powodów mogłaby zostać zaspokojona z tego składnika majątku dłużnika. Jak już była o tym mowa, dłużnik staje się niewypłacalny w wyższym stopniu wtedy, gdy zaspokojenie można uzyskać z dodatkowym znacznym nakładem kosztów, czasu, czy ryzyka. Inaczej, stan niewypłacalności dłużnika w stopniu wyższym obejmuje i utrudnienie i odwleczenie zaspokojenia (tak: Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 listopada 2001 r., IV CKN 525/00, LEX nr 53110, Biul.SN 2002/5/11). Dla przyjęcia niewypłacalności dłużnika wystarczające jest również, że egzekucja okazała się nieskuteczna z jednej choćby części składowej majątku dłużnika.

Z uwagi na powyższe Sąd uznał, że prowadzenie egzekucji z nieruchomości położonej przy ulicy (...), przy uwzględnieniu, że nie jest znana jej faktyczna wartość, prowadziłoby może do ewentualnego uzyskania przez powodów zaspokojenia, jednak ze znacznym nakładem czasu i przede wszystkim ryzyka.

Jeszcze raz w tym miejscu wypada przypomnieć, że powodowie starają się odzyskać swoją wierzytelność od ponad czterech lat, jednak bezskutecznie.

Wskazać również trzeba, że wartość spornej nieruchomości położonej przy ulicy (...) we W., w sprawie I C 800/07, według stanu na dzień 18 października 2007 r. została określona przez biegłego sądowego na kwotę 8 317 000 zł, zaś na moment orzekania w powyższej sprawie na kwotę 9 297 555 zł. Nie ma więc żadnych wątpliwości, że postępowanie egzekucyjne prowadzone ze spornej nieruchomości będzie mogło doprowadzić do zaspokojenia powodów.

W tej sytuacji uszczuplenie majątku poprzez sprzedaż nieruchomości położonej we W.przy ulicy (...), niewątpliwie doprowadziło do stanu niewypłacalności dłużnika w większym rozmiarze. Szczególnie również w kontekście przeniesienia własności innych nieruchomości dłużnika R. C..

Dla skuteczności skargi pauliańskiej nie jest konieczne, by w zamiarze dłużnika leżało pokrzywdzenie wierzycieli, ani też by zamiar ten skierowany był przeciwko określonemu wierzycielowi. Wystarczy, że dłużnik ma świadomość pokrzywdzenia wierzycieli. Świadomość taka istnieje, gdy dłużnik wie, że na skutek czynności prawnej określone aktywa wyjdą z jego majątku i że z tego powodu wierzyciele będą mieli trudności z zaspokojeniem, a w konsekwencji nastąpi ich pokrzywdzenie.

Jak wynika z akt sprawy, w dniu sporządzenia umowy przewłaszczenia nieruchomości, tj. 15 marca 2010 r., dłużnik niewątpliwie wiedział, iż posiada zobowiązanie względem powodów. Przeciwko niemu toczyło się bowiem postępowanie w sprawie I C 800/7, w której wyrok zasądzający na rzecz D. L.i R. L.określoną kwotę zapadł w dniu 22 września 2009 r., zaś w dniu 12 marca 2010 r. Sąd Apelacyjny oddalił wniesioną przez R. C.apelację. Dlatego też dłużnik zawierając sporną umowę, bez wątpienia miał świadomość, iż uszczupla swój majątek z aktywów, z których zaspokojenie mogliby uzyskać powodowie odnośnie wierzytelności wynikającej z powyższego wyroku. Zaznaczyć przy tym należy, iż po zapadnięciu w dniu 12 marca 2010 r. wyroku Sądu Apelacyjnego, R. C.przeniósł na swoją żonę własność większości posiadanych przez siebie składników majątku, w tym kilku nieruchomości. Mimo iż co do trzech z nich powództwo zostało w rozpoznawanej sprawie cofnięte, wskazana okoliczność jest o tyle istotna i znamienna, że dodatkowo potwierdza cel czynności dokonywanych przez dłużnika oraz istniejącą po jego stronie świadomość pokrzywdzenia powodów.

Przepis 527 § 3 k.c. wprowadza ułatwienie dowodowe przez ustanowienie określonego w nim domniemania. Dla jego zastosowania konieczne jest wykazanie przez wierzyciela, że osobę trzecią łączył z dłużnikiem stosunek bliskości w chwili dokonania czynności prawnej krzywdzącej wierzycieli. Przyjmuje się, że chodzi o taki stosunek bliskości między dwiema osobami, który uzasadnia przyjęcie, że jedna z nich jest w posiadaniu informacji o obecnej sytuacji majątkowej drugiej (wyrok Sądu Najwyższego z 24 kwietnia 1996 r., I CRN 61/96, LexPolonica nr 309785, OSNC 1996, nr 9, poz. 125). Stosunek bliskości z reguły wynika z powiązań rodzinnych: pokrewieństwa, małżeństwa czy powinowactwa. Wprawdzie wskazane stosunki nie muszą oznaczać bliskiego stosunku pomiędzy dłużnikiem i jego kontrahentem (w rozumieniu art. 527 § 3 k.c.), nie mniej ocena okoliczności ujawnionych w niniejszym postępowaniu pozwala na przyjęcie z pełnym przekonaniem, że w tym konkretnym przypadku stosunek taki istniał.

Bezspornym w sprawie jest, iż pozwana I. C.jest żoną dłużnika R. C.i była nią w momencie zawierania spornej umowy, a więc niewątpliwie istniał między nimi stosunek bliskości.

Zatem to na pozwanej, zgodnie z art. 6 k.c. ciążył obowiązek obalenia domniemania z art. 527 § 3 k.c. Pozwana jednak nie tylko nie obaliła tego domniemania ale, jak wynika ponadto z przesłuchania powodów, a także samej pozwanej, znała ona treść wyroków zapadłych przeciwko R. C.w sprawie sygn. akt I C 800/07 i I ACa 118/10. Stąd niewątpliwie miała ona wiedzę, iż jej mąż posiada względem powodów znaczne zobowiązanie.

Nieistotne są przy tym twierdzenia pozwanej, iż obecnie nie mieszka z mężem i pozostaje z nim w nieformalnej separacji. Stosunek bliskości musi bowiem istnieć w chwili dokonywania czynności objętej akcją pauliańską, a więc w niniejszej sprawie 15 marca 2010 r.

Z uwagi na wskazane okoliczności Sąd uznał, że pozwana wiedziała, iż czynność prawna w postaci umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie przedmiotowej nieruchomości jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli.

Konsekwencją takiej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego było uznanie żądania powodów udzielenia im ochrony prawnej, o jaką zabiegali w niniejszym postępowaniu, za zasadne. Dowody te pozwalały na ocenę, że w wyniku czynności prawnej z 15 marca 2010 r. doszło co najmniej do pogłębienia stanu niewypłacalności R. C.i że działał on ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Sposób działania dłużnika, który pomimo wiedzy o istnieniu wymagalnych zobowiązań, w krótkim czasie, bo w ciągu kilku dni wyzbył się prawie wszystkich posiadanych nieruchomości (w tym położonej we W.przy ul. (...)), jednoznacznie świadczy o tym, że działał on ze świadomością pokrzywdzenia powodów.

W związku z powyższym w punkcie II sentencji wyroku uznano za bezskuteczną w stosunku do nich umowę przewłaszczenia nieruchomości położonej we W.przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Krzyków we Wrocławiu prowadzi księgę wieczystą kw nr (...)na zabezpieczenie umowy pożyczki zawartej w dniu 15 marca 2010 r. pomiędzy R. C.a pozwaną I. C.w Kancelarii Notarialnej we W.przed notariuszem J. T.(rep. A nr (...)), którym to powodom przysługuje wobec R. C.wierzytelność w wysokości 452 285 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 18 lutego 2004 r. do dnia zapłaty, wynikająca z prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 28 września 2010 r. w sprawie I ACa 792/11.

Dodatkowo należy wskazać, że redagując ten punkt sentencji wyroku, Sąd miał na względzie utrwaloną linię orzecznictwa Sądu Najwyższego, zgodnie z którą uwzględniając powództwo na podstawie przepisu art. 527 § 1 k.c., sąd powinien określić wierzytelność zarówno pod względem podmiotowym, jak i przedmiotowym (uchwała Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 11 października 1995 r. III CZP 139/95, Lex 307360) oraz to, że sprecyzowanie, jak ma się zachować osoba, której czynność na podstawie art. 527 k.c. uznana została za bezskuteczną, nie musi się znaleźć w sentencji wyroku (wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 10 listopada 2005 r. III CK 75/2005 Lex 2301114 ). Kierując się powyższym, Sąd w punkcie II sentencji wyroku określił wierzytelność przysługującą powodom i pominął określone w punkcie 2 petitum pozwu, a stanowiące dodatkowe, niewymagane i nie mające znaczenia prawnego sprecyzowania (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 2005 r. III CK 75/05, LEX nr 567999), tj. żądanie nakazania pozwanej znoszenia egzekucji z nieruchomości położonej we W. przy ulicy (...).

Uznanie czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzyciela za bezskuteczną w stosunku do wierzyciela powoduje, że zaskarżona czynność nie traci wprawdzie ważności, niemniej jednak staje się ona bezskuteczna tylko w stosunku do wierzyciela, który czynność tę zaskarżył, natomiast w stosunku do innych osób, a w szczególności między dłużnikiem a osobą trzecią, która uzyskała korzyść majątkową, oraz w stosunku do innych wierzycieli, czynność pozostaje nadal skuteczna (tzw. bezskuteczność względna czynności prawnej). Zgodnie z treścią przepisu art. 532 k.c. uzyskanie przez wierzyciela wyroku stwierdzającego bezskuteczność czynności dłużnika pozwala na zaspokojenie się z przedmiotu majątkowego, który wskutek czynności prawnej wyszedł z majątku dłużnika lub do niego nie wszedł i znajduje się we władaniu osoby trzeciej. Celem skargi pauliańskiej i istotą tej instytucji jest możliwość zaspokojenia się wierzyciela z określonego przedmiotu w taki sposób, jakby nadal znajdował się on w majątku dłużnika (egzekucja wobec osoby trzeciej kierowana jest właśnie do tego przedmiotu majątkowego). Uprawnienie do prowadzenia egzekucji z majątku osoby trzeciej, które powstało na skutek uwzględnienia skargi pauliańskiej, korzysta z uprzywilejowania w stosunku do innych wierzytelności przysługujących wierzycielom osoby trzeciej i może być dochodzone z pierwszeństwem przed tymi innymi wierzytelnościami. Dlatego też w ocenie Sądu żądanie powodów zawarte w punkcie 2 petitum pozwu było bezprzedmiotowe i powództwo w tym zakresie podlegało oddaleniu (punkt III sentencji wyroku).

Orzeczenie o kosztach procesu zawarte w punkcie IV sentencji wyroku oparte zostało na przepisach art. 100 k.p.c. i 102 k.p.c.

Niniejsze postępowanie było prowadzone w wyniku połączenie 4 odrębnych spraw o uznanie umów za bezskuteczne.

Powodowie, jak należy przyjąć, wygrali w znacznej części tylko jedną ze spraw tj. sprawę o uznanie za bezskuteczną umowy przewłaszczenia dotyczącej nieruchomości położonej we W. przy ul. (...), bowiem oddalenie powództwa w zasadzie dotyczyło, jak była o tym mowa wyżej, żądania znoszenia egzekucji, które to zachowania jest konsekwencją wyroku uwzględniającego skargę pauliańską i nie wymaga już dodatkowego orzekania w tym zakresie. Dlatego też powodom, na podstawie art. 100 zd. 2 k.p.c., który stanowi między innymi, że sąd może włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania (…), należał się zwrot całości poniesiony przez nich kosztów procesu tj. kosztów wynagrodzenia pełnomocnika procesowego w wysokości 7 200 zł wraz z opłata skarbową w wysokości 17 zł.

Jednocześnie powodowie cofnęli w toku procesu pozwy odnośnie trzech żądań uznania umów za bezskuteczne, a w przypadku cofnięcia pozwu, pozwany jest co do zasady traktowany jak wygrywający proces, dlatego należy mu się zwrot kosztów procesu na podstawie art. 203§2 k.p.c. Wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja, gdy cofnięcie pozwu nastąpiło wskutek zaspokojenia przez pozwanego roszczenia po wytoczeniu powództwa, co w rozpoznawanej sprawie nie miało jednak miejsca.

Zatem powodowie powinni zwrócić pozwanej poniesione przez nią koszty procesu w trzech spawach tj. kwoty po 7 200 zł wraz z opłata skarbową.

Co do jednej z tych spraw zwrot kosztów na rzecz pozwanej zniósł się z obowiązkiem zwrotu kosztów procesu pozwanej wobec powodów, natomiast co do dwóch pozostałych spraw odnośnie kosztów procesu Sąd zastosowała przepis art. 102 k.p.c., który pozwala na odstąpienie od obciążania strony przegrywającej sprawę kosztami procesu poniesionymi przez jej przeciwnika procesowego, gdy z uwagi na okoliczności faktyczne konkretnej sprawy zastosowanie ogólnych zasad odpowiedzialności za wynik procesu byłoby sprzeczne z zasadą słuszności. Podstawą do takiej oceny może być zachowanie się strony w procesie w połączeniu z jej sytuacją pozaprocesową, np. złą sytuacją finansową. Podkreślenia jednak wymaga, że sama sytuacja ekonomiczna strony przegrywającej, nawet bardzo niekorzystna, nie może stanowić podstawy do zwolnienia od obowiązku zwrotu kosztów postępowania przeciwnikowi, na podstawie art. 102 k.p.c., chyba że za odstąpieniem przez Sąd od podstawowej zasady rozliczania kosztów procesu, przemawiają dalsze szczególne okoliczności, które łącznie z trudną sytuacją ekonomiczną wyczerpują znamiona wypadku szczególnie uzasadnionego.

Mając na uwadze powyższe, a także zasady współżycia społecznego, Sąd uznał, że w rozpoznawanej sprawie obciążenie powodów, mimo iż w znacznej mierze są stroną przegrywają, kosztami procesu na rzecz pozwanej, byłoby niesłuszne. Wobec charakteru roszczenia oraz wszystkich okoliczności faktycznych związanych z niniejszą sprawą, należało zdaniem Sądu odstąpić od obciążania powodów zwrotem kosztów na rzecz pozwanej. Nie bez znaczenia była w tym zakresie także okoliczność, iż częściowe cofnięcie powództwa przez powodów było wynikiem treści ponownego wyroku Sądu Apelacyjnego w sprawie sygn. akt I ACa 792/11 oraz wysokości zasądzonej nim na rzecz powodów kwoty, wielokrotnie niższej od tej, która wskazana była w pierwotnie obowiązującym tytule wykonawczym (sygn. akt I C 800/07 i I ACa 118/10). Istotne jest przy tym, że w dniu wnoszenia pozwu powyższe wyroki były prawomocne.

Mając powyższe na uwadze Sąd orzekł jak w punkcie IV sentencji wyroku.