Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 maja 2014 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący : SSO Dominika Romanowska

Protokolant : Robert Purchalak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 27 maja 2014 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa M. K. (1)

przeciwko M. S.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 12.617 zł tytułem kosztów procesu

na oryginale właściwy podpis,-

UZASADNIENIE

Powód M. K. (1)wniósł o zasądzenie od pozwanego M. S.kwoty 230.450 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwot:

- 36.500 zł od dnia 21.09.2000 r. do dnia zapłaty,

- 42.500 zł od dnia 05.10.2000 r. do dnia zapłaty,

- 42.500 zł od dnia 05.10.2000 r. do dnia zapłaty,

- 85.000 zł od dnia 21.09.2000 r. do dnia zapłaty,

- 12.750 zł od dnia 05.10.2000 r. do dnia zapłaty,

- 2.200 zł od dnia 09.06.2000 r. do dnia zapłaty,

- 4.000 zł od dnia 03.10.2000 r. do dnia zapłaty,

- 5.000 zł od dnia 15.06.2000 r. do dnia zapłaty.

Uzasadniając żądanie pozwu powód podał, że na podstawie umowy stron pozwany zobowiązał się do zawierania w imieniu powoda umów sprzedaży oraz przedwstępnych umów sprzedaży nieruchomości należących do powoda. W tym celu powód udzielił pozwanemu pełnomocnictw w formie aktu notarialnego, których przedmiotem była między innymi sprzedaż w całości lub w części nieruchomości powoda. Wskazano, że M. S.jako pełnomocnik powoda zawarł przedwstępne umowy sprzedaży nieruchomości z H. B. (1), S.i S. F. (1), H. F., H. W. (1), A. J.i W. J., R. W. (1), J. S.i M. K. (2). Powód podniósł, że pozwany pobrał od wszystkich tych osób zaliczki w pieniądzu, zadatki oraz ceny w łącznej kwocie 230.450 zł. Wskazał, że pozwany pobranych od kupujących kwot nigdy nie zwrócił a do czego był zobowiązany.

W odpowiedzi na pozew pozwany M. S.wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz od powoda kosztów procesu. Pozwany zarzucił, że w każdym przypadku otrzymania od kupujących pieniędzy na poczet ceny nabycia nieruchomości środki pieniężne były przekazywane powodowi jako uprawnionemu do ich otrzymania. Wyjaśnił, że w treści umów zawieranych w imieniu powoda potwierdzana była okoliczność zapłaty określonych kwot na poczet ceny, co jednakże nie oznaczało, że w każdym przypadku powyższa kwota była zapłacona w dniu podpisania aktu notarialnego, bezpośrednio przed jego podpisaniem oraz do rąk pozwanego. Zdarzało się, że pieniądze płacone były do rąk powoda, który następnie potwierdzał tę okoliczność pozwanemu aby mógł on dokonać stosownego potwierdzenia w treści zawieranych umów. Pozwany podniósł, że strony w ramach wielu czynności, jakie były ich udziałem oraz ich rozliczenia, nie dokonywały pomiędzy sobą pokwitowań. Podkreślił pozwany, że przez okres 9 lat od chwili zawierania umów sprzedaży nieruchomości pomimo wielu okoliczności związanych z wzajemnym rozliczaniem się stron z obrotu nieruchomościami, w tym sporem sądowym z powództwa M. S.przeciwko powodowi, nie była podnoszona kwestia rozliczeń z tytułu zawartych umów. Wskazano, że powód posiadał wiedzę o wszystkich transakcjach i był zawiadamiany przez Sąd wieczystoksięgowy o dokonaniu wpisu w księdze wieczystej na rzecz nabywcy. Pozwany ponadto wskazał, że powód miał jeszcze innych pełnomocników, w tym R. J. (1), który zawierając w jego imieniu umowy także dokonywał rozliczeń środków pieniężnych uzyskanych od nabywców nieruchomości.

Wyrokiem z dnia 31 maja 2010 r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu zasądził od pozwanego M. S.na rzecz powoda M. K. (1)kwotę 209.200 zł z ustawowymi odsetkami od kwot:

- 11700 zł od dnia 22.09.2000 r. do dnia zapłaty,

- 85000 zł od dnia 06.10.2000 r. do dnia zapłaty,

- 2200 zł od dnia 09.06.2000 r. do dnia zapłaty,

- 5000 zł od dnia 16.06.2000 r. do dnia zapłaty,

oddalając dalej idące powództwo i zasądzając od pozwanego na rzecz powoda kwotę 16130,70 zł kosztów procesu.

W uzasadnieniu wyroku Sąd ustalił, że powoda z pozwanym łączyła umowa zlecenia, na podstawie której M. S.dokonywał czynności prawnych, w tym sprzedaży nieruchomości na rzecz dającego zlecenie M. K. (1). Sąd zważył, iż pozwany otrzymał od nabywających nieruchomości H. B. (1), H. W. (2)(W.), S.i S. F. (2), H. F., R. W.i M. K. (2)łącznie kwotę w wysokości 209.200 zł i pieniędzy tych nie zwrócił powodowi. Podkreślono, iż M. S.nie udowodnił przekazania środków uzyskanych od nabywców nieruchomości M. K. (1), mimo spoczywającego na nim obowiązku dowodzenia z art. 6 k.c. W uzasadnieniu Sąd wyjaśnił, że oddalił wniosek dowodowy z zeznań świadków G. S. (1), Z. D.i D. R.zgłoszony przez pozwanego na okoliczność współpracy stron i pełnego wglądu w dokumentację dotyczącą obrotu nieruchomościami przez M. K. (1)oraz uczestnictwa powoda w przygotowywaniu dokumentacji i we wszelkich innych czynnościach związanych z obrotem nieruchomościami powoda, a to z uwagi na brak istotności faktów dla rozstrzygnięcia sprawy.

Od powyższego wyroku apelacje wywiódł pozwany M. S., zarzucając między innymi przedwczesne dowolne ustalenie, że pozwany nie zwrócił powodowi zasądzonych kwot wobec nie udowodnienia tego faktu, podczas gdy dowodzenie zostało powodowi uniemożliwione wskutek oddalenia przez Sąd wniosku dowodowego z zeznań świadków G. S. (1), Z. D.i D. R.oraz dokumentów, w tym z akt ksiąg wieczystych.

Wyrokiem z dnia 18 listopada 2010 r. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu na skutek apelacji pozwanego uchylił zaskarżony wyrok w punktach I i III i w tym zakresie sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu we Wrocławiu do ponownego rozpoznania, pozostawiając mu rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego. Czyniąc rozważania na temat dowodzenia Sąd Apelacyjny wytknął Sądowi rozpoznającemu sprawę w I instancji błąd w postaci odmowy dopuszczenia dowodu z zeznań świadków G. S. (1), Z. D. i D. R., który to błąd skutkował nierozpoznanie istotnych dla wyjaśnienia sprawy okoliczności. Sąd drugoinstancyjny wskazał, że w toku słuchania tych świadków Sąd Okręgowy winien dążyć do wyjaśnienia, czy powód został przez pozwanego zaspokojony i w jaki sposób to nastąpiło.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód M. K. (1)w dniu 19 października 1999 r. udzielił pełnomocnictwa M. S.i R. J. do sprzedaży nieruchomości rolnej będącej jego własnością, położonej we wsi S., dla której Sąd Rejonowy w Środzie Śląskiej prowadzi księgę wieczystą o nr (...), w całości lub w części na rzecz dowolnych osób, za dowolną cenę i na warunkach według uznania pełnomocnika oraz upoważnił ich do dokonania wszelkich czynności prawnych związanych z zawarciem i wykonaniem umowy sprzedaży, w tym do odbioru ceny, wydania przedmiotu umowy w posiadanie nabywcy. Pełnomocnictwo obejmowało reprezentowanie przed wszelkimi instytucjami, w tym składanie wniosków i oświadczeń w przedmiotowych sprawach.

Dowód: akt notarialny – pełnomocnictwo z dnia 19.10.1999 r., Rep. A nr (...) k.9-12; przesłuchanie pozwanego k.216-217

W dniu 23 grudnia 1999 r. powód udzielił pełnomocnictwa M. S.i R. J.do sprzedaży w całości lub w części nieruchomości stanowiących jego własność położonych we wsi S., oznaczonych jako działka nr (...)o pow. 2ha 20a objętej księgą wieczystą nr KW (...)prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Środzie Śląskiej oraz działka nr (...)o pow. 2ha 20a objętej księgą wieczystą KW nr (...)prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Środzie Śląskiej, na rzecz dowolnych osób, za dowolną cenę i na warunkach według uznania pełnomocnika oraz upoważnił ich do dokonania wszelkich czynności prawnych związanych z zawarciem i wykonaniem umowy sprzedaży, w tym do odbioru ceny, wydania przedmiotu umowy w posiadanie nabywcy. Pełnomocnictwo obejmowało reprezentowanie przed wszelkimi instytucjami, w tym składanie wniosków i oświadczeń w przedmiotowych sprawach.

Dowód: akt notarialny – pełnomocnictwo z dnia 23.12.1999 r., Rep. A nr (...) k. 13-14

Pozwany M. S.działając jako pełnomocnik M. K. (1)w dniu 21.09.2000 r. zawarł z H. B.w formie aktu notarialnego umowę sprzedaży nieruchomości o pow. 0,0669 ha położonej we wsi S., oznaczonej geodezyjnie jako działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Środzie Śląskiej prowadzi księgę wieczystą o nr (...)za cenę 39.000 zł (§ 3 i 4 umowy). Na poczet ceny sprzedaży H. B.zapłaciła M. S.w dniu podpisania umowy sprzedaży kwotę 36.500 zł, którą to okoliczność pozwany potwierdził w umowie (§ 4 umowy).

Dowód: akt notarialny – umowa sprzedaży z dnia 21.09.2000 r., Rep. A nr (...) k. 15-19, zeznania świadka H. B.k. 105v-106

W dniu 05 października 2000 r. M. S., działając w imieniu i na rzecz powoda M. K. (1), zawarł ze S.i S. F. (1)w formie aktu notarialnego umowę sprzedaży nieruchomości o pow. 0,0554 ha położonej we wsi S., oznaczonej geodezyjnie jako działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Środzie Śląskiej prowadzi księgę wieczystą o nr (...)za cenę 42.500 zł (§ 3 i 4 umowy). Tytułem ceny sprzedaży kupujący zapłacili M. S.w dniu podpisania umowy kwotę 42.500 zł, którą to okoliczność pozwany potwierdził w umowie (§ 4 umowy).

Dowód: akt notarialny – umowa sprzedaży z dnia 05.10.2000 r., Rep. A nr (...)k. 120-25, zeznania świadków: S. F. (3)k. 106v, S. F. (1)k. 106v-107

W dniu 21 września 2000 r. M. S., działając w imieniu i na rzecz powoda M. K. (1), zawarł z H. W. (1)(obecnie noszącą nazwisko W.) w formie aktu notarialnego umowę sprzedaży nieruchomości o pow. 0,1338 ha położonej we wsi S., oznaczonej geodezyjnie jako działki nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Środzie Śląskiej prowadzi księgę wieczystą o nr (...)za cenę 85000 zł (§ 3 i 4 umowy). Tytułem ceny sprzedaży kupująca zapłaciła M. S.w dniu podpisania umowy kwotę 80500 zł, którą to okoliczność pozwany potwierdził w umowie (§ 4 umowy). Pozostała kwota 4500 zł została wcześniej uiszczona M. K. (1)przy zawarciu umowy przedwstępnej.

Dowód: akt notarialny – umowa sprzedaży z dnia 21.09.2000 r., Rep. A nr (...) k. 32-37; przedwstępne umowy sprzedaży z 03.08.2000 r. k. 170-171;

Zeznania świadka H. W. k. 145v

W dniu 05 października 2000 r. M. S., działając w imieniu i na rzecz powoda M. K. (1), zawarł z H. F.w formie aktu notarialnego umowę sprzedaży nieruchomości o pow. 0,0669 ha położonej we wsi S., oznaczonej geodezyjnie jako działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Środzie Śląskiej prowadzi księgę wieczystą o nr (...)za cenę 42.500 zł (§ 3 i 4 umowy). Tytułem ceny sprzedaży kupująca zapłaciła M. S.w dniu podpisania umowy kwotę 42.500 zł, którą to okoliczność pozwany potwierdził w umowie (§ 4 umowy).

Dowód: akt notarialny – umowa sprzedaży z dnia 05.10.2000 r., Rep. A nr (...)k. 26-31, zeznania świadka H. F.k. 107

M. S.jako pełnomocnik powoda M. K. (1)zawarł z A. J.i W. J.umowę przedwstępną sprzedaży nieruchomości położonej we wsi S.w zwykłej formie pisemnej. Na poczet ceny sprzedaży A. J.i W. J.uiścili w dniu podpisaia tej umowy na rzecz M. S.zaliczkę ok. 4000 zł. Wobec nie zawarcia umowy sprzedaży pozwany M. S.zwrócił A. J.i W. J.zapłaconą przez nich zaliczkę.

Dowód: zeznania świadków: A. J. k. 126v-127v; W.

J. k. 127v-128

M. S.jako pełnomocnik M. K. (1)w dniu 09 czerwca 2000 r. zawarł z R. W.przedwstępną umowę sprzedaży nieruchomości o pow. 0,0669 ha położonej we wsi S.oznaczonej geodezyjnie jako działka nr (...)za cenę 32500 zł (§ 1 i 2 umowy). Umowe zawarto w zwykłej formie pisemnej. Na poczet ceny sprzedaży R. W.zapłacił M. S.w dniu podpisania umowy kwotę 2.200 zł tytułem zadatku (§ 3 umowy).

Dowód: przedwstępna umowa sprzedaży nieruchomości z 09.06.2000 r. k. 44; zeznania świadka R. W. k. 128-128v

M. S.jako pełnomocnik M. K. (1)w dniu 15 czerwca 2000r. zawarł z M. K. (2)przedwstępną umowę sprzedaży nieruchomości o powierzchni 0,0669 ha położonej we wsi S.oznaczonej geodezyjnie jako działka numer (...)za cenę 154000zł /§ 1 i 2 umowy/. Umowa została zawarta w zwykłej formie pisemnej. Na poczet ceny sprzedaży M. K. (2)zapłacił M. S.w dniu podpisania umowy kwotę 5000zł tytułem zadatku /§ 3 umowy/.

Dowód: przedwstępna umowa sprzedaży nieruchomości z dnia 15.06.2000r. k. 46; zeznania świadka M. K. (2) k. 129v-130

M. S.jako pełnomocnik M. K. (1)w dniu 3 października 2000r. zawarł z J. S.przedwstępną umowę sprzedaży nieruchomości o powierzchni 0,1000 ha położonej we wsi S.oznaczonej geodezyjnie jako działka numer (...)za cenę 7000zł (§ 1 i 2 umowy). Umowa została zawarta w zwykłej formie pisemnej. Na poczet ceny sprzedaży J. S.zapłacił M. S.w dniu podpisania umowy kwotę 4000zł tytułem zadatku (§ 3 umowy). Nie doszło do zawarcia umowy przyrzeczonej. Pieniądze zapłacone tytułem zadatku zostały J. S.zwrócone.

Dowód: przedwstępna umowa sprzedaży nieruchomości z dnia 3.10.2000r. k. 45; zeznania świadka J. S. k. 129-129v

Powód M. K. (1) umówił się z pozwanym, że pieniądze otrzymane przezeń od osób, z którymi w imieniu M. K. (1) zawrze on umowy dotyczące sprzedaży nieruchomości, przekaże następnie powodowi.

Dowód: przesłuchania pozwanego M. S.k. 216-217; nagranie rozprawy z 04.06.2012r.

W dniu 24 stycznia 2007 r. M. S.wytoczył powództwo przeciwko M. K. (1)o zasądzenie kwoty 500000zł z ustawowymi odsetkami tytułem zwrotu nienależnego świadczenia jakim była cena sprzedaży nieruchomości zapłacona M. K. (1)przez M. S.i R. J. (1)przed zawarciem umowy przedwstępnej sprzedaży wobec nie zawarcia umowy sprzedaży nieruchomości. Wyrokiem z dnia 22 kwietnia 2008r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu oddalił powództwo. Wyrok jest prawomocny.

Dowód: akta Sądu Okręgowego we Wrocławiu sygn. I C 345/07

Pozwany, poza zawieraniem w imieniu powoda umów sprzedaży w kancelarii notarialnej, przyjmował zainteresowanych kupnem działek w swoim domu w S., gdzie urządził biuro sprzedaży nieruchomości. W pomieszczeniu tym odbierał także pieniądze tytułem zaliczek na poczet ceny sprzedaży nieruchomości powoda.

Dowód: zeznania świadków: W. J.k.127v; R. W.k. 128v

Powód M. K. (1) w okresie zawierania umów sprzedaży (przełom lat 1999/2000) widywany był w S., uczestniczył sporadycznie podczas oględzin działek przez potencjalnych nabywców. Przyjeżdżał do biura znajdującego się w domu państwa S. w S., gdzie spotykał się z pozwanym. W biurze tym miały miejsce rozliczenia pomiędzy stronami transakcji z tytułu obrotu nieruchomościami.

Dowód: zeznania świadków: G. S. (2) k.518-521; Z. D. k. 357-358; H. W. (2) k.145v

W okresie czasu od 1999 roku do 2001 roku współpraca pomiędzy powodem a pozwanym układała się bardzo dobrze. Strony spotykały się i prowadziły rozmowy w biurze zaadaptowanym w mieszkaniu pozwanego w S., które położone było niedaleko nieruchomości należących do powoda. Były to początki współpracy zainicjowanej pomiędzy powodem a pozwanym oraz R. J. (2). Strony postępowania działały we wzajemnym zaufaniu. Pozwany na podstawie pełnomocnictwa udzielnego przez powoda przyjmował od nabywców nieruchomości należących do powoda pieniądze z tytułu ceny sprzedaży oraz zaliczek uiszczanych przy umowach przedwstępnych, które następnie przekazywał powodowi jako właścicielowi nieruchomości. Strony nie kwitowały pomiędzy sobą w żaden sposób rozliczeń z tytułu sprzedanych w imieniu powoda przez pozwanego nieruchomości.

Dowód: przesłuchanie pozwanego k. 216-217; nagranie rozprawy z 04.06.2012r.; zeznania świadków: G. S. (1) k. 518-521, Z. D. k. 357-358

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo w całości podlegało oddaleniu.

Zgodnie z dyspozycją przepisu art. 386 § 6 k.p.c. ocena prawna wyrażona przez Sąd

drugiej instancji w uzasadnieniu wyroku uchylającym orzeczenie do ponownego rozpoznania oraz zawarte w uzasadnieniu wskazania co do dalszego postępowania wiążą sąd, któremu sprawa została przekazana. Zalecenia co do dalszego postępowania dotyczą sposobu usunięcia stwierdzonych uchybień oraz zakresu, w jakim dotychczas zgromadzony materiał dowodowy może zostać wykorzystany przy ponownym rozpoznaniu sprawy. Sąd Apelacyjny wskazał, iż wadliwe było pominięcie dowodu z zeznań świadków G. S. (1), Z. D. oraz D. R. i skutkowało ono nierozpoznaniem istoty sprawy. W pozostałej części materiał dowodowy zebrany został prawidłowo i nie stwierdzono uchybień w czynnościach sądu pierwszej instancji. Mając zatem na uwadze ocenę i wskazania Sądu Apelacyjnego co do prowadzenia dalszego postępowania, Sąd dopuścił dowód z przesłuchania tychże świadków na okoliczność sposobu rozliczania stron postępowania odnośnie spornej wierzytelności z tytułu pobranych przez pozwanego kwot pieniężnych w wykonaniu umowy sprzedaży nieruchomości. Realizacja tego postanowienia dowodowego okazała się niemożliwa w odniesieniu do świadka D. R. z przyczyn obiektywnych, albowiem pomimo zakreślenia terminów na podanie adresu miejsca zamieszkania tego świadka a także zakreślenia dodatkowego terminu z art. 242 k.p.c., pozwany nie wskazał adresu tego świadka informując jedynie sąd, że przebywa on poza granicami kraju.

Mając na uwadze treść przepisu art. 386 § 3 k.p.c. w ocenie sądu wszelkie pozostałe wnioski dowodowe były spóźnione. Nawet gdyby przyjąć odmienną koncepcję, to mając na uwadze ich treść, również podlegały oddaleniu jako nieistotne dla rozstrzygnięcia. Pozwany złożył pismo procesowe z 15 lutego 2012 r. dotknięte brakiem formalnym i na rozprawie w dniu 16 lutego 2012 r. sąd zobowiązał pełnomocnika pozwanego do uzupełnienia w terminie 7 dni braków formalnych tego pisma przez złożenie jego odpisu a także zakreślił pełnomocnikom stron termin 10 dni na złożenie wszelkich dalszych twierdzeń, zarzutów i dowodów na ich poparcie pod rygorem skutków z art. 207 § 3 k.p.c. Pozwany złożył brakujący odpis pisma z 15 lutego 2012 r. w zakreślonym terminie (22 lutego 2012 r.), a zarządzeniem z 22 lutego 2012 r. przewodniczący wezwał jego pełnomocnika do sprecyzowania wniosków dowodowych zawartych w tym piśmie – przede wszystkim jakie dokumenty powód ma przedłożyć oraz na jakie okoliczności zgłoszone zostały wnioski dowodowe oraz sprecyzowanie tez dowodowych – pod rygorem oddalenia tych wniosków dowodowych. W ocenie sądu pismo, które zostało nadane w dniu 07 marca 2012 r. nie spełnia wymogów nałożonych zarządzeniem przewodniczącego. Odnośnie żądania przedłożenia przez powoda dokumentów pozwany w dalszym ciągu nie sprecyzował oznaczenia tych dokumentów, wnosząc ogólnikowo, że dotyczyć one mają umów przedwstępnych sprzedaży i umów właściwych, na okoliczność wykazania, iż powód posiadał wiedzę o stanie ilości sprzedanych działek i że rozliczenia zostały dokonane. Odnośnie pozostałych wniosków dowodowych pełnomocnik wskazał, iż „pozwalają one na całokształt oceny roszczenia w sprawie jako nienależnego” oraz powołane zostały na okoliczność „do bieżącego stanu sprawy”. Tak sformułowane tezy są zbyt ogólnikowe a oznaczenie dokumentów nieprecyzyjne i tym samym wnioski te podlegały oddaleniu. Co do wniosków zgłoszonych pismem z 27 lutego 2012 r. – w przeważającej mierze nie miały one istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy (dowody z aktów notarialnych, dokumentów znajdujących się w aktach innych spraw toczących się przed sądami z udziałem stron) lub też zostały już dostatecznie udowodnione w toku procesu. W odniesieniu do wniosku o przeprowadzenie dowodu z nagrania audio to pozwany powinien był przedłożyć nagranie w kompletnej wersji nawet uszkodzonej, co ewentualnie pozwoliłoby na jego odtworzenie przez biegłego sądowego. Asekuracyjne złożenie jedynie skompilowanego fragmentu nagrania spowodowało, że jego dołączenie w późniejszym czasie było oczywiście spóźnione. Wobec oddalenia wniosku w zakresie odtworzenia nagrania audio bezcelowy stał się wniosek powoda, który kwestionował prawdziwość tego nagrania, o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego. Dalsze wnioski dowodowe zgłoszone w sprawie były spóźnione i w oczywisty sposób zmierzały do przedłużenia postępowania.

Kluczowym dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy było ustalenie, czy pozwany rozliczył się z powodem z kwoty 209.200 zł uzyskanej od nabywców nieruchomości, które pozwany sprzedawał w imieniu i na rzecz powoda na podstawie udzielonych mu w formie aktów notarialnych pełnomocnictwa. Sam fakt udzielenia pełnomocnictwa ani też fakt sprzedaży poszczególnych działek nie był kwestionowany przez strony a spór ograniczał się w zasadzie do wzajemnych rozliczeń z tytułu sprzedaży w imieniu powoda przez pozwanego należących do niego nieruchomości.

Rozpoznając sprawę Sąd podzielił w znacznej części ustalenia sądu dokonane podczas wcześniejszego rozpoznawania sprawy, w szczególności odnośnie stosunku prawnego łączącego strony postępowania. Niewątpliwie bowiem strony związane były umową zlecenia, mającej swe odzwierciedlenie w treści udzielonych pozwanemu przez powoda pełnomocnictw. Pozwany M. S.podjął i realizował czynności prawne wyznaczone treścią pełnomocnictwa. Zgodnie z dyspozycją przepisu art. 734 k.c. przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie, przy czym umowa ta może być zatem zawarta w dowolny sposób, także poprzez dorozumiane oświadczenie woli. Podstawy materialnoprawnej żądania powoda należy upatrywać więc w treści przepisu art. 740, który stanowi, że przyjmujący zlecenie powinien udzielać dającemu zlecenie potrzebnych wiadomości o przebiegu sprawy, a po wykonaniu zlecenia lub po wcześniejszym rozwiązaniu umowy złożyć mu sprawozdanie. Dalej stanowi przepis - co istotne dla niniejszego żądania – przyjmujący zlecenie powinien wydać udzielającemu zlecenia wszystko, co przy wykonaniu zlecenia dla niego uzyskał, chociażby w imieniu własnym.

Mając na uwadze całokształt postępowania dowodowego, w ocenie sądu powód nie wykazał zasadności swojego żądania. Zgodnie z ogólną regułą dowodową wyrażoną w przepisie art. 6 k.c. ciężar dowodu spoczywa na osobie, która z danego faktu wywodzi skutki prawne. W sprawie o zapłatę należności z wykonanej umowy zlecenia zasada ta sprowadza się do tego, iż powód ma wykazać istnienie zobowiązania zaś pozwany – przedstawić fakty tamujące i nieweczące prawo powoda. Oczywiste jest przy tym, iż brak jest możliwości przeprowadzenia dowodu na okoliczność negatywną – niezapłacenia przez pozwanego dochodzonej należności.

Jak ustalono, M. S.działając w mieniu M. K. (1)zawarł z H. B. (1), H. W. (2), S.iS. F. (2)oraz H. F.umowy sprzedaży nieruchomości stanowiących własność powoda, a z R. W., M. K. (2)oraz J. S.przedwstępne umowy sprzedaży nieruchomości. Przy zawieraniu tych umów pozwany na poczet ceny lub tytułem zapłaty ceny sprzedaży, otrzymywał od nabywców pieniądze. Takie okoliczności powód w procesie udowodnił, poprzestając na inicjatywie dowodowej przedstawionej w pozwie i nie reagując na zarzut spełnienia świadczenia, zgłoszony przez pozwanego już w odpowiedzi na pozew. W odpowiedzi na pozew złożonej w dniu 08 października 2009 r. wynika, iż pozwany przyznał, że poszczególni nabywcy nieruchomości płacili do jego rąk należności związane z przedwstępną bądź ostateczną umową sprzedaży nieruchomości, jednakże każdorazowo środki pieniężne przekazywane były powodowi jako uprawnionemu do ich otrzymania. Z racji ścisłej współpracy strony nie sporządzały pokwitowań na piśmie i rozliczały się bez pokwitowania. Z lektury akt wynika, iż odpis odpowiedzi na pozew został doręczony pełnomocnikowi powoda na rozprawie w dniu 03 listopada 2009 r., na której sąd – na wniosek pełnomocnika powoda - zakreślił mu termin 7 dni na ustosunkowanie się do treści odpowiedzi na pozew; termin ten upłynął bezskutecznie. Taka bierna postawa powoda uzasadnia zastosowanie przepisu art. 230 k.p.c., zgodnie z którym gdy strona nie wypowie się co do twierdzeń strony przeciwnej o faktach, sąd, mając na uwadze wyniki całej rozprawy, może fakty te uznać za przyznane. Gdy powód zaniechał zaprzeczenia w jakiejkolwiek formie twierdzeniom pozwanego, pomimo że był do tego zobowiązany przez sąd, powinien liczyć się z negatywnymi konsekwencjami tego zaniechania.

Mając na uwadze całokształt materiału dowodowego należy podkreślić, że niewątpliwie pomiędzy stronami nie funkcjonował żaden system potwierdzania wzajemnych rozliczeń z tytułu sprzedaży przez pozwanego w imienia powoda jego nieruchomości. Pośrednio okoliczność tę potwierdza rozstrzygniecie Sądu Okręgowego we Wrocławiu w sprawie I C 678/08, oparte na takich właśnie ustaleniach faktycznych w zakresie praktyki wypracowanej przez strony w ramach wzajemnej współpracy. Bezspornie bowiem strony uzgodniły, że pieniądze otrzymane przez pozwanego od osób kupujących nieruchomości powoda pozwany miał następnie oddawać powodowi. Niewątpliwie jednak powód nie wydawał pozwanemu żadnych pokwitowań otrzymanych kwot ani też pozwany takich pokwitowań nie żądał. Strony bowiem początkowo zgodnie współpracowały. Pozwany w toku postępowania konsekwentnie zaprzeczał, jakoby nie oddał powodowi należnych mu z tytułu zawartych umów sprzedaży nieruchomości pieniędzy. Wskazywał przy tym na fakt, iż w przeciągu 9 lat od dokonanych przez pozwanego czynności prawnych na rzecz powoda do momentu wytoczenia powództwa, powód w ogóle nie zainteresował się czy i jak realizowane były umowy sprzedaży. Istotnie postawa taka jest nieprawdopodobna i niezrozumiała w świetle doświadczenia życiowego. Wyjaśnienie takiego zachowania byłoby teoretycznie możliwe podczas przesłuchania powoda, który jednakże bez jakiegokolwiek usprawiedliwienia nie stawił się na wezwanie sądu, a tym samym ustalenia, czy i w jaki sposób strony rozliczały się z umowy zlecenia musiały zostać dokonane w oparciu o możliwe do przeprowadzenia dowody. W tym miejscu wskazać należy, że dowód z przesłuchania stron ma charakter subsydiarnego środka dowodowego, co wynika z treści przepisu art. 299 k.p.c., zgodnie z którym jeżeli po wyczerpaniu środków dowodowych lub w ich braku pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, Sąd dla wyjaśnienia tych faktów może dopuścić dowód z przesłuchania stron. Dowód ten winien być symetryczny, jednakże wobec niemożności przesłuchania powoda, Sąd przeprowadził jedynie dowód z przesłuchania pozwanego. Nie może bowiem druga strona ponosić negatywnych konsekwencji związanych z uchylaniem się od złożenia zeznań przez stronę przeciwną. Strona, która nie stawia się na rozprawie lub odmawia składania zeznań, podejmuje ryzyko, że zastosowanie znajdzie przepis art. 302 § 1. Strona nie może wówczas skutecznie zarzucać naruszenia jej praw procesowych. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 grudnia 1998 r., I PKN 505/98, OSNP 2000, nr 3, poz. 110, sąd drugiej instancji może pominąć dowód z przesłuchania strony, jeżeli został on dopuszczony w pierwszej instancji, a strona przez własne niestawiennictwo uniemożliwiła jego przeprowadzenie.

W ocenie Sądu całokształt materiału dowodowego w postaci zeznań świadków oraz przesłuchania pozwanego jednoznacznie wskazują na określony schemat działania, swoiste modus operandii, przy współpracy stron w zakresie dokonywania wzajemnych rozliczeń. Podkreślić należy, że ocena sądu ma być oparta na wszechstronnym rozważeniu zebranego materiału. Taka ocena obejmuje kolejno jego uporządkowanie, odniesienie się do wszystkich przeprowadzonych dowodów i każdego z osobna i w konsekwencji wskazanie, które z faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy zaistniały bądź nie zaistniały. Istotą oceny dowodów jest wybranie tych, które weszły w skład podstawy rozstrzygnięcia i odrzucenie tych, którym sąd odmówił wiarogodności i mocy dowodowej. Moc dowodowa bowiem to przekonanie sądu, jakie uzyskał po przeprowadzeniu dowodu o istnieniu lub nieistnieniu określonego faktu, którego dowód dotyczył (zob. wyrok SA w Gdańsku z dnia 5 maja 2009 r., I ACa 111/09). Natomiast kryteriami oceny wiarogodności dowodów są doświadczenie życiowe, inne źródła wiedzy, poprawność logiczna, prawdopodobieństwo wersji. W kontekście tych rozważań Sąd dał wiarę przeprowadzonym zgodnie ze wskazaniami sądu drugiej instancji dowodom z przesłuchania świadków. Co prawda dowody te nie stanowią jeszcze w zupełności o prawdziwości twierdzeń pozwanego, to jednakże dają pewien wysoce prawdopodobny obraz rozliczeń i przekonują Sąd, iż roszczenie powoda nie znajduje podstawy w świetle tak zestawionego materiału dowodowego. W szczególności biorąc pod uwagę stosunek prawny zlecenia łączący strony i zeznania pozwanego w zakresie tych rozliczeń. Istotne są również spostrzeżenia świadka Z. D., który stwierdził, iż współpraca stron w czasie objętym żądaniem pozwu przebiegała wzorowo. Dodatkowo niezrozumiałą jest postawa powoda, który pomimo nasilającego się konfliktu stron i postępowania o zapłatę wytoczonego przez M. S.przeciwko M. K. (1)w sprawie I C 354/07, przez blisko 9 lat nie wykazywał żadnego zainteresowania rozliczeniem umów zlecenia i egzekwowaniem należności. Oczywiście powód nie miał takiego obowiązku, czy to w formie wezwania o zapłatę, czy w formie zgłoszenia zarzutu potrącenia, jednakże w świetle zasad doświadczenia życiowego i racjonalnego nadzorowania własnych finansów, postawa taka wydaje się co najmniej niezrozumiała. I znów wątpliwości te mogłyby zostać rozwiane tylko zeznaniami powoda. Również zeznania świadka G. S. (1)wskazują także wypracowany schemat postępowania kontrahentów i specyficzny sposób rozliczeń oparty na wzajemnym zaufaniu.

Oceniając zatem dowody zebrane w sprawie, mając na uwadze treść art. 233 k.p.c., zgodnie z którym sąd ocenia wiarogodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału i na tej samej podstawie Sąd oceni, jakie znaczenie nadać odmowie przedstawienia przez stronę dowodu lub przeszkodom stawianym przez nią w jego przeprowadzeniu wbrew postanowieniu sądu, Sąd orzekający uznał żądanie pozwu za nieudowodnione co do zasady. Jak podkreślił Sąd Najwyższy w wyroku z 24.03.1999 r., I PKN 632/98, przy ocenie mocy i wiarygodności dowodów sąd bierze pod rozwagę nie tylko "materiał dowodowy", ale także wyjaśnienia informacyjne stron, oświadczenia, zarzuty przez nie zgłaszane, zachowanie się stron podczas procesu przejawiające się np. w odmowie lub utrudnieniach w przeprowadzeniu dowodów, itp., stanowiące "zebrany materiał" w rozumieniu art. 233 § 1 k.p.c.

W świetle powyższych rozważań powództwo podlegało oddaleniu.

Orzeczenie w przedmiocie kosztów procesu znajduje uzasadnienie w art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w związku z § 6 pkt. 7 § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez z urzędu (Dz. U z 2013 r. poz. 461, t.j. ).

Powództwo zostało oddalone w całości, a zatem zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy pozwana obowiązana jest zwrócić stronie powodowej poniesione przez nią koszty procesu, na które składa się wynagrodzenie pełnomocnika w łącznej wysokości 12.600 zł oraz opłata skarbowa od udzielonego pełnomocnictwa w wysokości 17 zł. Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd działając na podstawie powołanych wyżej przepisów, orzekł jak w punkcie II sentencji wyroku.