Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 maja 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SA Zbigniew Stefan Cendrowski

Sędzia SA Marzanna Góral

Sędzia SA Lidia Sularzycka (spr.)

Protokolant st. sekr. sąd. Katarzyna Foltak

po rozpoznaniu w dniu 21 maja 2013 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.

przeciwko (...) sp. z o. o. z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 12 czerwca 2012 r. sygn. akt XVI GC 41/12

oddala apelację.

I ACa 1520/12

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 12.06.2012 r. Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo w sprawie wytoczonej przez (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. przeciwko (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. o zapłatę kwoty 121.372,00 zł.

Rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o następujące ustalenia i rozważania.

Strony zawarły w dniu 15.02.2007 r. umowę dzierżawy, na podstawie której powódka dzierżawiła od pozwanej część budynku posadowionego na nieruchomości położonej w W. przy ul. (...). Zgodnie z § 4 umowy koszty wszelkich prac adaptacyjnych, ulepszeń i nakładów miał ponosić dzierżawca, któremu nie będzie przysługiwać prawo dochodzenia ich zwrotu od wydzierżawiającego. Aneksem z dnia 20.12.2007 r. zmieniono § 2 pkt 1 umowy w zakresie czynszu, zaś aneksem z dnia 30.04.2007 r. zmieniono § 2, przez dodanie pkt 7 i 8, w zakresie kosztu wywozu śmieci i makulatury.

W dniu 17.12.2008 r. powódka wystawiła na rzecz pozwanej faktury VAT o nr (...) na kwotę 38.330,09 zł z terminem zapłaty do dnia 24.12.2008 r. i nr (...) na kwotę 83.041,14 zł z terminem zapłaty do dnia 24.12.2008 r. - z tytułu refakturowania poniesionych kosztów remontu w 2008 r., dotyczącego nieruchomości przy ul. (...).(...)

Pismem z dnia 25.10.2011 r. powódka wezwała pozwaną do zapłaty kwoty 1.498.838,04 zł w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania do zapłaty.

Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do uwzględnienia powództwa. Wskazał na art. 129 § 1 i 2 kpc, regulujący sytuację, w której strona powołuje się na dowód z dokumentu, i to zarówno wtedy, gdy dołączyła jego odpis do pisma procesowego, jak i wtedy gdy nie złożyła go w sądzie. Dzięki takiemu uregulowaniu strony mają prawo do zaznajomienia się z oryginałem dokumentu, który przedstawia strona przeciwna, oraz do stwierdzenia jego prawdziwości. Ponadto z uwagi na ekonomikę i usprawnienie procesu ustawodawca wprowadził możliwość uwierzytelniania dokumentów przez adwokatów, radców prawnych, radców Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa oraz rzeczników patentowych. W niniejszej sprawie pełnomocnik powódki nie dopełnił ciążącego na nim obowiązku wynikającego z w/w przepisu. Dołączone przez niego dokumenty nie były ani oryginałami, ani kopiami odpowiednio poświadczonymi, a co więcej, kopie dołączonych dokumentów nie były w pełni czytelne.

Wobec podniesionego przez pozwaną w odpowiedzi na pozew twierdzenia, iż dołączone przez powódkę do pozwu faktury VAT są jedynie dokumentami księgowymi, które nie stanowią podstawy do istnienia zobowiązania, oraz wobec zarzutu, że powódka nie wykazała jakie prace remontowe zostały wykonane w dzierżawionym przez nią obiekcie - Sąd Okręgowy wskazał, iż faktura nie zastępuje zgodnego oświadczenia woli stron, a stanowi w znaczeniu cywilnoprawnym wyłącznie jednostronne oświadczenie powódki. Ponadto dołączone przez powódkę faktury VAT nie dowodzą zakresu dokonanych ulepszeń nieruchomości. Zgodnie z § 4 umowy dzierżawy z dnia 15.02.2007 r. koszty wszelkich prac adaptacyjnych, ulepszeń i nakładów ponosi dzierżawca, któremu nie będzie przysługiwać prawo dochodzenia ich zwrotu od wydzierżawiającego. Wobec powyższego niezasadne jest żądanie od pozwanej jakichkolwiek nakładów na dzierżawiony budynek.

W ocenie Sądu Okręgowego powódka nie wykazała w żaden sposób, czego wymaga art. 6 kc, że pozwana jest zobowiązana do zapłaty kwoty dochodzonej w pozwie.

W apelacji od powyższego wyroku powódka zarzuciła naruszenie przepisów prawa procesowego, w szczególności art. 129 kpc i art. 224 § 1 kpc oraz sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego.

Z powołaniem na powyższe powódka wniosła o zmianę kwestionowanego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości, tj. odnośnie wszystkich żądań pozwu i zasądzenie od pozwanej na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o jej oddalenie.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Apelacja jest bezzasadna.

Sąd Okręgowy trafnie wskazał, iż powództwo nie zostało udowodnione, bowiem nie wskazane i nie wykazane zostały przez powódkę istotne okoliczności faktyczne na poparcie żądań pozwu, te zaś zaoferowane w pozwie i przytoczone w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku - żadną miarą nie były wystarczające do gruntownego uargumentowania twierdzeń powódki.

Wobec stanowczego stanowiska strony pozwanej, wnoszącej w postępowaniu pierwszoinstancyjnym konsekwentnie o oddalenie powództwa i przeczącej twierdzeniom pozwu oraz kwestionującej przedłożone dokumenty czy ich kopie mające mieć taki walor, powódka - zgodnie z art. 6 kc - obligowana była do przeprowadzenia dowodu prawdziwości swych twierdzeń. W tym przedmiocie wykładnia art. 6 kc, na co wskazuje bogate orzecznictwo sądowe, nie pozostawia żadnych wątpliwości, żeby tylko przytoczyć, za Sądem Okręgowym, następujące wypowiedzi: „Uwzględniając treść art. 6 kc trzeba stwierdzić, że do osoby występującej z pozwem należy udowodnienie faktów pozytywnych, które stanowią podstawę powództwa, gdyż z faktów tych wywodzi ona swoje prawo. Do przeciwnika zaś należy wykazanie okoliczności niweczących to prawo lub uniemożliwiających jego powstanie.” (wyrok SN z dnia 19.11.1997 r. I PKN 375/97 OSNP 1998/18/537 ); „Zgodnie z art. 6 kc i art. 232 kpc inicjatywa dowodowa spoczywa w rękach strony, a nie zaś Sądu i pouczenie w zakresie konkretnych dowodów nie są obowiązkiem Sądu.” (wyrok SN z dnia 11.10.2000 r. II UKN 33/00 OSNP 2002/10/251); „Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 2 kpc), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 kpc) spoczywa na stronie, która z tych faktów wywodzi skutki prawne (art. 6 kc).” (wyrok SN z dnia 17.12.1996 r. I CKU 45/96 OSNC 1997/6-7/76).

Zgodnie z zasadami procesu cywilnego ciężar gromadzenia materiału procesowego spoczywa na stronach. Jego istota sprowadza się do ryzyka poniesienia przez stronę ujemnych konsekwencji braku wywiązania się z powinności przedstawienia dowodów. Skutkiem braku wykazania przez stronę prawdziwości twierdzeń o faktach istotnych dla sprawy jest tylko to, że twierdzenia takie zasadniczo nie będą mogły leżeć u podstaw sądowego rozstrzygnięcia. Strona, która nie udowodni przytoczonych twierdzeń, utraci korzyści, jakie uzyskałaby aktywnym działaniem. Samo twierdzenie strony nie jest dowodem, a twierdzenie dotyczące istotnej dla sprawy okoliczności powinno być udowodnione przez stronę to twierdzenie zgłaszającą.

Powyższe stwierdzenie należy odnieść do powódki, która nie podołała ciężarowi udowodnienia faktów, z których wywodzi skutki prawne. Także w apelacji nie wskazuje się takich danych co do faktów i dowodów na ich poparcie, które by uzasadniały zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kwoty 121.372 zł, stanowiącej - jak twierdzi powódka - koszt remontu nieruchomości.

Z pewnością podstawy do zasądzenia nie dostarczają faktury: nr (...) z dnia 17.12.2008 r. na kwotę 38.330,09 zł i nr (...) z dnia 17.12.2008 r na kwotę 83.041,14 zł - w swej treści mówiące wyłącznie o refakturowaniu poniesionych kosztów.

Nie sposób nie podzielić wywodu Sądu I instancji, iż faktura, co do zasady, nie zastępuje zgodnego oświadczenia woli stron, stanowiąc w znaczeniu cywilnoprawnym wyłącznie jednostronne oświadczenie powódki. Faktura jest dokumentem techniczno-rozliczeniowym i całkowicie oderwana od innych dowodów istnienia zobowiązania pozostaje bez znaczenia, zwłaszcza gdy strona, której przypisuje się w sporze owo zobowiązanie, z gruntu kwestionuje zasadność wystawienia faktury. Wystawiona z podpisami faktura VAT nie jest wystarczającym dowodem istnienia obowiązku zapłaty. W braku odmiennej umowy stron przyjęcie faktury nie oznacza akceptacji objętego nią zobowiązania, a w szczególności nie zastępuje czynności w postaci potwierdzenia wykonania przez wystawcę wzajemnego świadczenia umownego.

Nie jest zrozumiały stawiany Sądowi Okręgowemu zarzut uchybienia art. 129 kpc, który nakazuje stronie powołującej się w piśmie na dokument, złożenie na żądanie przeciwnika oryginału dokumentu w sądzie jeszcze przed rozprawą (§ 1). Zamiast oryginału dokumentu strona może złożyć odpis dokumentu, jeżeli jego zgodność z oryginałem została poświadczona przez notariusza albo przez występującego w sprawie pełnomocnika strony będącego adwokatem, radcą prawnym, rzecznikiem patentowym lub radcą Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa (§ 2). Zawarte w odpisie dokumentu poświadczenie zgodności z oryginałem przez występującego w sprawie pełnomocnika strony będącego adwokatem, radcą prawnym, rzecznikiem patentowym lub radcą Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa ma charakter dokumentu urzędowego (§ 3). Jeżeli jest to uzasadnione okolicznościami sprawy, sąd, na wniosek strony albo z urzędu, zażąda od strony składającej odpis dokumentu, o którym mowa w § 2, przedłożenia oryginału tego dokumentu (§ 4).

W okolicznościach niniejszej sprawy, co w sposób nieuzasadniony pomija skarżąca, już w odpowiedzi na pozew pozwana zwróciła uwagę, że dołączone do pozwu kopie dokumentów nie zostały poświadczone za zgodność z oryginałem, a nadto są w części nieczytelne, wobec czego nie mogą stanowić dowodu w sprawie. Powyższa uwaga pozwanej była zdecydowanie słuszna. To więc obligowało powódkę do zachowania się zgodnie z art. 129 kpc, zwłaszcza że w dalszej części uzasadnienia odpowiedzi na pozew pozwana w całości zaprzeczyła twierdzeniom pozwu, a więc można byłoby to odnieść również do twierdzeń na temat zawarcia umowy dzierżawy z dnia 15.02.2007 r.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego przewidziany w art. 129 kpc obowiązek strony do złożenia w sądzie jeszcze przed rozprawą oryginału dokumentu winien zostać wykonany automatycznie z chwilą zgłoszenia przez przeciwnika takiego żądania, bez potrzeby wydawania przez Sąd jakichkolwiek rozstrzygnięć w tym przedmiocie, a tylko w warunkach przewidzianych w § 4 art. 129 kpc Sąd powinien sformułowania odpowiednie żądanie.

Powódka dołączyła do pozwu nieuwierzytelnione kopie umowy i aneksów do niej oraz wezwania przedsądowego, a nie dokumenty, tym samym pozbawiając je waloru dowodów (dowodami w sprawie są dokumenty, co wynika z działu III tytułu VI księgi pierwszej części pierwszej kodeksu postępowania cywilnego).

Inną kwestia jest kwestia odniesienia się przez pozwaną do treści tychże odpisów, ta zaś - w tej sprawie - nie mogła mieć znaczenia dla rozstrzygnięcia.

Nie może odnieść zamierzonego skutku twierdzenia apelacji, iż pozwana nie kwestionowała okoliczności faktycznych wynikających z umowy dzierżawy z dnia 15.02.2007 r. Powódka nie przytacza dalej o jakie okoliczności w istocie chodzi, a jest to ważne, jako że sporem nie jest objęte wykonywanie umowy dzierżawy jako takiej, a wykonanie remontu na dzierżawionej nieruchomości. Umowa dzierżawy w § 4 ust. 2 wręcz postanawia, iż koszty wszelkich prac adaptacyjnych, ulepszeń i nakładów ponosi dzierżawca, któremu nie będzie przysługiwać prawo dochodzenia ich zwrotu od wydzierżawiającego. Tym bardziej więc żądanie pozwu na tle przedmiotowej umowy jawi się bezpodstawne. Dalej idące mankamenty zgłoszonego powództwa to zupełne niedoprecyzowanie zakresu remontu, czasu jego wykonywania, podmiotu zlecającego, podmiotu wykonującego, a przede wszystkim – podstawa faktyczna zaistnienia po stronie pozwanej obowiązku zapłaty za remont, w tym kwestia refakturowania przez pozwaną jego kosztów, przyjęcia na siebie obowiązku ich zwrotu.

Wbrew apelującej z niczego nie wynika fakt zaksięgowania przez pozwaną przedmiotowych faktur. Nie ma żadnej doniosłości fakt nieodesłania faktur czy ich niezanegowania przez pozwaną; z faktu zignorowania faktur nie wynika przyjęcie na siebie obowiązku ich zapłaty, zwłaszcza że nie zostały wyświetlone ani przed procesem ani w procesie jakiekolwiek uzgodnienia stron.

Nie sposób oczekiwać od pozwanej, co sugeruje skarżąca, jakichkolwiek dowodów przeciwnych na istnienie zobowiązania w sytuacji gdy powódka nie przedstawiła jakichkolwiek dowodów świadczących o zobowiązaniu strony przeciwnej.

Zarzucana w apelacji lapidarność wywodów powinna zostać odniesiona nie tyle do uzasadnienia zaskarżonego wyroku ile do treści samego pozwu. Słuszne i wystarczające było podsumowanie zapadłego rozstrzygnięcia o niezasadności powództwa.

Zarzut naruszenia art. 224 § 1 kpc nie został uzasadniony i nie wiadomo w jakiej warstwie postępowanie przed Sądem Okręgowym dotknięte byłoby z tej przyczyny wadliwością. Zgodnie z tym przepisem przewodniczący zamyka rozprawę po przeprowadzeniu dowodów i udzieleniu głosu stronom. Z akt sprawy i treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, iż Sąd Okręgowy rozważył materiał dowodowy zaoferowany w sprawie w granicach, w jakich odpowiadał on wymogom dowodów nadających się do przeprowadzenia.

Nie zachodzi wadliwość procedowania przed Sądem Okręgowym w zakresie nieprzeprowadzenia dowodu z przesłuchania stron. Wniosek w tym przedmiocie (k. 3), zawarty w pozwie wniesionym przez zawodowego pełnomocnika, nie został sformułowany prawidłowo, a mianowicie ani nie podaje imion i nazwisk osób, które miałyby być przesłuchane w takim charakterze, ani nie podaje ich adresów, ani nie precyzuje okoliczności, jakie miałyby być objęte tezą dowodową, a tylko ogólnie wskazuje: „na okoliczności wskazane w uzasadnieniu niniejszego pozwu”, przy czym do których to okoliczności należałoby dowód ten przypisać - tego w uzasadnieniu pozwu brak. Obecność profesjonalnego pełnomocnika na rozprawie poprzedzającej wydanie wyroku niczego w tym zakresie nie wniosła, jako że do omawianego wniosku wymieniony nie nawiązał. Inicjatywa dowodowa należy do strony, a jeżeli jest ona reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika - to na nim spoczywa obowiązek zgłaszania dowodów nadających się do przeprowadzenia.

Reasumując Sąd II instancji oddalił apelację jako bezzasadną - zgodnie z art. 385 kpc.