Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 lutego 2015 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSR del. Marzena Foltyn-Banaszczyk

Protokolant p.o. stażysty Ewelina Hrynczyszyn

po rozpoznaniu w dniu 24 lutego 2015 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z wniosku J. I.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o przeliczenie emerytury

na skutek odwołań J. I.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 14 lutego 2014 sygn. (...) i z dnia 27 marca 2014 r. sygn. (...)

oddala odwołania.

Sygn. akt V U 4553/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 14 lutego 2014 roku w sprawie 15-E1- (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawcy J. I. prawa do przeliczenia emerytury z zastosowaniem przelicznika 1,5 w związku z wykonywaniem pracy górniczej. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy podniósł, iż na skutek wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 5 września 2012 roku został zmieniony wyrok Sądu Okręgowego w Gliwicach i okres od dnia 26 listopada 1976 roku do 1991 roku nie został uznany jako okres pracy górniczej. Okres ten natomiast organ rentowy zaliczył do staży pracy jako okres składkowy.

Decyzją z dnia 27 marca 2014 roku w sprawie (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawcy J. I. prawa do przeliczenia emerytury z zastosowaniem przelicznika 1,5 w związku z wykonywaniem pracy górniczej. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy podniósł, iż brak jest podstaw do uznania okresu zatrudnienia od dnia 26 listopada 1976 roku do 1991 roku jako okresu pracy górniczej.

W odwołaniu od tej decyzji wnioskodawca wniósł o jej zmianę poprzez przeliczenie przyznanej mu emerytury z zastosowaniem przelicznika 1,5 za każdy rok wykonywania pracy górniczej, w okresie zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...)
i (...) od 26 listopada 1976 roku do 1991 roku, gdzie wykonywał roboty montażowe i remontowe koparek, ładowarek i taśmociągów jako osoba z dozoru ruchu w zakładzie górniczym na rzecz (...) w B..

Organ rentowy wnosił o oddalenie odwołania. Podnosił, że wnioskodawca od dnia 1 maja 2003 roku ma prawo do emerytury. Nie jest to emerytura górnicza. Odwołanie wnioskodawcy w zakresie przyzwania emerytury górniczej zostało prawomocnie oddalone. W myśl art. 52 ust. 1 ustawy o emeryturach wnioskodawca nie może mieć obliczonego świadczenia z zastosowaniem ww. przelicznika, bowiem z przełożonych dokumentów nie wynika, aby wykonywał pracę górniczą pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca J. I. urodził się w dniu (...). W dniu 30 maja 2003 roku wystąpił z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury.

Decyzją z dnia 9 lipca 2003 roku organ rentowy przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury od dnia 1 maja 2003 roku tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę.

(okoliczności niesporne; dowód; wniosek k. 1 -2 akt ZUS; decyzja dnia 9 lipca 2003 roku k. 28 akt ZUS)

W okresie od dnia 2 września 1975 roku do dnia 27 grudnia 2000 roku wnioskodawca był zatrudniony (...) Przedsiębiorstwie (...) (od dnia 1 lutego 1991 roku (...) Spółka Akcyjna Oddział w P..), a od 1 kwietnia 1994 roku w (...) Spółka z o.o. Piotrków Tryb. na stanowiskach starszy majster od 2 września 1975 roku, kierownika robót montażowych – od 1 października 1982 roku, kierownika (...) od dnia 7 maja 1993 roku, kierownika budowy od dnia 1 lutego 1999 roku.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 27.12.2000 r. k. 6 akt ZUS; świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych k. 7 akt ZUS)

Ww. przedsiębiorstwo było generalnym wykonawcą maszyn podstawowych układu: Koparka, Taśmociąg, Zwałowarka dla (...) w B. a także prowadziło ich montaż, rozruch i remonty w latach 1976-1991.

(okoliczności bezsporne)

W dniu 11 marca 2010 roku wnioskodawca wystąpił z wnioskiem o przyznanie mu prawa do emerytury górniczej z uwagi na wykonywaną pracę w (...)
w B..

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. decyzją z dnia 7 maja 2010 roku odmówił J. I. prawa do emerytury górniczej.

Odwołanie wnioskodawcy od powyższej decyzji zostało uwzględnione przez Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach, który wyrokiem z dnia 19 maja 2011 roku zmienił decyzję organu rentowego i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury górniczej od dnia 1 marca 2010 roku.

Organ rentowy wniósł apelację od powyższego wyroku.

Wyrokiem z dnia 5 września 2012 roku w sprawie IIIAUa 1834/11 Sąd Apelacyjny w Katowicach zmienił wyrok sądu I instancji i oddalił odwołanie wnioskodawcy. W uzasadnieniu wyroku Sąd Apelacyjny podniósł, iż w okresie zatrudnienia od dnia 2 września 1975 roku do 27 grudnia 2000 roku (...) Przedsiębiorstwie (...) (od dnia 1 lutego 1991 roku (...) Spółka Akcyjna Oddział w P..) i w Spółce (...) Sp. z o.o. wnioskodawca pracował w charakterze mistrza i starszego mistrza montażu, kierownika robót montażowych i kierownika budowy, okres tej pracy wynosi 25 lat, 3 miesiąca i 25 dni. Po odliczeniu pracy na budowach eksportowych okres ten wynosi 22 lata, 3 miesiące, 24 dni, co nie wystarczy do przyznania prawa do emerytury górniczej. Jednocześnie Sąd Apelacyjny podkreślił, iż tylko okres od dnia 26 listopada 1976 roku do 1991 roku jest pracą górniczą wnioskodawcy jako osoby dozoru ruchu w zakładzie górniczym, który prowadził roboty górnicze na rzecz (...) B., gdyż (...) Przedsiębiorstwo (...) (od dnia 1 lutego 1991 roku (...) Spółka Akcyjna Oddział w P..) jest zakładem górniczym. Takim zakładem górniczym nie jest Spółka (...) w P.., zatem okres od dnia 1 kwietnia 1994 roku do dnia 27 grudnia 2000 roku nie jest pracą górniczą.

(dowód: wniosek k. 1-5 akt ZUS; podanie k. 7 akt ZUS; decyzja z dnia 7.05.2010 roku. k. 61 akt ZUS, wyrok SO w Gliwicach z dnia 19.05.2011 roku k.36 akt VIIIU 1366/10; apelacja k. 43-44 akt VIIIU 1366/10; wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 5.09.2012 roku z uzasadnieniem k. 73, k. 85-87 akt VIIIU 1366/10 )

W okresie dnia 26 listopada 1976 roku do 1991 roku wnioskodawca pracował przy budowie (...) na terenie (...) w B.. Nadzorował prace monterów i spawaczy na wysokościach jako dozór inżynieryjno techniczny początkowo w charakterze mistrza, a następnie starszego mistrza montażu, kierownika robót montażowych i kierownika budowy. Sprawował wówczas bezpośredni nadzór nad montażem maszyn podstawowych jak koparki, zwałowarki, przenośników taśmowych. Montaż dotyczył maszyn górniczych na przodku, ale również pozostałych maszyn na terenie całej odkrywki. Od montażu tych maszyn zależało uruchomienie kopalni.

Do zakresu obowiązków wnioskodawcy jako kierownika robót montażowych należało m.in. organizowanie i kierowanie całością robót związanej z budową obiektów budowlanych, prowadzenie nadzoru nad wykonywaniem prac budowlano-montażowych.

Prace te wnioskodawca wykonywał na powierzchni ziemi, na terenie całej odkrywki.

(dowód: zeznania wnioskodawcy J. I. k. 146v; angaż k. 40, k. 46, k. 50,k.51,k.52, k.53, k.56, k. 63, k. 66, k. 68, k. 71,k.73, k.74, k.75, k. 76,k.77,k.78,k.79,k.80,k.91,k.92,k.93,k.94, k. 115;umowa o pracę k. 41, k. 42; pismo k. 44; zaświadczenie k. 49; zakres obowiązków k. 69; decyzja o stwierdzeniu przygotowania zawodowego k. 127)

Jednym z pracowników wnioskodawcy był M. G., pracujący w (...) Przedsiębiorstwie (...) na stanowisku spawacza.

M. G. ubiegał się o prawo do emerytury górniczej. Wyrokiem Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia VIIIU 2222/07 odwołanie M. G. od decyzji odmownej zostało oddalone.

M. G. uzyskał prawo do emerytury zwykłej. Wnosił o zaliczenie okresu zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w wymiarze półtorakrotnym.

Wyrokiem z dnia 16 maja 2012 roku Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. w sprawie VU 595/11 oddalił odwołanie M. G. od decyzji odmownej ZUS. W uzasadnieniu Sąd Okręgowy podniósł, iż okres zatrudnienia nie spełniał warunków z art. 52 ust. 1 ustawy emerytalnej, gdyż prace nie były wykonywane pod ziemią.

Apelacja wnioskodawcy została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 15 marca 2013 roku w sprawie III AUa 1166/12. Sąd Apelacyjny uzupełniająco wskazał, iż stanowisko M. G. nie znajduje się w załączniku nr 3 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku.

(dowód: wyrok z dnia 16.05.2012 roku z uzasadnieniem k. 24, k. 27-30; wyrok z dnia 15.03.2013 roku z uzasadnieniem k. 67, k. 71-73)

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawcy nie zasługuje na uwzględnienie.

Przede wszystkim wskazać należy, iż bezspornym jest, że wnioskodawca nie ma prawa do emerytury górniczej. Jak bowiem ustalono, decyzją z dnia 9 lipca 2003 roku organ rentowy przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury od dnia 1 maja 2003 roku.

Ponadto wniosek J. I. z dnia 11 marca 2010 roku w przedmiocie przyznania mu emerytury górniczej w uwagi na wykonywaną pracę w (...) w B. w okresach od dnia 2 września 1975 roku do dnia 27 grudnia 2000 roku nie został przez organ rentowy uwzględniony. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. decyzją z dnia 7 maja 2010 roku odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury górniczej, a odwołanie wnioskodawcy od powyższej decyzji zostało przez Sąd Apelacyjny w Katowicach wyrokiem z dnia 5 września 2012 roku w sprawie sygn. akt III AUa 1834/11 prawomocnie oddalone.

Konsekwencją powyższego jest okoliczność, iż w stosunku do wnioskodawcy nie będzie miał zastosowania przepis art. 51 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227) i tym samym wskazane tam przeliczniki okresu pracy.

Ponadto do sytuacji wnioskodawcy, wbrew jego stanowisku, nie może znaleźć zastosowania również art. 52 ww. ustawy. Zgodnie z treścią tego przepisu przy ustalaniu wysokości emerytur innych niż określone w art. 51 tejże ustawy, stosuje się następujące przeliczniki:

1) 1,5 za każdy rok pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy,

2) 1,8 za każdy rok pracy górniczej wykonywanej pod ziemią, o której mowa w art. 50d ust. 1, pod warunkiem wykonywania takiej pracy co najmniej przez 5 lat, z zastrzeżeniem ust. 2.

Z powyższego przepisu wynika jednoznacznie, iż przy ustalaniu wysokości emerytur innych niż określone w art. 51, to jest innych niż emerytury górnicze, możliwe jest stosowanie korzystniejszych przeliczników. Jednakże przeliczniki te mogą być stosowane tylko w przypadku pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy (przelicznik 1,5 za każdy rok takiej pracy) lub pracy górniczej wykonywanej pod ziemią, o której mowa w art. 50d ust. 1 (przelicznik 1,8 za każdy rok tej pracy) pod warunkiem wykonywania takiej pracy, co najmniej przez 5 lat.

W ocenie Sądu Okręgowego przy ustalaniu wysokości emerytury M. G. nie można zastosować przeliczników określonych w art. 52 ust. 1 ww. ustawy w odniesieniu do pracy wykonywanej w czasie zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) na rzecz Kopalni (...) w okresie od dnia 26 listopada 1976 roku do 1991 roku. Praca ta była niewątpliwie wykonywana na terenie kopalni odkrywkowej, a więc na powierzchni ziemi. Z materiału dowodowego zebranego w sprawie, w tym akt osobowych, akt sprawy VIIIU 1366/10 oraz zeznań samego wnioskodawcy wynika, iż praca była wykonywana na odkrywce, nie zaś pod ziemią. Wnioskodawca w okresie zatrudnienia na budowie B. pracował jako osoba dozoru ruchu i nadzorował prace przy montażu urządzeń i maszyn górniczych na terenie całej odkrywki, nie tylko w przodku. Tym samym uznać należało, iż wnioskodawca nie spełnia przesłanki określonej w art. 52 ww. ustawy, a dotyczącej wykonywania stale pod ziemią pracy.

Przepis art. 52 ust. 1, jako przepis szczególny, nie podlega wykładni rozszerzającej. Dotyczy bowiem zastosowania korzystnych przeliczników w sytuacji, gdy ubezpieczony jest uprawniony do „zwykłej emerytury”, a posiada okresy pracy górniczej. Z treści powyższego przepisu wynika przy tym, iż nie każda praca górnicza podlega przeliczeniu w oparciu o wskazane przeliczniki. Co więcej z treści przepisu wynika również, że nie każda praca górnicza, która w przypadku uzyskania przez ubezpieczonego prawa do emerytury górniczej zostałaby przeliczona z uwzględnieniem przeliczników 1,5 czy 1,8, podlega przeliczeniu z uwzględnieniem tych przeliczników w trybie art. 52 ust. 1 ustawy. Wynika to jednoznacznie z porównania treści art. 51 ust. 1 pkt 1 i 2 i treści art. 52 ust. 1 pkt 1 i 2. O ile bowiem w myśl art. 51 ust. 1 pkt 2 ustawy w przypadku przy ustaleniu wysokości górniczych emerytur stosuje się przeliczniki 1,8 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50 d, o tyle w myśl art. 52 ust. 1 pkt 2 przelicznik 1,8 stosuje się za każdy rok pracy górniczej wykonywanej pod ziemią , o której mowa w art. 50 d ust. 1.

Wskazane ww. przepisy różnią się od siebie zakresem osób uprawnionych, do uzyskania emerytury z przelicznikiem 1,8. W przypadku bowiem emerytur górniczych przelicznik ten stosuje się wobec osób wykonujących prace górnicze zgodnie z art. 50d ust. 1 zarówno pod ziemią jak i w kopalniach siarki lub węgla brunatnego w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobków oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych, w drużynach ratowniczych, ale również zgodnie z art. 50d ust.2 także pracownikom dozoru ruchu i kierownictwa ruchu kopalń, którzy pracują co najmniej połowę dniówek roboczych w miesiącu pod ziemią, w kopalniach siarki czy węgla brunatnego.

W przypadku osób pobierających zwykłe emerytury przepis art. 52 ust. 1 pkt 2 ogranicza zastosowanie przelicznika wyłącznie do prac górniczych wykonywanych tylko pod ziemią i jednocześnie tylko takich, o których mowa w art. 50d ust. 1, tj. bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobków oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych, w drużynach ratowniczych. Przepis art. 52 ust. 1 pkt 2 bowiem nie odwołuje się do całego przepisu art. 50d, jak to czynił art. 51 ust. 1 pkt 2, a jedynie do przepisu art. 50d ust. 1 ustawy.

Dyspozycją art. 52 ust. 1 pkt 2 nie są zatem objęte prace wykonywane na powierzchni w kopalniach siarki czy węgla brunatnego oraz na powierzchni na stanowisku dozoru ruchu kopalń.

Zgodnie zatem z treścią art. 52 ust. 1 pkt 2 ustawy krąg osób pobierających emerytury inne niż emerytury górnicze, a uprawnionych do zastosowania przelicznika 1,8 jest węższy niż krąg osób uprawnionych do zastosowania takiego przelicznika w przypadku pobierania emerytury górniczej. Krąg ten został ograniczony zatem wyłącznie do osób wykonujących prace górnicze pod ziemią. Prawo do zastosowania przelicznika 1,8 nie dotyczy też osób zatrudnionych na stanowisku dozoru ruchu, chyba że pracują pod ziemią. (tak też por. K. Antonów, Komentarz do art. 52 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, LEX)

Tym bardziej nie ma podstaw do zastosowania przelicznika 1,5, o którym mowa w art. 52 ust. 1 pkt 1.

Zatem w przypadku, gdyby wnioskodawca był uprawniony do emerytury górniczej prace wykonywane przez niego mogłyby być przeliczone z zastosowaniem przelicznika półtorakrotnego. W przypadku, gdy nie jest on uprawniony do emerytury górniczej taki przelicznik nie może być zastosowany. Jest to oczywiste, gdyż Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze pótorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty ( Dz. U. Nr 2, poz. 8), ma zastosowanie wyłącznie przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty. Przepis art. 52 ustawy emerytalnej, jako wyjątkowy, reguluje odrębne i autonomiczne zasady zastosowania przeliczników 1,5 i 1,8 w sytuacji, gdy ubezpieczony ma prawo do emerytury innej niż górnicza. Z tych względów, jak wyżej wskazano, interpretacja przepisów musi być ścisła i nie podlegająca rozszerzeniu. Nie wszyscy zatem uprawnieni do emerytur innych niż górnicza uzyskają prawo do zastosowania przeliczników 1,5 czy 1,8, do zastosowania których mieliby prawo w przypadku, gdyby pobierali emerytury górnicze. W konsekwencji powyższego nie wszyscy uprawnieni do zastosowania przeliczników 1,5 i 1,8 w myśl ww. rozporządzenia, w przypadku gdy uzyskują emerytury zwykłe, nie górnicze, będą mogli zastosować te przeliczniki.

Wykazanie się ubezpieczonego okresami pracy górniczej przy ustalaniu prawa do emerytury innej niż górnicza nie powoduje co do zasady przeliczania tych okresów przy ustalaniu prawa do świadczenia według reguł stosowanych odnośnie do emerytur górniczych, tj. w wymiarze półtorakrotnym, lecz według standardowego przelicznika 1:1.

Aby zastosować przelicznik, o którym mowa w art. 52 ust. 1 pkt 1 ustawy, ubezpieczony musi wykazać, że wykonywał pracę górniczą, a w dalszej kolejności wykazać, że ta praca górnicza wykonywana była stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pod ziemią (tak por. wyrok SA w Katowicach z dnia 13.08.2008 roku, IIIAUa 1932/07). W przypadku zaś gdyby domagał się zastosowania przelicznika wyższego, tj. 1,8, dodatkowo musiałby wykazać, że spełniała ona wymogi art. 50 d ust. 1, tj. była wykonywana w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobków oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych, w drużynach ratowniczych

Z powyższego wynika jednoznacznie, iż przeliczniki pracy górniczej z art. 52 ust. 1 pkt czy 2 mają zastosowanie wyłącznie w sytuacji wykonywania pracy górniczej pod ziemią. (por. ww. K. Antonów, Komentarz do art. 52 ustawy, LEX).

Tak orzekł również w sprawie pracownika M. G., którego wnioskodawca był przełożonym, Sąd Okręgowy w sprawie VU 595/11.

Słusznie więc organ rentowy odmówił wnioskodawcy zastosowania przelicznika 1,5.

Mając na uwadze poczynione ustalenia faktyczne oraz rozważania, odwołanie wnioskodawcy, jako nie znajdujące podstaw do uwzględnienia, stosownie do art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., należało oddalić.