Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 12 sierpnia 2014r.Z. P. (1) wniósł o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego w Zgierzu kwoty 100.000zł z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu tytułem zadośćuczynienia za krzywdy moralne związane z przewlekłym prowadzeniem postępowania w sprawie IIK 415/09 przed Sądem Rejonowym w Zgierzu. Nadto domagał się zasądzenia od pozwanego kosztów postępowania./pozew k.3-5/

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa, podnosząc, iż powód nie wykazał przesłanek odpowiedzialności Skarbu Państwa./odpowiedź na pozew k.41-45/

Na rozprawie w dniu 17 marca 2015r. pełnomocnik powoda wskazał, iż podstawą dochodzonych roszczeń jest art.417kc w zw. z art.444 i 445kc. Oświadczył, iż podstawą dochodzenia roszczeń nie są przesłanki odpowiedzialności z tytułu ochrony dóbr osobistych./protokół k.90-90v/

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Postanowieniem z dnia 27 marca 2014r. Sąd Okręgowy w Łodzi stwierdził, że w prowadzonym przed Sądem Rejonowym w Zgierzu w sprawie IIK 415/09 w stosunku do oskarżonego Z. P. (2) postępowaniu nastąpiła przewlekłość oraz przyznał mu od Skarbu Państwa kwotę 5.000złotych./k.18 akt VS15/14/

Przeciwko powodowi toczy się postępowanie przed Sądem Rejonowym w Zgierzu od 2000 roku, przy czym zarzuty postawiono mu18 lat temu. Sprawa była zawieszona po skierowaniu jej do sądu i została podjęta dopiero w 2009 roku. Zarzuty postawione powodowi dotyczą kradzieży samochodów. Powód chciał dobrowolnie poddać karze na początku procesu, ale prokurator się nie zgodził. Powód proponował dla siebie karę pozbawienia wolności z zawieszeniem jej wykonania, ale prokurator odmówił. Było to w 2013 roku. Powód nie pamięta kiedy miały miejsce zarzucane mu czyny, bo same zarzuty postawione były 18 lat temu. Prokurator stwierdził, że nie wyraża zgody na poddanie się karze, bo oczekuje wymierzenia kary bezwzględnego pozbawienia wolności. Postępowanie nadal się toczy. Ostatni termin był 10 marca 2015r.ale rozprawa została odroczona. Poprzedni termin był w styczniu 2015r., ale została przesłuchana tylko jedna osoba. Na dzień dzisiejszy rozprawa została odroczona do 13 kwietnia 2015r. Merytorycznych rozpraw może odbyło się nie więcej niż pięć. Sprawa od chwili podjęcia jest wyznaczana co miesiąc. Zarzuty w toczącej się sprawie dotyczą kradzieży samochodów. Obecnie nie toczy się przeciwko powodowi żadne inne postępowanie karne. Powód jest okresie próby, jest w stosunku do niego prawomocnie orzeczona kara pozbawienia wolności w wymiarze dwóch lat w zawieszeniu na pięć lat, która może podlegać wykonaniu. Sprawa dotyczyła paserstwa samochodu. Wyrok zapadł w 2012 roku, dotyczył czynu z 2011 roku. Powód przebywa na wolności od 2010 roku. Po wyjściu na wolność popełnił czyn karalny, zakupił kradzione auto. Ta sprawa dotyczyła jednego czynu. Od 1992 – 1995 za czyny z 1992 roku, odbywał karę pozbawienia wolności za kradzież aut w warunkach czynu ciągłego. Kradzież dotyczyła 5,6 aut. Od 1997 – 1999 powód ponownie przebywał w zakładzie karnym, za przestępstwa kradzieży aut popełnione w 1996 roku. W 1999 roku wyszedł na przepustkę i nie wrócił do zakładu karnego. W związku z tym toczyło się kolejne postępowanie i wymierzono mu karę 4 miesięcy pozbawienia wolności, którą odbył w całości z poprzednio odbywaną. W 2003 roku został zwolniony po odbyciu kar. W 2007 roku został ponownie skazany za kradzieże dwóch samochodów w dwóch procesach karnych. Wyrokiem łącznym orzeczono bezwzględną karę pozbawienia wolności, którą powód odbywał do 2010 roku. Sprawy dotyczyły to czynów z 2004 i 2006 roku. W 2010 roku opuścił zakład karny i od tej pory nie popełnił żadnego czynu karalnego. Pozostaje do rozstrzygnięcia kwestia odpowiedzialności powoda w postępowaniu toczącym się przed Sądem Rejonowym w Zgierzu. Powód złożył skargę na przewlekłość w/w postępowania. Otrzymał 5.000 zł odszkodowania, dochodzonych 20.000zł. Powód uważa, że otrzymana kwota jest niewspółmierna do tego co go ewentualnie czeka. Uważa, że gdyby nie przewlekłość, to nawet jakby został skazany, na dzień dzisiejszy zdążyłby odbyć karę. Prokurator w toczącym się postępowaniu żąda czterech lat pozbawienia wolności. Nadto może zostać odbycie wcześniej orzeczonej kary dwóch lat pozbawienia wolności. Powód mieszka z rodziną. Nie może utrzymać pracy, pracodawcy wypowiadają mu umowy, ponieważ często zwalnia się z pracy aby uczestniczyć w procesach. Powód utrzymuje się z renty w kwocie 560 zł. Ma na utrzymaniu konkubinę i dzieci w wieku 10 i 5 lat. Ma jeszcze syna dorosłego. Powód leczył się psychiatrycznie od 1995 roku do 1997 roku. Był kilka razy w 1997 roku u psychiatry jak przebywał w zakładzie karnym w S.. Nie pamięta jakiego rodzaju zaburzenia stwierdzono. Prawdopodobnie była to nerwica. Od 2000 roku nie korzysta z pomocy psychiatry ani psychologa. Powód czuje że toczący się proces zaburza jego życie, że przez ciągłe zwalnianie się na rozprawy do sądu, nie może podjąć pracy. W okresach poprzedzających terminy rozpraw powód źle się czuje, nie może jeść, jest podenerwowany. W okresie od rozprawy do kolejnego terminu, stara się funkcjonować normalnie. Oczekiwanie na wyrok powoduje u niego silny stres. Powód nie starał się przedłużać toczącego się postępowania. Przebywając w zakładach karnych w okresie odbywania kar pamiętał o tym, że jest zawieszone postępowanie, ale wtedy nie wnosił o jego podjęcie. W 2003 roku lub 2004 roku był w sądzie i pytał o sprawę, ale w tym dniu akta nie były dostępne. Kolejny raz do sądu nie poszedł. Ma obrońcę z urzędu w toczącej się sprawie od czasu kiedy postępowanie zostało podjęte. Zdaniem powoda żądana kwota zadośćuczynienia w niniejszym postępowaniu jest adekwatna do doznanej krzywdy, a wynika z przewlekłości postępowania oraz jego stanu psychicznego, tego, że źle się czuje przed terminami rozpraw, czuje niemoc, ma trudności w znalezieniu pracy z której nie byłby zwalniany. Stara się nie rozmawiać ze swoją partnerką o kwestiach związanych ze sprawą, bo dochodzi wtedy do kłótni. Od 2011 roku powód poszukuje pracy, pracuje tylko dorywczo. Pracował w kilku firmach kurierskich, rozwoził paczki. Nie pracował na umowę, pracowałem na czarno. Był kierowcą. Jeździł u podwykonawcy, który współpracował z tymi firmami kurierskimi. /zeznania powoda k.90v-91, karta karna k.48-49, informacja k.51-58/

Sąd oddalił wnioski dowodowe powoda o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych psychologa i psychiatry, wobec dokonanych ustaleń co do tego, że od 2000roku nie leczy się, a jego dolegliwości sprowadzają się do niepokoju i złego samopoczucia w okresach poprzedzających kolejne terminy rozpraw, związanego z uczestniczeniem w procesie i zagrożeniem karą bezwzględnego pozbawienia wolności, wobec nieakceptowania przez prokuratora wniosku o dobrowolne poddanie się karze, z warunkowym zawieszeniem jej wykonania.

Sąd zważył co następuje:

Powód domagał się zapłaty od pozwanego kwoty 100.000zł tytułem zadośćuczynienia. Jako podstawę prawną dochodzonego roszczenia wskazał art.417kc.

. Oświadczył, iż podstawą dochodzonych roszczeń nie jest naruszenie dóbr osobistych Powyższe oświadczenie procesowe pełnomocnika powoda spowodowało, że sąd nie badał ewentualnej odpowiedzialności pozwanego w kontekście naruszenia dóbr osobistych.

Art. 15 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U. Nr 179, poz. 1843 ze zm.) nie tworzy samoistnej podstawy domagania się odszkodowania lub zadośćuczynienia, a ma charakter normy odsyłającej i określającej zakres prejudycjalnego związania. Zatem żądanie powoda skierowane przeciwko Skarbowi Państwa, a wysnute z faktu przewlekłości postępowania podlegać będzie ocenie w świetle art. 417kc. Przepis ten nie zwalnia strony powodowej od obowiązku wykazania przesłanek odpowiedzialności Skarbu Państwa, wynikających z zastosowania art. 417 § l kc, art. 445 kc lub art. 448 kc, to jest zaistnienia szkody i związku przyczynowego pomiędzy jej powstaniem a przewlekłością. Zatem warunkiem niezbędnym skuteczności wytoczonego powództwa jest wykazanie istnienia adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy ewentualnym złym samopoczuciem powoda związanym z niepokojem pojawiającym się przed rozprawami, trudnościami związanymi ze znalezieniem i utrzymaniem pracy, a przewlekłością postępowania stwierdzoną w postępowaniu skargowym. Należy przy tym pamiętać, iż sąd w niniejszym postępowaniu jest związany jedynie faktem wystąpienia przewlekłości postępowania.

Art. 15 ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, wprowadza jedynie domniemanie przewlekłości postępowania, a nie domniemanie wyrządzenia powyższym szkody. Zatem przepis ten nie tworzy jednak samoistnej podstawy domagania się odszkodowania lub zadośćuczynienia, a ma charakter normy odsyłającej i określającej zakres prejudycjalnego związania.

Warunkiem niezbędnym skutecznego dochodzenia od Skarbu Państwa odszkodowania za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej, jest w świetle art. 417 § 1 kc udowodnienie rzeczywistego i adekwatnego związku przyczynowo - skutkowego między opieszałością postępowania sądu (stwierdzoną w orzeczeniu), a szkodą poniesioną przez skarżącego, w tym wypadku wywołaniem rozstroju zdrowia, bowiem tylko taka przesłanka może prowadzić do zasądzenia zadośćuczynienia. ( podobne stanowisko zajął Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 27 lutego 2014 r.VI ACa 1036/13)

Zgodnie bowiem z art. 444 § 1kc w zw. z art. 445§ 1kc tylko w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia można domagać się naprawienie szkody poprzez zapłatę stosownego odszkodowania i zadośćuczynienia.

Dowodu takiego powód jednak nie przedstawił. Fakt niepokoju, czy złego samopoczucia nie daje się zakwalifikować do sytuacji wywołania rozstroju zdrowia, w szczególności, iż powód był wielokrotnie karany za przestępstwa kradzieży samochodów oraz paserstwa. Każdorazowo i wielokrotnie podlegał rygorom postępowania sądowego i warunkom odbywania kary pozbawienia wolności, co oznacza iż nie można uznać że występuje adekwatny związek przyczynowy pomiędzy tym jednym postępowaniem a prowadzonymi wobec niego czynnościami sądowymi.

Powód zeznał, iż od 2000roku nie leczy się psychiatrycznie, psychologicznie wobec czego nie ma podstaw do prowadzenia dowodu z opinii biegłych, w szczególności iż powód nie złożył żądnej dokumentacji medycznej, która wskazywałaby na ewentualne przyczyny podjętego leczenia i rodzaj zgłaszanych dolegliwości, przyczynę ich występowania podawaną przez powoda.

Z tych względów sąd nie dopatrzył się ani rozstroju zdrowia u powoda ani związku przyczynowego z działaniami pozwanego. Dla stwierdzenia iż utrzymywanie się złego samopoczucia nie jest rozstrojem zdrowia nie jest konieczne prowadzenie dowodu z opinii biegłych a wystarczająca jest ocena funkcjonowania powoda na podstawie odebranych od niego wyjaśnień.

Gdy chodzi o zarzut dotyczący trudności powoda w pozyskaniu i utrzymaniu zatrudnienia, stwierdzić należy iż powyższe nie może być poddane ocenie w kontekście żądanego zadośćuczynienia, bowiem powyższe trudności mogłyby być ocenione jedynie w kontekście roszczenia odszkodowawczego, a takie mimo zastępowania powoda przez profesjonalnego pełnomocnika nie zostało zgłoszone.

Nie ulega wątpliwości, iż sytuacja w której powód niemalże comiesięcznie musi uczestniczyć w czynnościach sądowych w związku z prowadzonym postępowaniem , może tworzyć sytuację w której pozyskanie przez niego zatrudnienia staje się trudne i może prowadzić do utraty dochodów które mógłby osiągać w braku czynnika jakim jest konieczność udziału w rozprawach w postępowaniu co do którego stwierdzono przewlekłość, a w konsekwencji prowadzić do rozstroju zdrowia i rodzić powstanie szkody majątkowej.

Przytoczone okoliczności mogłyby być objęte ewentualnym żądaniem odszkodowania, a takie nie zostało zgłoszone. Nie było dopuszczalnym uznanie, że zgłoszone zadanie zadośćuczynienia jest w istocie zadaniem odszkodowania. Należy pamiętać, iż niedopuszczalnym jest zgodnie z art.321kpc orzekanie o żądaniu niezgłoszonym przez stronę.

Z tych przyczyn żądanie zasądzenia zadośćuczynienia od Skarbu Państwa Sąd Okręgowy ocenił jako niezasadne i powództwo oddalił.

Zważywszy na specyfikę rozpoznawanej sprawy, okoliczność, iż powód jest osobą która stara się powrócić do społeczeństwa po wieloletnim odbywaniu kary pozbawienia wolności, a także pozostaje bez zatrudnienia, sąd doszedł do przekonania, iż w niniejszej sprawie występują szczególne okoliczności, które warunkują zastosowanie przywileju z art.102kpc i nie obciążył powoda kosztami zastępstwa procesowego pozwanego.

Wynagrodzenie pełnomocnika powoda zostało określone zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 lutego 2013 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r. poz. 461).