Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 stycznia 2015 roku.

Sąd Okręgowy w Świdnicy w IV Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

przy udziale Barbary Chodorowskiej Prokuratora Prokuratury Okręgowej,

po rozpoznaniu dnia 16 stycznia 2015 roku

sprawy E. F.

córki J. i J. z domu D.

urodzonej (...) w Ś.

oskarżonej z art. 224 § 2 k.k. i art. 226 § 1 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonej

od wyroku Sądu Rejonowego w Świdnicy

z dnia 28 lipca 2014 roku, sygnatura akt II K 302/13

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że :

1.  uchyla rozstrzygnięcie o karze łącznej z punktu III dyspozycji,

2.  w ramach czynów przypisanych oskarżonej przyjmuje, iż stanowią one jeden występek kwalifikowany z art. 224 § 2 kk i art. 226 § 1 kk w zw. z art.11 § 2 kk i za to na podstawie art. 224 § 1 kk w zw. z art. 224 § 2 kk w zw. z art. 11 § 3 kk wymierza oskarżonej karę 4 (miesięcy) pozbawienia wolności;

II.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. E. L. z Kancelarii Adwokackiej w Ś. 774, 90 złotych tytułem kosztów nie opłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonej z urzędu w postępowaniu odwoławczym;

IV.  zwalnia oskarżoną od ponoszenia kosztów sądowych związanych z postępowaniem odwoławczym zaliczając wydatki za to postępowanie na rachunek Skarbu Państwa.

Sygnatura akt IV Ka 932/14

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 28 lipca 2014r. Sąd Rejonowy w Świdnicy, w sprawie o sygn. akt II K 302/13, uznał E. F. za winną tego, że:

I.  w dniu 28 lutego 2013r. w Ś., woj. (...), stosowała wobec funkcjonariuszy policji sierżanta M. W. i sierżanta D. P., bezprawne groźby pozbawienia życia, w celu zaniechania przez funkcjonariuszy prawnej czynności służbowej polegającej na zatrzymaniu wymienionej, tj. czynu z art. 224§2 k.k. i za to na podstawie tego przepisu wymierzył oskarżonej karę 4 miesięcy pozbawienia wolności;

II.  w dniu 28 lutego 2013r. w Ś., woj. (...), znieważyła funkcjonariuszy policji sierżanta M. W. i sierżanta D. P., słowami ogólnie uznanymi za obraźliwe, podczas i w związku z pełnieniem przez funkcjonariuszy obowiązków służbowych, tj. czynu z art. 226§1 k.k. i za to na podstawie tego przepisu wymierzył oskarżonej karę 2 miesięcy pozbawienia wolności.

Następnie na podstawie art. 85 k.k. i art. 86§1 k.k. połączył tak orzeczone kary jednostkowe pozbawienia wolności i wymierzył karę łączną 4 miesięcy pozbawienia wolności, zaliczając na poczet tej kary okres zatrzymania od 28.02.2013r. do 01.03.2013r. (art. 63§1k.k.).

Z rozstrzygnięciem tym nie pogodziła się oskarżona, która za pośrednictwem swego obrońcy zaskarżyła wyrok w całości na swoja korzyść, zarzucając na podstawie art. 438 pkt 1 i 4 k.p.k.:

a)  obrazę przepisów prawa materialnego, a to:

⚫

art. 224§2 k.k. poprzez jego błędną wykładnię na skutek wyrażenia poglądu, iż znamię groźby karalnej przewidziane w tym przepisie, a zdefiniowane w art. 115§12 k.k. nie wymaga dla bytu tegoż przestępstwa wzbudzenia przez sprawcę groźbami karalnymi kierowanymi wobec pokrzywdzonego uzasadnionej obawy, że groźba będzie spełniona;

⚫

art. 11§2 k.k. poprzez jego niezastosowanie i w konsekwencji uznanie oskarżonej winną popełnienia dwóch odrębnych czynów, w sytuacji gdy sposób działania oskarżonej polegający na wypowiedzeniu wielu następujących bezpośrednio po sobie sformułowań, zawierających zniewagi i groźby bezprawne, skierowane pod adresem funkcjonariusza publicznego, prowadzi do wniosku, iż zachowania oskarżonej należy traktować jako jedno przestępstwo kwalifikowane z art. 224§2 k.k. i art. 226§1 k.k. w zw. z art. 11§2 k.k., pozostających w zbiegu kumulatywnym

b)  rażącą niewspółmierność orzeczonej wobec oskarżony E. F. kary 4 miesięcy bezwzględnego pozbawienia wolności w stosunku do celów, jakie kara ta winna spełniać w zakresie prewencji szczególnej i ogólnej, na skutek pominięcia przy wymierzeniu tejże kary okoliczności łagodzących świadczących na korzyść oskarżonej, w tym przede wszystkim postawy oskarżonej po popełnieniu przestępstwa w tym ukończenie terapii odwykowej, wyrażenia skruchy, właściwości i trudnych warunków osobistych, a w konsekwencji uznanie, iż po stronie oskarżonej występuje negatywna prognoza kryminologiczna sprzeciwiająca się wymierzeniu jej przy zastosowaniu art. 58§3 k.k. kary ograniczenia wolności bądź zastosowania środka probacji w postaci warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności.

Podnosząc powyższe zarzuty obrońca wniósł o:

- zmianę wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonej od popełnienia przestępstwa z art. 224§2 k.k. i wymierzenie jej za popełnione przestępstwo z art. 226§1 k.k. kary ograniczenia wolności, ewentualnie

- uznanie, iż zachowanie oskarżonej stanowi jedno przestępstwo kwalifikowane z art. 224§2 k.k. i art. 226§1 k.k. w zw. z art. 11§2 k.k. i wymierzenie jej przy zastosowaniu art. 58§3 k.k. kary ograniczenia wolności bądź kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania.

Sąd odwoławczy zważył co następuje:

Apelacja jedynie w części, a to w zakresie zarzutu obrazy art. 11§2 k.k., zasługuje na uwzględnienie. Zauważyć jednakże należy i to, że rację ma apelujący, iż w uzasadnieniu zaskarżonego wyrok, sąd orzekający nader ogólnikowo przedstawił swoje stanowisko co do ustawowym znamion przypisanego E. F. występku z art. 224§2 k.k., w istocie ignorując kwestię wykazania, iż przestępstwo to ma charakter bezskutkowy.

Odnosząc się zatem do poszczególnych zarzutów apelacyjnych – jak wynika z treści tego środka zaskarżenia, skarżący samych ustaleń co do sprawstwa oskarżonej nie kwestionuje, a i sąd odwoławczy uchybień w tym zakresie nie dostrzega – to, stwierdzić w pierwszej kolejności należy, że:

- istotnie redakcja przepisu art. 224§2 k.k. nie jest jednoznaczna, a użyte sformułowanie „kto stosuje przemoc lub groźbę bezprawną…” bez odwołania się do dalszej części ustawowych znamion („w celu zmuszenia …”), może prowadzić do błędnego wniosku, iż dla zaistnienia tego przestępstwa artykułowana groźba musi wywołać skutek, w postaci obawy u pokrzywdzonego. Niemniej inny jest cel posłużenia się ową groźbą bezprawną aniżeli w przypadku sprawcy występku z art. 190§1 k.k., czego autor apelacji wyraźnie nie dostrzega. Przepis art. 224 § 2 k.k., inaczej niż przepis art. 190 § 1 k.k., jako znamienia przestępstwa nie traktuje zaistnienia u adresata groźby obawy jej spełnienia. Tu zarówno doktryna, jak i orzecznictwo sądów powszechnych oraz Sądu Najwyższego prezentują jednoznaczne i kategoryczne stanowisko (vide np. wyrok SN z dnia 6 czerwca 2011 r., V KK 128/11, LEX nr 897778, Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 06.03.2014r. II AKa 23/14, LEX nr 1444871, wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 11.04.2002r., II AKa 16/02, OSA 2003/4/37)

Przestępstwo z art. 224 § 2 k.k. popełnia zatem ten sprawca, który stosuje przemoc lub groźbę bezprawną w celu zmuszenia funkcjonariusza publicznego albo osobę przybraną mu do pomocy do przedsięwzięcia lub zaniechania prawnej czynności służbowej. Przemoc lub groźba bezprawna jest w tym wypadku narzędziem oddziaływania na psychikę indywidualnie oznaczonych osób. Przestępstwo z art. 224 § 2 k.k. ma charakter bezskutkowy. Jest dokonane w chwili zrealizowania przez sprawcę określonych w nim czynności sprawczych. Ma charakter kierunkowy, a więc może być popełnione tylko z zamiarem bezpośrednim.

- oskarżona, słowa zawierające groźby, a cytowane przez pokrzywdzonych, wypowiadała w okolicznościach, które rzeczywiście - u postronnego obserwatora każą powziąć wątpliwość co do tego, że wzbudzały u adresatów obawy, mimo ich zapewnień w tym kierunku (k.105v i 106v). Jednakże nie ulega wątpliwości, że wypowiedziane zostały w jednym konkretnym celu - by funkcjonariusze Policji odstąpili od podjętej czynności zatrzymania oskarżonej, co stanowi o zrealizowaniu przez E. F. wszystkich ustawowych znamion właśnie przestępstwa z art. 224§2 k.k. Z tych też względów odwoływanie się przez obrońcę do ustawowej definicji groźby bezprawnej z art. 115§12 k.k. oraz dyspozycji występku z art. 190§1 k.k. nie mogło podważyć trafności stanowiska sądu a quo, że E. F. jest sprawczynią przestępstwa z art. 224§2k.k.

W tym miejscu odnieść się należy do zarzutu obrazy art. 11§2 k.k. poprzez jego niezastosowanie, który uznać należy za zasadny.

I tak z jednoznacznych i niekwestionowanych ustaleń faktycznych wynika, że oskarżona wypowiadała zarówno groźby, jak i wulgaryzmy pod adresem obu funkcjonariuszy łącznie, tj. jedne sformułowania następowały bezpośrednio pod po sobie („wy k… policyjne (…) już nie pracujecie…” itd. – k. 140), co z kolei obligowało sąd meriti do rozważenia tego, czy nie stanowią one jednego przestępstwa kwalifikowanego z obu przepisów – art. 224§2 k.k. i art. 226§1 k.k. – pozostających w zbiegu kumulatywnym (art. 11§2 k.k.). Kwestia ta pozostała jednakże poza uwaga sądu orzekającego. Trafnie przy tym odwołał się apelujący do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 22.06.1999r. (III KKN 376/97, OSNKW 1999/9-10/55), który odnosi się właśnie do analogicznej sytuacji faktycznej.

Mając zatem na uwadze ustalenia faktyczne, sąd odwoławczy zmienił zaskarżony wyrok, uznając, iż miało miejsce jedno zachowanie oskarżonej wyczerpujące ustawowe znamiona stypizowane w obu wskazanych wyżej przepisach, co obligowało zastosowanie art. 11§2 k.k. i wymierzenie jednej kary na podstawie tego z nich, który przewiduje surowszą karę (art. 11§3k.k.)

Sąd ad quem dokonując tej zmiany, wymierzył E. F. karę 4 miesięcy pozbawienia wolności, zatem w tej wysokości, w jakiej karę łączną orzekł sąd a quo. W tym zakresie ustalenia tego sądu, jak też okoliczności, które miał na uwadze, w sposób kategoryczny pozwalają uznać, że to właśnie kara pozbawienia wolności będzie stanowiła sprawiedliwą i wyważoną odpłatę.

Biorąc pod uwagę ujawnioną postawę oskarżonej zarówno sprzed popełnienia czynu (vide wywiad środowiskowy, uprzednia karalność), zachowanie w toku procesu, to twierdzenie obrońcy, że spełnione zostały przesłanki z art. 58§3 k.k., które uzasadniałyby zmianę rodzaju kary na karę ograniczenia wolności, nie mają racjonalnego uzasadnienia. E. F. wielokrotnie deklarowała zarówno wolę zmiany sposobu życia, jak i podjęcie leczenia odwykowego. Każda taka próba, przy pierwszej nadarzającej się okazji, i z byle pretekstu, była porzucana. Gdy uwzględni się i to, że obecnie przypisanego czynu oskarżona dopuściła się w okresie próby, niecałe pół roku od daty wydania wyroku skazującego ją za czyny z art. 224§2 k.k. i art. 226§1 k.k., to na tej podstawie wyprowadzić można tylko jeden wniosek, cele kary w stosunku do E. F. mogą być osiągnięte tylko poprzez jej wykonanie.

To, że kobieta obecnie, tj. po wydaniu wyrok w niniejszej sprawie, w końcu zdecydowała się na leczenie odwykowe i ukończyła podstawowy program terapii, jeszcze nie stanowi o tym, że daje gwarancje, iż nie powróci do przestępstwa i deklarowana zmiana zachowania i nastawienia do zasad porządku prawnego, istotnie ma trwały charakter.

Z tego też powodu zarzut rażącej surowości kary, podniesiony przez obrońcę uznać należało za niesłuszny.

Ponieważ oskarżona w toku postępowania odwoławczego korzystała z pomocy obrońcy z urzędu, a nakład pracy obrońcy był znaczny, o czym przekonuje nie tylko treść samej apelacji, ale i zaangażowanie widoczne w toku samej rozprawy, sąd odwoławczy zasądził od Skarbu Państwa na rzecz obrońcy wynagrodzenie w wysokości 150% stawki minimalnej określonej w §14 ust. 2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. nr 163, poz. 1348 ze zm.) w zw. §19 pkt 1 tego rozporządzenia.

Mając na względzie sytuację materialną i majątkową oskarżonej, jak też wynik postępowanie odwoławczego Sąd Okręgowy w Świdnicy zwolnił E. F. od obowiązku poniesienia kosztów sądowych związanych z tym postępowaniem i obciążył wydatkami Skarb Państwa.