Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 lutego 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 18 lutego 2015 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa E. S.

przeciwko (...) Centrum (...) w M.

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach

z dnia 12 września 2014 r. sygn. akt I C 1991/13

1. oddala apelację;

2. zasądza od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 2 214zł (dwa tysiące dwieście czternaście złotych), w tym 414 zł podatku od towarów i usług, tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

sygn. akt I ACa 1681/14

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy zasądził od strony pozwanej (...) Centrum (...) w M. na rzecz powódki E. S. kwotę 5.000 zł, oddalając powództwo w pozostałej części i nie obciążając powódki kosztami procesu.

Sąd I instancji ustalił, że w dniu 25 maja 2011 r. powódka, po incydencie, jaki miał miejsce na nieruchomości będącej przedmiotem sporu pomiędzy nią a Gminą S., na skutek interwencji funkcjonariuszy Policji, została odwieziona karetką do pozwanego szpitala. Szczegółowo opisując przebieg zdarzenia, w tym fakt agresywnego zachowania E. S., Sąd wskazał, że funkcjonariusze Policji zawiadamiając dyspozytora medycznego (...) Centrum (...) w K. podali, że powódka jest agresywna i prawdopodobnie psychicznie chora. Podali przy tym błędnie jej imię – wskazali, że interwencja dotyczy K. S..

Powódka ma siostrę K. S., która była leczona psychiatrycznie.

Powódka została przyjęta do (...) Centrum (...) w M. i w tym samym dniu pozwana placówka medyczna zawiadomiła Sąd Rejonowy w Kielcach o przyjęciu powódki (ponownie wskazano, że przyjęto K., a nie E. S.), jako osoby chorej psychicznie, na podstawie art. 23 ust.1 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego. Dalej, Sąd poczynił szczegółowe ustalenia dotyczące pobytu i leczenia powódki w szpitalu psychiatrycznym. Została ona wypisana ze szpitala po 5-ciu dniach, w dniu 30 maja 2011 r., z rozpoznaniem: ostre i przemijające zaburzenia urojeniowe.

Postanowieniem z dnia 5 października 2011 r. Sąd Rejonowy w Kielcach, w sprawie III RNs 898/11, stwierdził zasadność przyjęcia E. S. do pozwanego szpitala. Na skutek apelacji powódki, postanowieniem z dnia 1 lutego 2012 r., Sąd Okręgowy (w sprawie II Ca 1432/11) zmienił zaskarżone postanowienie i stwierdził, że brak było podstaw do przyjęcia w dniu 25 maja 2011 r. E. S. do (...) Centrum (...) w M..

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy uznał, że na skutek przyjęcia i umieszczenia powódki w pozwanej placówce medycznej bez jej zgody, doszło do naruszenia jej dóbr osobistych w postaci wolności i godności (art. 23 kc), a działanie strony pozwanej było bezprawne. O bezprawności działania pozwanego szpitala przesądza prawomocne postanowienie Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 1 lutego 2012 r. Tym samym, stosownie do treści art. 24 kc, strona pozwana ponosi wobec powódki odpowiedzialność za bezprawne naruszenie jej dóbr osobistych, a co za tym idzie, z mocy art. 448 kpc, uzasadnione jest roszczenie o zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powódki zadośćuczynienia. W ocenie Sądu, odpowiednią sumę za doznaną przez E. S. krzywdę stanowi kwota 5.000 zł.

Od powyższego orzeczenia, zaskarżając je części zasądzającej roszczenie, apelację wniosła strona pozwana, zarzucając niezgodność ustaleń sądu z zebranym w sprawie materiałem dowodowym. Apelująca wniosła o zmianę wyroku w zaskarżonej części i oddalenie powództwa, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Powódka wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja strony pozwanej jest oczywiście bezzasadna.

Ustalenia faktyczne dokonane w pierwszej instancji są prawidłowe i Sąd Apelacyjny przyjmuje je za własne. Wbrew zarzutowi podniesionemu w apelacji, są one także niesporne. W szczególności poza sporem pozostają okoliczności, w wyniku których doszło do umieszczenia powódki w pozwanej placówce medycznej, jak też, że prawomocnym orzeczeniem Sądu stwierdzono, iż brak było podstaw do przyjęcia powódki do szpitala psychiatrycznego. Ustaleniami Sądu Okręgowego objęte są także ustalenia powoływane w apelacji, że powódka w trakcie incydentu na nieruchomości oraz w ocenie interweniujących funkcjonariuszy Policji zachowywała się agresywnie.

Chybione są natomiast wszelkie wywody strony pozwanej, które zmierzają do wykazania, iż zachowanie powódki stanowiło zagrożenie życia lub zdrowia tak powódki jak i osób trzecich. Zważyć bowiem należy, że okoliczności te były badane w sprawie zakończonej opisanym wcześniej postanowieniem Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 1 lutego 2012 r. i rozstrzygnięciem tym, z mocy art. 365 § 1 kpc, Sąd jest związany w niniejszej sprawie. Nadto wymaga podkreślenia, że – jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z 14 lutego 1996 r., II CRN 201/95 (lex nr 24925) – „Postępowanie sądu opiekuńczego wszczęte w trybie art. 25 ustawy i zakończone orzeczeniem wydanym w oparciu o art. 27 ma na celu kontrolę legalności przyjęcia i przebywania w szpitalu osoby z zaburzeniami psychicznymi, która nie wyraziła na to zgody. Kontrola ta dotyczy zarówno sposobu postępowania (m.in. art. 23 ust. 2-5), jak i przesłanek materialnoprawnych sprecyzowanych w ust. 1 art. 23”.

W tym stanie rzeczy spełnione zostały przesłanki odpowiedzialności strony pozwanej, przewidziane art. 23 i 24 kc, statuującymi odpowiedzialność za bezprawne naruszenie cudzych dóbr osobistych.

Oczywistym pozostaje, że umieszczenie powódki w szpitalu psychiatrycznym bez jej zgody skutkowało naruszeniem takich jej dóbr jak wolność i godność. Przesądzenie prawomocnym postanowieniem sądowym, wydanym w trybie art. 25 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 o ochronie zdrowia psychicznego, o braku podstaw do przyjęcia powódki w dniu 25 maja 2011 r. do pozwanej placówki medycznej uzasadnia przyjęcie, że działanie strony pozwanej było bezprawne.

Podkreślenia wymaga, że regulacje zawarte w wyżej wskazanej ustawie mają na celu zagwarantowanie legalności działania placówki medycznej przy podjęciu decyzji o przymusowym leczeniu osób z zaburzeniami psychicznymi oraz są ukierunkowane na ochronę ich praw oraz poszanowanie sfery ich wolności i godności osobistej. Stąd umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym osoby bez jej zgody oddane zostało kontroli sądowej. Stwierdzenie zatem, iż przyjęcie takie było niezasadne przesądza o bezprawności działania strony pozwanej.

W tym stanie rzeczy istniały podstawy do zasądzenia, na podstawie art. 448 kc, zadośćuczynienia na rzecz powódki. W ocenie Sądu Apelacyjnego, przyznana powódce suma zadośćuczynienia nie jest wygórowania, a biorąc pod uwagę charakter naruszonych dóbr stanowi ona kwotę minimalną.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 kpc, orzekł jak w pkt 1 sentencji.

O kosztach postępowania Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za jego wynik (art. 98 § 1 kpc w zw. z art. 391 § 1 kpc). Na zasądzone koszty składa się kwota opłaty z tytułu wynagrodzenia pełnomocnika zawodowego z urzędu, który udzielił powódce pomocy prawnej w postępowaniu apelacyjnym, ustalona zgodnie z § 6 pkt 4 w zw. z § 2 ust.3 w zw. z § 12 ust.1 pkt 2 oraz § 15 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t. jedn. Dz. U. z 2013 r., poz.490).