Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 czerwca 2013 r.

Sąd Okręgowy w Toruniu VIII Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 20 czerwca 2013 r. w Toruniu

na rozprawie

sprawy z powództwa M. S.

przeciwko D. Z.

o zapłatę

w przedmiocie skargi powoda o wznowienie postępowania

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Toruniu

z dnia 18 marca 2013 r.

sygn. akt I C 1278/12

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 1.200 zł (jeden tysiąc dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

Sygn. akt VIII ca 261/13

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Toruniu wyrokiem z dnia 18 marca 2013 r. w sprawie z powództwa M. S. przeciwko D. Z. w przedmiocie skargi o wznowienie postępowania w sprawie I C 889/11 oddalił skargę o wznowienie postępowania I C 889/11 oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 2.417 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Powód wniósł o wznowienie postępowania sprawie I C 889/11 zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 14 grudnia 2011 r. oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

Sąd Rejonowy ustalił, że wyrokiem z dnia 14 grudnia 2011 r. Sąd Rejonowy w Toruniu, I Wydział Cywilny w sprawie o sygn. akt I C 899/11, który stał się prawomocny w dniu 4 stycznia 2012 r. oddalił powództwo wniesione przez M. S. przeciwko D. Z. oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 2.417 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. W tym postępowaniu M. S.domagał się od D. Z.wydania należnej mu części zabytkowych drzwi witrażowych, które znajdowały się w budynku położonym w C. przy ul. (...) bądź ewentualnie zwrotu ich równowartości.

W toku w/w postępowania M. S. na poparcie swego żądania nie powoływał się na dokumentację w postaci Karty Ewidencji Zabytków Architektury i Budownictwa wydanej przez Ośrodek Dokumentacji Zabytków w W. dotyczącą budynku położonego w C. przy ul. (...). Przedmiotowa dokumentacja została udostępniona M. S.w dniu 18 lipca 2012 r. przez Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w T..

Wiedzę o wpisaniu w/w budynku do strefy ochrony zabytków M. S.posiadał już w dniu 13 lutego 2009 r. tj. w momencie zakupu nieruchomości.

Sąd Rejonowy wskazał, że bezspornym w niniejszej sprawie było, iż budynek stanowiący współwłasność stron został wpisany do rejestru ochrony strefy zabytków. Istota sporu niniejszej sprawy sprowadzała się natomiast do odpowiedzi na pytanie, czy powód nie miał możliwości uzyskania dokumentów dotyczących w/w budynku z Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w T. już na etapie toczącego się wcześniej postępowania, które zostało prawomocnie zakończone, a co za tym idzie, czy istnieje podstawa do wznowienia tego postępowania.

W ocenie Sądu Rejonowego, mając na względzie zebrany w sprawie materiał dowodowy oraz obowiązujące normy prawa i dorobek orzecznictwa w zakresie ich wykładni, na tak postawione pytanie należało udzielić odpowiedzi negatywnej.

Sąd Rejonowy podkreślił, że zgodnie z art. 403 §2 k.p.c. można żądać wznowienia postępowania z powodu późniejszego wykrycia prawomocnego wyroku, dotyczącego tego samego stosunku prawnego, albo wykrycia takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu. Ocena, że strona nie mogła w poprzednim postępowaniu powołać określonych okoliczności faktycznych i środków dowodowych, powinna być, w świetle stanowiska szeroko prezentowanego przez Sąd Najwyższy, dokonywana według wzorca obiektywnego.

W świetle ugruntowanego stanowiska Sądu Najwyższego, określona w art. 403 §2 k.p.c. podstawa skargi o wznowienie postępowania nie zachodzi, jeżeli w poprzednim postępowaniu istniała obiektywna możliwość powołania się na okoliczności faktyczne lub środki dowodowe, a zaniechanie strony w tym przedmiocie było następstwem jej zaniedbań, opieszałości, zapomnienia czy błędnej oceny potrzeby ich powołania /Postanowienie SN z dnia 10 lutego 1999 r., II CKN 807/98, Lex nr 78214 , Postanowienie SN z dnia 12 lutego 2004 r., V CZ 2/04, niepubl./.

Inaczej rzecz ujmując nowe okoliczności faktyczne lub środki dowodowe, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, to takie fakty, z których strona nie mogła skorzystać w postępowaniu prawomocnie zakończonym.

Wykrycie okoliczności faktycznych lub dowodów w rozumieniu art. 403 §2 k.p.c. dotyczy faktów i środków dowodowych, które poza przesłanką ich nieujawnienia w postępowaniu prawomocnie zakończonym powinny być dla strony skarżącej „nieujawnialne". Przepis ten obejmuje fakty nieujawnialne albo stronie nieznane i dla niej niedostępne. Fakty natomiast ujawnialne, czyli te, które strona powinna znać, tj. miała możliwość dostępu do nich, nie są objęte hipotezą tego przepisu / Postanowienie SN z dnia 3 kwietnia 2005 r., III CZP 134/04, LEX nr 151652/.

W ocenie Sądu Rejonowego nie doszło do łącznego spełnienia wszystkich trzech przesłanek stanowiących podstawę wznowienia postępowania w myśl art. 403 §2 k.p.c.. W szczególności powód nie wykazał ostatniej z trzech przesłanek wznowienia postępowania, tj. że w poprzednim toczącym się postępowaniu w sprawie o sygn. akt I C 889/11 nie miał możności skorzystania z dokumentacji dotyczącej budynku położonego w C. przy ul. (...) w postaci Karty Ewidencji Zabytków Architektury i Budownictwa.

Przede wszystkim, powód w toku przesłuchania przyznał, że w momencie dokonywania zakupu w/w nieruchomości brał pod uwagę, że budynek jest w strefie ochrony zabytków. Zatem, zdaniem Sądu Rejonowego, powód już w toku poprzedniego postępowania miał świadomość tego, że nieruchomość znajduje się na obszarze, na którym obowiązują określone ograniczenia, zakazy i nakazy, mające na celu ochronę znajdujących się na tym obszarze zabytków, a co za tym idzie, że została ona objęta ochroną Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków na podstawie ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego tj. na podstawie art. 7 ust. 4 zw. z art. 18 ust. 1 i ust. 2 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami /Dz.U. z 2003, Nr 162 poz. 1568 ze zm./. Skoro zatem powód miał już wcześniej świadomość tego, że nieruchomość znajduje się w strefie ochrony zabytków, już wówczas mógł wystąpić do Wojewódzkiego Urządu Ochrony Zabytków w T., by sprawdzić, jakie informacje w ewidencji zabytków zebrane są odnośnie danego obiektu tj. czy poza podstawowymi danymi o obiekcie takimi jak: określenie przynależności administracyjnej, nazwie obiektu zabytkowego, wieku powstania, stylu budowy, kubaturze, powierzchni zabytkowej i użytkowej, materiale budowlanym, z którego były wykonane ściany, sklepienia, stropy, wiązania i pokrycie dachu i innymi bardziej szczegółowymi danymi, nie istniały np. schematyczne plany, fotografie i opisy mogące świadczyć o istnieniu spornych drzwi.

Wobec tego, powołana przez skarżącego okoliczność w postaci ujawnienia po zakończeniu postępowania nowych dowodów, a to dokumentacji z ewidencji zabytków, nie stanowi podstawy wznowienia postępowania, gdyż już wcześniej powód miał prawo złożenia wniosku o udostępnienie takiej dokumentacji. Już w poprzednim postępowaniu istniała możliwość i obiektywna potrzeba powołania wskazywanego przez niego środka dowodowego.

Mając na względzie powołane okoliczności natury prawnej i faktycznej Sąd Rejonowy oddalił skargę o wznowienie postępowania na mocy przepisu art. 403 § 2 k.p.c. a contrario.

O kosztach procesu orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód, zaskarżając go w całości i domagając się jego zmiany poprzez uwzględnienie wniosku o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 14 grudnia 2011 r., I C 889/11 oraz zasądzenia od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania według norm przepisanych; ewentualnie uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Skarżący zarzucił naruszenie art. 403 §2 k.p.c. poprzez błędne uznanie, że powód miał wcześniej możliwość skorzystania z dokumentacji udostępnionej mu w dniu 18 lipca 2012 r. przez Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w T. oraz art. 227 k.p.c. poprzez niewyjaśnienie okoliczności faktycznych mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, co skutkowało uznaniem braku podstaw do wznowienia postępowania. Powód podkreślił, iż fakt istnienia budynku w strefie ochronnej nie przesądzał jeszcze o tym, że znajdujące się wewnątrz budynku drzwi są wpisane do jakiegokolwiek rejestru zabytków. Tym samym, w ocenie powoda, nie miał on żadnych podstaw do złożenia wniosku o udostępnienie dokumentacji dotyczącej istnienia drzwi już na etapie poprzedniego postępowania, albowiem o jej istnieniu nie wiedział i nie mógł był wiedzieć nawet przy zachowaniu należytej ostrożności.

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o jej oddalenie jako bezzasadnej oraz o zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów postepowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja podlegała oddaleniu.

Sąd Okręgowy całkowicie podzielił ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Rejonowy oraz ocenę prawną tych ustaleń stanowiącą o podstawie rozstrzygnięcia.

W szczególności Sąd II instancji w pełni przychyla się stwierdzenia przez Sąd Rejonowy, że powołany przez powoda dokument w postaci Karty Ewidencji Zabytków Architektury i Budownictwa wydanej przez Ośrodek Dokumentacji Zabytków w W. dotyczącej budynku położonego w C. przy ul. (...), a udostępnionej powodowi w dniu 18 lipca 2012 r. przez Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w T., nie jest środkiem dowodowym w rozumieniu art. 403 §2 k.p.c., którego wykrycie prowadzi do wznowienia postępowania.

Nie podlega kwestii, że powód w postępowaniu, którego domaga się wznowienia, posiadał wiedzę o znajdowaniu się przedmiotowego budynku w strefie ochronnej (przyznał to ostatecznie w apelacji). Nie można zatem mówić o dołożeniu należytej staranności przez powoda w pozyskaniu dowodów, na których opierał powództwo w sprawie I C 889/11, w sytuacji, gdy już nie tylko snuł domysły na temat zabytkowego charakteru nieruchomości, ale wiedział o objęciu budynku ochroną. W takim wypadku bowiem niewystarczające jest poprzestanie na treści posiadanych już przez powoda dokumentów dotyczących nieruchomości, w których brak było jakiejkolwiek informacji na temat zabytkowego jej charakteru. Oczywiście powód mógł nie wiedzieć o istnieniu dokumentacji dotyczącej drzwi (podobnie jak o samym fakcie wpisu budynku do jakiegokolwiek rejestru zabytków), ale w świetle posiadanej już przez siebie wiedzy o objęciu ochroną budynku, w dbałości o własny interes winien podjąć działanie w kierunku potwierdzenia bądź wykluczenia istnienia takowej dokumentacji.

Wbrew twierdzeniu powoda, powołane wyżej okoliczności potwierdzały istnienie podstawy do wystąpienia przez powoda z wnioskiem o udostępnienie dokumentacji dotyczącej drzwi. Powód również miał obiektywną możliwość uzyskania przedmiotowej dokumentacji. W konsekwencji stwierdzić należało, że istniała obiektywna możliwość skorzystania przez powoda w postępowaniu w sprawie I C 889/11 z dokumentacji dołączonej do skargi o wznowienie tego postępowania.

Niezależnie od tego, zdaniem Sądu Okręgowego, przedmiotowy środek dowodowy nie mógłby mieć wpływu na wynik sprawy. Przedstawiona przez powoda dokumentacja dotyczyła bowiem w zasadzie jedynie niekwestionowanej w sprawie I C 889/11 okoliczności istnienia drzwi, a sama ta okoliczność nie przesądzała jeszcze o zasadności żądania powoda.

Na marginesie jedynie Sąd Okręgowy zauważa, że wprawdzie faktyczny brak podstawy do wznowienia w rozpoznawanej sprawie powinien prowadzić do odrzucenia skargi, niemniej wobec braku wyraźnego żądania w tym zakresie strony pozwanej Sąd Okręgowy, związany zakazem orzekania na niekorzyść (art. 384 k.p.c.), nie zmienił orzeczenia pierwszoinstancyjnego, podzielając argumentację zawartą w jego uzasadnieniu.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji na podstawie art. 385 k.p.c. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 §1 k.p.c. w zw. z art. 108 §1 k.p.c. oraz §6 pkt 5 i §13 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów niepłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 z późn. zm.).