Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 kwietnia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Łomży w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący SSO Grzegorz Skrodzki (spr)

Sędziowie SO Małgorzata Mieczkowska

SO Jolanta Małachowska

Protokolant Ewa Gadomska

przy udziale prokuratora Jacka Cholewickiego

po rozpoznaniu w dniu 29 kwietnia 2015 r.

sprawy R. P.

oskarżonego z art. 177§2 k.k.

na skutek apelacji obrońcy oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Zambrowie

z dnia 09 lutego 2015 r. sygn. akt II K (...)

I. zmienia zaskarżony wyrok w punkcie II ( drugim) w ten sposób iż jako podstawę orzeczonego dozoru w miejsce art.73§2 k.k. przyjmuje art.73§1 k.k.

II. w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy .

III. zasądza od oskarżonego R. P. tytułem opłaty za II instancję kwotę 450 złotych i obciąża go pozostałymi kosztami procesu za postępowanie odwoławcze .

Sygnatura akt II Ka (...)/15

UZASADNIENIE

R. P. został oskarżony o to, że: w dniu 8 czerwca 2014 r. w Z. województwa (...) naruszając umyślnie zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym spowodował nieumyślnie wypadek drogowy w ten sposób, że kierując samochodem osobowym marki A. numer rejestracyjny (...), jadąc nim ulicą (...) w kierunku centrum miasta z prędkością wynoszącą około 111 km/h tj. ponad dwukrotnie przekraczającą dozwoloną w tym miejscu określoną na 50 km/h poprzez pozbawienie się wskutek wskazanego przekroczenia prędkości możliwości uniknięcia wypadku oraz poprzez zastosowanie niewłaściwego manewru obronnego w postaci jednoczesnego hamowania awaryjnego połączonego ze zmianą toru ruchu pojazdu w stronę lewą zamiast manewru jedynie hamowania bez zmiany kierunku jazdy, doprowadził do zderzenia na przeciwległym do swojego pasie ruchu z jadącym rowerem M. R., który wyjechał z posesji położonej po prawej stronie do kierunku ruchu samochodu w wyniku czego M. R. doznał obrażeń ciała w postaci urazu czaszkowo mózgowego ze stłuczeniem płata czołowego i ciemieniowego lewego, krwiaków śródmózgowych lewej i prawej półkuli, złamania podstawy czaszki po stronie lewej i lewej kości ciemieniowej, złamania lewej strony żeber i wieloodłamowego złamania obu kości lewego podudzia, które skutkowały jego zgonem w Szpitalu Miejskim w Z. w dniu 09 czerwca 2014 r. pomimo udzielonej pomocy tj. o czyn z art. 177 § 2 kk.

Sąd Rejonowy w (...) wyrokiem z dnia 9 lutego 2015 r. w sprawie sygn. akt II K (...)uznał oskarżonego R. P. winnym popełnienia zarzucanego mu czynu i za to na mocy art. 177 § 2 kk skazał go i wymierzył mu karę 2 lat pozbawienia wolności (pkt I), na podstawie art. 69 §1 i 2 kk, art. 70§2 kk, art. 73 § 2 kk wykonanie orzeczonej w punkcie I wyroku kary pozbawienia wolności oskarżonemu warunkowo zawiesił na okres próby lat 5 i oddał go pod dozór kuratora sądowego w wyznaczonym okresie próby (pkt II), na mocy art. 71 § 1 kk w zw. z art. 33 § 1 i § 3 kk orzekł wobec oskarżonego karę 150 stawek dziennych grzywny ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 10 złotych (pkt III), na mocy art. 42 § 1 kk, art. 43 § 1 kk orzekł wobec oskarżonego środek kamy w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres 3 lat (pkt IV), na mocy art. 63 § 2 kk zaliczył oskarżonemu na poczet orzeczonego w punkcie IV wyroku środka karnego okres zatrzymania prawa jazdy od dnia 6 listopada 2014 r. (pkt V) i zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 450 (czterysta pięćdziesiąt) złotych tytułem opłaty i kwotę 1703, 57 złotych tytułem pozostałych kosztów sądowych (pkt VI).

Apelację od powyższego wyroku wniósł obrońca oskarżonego R. P.. Na zasadzie art. 444 kpk w zw. z art. 425 § 2 kpk zaskarżył wyrok w części dotyczącej wymiaru kary. Na zasadzie art. 427 § 2 k.p.k. i art. 438 pkt 1 i 4 k.p.k. wyrokowi w tej części zarzucił:

1. naruszenie prawa materialnego, a w szczególności art. 73 § 2 k.k. poprzez jego nieodpowiednie zastosowanie jako postawy prawnej oddania oskarżonego pod dozór kuratora w okresie próby;

2. rażącą niewspółmierność (surowość) wymierzonej oskarżonemu kary pozbawienia wolności i orzeczonego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres 3 lat, przy zastosowaniu wadliwych kryteriów ich wymiaru.

Na zasadzie art. 427 § 1 k.p.k. i art. 437 § 2 k.p.k. skarżący wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonej części przez znaczenie złagodzenie wymierzonej oskarżonemu kary pozbawienia wolności i środka karnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego jest częściowo zasadna, tj. w części w której odnosi się do podstawy prawnej orzeczonego wobec oskarżonego R. P. dozoru. W pozostałym zakresie apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie i jako taka nie mogła odnieść oczekiwanego przez skarżącego skutku przedstawionego we wnioskach apelacji .

W pierwszej kolejności podnieść trzeba, że Sąd Rejonowy przeprowadził w sprawie niniejszej prawidłowe postępowanie dowodowe dążąc do wyjaśnienia wszystkich istotnych dla rozstrzygnięcia okoliczności, zebrane dowody poddał analizie zgodnej z regułami art. 7 k.p.k. i na tej podstawie wyprowadził zasadny wniosek co do winy oskarżonego w zakresie przypisanego mu czynu. Ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji znajdują pełne oparcie w ujawnionym w toku przewodu sądowego materiale dowodowym i nie są przez skarżącego kwestionowane. W świetle tychże ustaleń nie budzi także wątpliwości kwalifikacja prawna przypisanego oskarżonemu czynu.

Sąd Okręgowy nie podzielił zarzutów apelacji dotyczących rażącej niewspółmierności kary, w sensie jej surowości. Nie każda różnica w ocenie wymiaru kary może uzasadniać postawienie skutecznego zarzutu jej rażącej niewspółmierności. Kara tylko wtedy może być uznana za rażąco surową, kiedy, w kontekście wszystkich okoliczności odnoszących się do czynu i osoby sprawcy, nie można jej zaakceptować. O rażącej niewspółmierności kary w rozumieniu art. 438 pkt 4 k.p.k. nie można mówić w sytuacji, gdy Sąd wymierzając karę uwzględnił wszystkie okoliczności wiążące się z poszczególnymi ustawowymi dyrektywami i wskaźnikami jej wymiaru. Nie można zasadnie dowodzić rażącej niewspółmierności kary także wówczas, gdy granice swobodnego uznania sędziowskiego będące wyrazem zasady sądowego wymiaru kary nie zostały przekroczone (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 10 kwietnia 1996 r. II AKa 85/96, publ. KZS 1996/4/42; wyroki Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 18 stycznia 1996 r. II AKr 463/95, publ. OSA 1996/7-8/27 i z dnia 22 czerwca 1995 r. II AKr 178/95, publ. Prok. i Pr. 1996/2-3/25 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 1973 r. III KR 254/73, publ. OSNPG 1974/3-4/51).

Odnosząc się do apelacji obrońcy oskarżonego wskazać należy, że wymierzona oskarżonemu R. P. tak kara jak i środek karny są wyważone, uwzględniają okoliczności popełnienia przestępstwa, stopień zawinienia oraz poziom społecznej szkodliwości przypisanego mu czynu.

Dokonując oceny wymiaru orzeczonej kary i środka karnego Sąd Okręgowy uznał, że prawidłowość rozstrzygnięcia zapadłego w tej części nie budzi wątpliwości. Wysokość wymierzonej w niniejszej sprawie kary pozbawienia wolności uwzględnia stopień zawinienia sprawcy (umyślność w naruszeniu zasada bezpieczeństwa w ruchu drogowym i zakres naruszenia tych zasad - nadmierna prędkość, nieprawidłowość dokonywanych manewrów), wysoki stopień społecznej szkodliwości czynu oraz jego tragiczne skutki. Podkreślić przede wszystkim należy, że oskarżony naruszył elementarną zasadę bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Do wypadku doszło na terenie zabudowanym, gdzie prędkość pojazdu nie powinna przekraczać 50 km/h. Jak trafnie podniósł, Sąd Rejonowy w uzasadnieniu, nie bez przyczyny prędkość w takiej granicy została określona w terenie zabudowanym . Oskarżony jako osoba w pełni zdolna do ponoszenia odpowiedzialności za swoje zachowanie powinien mieć tego świadomość. Tymczasem oskarżony zachował się wręcz brawurowo jadąc 111 km/h ponad dwukrotnie przekroczył prędkość administracyjnie dozwoloną. Jak sam skarżący wskazuje oskarżony w chwili wypadku drogowego miał 19 lat i krótki staż jako kierowca. Okoliczność ta w żadnym razie nie może być poczytana oskarżonemu jako okoliczność umniejszająca jego winę. Przeciwnie oskarżony nie mając doświadczenia jako kierowca , powinien zachować większą ostrożność i rozwagę prowadząc pojazd mechaniczny, w celu ograniczenia prawdopodobieństwa zaistnienia sytuacji stwarzających konieczność wykonywania niespodziewanych manewrów. Wyrazem zaś braku umiejętności oskarżonego właściwego reagowania w sytuacji kryzysowej na drodze były podjęte przez niego niewłaściwe manewry obronne. W tej sytuacji stopień zawinienia oskarżonego jawi się jako wysoki. Zdaniem Sądu Okręgowego wymierzona oskarżonemu kara uwzględnia również w sposób miarodajny wszystkie okoliczności zaistniałego zdarzenia. Nie można stwierdzić, iż na stopień dolegliwości karnej jaka winna zostać zastosowana wobec oskarżonego w sposób zdecydowany winno przełożyć się zachowanie pokrzywdzonego. Z opinii biegłego wyraźnie bowiem wynika, że rowerzysta nie stanowiłby zagrożenia dla kierującego pojazdem marki A., gdyby oskarżony poruszał się z prędkością dozwoloną 50 km/h - wówczas oskarżony nie musiałby stosować manewrów obronnych. Obrońca oskarżonego zdaje się również zapominać, że konsekwencją zachowania oskarżonego była śmierć pokrzywdzonego. Dlatego z całą pewnością można uznać, że zachowanie oskarżonego cechowała znaczna społeczna szkodliwość.

W tym miejscu należy zwrócić również uwagę, że poza celami kary o charakterze indywidualnym, orzekając karę pozbawienia wolności należy uwzględnić wpływ, jaki kara wymierzona w konkretnym wypadku może mieć na każdego, kto w jakikolwiek sposób dowiedział się o przestępstwie i zapadłym orzeczeniu. Wpływ ten orzeczona kara powinna wywierać nie tylko na środowisko sprawcy, ale również na środowisko pokrzywdzonego, aby ugruntować świadomość iż wymierzona kara jest karą sprawiedliwą. Kara jest również jednym z ważnych środków zwalczania przestępczości. Biorąc pod uwagę, w aspekcie w/w czynników, rodzaj naruszonych przez oskarżonego zasad bezpieczeństwa w ruchu drogowym, i nieodwracalne skutki jego zachowania, nie sposób uznać, aby orzeczona kara 2 lat pozbawienia wolności ( z warunkowym zawieszeniem jej wykonania) oraz kara 150 stawek dziennych grzywny przy ustaleniu jednej stawki dziennej na kwotę 10 zł była karą rażąco surową. Dlatego i z tych względów Sąd Okręgowy nie znalazł żadnych podstaw do złagodzenia wymierzonej wobec oskarżonego R. P. kary.

Nie mogą być też żadnym usprawiedliwieniem dla zachowania oskarżonego podnoszone przez jego obrońcę okoliczności dotyczące jego młodego wieku, czy cech charakteru. Okoliczności osobopoznawcze mają znaczenie przy wymiarze kary, wszakże nie na tyle, by przeważyć nad treścią materialną przestępstwa. Sprawcę przestępstwa karze się za jego czyn, a nie za życiorys. Prawo karne jest prawem czynu, a nie prawem sprawcy, jak prawo nieletnich. Okoliczności te jako takie, jak również dotychczasowa niekaralność oskarżonego mogły się przełożyć się na zastosowanie wobec oskarżonego warunkowego zawieszenia wykonania kary, co też Sąd Rejonowy uwzględnił.

Słusznie zarzucił obrońca oskarżonego w apelacji iż Sąd Rejonowy orzekając w przedmiocie dozoru kuratora sądowego dopuścił się obrazy przepisów prawa materialnego. Sąd I instancji przeoczył bowiem, że niezbędnym wymogiem obligatoryjnego zastosowania dozoru wobec młodocianego sprawcy przestępstwa jest przypisanie mu popełnienia przestępstwa umyślnego (art. 73 § 2 kk). Tymczasem oskarżony R. P. został uznany za winnego popełnienia czynu z art. 177 § 2 kk. Przestępstwo spowodowania wypadku określone w art. 177 kk może być popełnione wyłącznie nieumyślnie, niezależnie od - ujętej hybrydalnie - postaci naruszenia zasad bezpieczeństwa w ruchu, co oznacza iż zachowuje ono swój nieumyślny charakter nawet wówczas, gdy ustalono, że sprawca umyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym (vide postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 stycznia 2007 r., sygn. IV KK 392/06, R-OSNKW 2007, poz. 39). W tej sytuacji orzeczenie wobec R. P. dozoru na podstawie art. 73 § 2 kk nastąpiło z oczywistą obrazą powołanego przepisu. Aczkolwiek zmiana wyroku w tym zakresie eliminowała obligatoryjność orzeczenia dozoru a wiec miała związek z zakresem i przedmiotem zaskarżenia to Sąd Okręgowy uznał iż okoliczności popełnienia czynu uzasadniają orzeczenie dozoru w oparciu o art. 73§1 k.k. jako realnego elementu kontroli kryminologicznej prognozy wobec oskarżonego .

Trafne było orzeczenie wobec oskarżonego R. P. zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres 3 lat. Art. 43 § 1 kk pozwala na orzeczenie środka karnego wymienionego w art. 42 § 1 kk w granicach od 1 roku do 10 lat. Niewątpliwie taka rozpiętość czasowa stosowania tego środka karnego zakłada pewną gradację represji karnej i daje możliwość dostosowania jej rozmiaru do okoliczności konkretnej sprawy. Orzekając środek karny Sąd winien kierować się tymi samymi zasadami i dyrektywami co przy wymiarze kary, bacząc by dolegliwość środka karnego nie przekraczała stopnia winy i stopnia społecznej szkodliwości czynu. Należy zatem mieć na uwadze takie okoliczności sprawy jak: realne zagrożenie jakie sprawca stworzył swoim zachowaniem dla bezpieczeństwa w ruchu drogowym oraz zdrowia i życia innych uczestników ruchu, rodzaj i rozmiar naruszonych przez sprawcę reguł, rodzaj ujemnych następstw przestępstwa. Stopień zagrożenia należy oceniać na podstawie okoliczności danego przypadku, w tym również okoliczności wskazujących na stosunek sprawcy do obowiązujących zasad bezpieczeństwa, stopień poczucia odpowiedzialności, mają tu również znaczenie także cechy osobowości sprawcy, doświadczenie w prowadzeniu pojazdów, itp. R. legis środka karnego zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych polega bowiem na tym, by osoby nie przestrzegające zasad bezpieczeństwa, zagrażające bezpieczeństwu ruchu czy to z braku wyobraźni czy z braku poczucia odpowiedzialności - z ruchu tego wyłączyć. Jest to najskuteczniejszy sposób wzmożenia bezpieczeństwa na drogach, zmuszenia naruszających zasady bezpieczeństwa do ich przestrzegania w przyszłości, przekonania wszystkich uczestników ruchu o potrzebie bezwzględnego podporządkowania się ustanowionym zasadom ruchu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 kwietnia 1982 r., sygn. V KRN 106/82, OSNPG 1982 nr 8 poz. 108). W niniejszej sprawie należy zauważyć, iż oskarżony R. P. zlekceważył elementarne zasady ostrożności i bezpieczeństwa w ruchu drogowym powodując tragiczne skutki . W tej sytuacji R. P. jako kierowca zagraża bezpieczeństwu w komunikacji i tym samym za jak najbardziej zasadne należy uznać wyeliminowanie go z grona kierowców na okres 3 lat, pomimo tego, że sprawcą wypadku był po raz pierwszy. Skutki orzeczonego środka karnego w zakresie osobistym czy zawodowym są wyłącznie konsekwencją zachowania samego oskarżonego.

Z też względów Sąd Okręgowy na mocy art. 437 § 1 k.p.k. zmienił zaskarżony wyrok w zakresie pkt. II, utrzymując wyrok w mocy w pozostałej części. O opłacie i pozostałych kosztach procesu za postępowanie odwoławcze orzeczono na mocy art. 8 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (tj. Dz.U. z 1983 r., nr 49, poz. 223 ze zm.) i art. 636 § 1 kpk.