Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 kwietnia 2015 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu – Wydział XIII Cywilny Rodzinny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Agata Kotuła

Sędziowie: SSO Violetta Kossowska-Czinar

SSR del. Elżbieta Kurkowska

Protokolant: Magdalena Maślanka

po rozpoznaniu w dniu 22 kwietnia 2015 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa Ł. P.

przeciwko E. P.

o alimenty

na skutek apelacji wniesionej przez powoda od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Śródmieścia we Wrocławiu z dnia 29 października 2014 r. sygn. akt III RC 70/14

oddala apelację

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

XIII Ca 629/14

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 29.10.2014r. Sąd Rejonowy oddalił powództwo Ł. P. przeciwko E. P..

Rozstrzygnięcie powyższe Sąd oparł na następujących ustaleniach faktycznych:

Powód Ł. P. urodzony w dniu (...), jest synem B. P. i K. P.. Pozwana E. P. jest babką ojczystą Ł. P.. Wyrokiem z dnia 6 listopada 2006 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia w sprawie R III C 478/06 zasądził od pozwanej E. P. na rzecz małoletniego P. P. (1) alimenty w kwocie po 150 zł miesięcznie i na rzecz małoletniego wówczas powoda Ł. P. alimenty w kwocie po 130 zł miesięcznie łącznie po 280 zł poczynając od dnia 14 października 2006 r. płatne do dnia 20-go każdego miesiąca do rąk matki małoletnich powodów B. P..

Wyrokiem z dnia 28 lutego 2008 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia w sprawie R III C 641/07 podwyższył alimenty od K. P. na rzecz małoletnich : P. P. (1) i Ł. P. z kwot po 300 zł miesięcznie na rzecz każdego z nich orzeczonych przez Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Śródmieścia w sprawie R III C 193/06 do kwoty po 350 zł miesięcznie na rzecz każdego z małoletnich -łącznie do kwoty 700 zł miesięcznie, poczynając od dnia 1 lutego 2008 r. płatnych do rąk matki małoletnich powodów-B. P..

Wyrokiem z dnia 3 kwietnia 2009 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia w sprawie R III C 691/08 uchylił obowiązek alimentacyjny pozwanej E. P. skonkretyzowany na podstawie wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Śródmieścia w sprawie R III C 478/06 w łącznej kwocie po 280 zł miesięcznie z dniem 1 kwietnia 2009 r. Ojciec powoda pracował wówczas w (...) SA na podstawie umowy o pracę na czas określony na stanowisku laboranta. Komornik Sądowy prowadził egzekucję z wynagrodzenia za pracę.

Ojciec powoda K. P. od kilku lat nie uiszcza alimentów na rzecz syna. Prowadzone przeciwko niemu przez komornika postępowanie egzekucyjne jest bezskuteczne. Na dzień 31 grudnia 2013 r. zadłużenie K. P. z tytułu niewyegzekwowanych świadczeń alimentacyjnych wynosiło 47.255,99 zł. W 2013r. wyegzekwowano od dłużnika i przekazano powodowi 23,19zł.

K. P. jest osobą bezrobotną.

Powód Ł. P. ma 19 lat, w czerwcu 2014r. ukończył naukę w (...) Szkole Zawodowej nr (...) we W., zdał egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie monter – elektronik. Uzyskał dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe montera elektronika. Powód uczył się w szkole dziennej, uczęszczał na zajęcia praktyczne.

Od września 2014r. zamierzał rozpocząć naukę w 2 letnim technikum uzupełniającym. Ostatecznie jednak podjął naukę w Centrum (...) we W. Liceum Ogólnokształcącym dla Dorosłych nr 1 na wydziale stacjonarnym. Zajęcia odbywają się 3 razy w tygodniu : we wtorki, środy, piątki w godzinach od 8.00 do 14.00. Powód jest uczniem 2 klasy semestru III, nauka trwa 3 lata / 6 semestrów /. Centrum (...) we W. oferuje naukę w Liceum Ogólnokształcącym dla Dorosłych na wydziałach:

- stacjonarnym w systemie dziennym (zajęcia we wtorki, środy i piątki od 8.00 do 14.00)

- stacjonarnym wieczorowym (zajęcia w poniedziałki, wtorki i czwartki od godz. 15.00)

- zaocznym / zajęcia w soboty i niedziele /.

Powód nie choruje przewlekle, ma skrzywienie kręgosłupa oraz wadę wzroku. W gimnazjum leczył się z powodu depresji, skrzywienia kręgosłupa, zapadał również często na zapalenie oskrzeli.

Matka powoda na egzaminy zawodowe zakupiła synowi nowy garnitur i buty, przeznaczając na ten cel kwotę w wysokości 500 zł.

Miesięczny koszt utrzymania powoda wynosi obecnie około 700- 800 zł, na kwotę tą składają się następujące należności: wyżywienie 400- 500 zł, odzież, obuwie ok. 100 zł, podręczniki i pomoce naukowe ok. 50 zł, środki higieniczne ok. 50 zł, bilet miesięczny 30 zł., leczenie -około 50 zł.

W okresie wakacji 2013r. powód opiekował się babką macierzystą , w szczególności dokonywał zakupów artykułów codziennego użytku.

Usprawiedliwione potrzeby powoda sprzed daty wniesienia pozwu tj. do 03.02.2014r. zostały zaspokojone. Powód nie zaciągał żadnych pożyczek.

Powód zamieszkuje wraz z matką we W. w mieszkaniu przy ul. (...). Miesięczny koszt utrzymania lokalu wynosi ok. 650 zł, na kwotą tą składają się następujące należności: czynsz 362,33 zł, prąd około120 zł oraz telefon i Internet ok.110 zł, a także koszty napełnienia butli do pieca gazowego w sezonie zimowym -50zł miesięcznie.

Matka powoda B. P. ma 50 lat, obecnie zatrudniona jest na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Centrum Onkologii na stanowisku salowej, z tego tytułu uzyskuje wynagrodzenie zasadnicze w wysokości około 2500 zł brutto miesięcznie (tj. ok.1.800 zł netto). Dodatkowo średnio dwa razy do roku wynagrodzenie powiększone jest o dodatkową premię (w styczniu 2014 r. wynagrodzenie wraz z premią wyniosło 4.413, 04 zł brutto- 3.141,29 zł netto). I tak w okresie I-IV 2014r. uzyskała średnie wynagrodzenie w wysokości 2130zł miesięcznie netto.

W 2013 r. B. P. uzyskała dochód w wysokości 36.277,08 zł brutto. Po odliczeniu składek na ubezpieczenie społeczne w wysokości 4575,76zł, podatku, składek na ubezpieczenie zdrowotne, ulgi podatkowej uzyskała dochód netto w wysokości 27.107 netto, a więc średnio miesięczne wynagrodzenie netto w wysokości 2.258 zł.

Matka powoda spłaca obecnie pracowniczą pożyczkę mieszkaniową zaciągniętą w czerwcu 2013 r. na remont mieszkania w kwocie 3.500 zł, z miesięczną ratą w wysokości 150 zł, a także zaciągnięty w grudniu 2013 r. kredyt konsumpcyjny w wysokości 1.000 zł, z miesięczną ratą 80 zł, który został przeznaczony na remont bojlera elektrycznego. Część środków pochodzących z pożyczki przeznaczyła na bieżące wydatki powoda i własne.

Na swoje utrzymanie przeznacza 300zł miesięcznie. Ma problemy z kręgosłupem szyjnym, wadę wzroku.

Oprócz powoda nie ma innych osób na utrzymaniu.

Babka macierzysta powoda W. B. ma 82 lata i jest osobą schorowaną, po wylewie. Utrzymuje się z emerytury w wysokości 1.153,06 zł netto miesięcznie. Zamieszkuje sama, obecnie korzysta z pomocy powoda oraz najstarszego wnuka P., którzy sprzątają jej mieszkanie i robią zakupy, opłacają rachunki za mieszkanie.

Dziadek macierzysty powoda już nie żyje.

Pozwana E. P. ma 75 lat, obecnie jest na emeryturze, z tego tytułu od marca 2014 r. otrzymuje świadczenie w wysokości 2.021,65 zł netto miesięcznie, zaś do marca po 1990zł netto. Pozwana regularnie korzysta z limitu kredytowego na karcie kredytowej w wysokości 200 zł miesięcznie, poza tym spłaca pożyczkę zaciągniętą w (...) Banku, z miesięczna ratą w wysokości 44,17 zł.

Pozwana wraz z bratem jest współwłaścicielką domu letniskowego położonego w O., który odziedziczyli po rodzicach. Nieruchomość ta wymaga remontu. Od kilku lat jest wystawiona na sprzedaż, lecz do chwili obecnej nie ma chętnych. Pozwana nie osiąga z tego tytułu żadnych dochodów, ani wydatków. Jej brat opłaca podatek i liczniki. Mieszkanie przy ul. (...) we W. było własnością jej syna A. i zostało przez niego sprzedane.

E. P. mieszka w mieszkaniu własnościowym przy Al. (...) we W. razem z synem K. P. – ojcem powoda. Miesięczny koszt utrzymania lokalu wynosi około 800 zł, na kwotę tą składają się następujące należności : opłaty na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej łącznie około 630 zł, energia elektryczna około 80 zł, gaz 65 zł, oraz opłatę za wywóz odpadów komunalnych 38 zł.

Dodatkowo pozwana uiszcza czynsz najmu za garaż w kwocie 55 zł miesięcznie, telefon ok. 40 zł oraz opłatę za ogródek działkowy w wysokości 133, 40 rocznie, a także składkę ubezpieczenia na życie w kwocie 34,20 zł kwartalnie.

Pozwana wraz z synem prowadzi wspólne gospodarstwo domowe. W całości uiszcza wszelkie opłaty związane z utrzymaniem mieszkania. K. P. pozostaje bez pracy.

E. P. leczona jest w poradni kardiologicznej, endokrynologicznej, reumatologicznej, chirurgicznej z powodu reumatoidalnego zapalenia stawów, zwyrodnienia kręgosłupa, osteoporozy, nadciśnienia tętniczego, niedoczynności tarczycy. Jest po mastektomii w 2003r. , ma stały obrzęk limfatyczny kończyny górnej prawej, również leczona w poradni proktologicznej z powodu żylaków odbytu. W 2014r. przeszła zabieg chirurgiczny usunięcia tłuszczaka okolicy lędźwiowej. Wymaga stałego leczenia, rehabilitacji, zażywania leków, w tym przeciwzapalnych, przeciwbólowych takich jak diklo - duo, T., E. , jod –na tarczycę, F.- przy stanach zapalnych pęcherza moczowego, C., D.- na hemoroidy, R., krople do oczu w związku ze stanami zapalnymi – Q., ponadto preparaty wapniowe. Na leczenie przeznacza około 300 zł. miesięcznie.

Średnio 500zł miesięcznie przeznacza na wyżywienie, zakup środków higieny, czystości i odzieży.

Pozwana spłaca pożyczkę zaciągniętą 15.07.2012r. u brata R. S. w wysokości 12.000zł na leczenie jej wnuka J. P., który wówczas chorował na nowotwór kości po 300zł miesięcznie. Pozwana nie figuruje w rejestrze pojazdów prowadzonym przez Urząd Miejski W. jako właściciel lub współwłaściciel pojazdów zarejestrowanych.

Dziadek ojczysty powoda nie żyje. Od czasu wytoczenia niniejszego powództwa powód nie utrzymuje kontaktu z pozwaną. Babcia ojczysta nie partycypuje w żaden sposób w kosztach jego utrzymania.

Ustalając stan faktyczny sprawy Sąd oparł się na dowodach z dokumentów, z zeznań świadka B. P. oraz z przesłuchania pozwanej. Sąd pominął dowód z przesłuchania powoda w charakterze strony z powodu jego niestawiennictwa na terminy rozpraw mimo wezwania. Pełnomocnik powoda w osobie jego matki B. P. na rozprawie w dniu 17.09.14r. oświadczyła / k 253/ , że powód nie stawi się w sądzie w tej sprawie, podobne stanowisko zostało przedstawione w piśmie pełnomocnika powoda z dnia 20.05.14r. /k.217/. Sad Rejonowy wyjaśnił, że prawdziwość i autentyczność dowodów pisemnych nie budziła wątpliwości, nie była też przedmiotem sporu pomiędzy stronami.

W ocenie Sądu w pełni na wiarę zasługiwały zeznania pozwanej, która w sposób jasny i logiczny przedstawiła swoją sytuacje rodzinną , bytową, relacje z powodem.

Rozważając treść złożonych przez świadka B. P. zeznań, Sąd doszedł do przekonania, że zasługiwały one na wiarę w szczególności w zakresie kosztów utrzymania rodziny. Poza przesłuchaniem powoda, Sąd Rejonowy pominął również dowód z dokumentów w postaci kopii zaświadczeń lekarskich, kart informacyjnych leczenia szpitalnego powoda z lat 2001, 2002, 2005, 2007, 2008 jako nie mających znaczenia dla rozstrzygnięcia o żądaniu pozwu, w szczególności karty informacyjnej leczenia szpitalnego powoda z 2005r. w związku z usunięciem przerosłego migdałka gardłowego, porady okulistycznej z 2002r.,karty informacyjnej leczenia szpitalnego powoda z powodu ostrego nieżytu żołądkowego z 2007r. / k 43,44,45,48,50,51,52,53/, jak również kopii paragonów z kas fiskalnych oraz wywiadu Policji w miejscu zamieszkania pozwanej jako niedopuszczalnego w sprawie o alimenty na okoliczność sytuacji majątkowej i rodzinnej.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, że powództwo podlegało oddaleniu.

Sąd I Instancji argumentując podstawy rozstrzygnięcia, wywiódł, że podstawę prawną roszczenia dochodzonego przez powoda stanowił przepis art. 128 k.r.o, zgodnie z którym obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo oraz art. 129 § 1 k.r.o., zgodnie z którym obowiązek alimentacyjny obciąża zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem; jeżeli jest kilku zstępnych lub wstępnych - obciąża bliższych stopniem przed dalszymi. Krewnych w tym samym stopniu obciąża obowiązek alimentacyjny w częściach odpowiadających ich możliwościom zarobkowym i majątkowy. Sąd I Instancji następnie powołał się na treść art. 132 k.r.o., z którego wynika, że obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami. Przywołał także treść art. 133 § 1 i 2 k.r.o. zgodnie z którym, rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania. Poza powyższym wypadkiem uprawniony do świadczeń alimentacyjnych jest tylko ten , kto znajduje się w niedostatku. Wskazał również, że stosownie do przepisu art. 135 § 1 k.r.o. zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.

Dokonując subsumcji stanu faktycznego pod przytoczone przepisy prawa materialnego, Sąd I Instancji wyjaśnił, że istotą sprawy było ustalenie czy zobowiązani w pierwszej kolejności, a więc rodzice powoda są w stanie w pełni zrealizować obowiązek alimentacyjny ciążący na nich względem ich syna, a w dalszej kolejności ustalenie czy powód pozostaje w niedostatku i czy niezrealizowaną częścią obowiązku alimentacyjnego może zostać obciążona pozwana – babka ojczysta powoda.

W oparciu o zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy, Sąd I Instancji doszedł do przekonania, że powód nie pozostaje w niedostatku, zaś zobowiązana w bliższej kolejności- jego matka jest w stanie uczynić zadość ciążącemu na niej obowiązkowi alimentacyjnemu, wobec faktu , iż jego ojciec pomimo zasądzonych alimentów w wysokości po 350zł miesięcznie nie łoży na utrzymanie powoda, zaś prowadzone postępowanie egzekucyjne jest bezskuteczne, a ponadto obecna sytuacja materialna pozwanej nie daje jej możliwości łożenia na utrzymanie wnuka.

Na uzasadnienie powyższego, Sąd Rejonowy wskazał, że powód jest osobą dorosłą (w październiku 2014r. ukończył 19 lat), posiada wyuczony zawód montera elektronika. Pomimo wcześniejszych deklaracji jego matki, powód nie podjął nauki w techniku i ostatecznie od września 2014 r. jest słuchaczem liceum ogólnokształcącego dla dorosłych, nauka obywa się w trybie stacjonarnym (3 razy w tygodniu, zajęcia odbywają się w godzinach od 8.00 do 14.00). Jak wynika natomiast z oferty nauczania Centrum (...) dla Dorosłych we W. powód miał możliwość podjęcia nauki w tej samej placówce w trybie zaocznym i uczęszczania na zajęcia w soboty i niedziele, czy też w trybie stacjonarnym wieczorowym – 3 razy w tygodniu od godziny 15.00. Na podstawie powyższego, Sąd Rejonowy wywiódł, że powód uzyskał możliwość częściowego samodzielnego utrzymywania się. Posiada bowiem możliwość kontynuacji swojej edukacji, która ze względu na liczbę zajęć nie wyłącza w żaden sposób podjęcia przez niego różnego rodzaju prac dorywczych, czy też zatrudnienia chociażby w niepełnym wymiarze czasu pracy również w swoim wyuczonym zawodzie , bądź też w przypadku jej zaniechania znalezienia zatrudnienia w posiadanym zawodzie montera – elektronika. Wskazał dalej, że powód zamieszkuje wraz z matką, która samodzielnie pokrywa bieżące koszty jego utrzymania. Matka powoda wykonuje pracę zarobkową z tego tytułu uzyskuje wynagrodzenie w wysokości ok. 2.130 zł netto miesięcznie i oprócz powoda nie ma innych osób na utrzymaniu. Po opłaceniu zobowiązań kredytowych w wysokości łącznie 230zł miesięcznie oraz należności związanych z utrzymaniem mieszkania / około 650zł miesięcznie/ pozostaje jej na utrzymanie siebie oraz powoda kwota w wysokości ok. 1.100 zł. Wskazana kwota nie jest wprawdzie wysoka niemniej jednak pozwala jej na pokrycie bieżących kosztów utrzymania syna, które bez opłat związanych z utrzymaniem mieszkania wynoszą 700-800zł miesięcznie. Jednocześnie podkreślił, że B. P. pozbawiona jest jakiegokolwiek wsparcia ze strony ojca powoda. Ojciec powoda K. P. od kilku lat nie realizuje ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego względem syna, posiada znaczne zobowiązania alimentacyjne w stosunku do powoda i nie uczestniczy w jego wychowaniu.

W dalszej kolejności Sąd I Instancji powołał się na stanowisko Sądu Najwyższego, zgodnie z którym jeśli jedno z rodziców jest całkowicie niezdolne do wykonywania ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego - obowiązek ponoszenia w całości ciężarów związanych z utrzymaniem i wychowaniem wspólnych dzieci - spoczywa w zasadzie na pozostałym rodzicu (por. orz. Sądu Najwyższego z 24 maja 1966 roku sygn. akt III Cr 89/66). Dopiero gdyby zostało ustalone, że drugi z rodziców - mimo odpowiedniej staranności i wykorzystania wszystkich możliwości zarobkowych - nie jest w stanie w całości lub części sprostać swoim obowiązkom względem dziecka i z tego powodu dzieci mogłyby znaleźć się w niedostatku - w grę wchodziłby subsydiarny obowiązek dalszych krewnych, a w szczególności dziadków (por wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22.04.1974 r. sygn. akt III CRN 66/74, Lex 7468). W odniesieniu do powyższego, Sąd wskazał, że zarówno dziadek macierzysty , jak i ojczysty powoda już nie żyje, zaś sytuacja materialna babki macierzystej jest trudna z powodu wysokości jej świadczeń emerytalnych rzędu 1100zł miesięcznie netto, jej stanu zdrowia i potrzeby korzystania z pomocy osób trzecich. Zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy wskazuje jednoznacznie, że sytuacja materialna pozwanej – babki ojczystej, nie daje jej możliwości łożenia na rzecz dorosłego wnuka. Jedynym źródłem utrzymania pozwanej jest bowiem świadczenie emerytalne, które wynosi obecnie nieco ponad 2.000 zł. miesięcznie netto. Biorąc pod uwagę wiek (75 lat) oraz stan zdrowia pozwanej, Sąd Rejonowy przyjął, iż nie ma ona możliwości poprawy swojej sytuacji majątkowej. Koszty jej utrzymania, w tym opłaty mieszkaniowe (ok. 800 zł), zakup niezbędnych leków (ok. 300 zł), wyżywienia, odzieży, środków higienicznych, spłata rat pożyczek ( łącznie około 350zł) praktycznie w całości wyczerpują jej dochody. Fakt opłacania przez pozwaną w całości opłat mieszkaniowych mimo, że mieszka z synem K. P. pozostającym bez pracy nie miał dla rozstrzygnięcia sprawy znaczenia. Ojciec powoda , jest osobą zdrową i w ocenie Sądu Rejonowego ma możliwości osiągania dochodów umożliwiających zaspokajanie własnych potrzeb życiowych , w tym potrzeb mieszkaniowych. Sąd I Instancji podkreślił, że obciążenie pozwanej obowiązkiem alimentacyjnym na rzecz dorosłego wnuka, który ukończył szkołę zawodową i posiada kwalifikacje zawodowe do podjęcia pracy, ponadto jest osobą zdrową , sprawną fizycznie doprowadziłoby do sytuacji, w której miałaby ona, jako osoba już 75-letnia problemy z zabezpieczeniem własnych bieżących, usprawiedliwionych potrzeb. Wprawdzie pozwana jest współwłaścicielem razem z bratem nieruchomości w O., to nie czerpie z tego tytułu żadnego dochodu, zaś mimo podjętych działań do chwili obecnej nie udało się sprzedać tej nieruchomości.

W dalszej kolejności Sąd Rejonowy wskazał, że nie znalazł podstaw do uwzględnienia żądania pozwu za okres do ukończenia przez powoda zasadniczej szkoły zawodowej. Wyjaśnił, że wprawdzie powód w pierwszym półroczu 2014r. był uczniem ostatniej klasy zasadniczej szkoły zawodowej, uczył się w trybie dziennym, to jednak jego matka zaspokajała na bieżąco jego usprawiedliwione potrzeby ustalone w wysokości 700-800zł miesięcznie. Ponadto powód mógł również podejmować prace dorywcze chociażby w okresie wakacji 2013r.

Odnośnie alimentów wstecznych – z czasu przed wniesieniem powództwa o alimenty, a więc za okres od 1.11.2013. do 02.02.2014r. to powód również nie wykazał istnienia nie zaspokojonych potrzeb z tego okresu , jak również istnienia zobowiązań, w tym pożyczek, które zaciągnął na ich zaspokojenie, a które do chwili wniesienia pozwu nie zostały spłacone. Stosownie do treści przepisu art. 137 § 2 k.r.o niezaspokojone potrzeby uprawnionego z czasu przed wniesieniem powództwa o alimenty sąd uwzględnia zasądzając odpowiednią sumę pieniężną. Zgodnie ze stanowiskiem doktryny i orzecznictwa sądowego, które w całości podziela Sąd rozpoznający sprawę, alimenty służą zaspokajaniu bieżących potrzeb uprawnionego, za czas ubiegły dochodzone być mogą jedynie w przypadkach wyjątkowych, gdy strona uprawniona do alimentów napotkała przeszkody w ich dochodzeniu i zmuszona była do poszukiwania innego sposobu zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb np. poprzez zaciągnięcie pożyczki, którą następnie winna była zwrócić (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 października 1934 r. I C.I 2285/33, OSP 1935, poz. 78, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 września 1949 r. Wa. C. 389/49, LexPolonica nr 356121). Za możliwością zasądzenia stosownej sumy tytułem alimentów wstecznych przemawiać musi istnienie niezrealizowanych, acz usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego bądź istnienie zadłużenia, będącego wynikiem poszukiwania dodatkowych środków finansowych przeznaczonych następnie na zaspokojenie jego potrzeb.

Sąd Rejonowy orzekając o kosztach postępowania sądowego nie obciążył powoda opłatą sądową, od ponoszenia której był zwolniony na podstawie art. 113 ust. 4 ustawy z dnia 28.07.2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Powyższy wyrok zaskarżyła pełnomocnik powoda B. P. apelacją z dnia 11.12.2014r.

Skarżąca zarzuciła wyrokowi:

1. niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy;

2. naruszenie prawa materialnego wskutek błędnej wykładni i niewłaściwego zastosowania przepisu art. 135 kro i 132 kro poprzez przyjęcie, że możliwości zarobkowe pozwanej nie pozwalają jej na alimentowanie wnuka oraz, że możliwości majątkowe matki powoda pozwalają jej na zaspokajanie podstawowych potrzeb powoda;

3. błędną ocenę materiału dowodowego oraz sprzeczność ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego przez błędne przyjęcie, że nie występują przesłanki do orzeczenia obowiązku alimentacyjnego pozwanej wobec wnuka – powoda;

4. sprzeczność istotnych ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału – poprzez pominięcie, że sytuacja materialna powoda uległa pogorszeniu oraz ustalenie, że sytuacja materialna pozwanej jest znacznie lepsza niż sytuacja materialna matki powoda- czym spełnione zostały uwarunkowania dla zastosowania art. 132 i 135 kro.

Wskazując na powyższe zarzuty, apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku przez zasądzenie od pozwanej alimentów na rzecz jej wnuka P. P. (1), ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

W odpowiedzi na apelację, która wpłynęła do tut. Sądu w dniu 22.12.2014r. pozwana wniosła o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja podlegała oddaleniu.

Zarzuty apelacji odnosiły się w zasadzie do jednej kwestii, co znalazło również odzwierciedlenie w jej uzasadnieniu. Ich analiza w powiązaniu z uzasadnieniem apelacji prowadzi do wniosku, że zdaniem skarżącej Sąd Rejonowy błędnie dokonał oceny możliwości zarobkowych i majątkowych pozwanej i w konsekwencji przyjął, że nie pozwalają one na alimentowanie wnuka oraz błędnie dokonał oceny możliwości zarobkowych i majątkowych matki powoda, przyjmując, że pozwalają one na samodzielne ponoszenie kosztów utrzymania syna.

Formułując zarzuty tej treści, skarżąca uznała, że Sąd w ten sposób dopuścił się naruszeń prawa materialnego i procesowego opisanych w przytoczonych wyżej zarzutach.

W pierwszej kolejności nie zasługują na uwzględnienie podniesione przez pełnomocnika powoda zarzuty co do błędnej oceny materiału dowodowego, sprzeczności ustaleń faktycznych z treścią zebranego materiału dowodowego, naruszenia zasad swobodnej oceny dowodów w zakresie ustalenia zdolności finansowych pozwanej i matki powoda oraz uzasadnionych potrzeb powoda, a w konsekwencji uznania, że nie pozostaje on w niedostatku.

Zarzuty skarżącej sprowadzają się do wskazania, że Sąd meriti dopuścił się naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., a w konsekwencji do naruszenia prawa materialnego, tj. art. 132 k.r.o. i 135 k.r.o. Zarzut ten nie został jednak skutecznie wywiedziony. Apelująca nie wskazała, jakie zasady swobodnej oceny dowodów zostały naruszone przez Sąd I instancji i na czym te naruszenia miałyby polegać. Powszechnie przyjmuje się zarówno w piśmiennictwie, jak i orzecznictwie sądów powszechnych oraz Sądu Najwyższego, że skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd pierwszej instancji art. 233 § 1 k.p.c. wymaga nie polemiki, lecz wskazania, że sąd ten uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonania swobodnej oceny dowodów (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 5.02.2013 r., sygn. akt V A Ca 717/12, LEX nr 1286529). W przedmiotowej sprawie zaś Sąd I Instancji przeprowadził wszystkie zawnioskowane przez strony dowody i dowody te ocenione zostały w sposób prawidłowy. Bardzo dokładnie w pisemnych motywach rozstrzygnięcia Sąd wyjaśnił, jakim dowodom dał wiarę, jakim waloru tego domówił oraz jakie pominął z uwagi na ich zbędność dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie. Ocena materiału dowodowego dokonana przez Sąd I instancji jest szczegółowa, konkretna i wynika z logicznych przesłanek. Wyniki tej oceny nie dają jednak, wbrew twierdzeniom skrzącej, podstaw do uznania, że powód znajduje się w niedostatku albowiem nie ma zaspokojonych uzasadnionych potrzeb, a w konsekwencji zasadne jest żądanie alimentów na jego rzecz od babki ojczystej. Pamiętać należy bowiem, że pomiędzy realizowaniem usprawiedliwionych potrzeb dziecka a sytuacją, gdy dziecko znajduje się w niedostatku, jest zasadnicza różnica. Matka powoda reprezentująca go w niniejszym postępowaniu winna mieć świadomość, że to rodzice mają obowiązek realizować usprawiedliwione potrzeby dziecka, a jeżeli tego nie czynią, to krewni w dalszej kolejności są zobowiązani do świadczeń alimentacyjnych ale tylko wtedy, gdy dziecko znajduje się w niedostatku.

W tym miejscu wtrącić należy, że Sąd Rejonowy właściwie ustalił znaczenie treści norm prawnych zawartych w przepisach art. 132 i 135 k.r.o., a także pozostałych przepisów stanowiących podstawę materialnoprawną rozstrzygnięcia. Przepisy te obowiązują od 1965 r., były przedmiotem licznych wypowiedzi w doktrynie i judykaturze, nie budzą wątpliwości interpretacyjnych, stąd zarzut naruszenia prawa materialnego wskutek błędnej wykładni tych przepisów i ich niewłaściwego zastosowania jest chybiony. Zgodnie z treścią art. 128 k.r.o. i art. 132 k.r.o. obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami. Obowiązek alimentacyjny dalszego krewnego istnieje nie tylko wtedy, gdy bliższy krewny nie ma możliwości wypełniania tego obowiązku, lecz może powstać także wtedy, gdy bliższy krewny mimo takich możliwości nie wywiązuje się ze swych obowiązków" (orzeczenie SN z dnia 14.05.1962 r., 2 CR 167/62, OSNCP 1963, nr 4, poz. 91). Sąd meriti ustalił, że ojciec powoda nie wywiązuje się z nałożonego na nią obowiązku alimentacyjnego orzeczonego wyrokiem Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Śródmieścia z dnia 28.02.2008r. sygn. akt III RC 641/07, a prowadzone przeciwko niemu postępowanie egzekucyjne jest bezskuteczne. Niemniej słusznie wywiódł, że powyższe nie jest wystarczające do uwzględnienia powództwa. W sprawie bowiem brak jest podstaw aby uznać, że zaistniała druga konieczna przesłanka dla domagania się zapłaty alimentów od babki ojczystej tj., że powód znajduje się w niedostatku, co Sąd I Instancji bez wątpienia prawidłowo ustalił i uzasadnił.

Raz jeszcze wyjaśnić należy, że matka powoda musi odróżnić tzw. potencjalny obowiązek alimentacyjny, który pojawia się wraz z powstaniem stosunku rodzinnoprawnego od jego skonkretyzowanej formy przejawiającej się w uzyskaniu roszczenia o zapłatę alimentów, które to pojawia się dopiero w przypadku zaistnienia określonych w ustawie przesłanek po stronie uprawnionego i po stronie zobowiązanego. Jak wynika z przytoczonych wyżej przepisów taką konieczną przesłanką dla powstania tego roszczenia o zapłatę jest to aby uprawniony znajdował się w niedostatku.

Z materiału dowodowego zebranego w sprawie wynika, że P. P. (1) jest pełnoletni, w październiku 2015r. ukończy 20 lat. Od czerwca 2014r. kiedy to ukończył (...) Szkołę Zawodową i zdał egzamin końcowy - posiada zawód monter – elektronik. Wbrew swoim wcześniejszym planom, nie podjął nauki w technikum, ale w (...) we W. decydując się na naukę w trybie stacjonarnym, mimo, że wbrew podnoszonym przez jego pełnomocnika w pismach procesowych twierdzeniach, miał możliwość wyboru innego trybu nauki, tj. w systemie wieczorowym, w ramach którego zajęcia odbywają się w poniedziałki , wtorki i czwartki od godziny 15.00 czy zaocznym, w ramach którego zajęcia odbywają się w soboty i niedziele. Jednocześnie powód nie wyjaśnił przed Sądem powodów, jakie były podstawą jego decyzji w tym zakresie. Było to istotne o tyle, że decydując się na jeden ze wskazanych trybów nauki, powód w większym zakresie mógłby wykorzystać uzyskane już z momentem zakończenia szkoły zawodowej częściowe możliwości zarobkowe. Wymieniony od początku postępowania, konsekwentnie nie stawiał się na wezwania Sądu, co ostatecznie doprowadziło do pominięcia dowodu z jego przesłuchania. Bez względu na powyższe, zgodzić się należy z Sądem Rejonowym, że powód kontynuując naukę w trybie stacjonarnym, w ramach którego zajęcia szkolne odbywają się trzy razy w tygodniu od godziny 8.00 do 14.00 nadal ma możliwość podjęcia w niepełnym wymiarze czasu pracy zarobkowej i w ten sposób choć częściowego zaspokojenia swoich potrzeb, które kształtują się na poziomie 700 – 800 zł w skali miesiąca oraz odciążenia finansowego swojej matki. Bez wpływu na powyższe jest fakt świadczenia przez powoda pomocy w opiece nad swoją babką macierzystą. W ocenie Sądu dobra organizacja i podział tych obowiązków między matkę powoda oraz jego starszego brata i samego powoda, a także ewentualne skorzystanie z pomocy oferowanej przez państwo winno rozwiązać problemy P. P. (1) w zakresie rzekomego barku z tych powodów jego dyspozycyjności.

Kontynuując wskazać należy, że Sąd Rejonowy prawidłowo wywiódł z zgromadzonych w sprawie dokumentów w postaci zaświadczenia o zatrudnieniu i zarobkach , listy płac, zeznaniach podatkowych za rok 2013 (B. P.) i zeznaniach świadka – matki powoda, iż jej możliwości zarobkowe przy uwzględnieniu omówionych wyżej częściowych możliwości zarobkowych samego powoda są wystarczające na pokrycie podstawowych, uzasadnionych potrzeb P. P. (1), które kształtują się na poziomie 700 – 800 zł miesięcznie. B. P. z tytułu wykonywanej pracy zarobkowej uzyskuje wynagrodzenie w wysokości 2130 zł netto miesięcznie, z czego kwotę około 650 zł miesięcznie przeznacza na utrzymanie mieszkania a kwotę 230 zł miesięcznie wydatkuje na spłatę zaciągniętych pożyczek. Dysponuje ona zatem wolną kwotą około 1250 zł miesięcznie, a nie kwotą 1100 zł jak wskazał Sąd Rejonowy, na utrzymanie siebie oraz syna. Nie jest to oczywiście kwota wygórowana, nie mniej wystarczająca na zaspokojenie podstawowych potrzeb. Pozostałe koszty utrzymania bowiem P. P. (1) winien zaspokajać samodzielnie, podejmując dorywcze zatrudnienie. Z tych względów zarzuty B. P. uznać należy za nieusprawiedliwione.

Wszystko powyższe uzasadnia poczynione przez Sąd Rejonowy ustalenia, że P. P. (1) nie znajduje się w stanie niedostatku i nie można dopatrzeć się w przedmiotowych ustaleniach jakichkolwiek sprzeczności ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym.

Uznanie, zaś, że powód nie znajduje się w stanie niedostatku, czyni zbędnym dokonywanie oceny możliwości zarobkowych i majątkowych pozwanej babki, co Sąd Rejonowy mimo wszystko w celu wszechstronnego wyjaśnienia sprawy uczynił, a Sąd Okręgowy ustalenia w tym zakresie w pełni podziela, uznając za bezpodstawne zarzuty skarżącej w tym zakresie. Dodatkowo tylko wskazać należy, że wbrew temu, co zarzuca pełnomocnik powoda, pozwana nie jest zobowiązana do takich ograniczeń finansowych względem siebie, jak rodzice dzieci. Wyliczanie pozwanej, iż jest nieoszczędna, albowiem ponosi koszty utrzymania garażu, czy wspomaga finansowo syna, jest w tej sytuacji zupełnie nieuprawnione.

Mając na uwadze wszystkie poczynione powyżej rozważania, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. apelację oddalił