Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 kwietnia 2015 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący Sędzia Sądu Okręgowego Ewa Bazelan (spr.)

Sędziowie: Sędzia Sądu Okręgowego Grzegorz Grymuza Sędzia Sądu Rejonowego Marta Postulska-Siwek (del.)

Protokolant Sekretarz sądowy Katarzyna Gustaw

po rozpoznaniu w dniu 15 kwietnia 2015 roku w Lublinie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej w W.

przeciwko K. S.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Radzyniu Podlaskim z dnia 23 października 2014 roku, sygn. akt I C 643/14

I. oddala apelację;

II. zasądza od pozwanej K. S. na rzecz powoda (...) Spółki Akcyjnej w W. kwotę 1200 zł (tysiąc dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu za drugą instancję.

II Ca 1061/14

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 6 marca 2014 r. powód – (...) Spółka Akcyjna w W. wniósł o zasądzenie od pozwanej K. S. kwoty 21.104, 82 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 6 marca 2014 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu tytułem zrekalkulowanej składki z umowy ubezpieczenia nr (...) wobec zatajenia informacji o przebiegu poprzednich umów ubezpieczenia.

Wyrokiem z dnia 23 października 2014 roku Sąd Rejonowy w Radzyniu Podlaskim:

I. zasądził od pozwanej K. S. na rzecz powoda (...) Spółki Akcyjnej w W. kwotę 21.104,82 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 6 maca 2014 roku do dnia zapłaty;

II. zasądził od pozwanej K. S. na rzecz powoda (...) Spółki Akcyjnej w W. kwotę 2.685,75 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia Sądu Rejonowego:

Pozwana K. S. jest przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą w zakresie transportu samochodowego. Jest właścicielem ciągnika marki V. (...) nr rej. (...).

W dniu 8 marca 2011 roku do pełnomocnika powoda (...) Spółki Akcyjnej w W. – P. O. zgłosił się mąż pozwanej – P. S.. Złożył on wniosek o zawarcie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych oraz udzielił on informacji dotyczącej poprzedniego ubezpieczenia posiadaczy pojazdów mechanicznych powyższego pojazdu.

We wniosku wskazał sześcioletni okres bezszkodowej jazdy oraz zobowiązał się do dopłacenia kwoty wynikającej z rekalkulacji składki ubezpieczeniowej. W oświadczeniu do powyższego wniosku znalazła się informacja, iż w przypadku podania w niniejszym oświadczeniu nieprawdziwych informacji co do historii ubezpieczenia powódka może domagać się dopłaty różnicy wynikającej z wyliczenia składki należnej zgodnie z obowiązującą taryfą z uwzględnieniem właściwej klasy B./M. a składką faktycznie opłaconą w kwocie do 21.105 zł.

Na podstawie powyższych dokumentów została wystawiona w dniu 8 marca 2011 roku polisa OC posiadaczy pojazdów mechanicznych na wyżej wymieniony pojazd, w której jako osobę ubezpieczającą wskazana została pozwana K. S., zaś wysokość składki ubezpieczeniowej na kwotę 3.867 zł. Składka ta była płatna przelewem do dnia 15 marca 2011 roku.

Pod wnioskiem, oświadczeniem oraz umową, w których jako ubezpieczający została wymieniona K. S., podpisał się P. S. nieczytelnym podpisem.

Powyższą polisę P. S. przekazał pracownikowi w przedsiębiorstwie pozwanej. Składka ubezpieczeniowa została zapłacona, zaś pozwana przez cały rok korzystała z ochrony ubezpieczeniowej.

Powódka zwróciła się do (...) Funduszu (...) w W. o udzielenie informacji o historii ubezpieczenia pozwanej. Z uzyskanej informacji wynika, iż w 2010 roku była sprawcą w 5, a w 2011 roku (do dnia 11 października 2011 roku) w 2 zdarzeniach powodujących wypłatę ubezpieczenia z tytułu zawartej polisy OC posiadaczy pojazdów mechanicznych.

Pismem z dnia 5 grudnia 2011 powód (...) Spółka Akcyjna w W. zwrócił się do pozwanej K. S. o zapłatę kwoty 21.942,06 zł tytułem rekalkulacji składki ubezpieczeniowej (k. 25 – 26).

Pismem z dnia 6 marca 2012 roku pozwana wypowiedziała powodowi przedmiotową umowę ubezpieczenia.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów oraz częściowo zeznań świadka P. S..

Analizując zarzut pozwanej, że nie zawierała z powódką (...) Spółką Akcyjna w W. polisy OC posiadaczy pojazdów mechanicznych o nr (...) wskazał, że wprawdzie twierdzenia pozwanej, iż nie udzielała mężowi P. S. pełnomocnictwa do zwarcia takiej umowy są prawdziwe, jednakże skuteczność zawarcia umowy z osobą działająca bez pełnomocnictwa zależy od jej potwierdzenia przez osobę, w której imieniu umowa została zawarta (art. 103§1 kc). Potwierdzenie może być dokonane w dowolny sposób, również w sposób dorozumiany.

W ocenie Sądu Rejonowego pozwana potwierdziła fakt zawarcia przedmiotowej umowy z powodem. Jako właścicielka ubezpieczonego pojazdu musiała wiedzieć, iż okres obowiązywania poprzedniej umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych zbliża się ku końcowi i umowa ta zostanie albo automatycznie zawarta z dotychczasowym ubezpieczycielem albo zawarta nowa umowa z nowym ubezpieczycielem. Zawierając umowę P. S. nie zapłacił składki ubezpieczeniowej. Składka ta została zapłacona przez pozwaną, lub jej pracownika, czyli osobę działająca na jej rzecz. Pozwana zatem wypełniła swój obowiązek wynikający z zawarcia umowy ubezpieczenia. Okoliczność ta potwierdza fakt zawarcia umowy przez pozwaną. Co więcej pozwana przez rok czasu korzystała z faktu objęcia ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, legitymując się dokumentem potwierdzającym tą okoliczność przy wszelkich kontrolach wypełnienia tego obowiązku.

Gdyby pozwana K. S. uznała, że ta umowa nie została przez nią zawarta nie powinna zapłacić składki ubezpieczeniowej powodowi, lecz zawrzeć umowę ubezpieczenia z innym ubezpieczycielem, co winna udowodnić. Gdyby ta umowa była nieważna, a pozwana nie zawarła umowy z innym ubezpieczycielem, fakt ten również byłby odnotowany w danych gromadzonych w (...) Funduszu (...), co również pozwana mogłaby wykazać. Pozwana przez okres zawarty w polisie korzystała z objęcia ubezpieczeniem obowiązkowym. Co więcej pozwana K. S. sama wypowiedziała pismem z dnia 6 marca 2012 roku przedmiotową umowę. Zatem w chwili złożenia takiego oświadczenia pozwana była świadoma istnienia między stronami procesu umowy.

Umowa obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych nr (...) jest zatem ważna. Potwierdzając umowę pozwana potwierdziła wszelkie okoliczności przedstawione we wniosku o zawarcie umowy ubezpieczenia oraz w oświadczeniu o historii ubezpieczeniowej.

Natomiast oświadczenia te nie są zgodne z prawdą, gdyż jak wynika z pisma Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego z 11 października 2011 roku pozwana figurowała z danych Funduszu jako sprawca zdarzeń szkodowych w latach 2010 i 2011.

Sąd wskazał, że zgodnie z przepisem art. 816 k.c. w razie ujawnienia okoliczności, która pociąga za sobą istotną zmianę prawdopodobieństwa wypadku, każda ze stron może żądać odpowiedniej zmiany wysokości składki, poczynając od chwili, w której zaszła ta okoliczność, nie wcześniej jednak niż od początku bieżącego okresu ubezpieczenia. Zaistniała zatem podstawa do rekalkulacji składki określona §10 Taryfy składek za obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych (...)

Jak wynika z oferty kalkulacji składki za ubezpieczenie komunikacyjne składka podstawowa za OC wynosi 10.098 zł. Zgodnie §5 pkt 6 taryfy klasa B./M. przypisana jest do posiadacza pojazdu i ma zastosowanie do wszystkich posiadanych przez niego pojazdów zaś wysokość zniżek wynika z tabeli nr 2 taryfy (§5 pkt 1). Zgodnie z tą tabelą wystąpienie dwóch lub więcej szkód w roku poprzedzającym zawarcie umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych powoduje zwyżkę ubezpieczenia o 160% - K. M. 2.

Sąd Rejonowy wskazał, że składka podstawowa plus zwyżka od składki podstawowej pomniejszone o zniżkę M. (5%) oraz uiszczoną składkę daje kwotę 21.105,06 zł. Żądana pozwem kwota 21.104,82 zł jest mniejsza od powyżej wyliczonej. Mając na uwadze powyższe Sąd zasądził od pozwanej K. S. na rzecz powoda (...) Spółki Akcyjnej w W. kwotę 21.104,82 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 6 maca 2014 roku do dnia zapłaty.

Ponieważ pozwana przegrała proces Sąd Rejonowy zasądził od niej na rzecz powoda kwotę 2.685,75 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Apelację od tego wyroku wniosła pozwana K. S., która zaskarżyła wyrok w całości i zarzuciła:

1. obrazę prawa procesowego, a mianowicie przepisu art. 233 § l k.p.c., poprzez naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów, poprzez nieuzasadnione przyjęcie, że „składka ubezpieczeniowa została zapłacona, zaś pozwana przez cały rok korzystała z ochrony ubezpieczeniowej"',

2. błąd w ustaleniach faktycznych, sprowadzający się do ustalenia, że „składka ubezpieczeniowa została zapłacona, zaś pozwana przez cały rok korzystała z ochrony ubezpieczeniowej"'

3. obrazę prawa, procesowego, a mianowicie przepisu art. 233 § l k.p.c., poprzez naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów, poprzez nieuzasadnione przyjęcie, że doszło do zawarcia umowy ubezpieczenia pomiędzy powodem a pozwaną w sposób dorozumiany;

4. obrazę prawa materialnego, poprzez niewłaściwe niezastosowanie przepisu art. 816 kodeksu cywilnego;

5. obrazę prawa procesowego, a mianowicie przepisu art. 233 § l k,p,c., poprzez naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów, poprzez nieuzasadnione przyjęcie, że powód wykazał wielkość swojego roszczenia.

Pozwana wniosła o: zmianę zaskarżonego wyroku, poprzez oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm obowiązujących oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpatrzenia wraz z rozstrzygnięciem o kosztach postępowania odwoławczego, według norm obowiązujących.

W odpowiedzi na apelację powód (...) Spółka Akcyjna w W. wniósł o oddalenie apelacji pozwanej i o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania odwoławczego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja jako bezzasadna podlega oddaleniu.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia Sądu Rejonowego, w tym to, że doszło do zawarcia umowy ubezpieczenia pomiędzy powodem a pozwaną, że składka ubezpieczeniowa została zapłacona, zaś pozwana przez cały rok korzystała z ochrony ubezpieczeniowej. Sąd Rejonowy nie naruszył w tym zakresie art. 233 § 1 k.p.c.

Wprawdzie strona powodowa nie przedstawiła bezpośrednio dowodu wpłaty składki, ale wniosek co do obowiązywania umowy między stronami wynika z całokształtu okoliczności i dowodów wskazanych przez Sąd Rejonowy. Wywody te Sąd Okręgowy podziela. Można jedynie dodać, że pomimo prowadzonej korespondencji nie wynika z niej, żeby strona powodowa wzywała pozwaną do uiszczenia składki wynikającej z polisy, co niewątpliwie uczyniłaby w pierwszej kolejności gdyby nie doszło do jej zapłacenia.

Należy zwrócić uwagę, że art. 233 § 1 k.p.c. nakazuje wszechstronne rozważenie materiału dowodowego, natomiast strona pozwana w apelacji całkowicie pomija, że złożyła oświadczenie o wypowiedzeniu umowy dopiero dwa dni przed upływem jej zakończenia - w dniu 6 marca 2012 roku (k.57), co wskazuje, że przez cały ten okres (od 8 marca 2011 roku) umowa wiązała strony i pozwana korzystała z wynikającej z niej ochrony.

Jeżeli chodzi o zarzut apelacji dotyczący nieuzasadnionego przyjęcia, że doszło do zawarcia umowy ubezpieczenia pomiędzy powodem a pozwaną w sposób dorozumiany, to Sąd Rejonowy bynajmniej nie przyjął takiego stanowiska. Sąd Rejonowy uznał, że umowa została zawarta przez pełnomocnika P. S., a dorozumiany charakter miał fakt potwierdzenia umowy przez pozwaną. To stanowisko Sądu Rejonowego jest trafne.

Sam autor apelacji przyznaje, że wolą P. S. było zawarcie umowy w imieniu i na rzecz K. S.. Natomiast pozwana nie zawierała innej umowy ubezpieczenia OC odnośnie tego pojazdu, który był wykorzystywany w działalności pozwanej, co oznacza, że pozwana akceptowała zawarcie umowy ubezpieczenia OC przez męża i korzystała z ochrony wynikającej z tej umowy przez cały rok. Także w tym zakresie istotną rolę odgrywa złożenie osobiście przez pozwaną oświadczenia o wypowiedzeniu przedmiotowej umowy (k.57).

Wbrew stwierdzeniom apelacji pismo to nie świadczy, że pozwana nie akceptowała woli męża, a oznacza, że uważała się za stronę tej umowy, która może dokonać tego rodzaju czynności zmierzającej do ustania umowy, przyznawała, że jest jej stroną. Wskazuje to na potwierdzenie czynności dokonanych w jej imieniu przez P. S. i tym samym ważne zawarcie umowy ubezpieczenia OC art. 103 § 1 k.c.).

Nie jest uzasadniony zarzut niewłaściwego zastosowania art. 816 k.c. Przede wszystkim brak jest podstaw do przyjęcia, żeby oświadczenie o wypowiedzeniu zostało złożone przez pozwaną w trybie tego przepisu. Z treści oświadczenia nie wynika jakoby była to reakcja na domaganie się przez powoda w piśmie z 5 grudnia 2011 roku podwyższonej składki, nie zostało ono także złożone w czternastodniowym terminie wynikającym z art. 816 zdanie drugie k.c. Było to wypowiedzenie złożone w trybie art. 28 ust. 1 ustawy dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych zmierzające do tego aby umowa nie uległa przedłużeniu na kolejne 12 miesięcy.

Ponadto nawet gdyby przyjąć, że wypowiedzenie to było złożone na podstawie art. 816 k.c, to i tak skutkowałoby rozwiązaniem umowy dopiero z dniem 6 marca 2012 roku i nie zmienia faktu, że umowa obowiązywałaby strony praktycznie cały rok. Jej postanowienia byłyby ważne i wiążące.

Jeżeli chodzi o zarzut kwestionujący wysokość roszczenia, to rzeczywiście powód nie przedstawił wprost matematycznych wyliczeń w tym względzie, ale w swoich pismach wskazywał, że kwota dochodzona wynika ze zwyżki 160 % i odwoływał się do Taryf obowiązujących strony, w tym według klasy B./M. i przedstawił te taryfy. Dane i dokumenty znajdujące się w aktach, w szczególności kalkulacja składek (k.19) i postanowienia Taryfy składek obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych (...) S.A.i dołączonych do nich Tabel (k.20-24) pozwoliły Sądowi Rejonowemu na weryfikację zasadności wysokości roszczenia. Przedstawiony szczegółowo w uzasadnieniu mechanizm wyliczeń nie budzi zastrzeżeń.

Dlatego też rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego jest prawidłowe.

Natomiast odwoływanie się skarżącej do innej sprawy miedzy stronami, w której doszło do oddalenia powództwa jest o tyle bezprzedmiotowe, że w każdej z tych spraw był inny stan i zakres przedstawionego materiału dowodowego, co skutkowało przyjęciem, że w sprawie I C 413/14 Sądu Rejonowego w Radzyniu Podlaskim uzasadnione było stwierdzenie, że powód – (...) Spółka Akcyjna w W. nie udowodniła istnienia swojego roszczenia w odniesieniu do innej umowy (co Sądowi Okręgowemu jest wiadome z urzędu ze sprawy II Ca 1058/14), a w niniejszej sprawie przedstawione przez powoda dowody dawały wystarczającą podstawę do uwzględnienia powództwa.

Dlatego też na mocy art. 385 k.p.c. apelacja pozwanej została oddalona.

Na mocy art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz art. 99 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. Sąd zasądził od pozwanej (jako strony przegrywającej) na rzecz powoda kwotę 1200 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego (wynagrodzenia pełnomocnika w oparciu o § 12 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu).